YEREL VE BÖLGESEL YÖNETİMLER KONGRESİ ANLAŞMALARINDA AVRUPA KONSEYİ Prof. Dr. Zerrin TOPRAK ve Prof.Dr.Ruşen KELEŞ makalelerin üzerinde yapılan kitabın 1 ve 2 bölümünün özeti

Avrupa Konseyi Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi Felsefesinde Yerel Yönetimler.(1Bölüm) Avrupa Konseyi (Councıl of Europe) 5 Mayıs 1949’te kurulmuştur. Amaç: ‘’demokrasi’’, ‘’insan hakları’’ ve ‘’hukukun üstünlüğü’’nü güçlendirmektir. 13 Nisan 1950’de Türkiye’nin Avrupa Konseyi’ne katılımı. 2003 yılında 45 Devlet içermektedir. 5 Mayıs 2004’te 55.yılını kutlanması ve 12 yıldızı ile ‘’mükemmeliği temsil eden’’ merkezi Strasbourg olmuştur.

Avrupa Konseyi’nin organları: Bakanlar Komitesi (Committee of Ministers) Parlamenter Asamblesi (Parliamentary Assembly) Avrupa Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi (Congress of Local and Regional Authorities of Europe) Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (European Court of Human Rights)

Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi ve onun temel amaçları: 14 Ocak 1994 tarih ve sayılı toplantı ile YBYK (CLRAE) adı verilmiştir. Avrupa Konseyinde olan Kongre Avrupa belediyeleri ve bölgelerin sesidir. Demokrasinin önemi: sadece bir kişiye değil, ülkenin bütününde özgürlüğüne aittir. Hedefleri: Yerel birimlerin Konsey’in yerel çalışmalarına etkin katılımın sağlanması AB ülkelerinde özerk idari yapılarının oluşturulması Bütün Avrupa’da bölge ve belediyeler yönetimleleri arasında işbirliğin desteklenmesi.

Yeni Amaçlar: Bütün üye devletlerine ve özellikle yeni demokrasiye geçen ülkelerde etkinliği geliştirmek, Üye ve başvuruda bulunan devletlerde demokrasinin gelişimini izlemek, Katılım etkinliği artırmak amacıyla hemşehri girişimlerini geliştirmek, Avrupa politikasının biçimlenmesinde temsil ilgisini sağlamak, Barış, hoşgörü ve sürdürülebilir kalkınmayı sağlamak, bölgesel ve sınırötesi işbirliği teşvik etmek, AB bölgelerin oluşumunu teşvik etmek, Yerel ve Bölgesel seçimleri belirtilmektir. Sonuç olarak: Akademik çalışmaların gereksinimi ve Türkiye’nin AB’ye‘’ ister katılalım ister katılmayalım’’ ‘’sorunun’’ortadan çıkmasıdır.

Bakanlar Komitesi ve Avrupa Konseyi Parlamenter Asamblesinin çalışmaları: Tüm yönleriyle tavsiyede bulunmak, Ulusal ve uluslar arası kurumlarla işbirliği kurmak, Konferanslar, organizasyon ve duyurular ile kanuoyunu geniş bir katılıma yönlendirmek, Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Antlaşmasının üye ülkelerce uygulanmasının düzenli olup omadığını değerlendirmek ve raporları sağlamaktır, İşlevselliğini ve uygulanabilirliğini sağlamak amacıyla yeni üyelere yardımcı olmaktır.

Avrupa Konseyi’nde denetim: Bakanlar Komitesi Siyasi Denetimi 1994’te oluşturulmuş bir gizli denetimdir. Bakanlar Komitesi adına Daimi Temsilciler tarafından yürütülmektedir. Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi Demetimi Avrupa Konseyi’nin standartlarını sağlayamayan ülkelerin ulaşıp ulaşamadıkarını denetlemektir. 22.06.2004 tarihi itibariyle verdiği kararda Türkiye’nin AB perspektifinden gelişimini olumlu bularak Avrupa Parlamenter Meclisi denetimi kaldırmıştır. Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi Denetimi 4 Temmuz 1996’da Genel Kurul Kararıyla yerel ve bölgesel demokrasinin denetime tabi tutulması uygulaması başlatıldı.

YERELLİK İLKESİ (SUBSIDIARITY), AVRUPA KONSEYİ(2 bölümün özeti). 1960’lardan sonra dünya ekonomik sisteminde bütünleşmeye doğru yol izlenmektedir. Amaç: Kapitalizmin dünya ekonomisine egemen duruma gelmesidir. 1980’lerin sonunda Orta ve Doğu Avrupa ülkelerinde kömünizm devrildikten sonra ‘’bütünleşme’’ teriminin daha sık kullanılması görünmektedir. Küreselleşme bir yandan bir gerekçe olarak değerlendirilmektedir. Öte yandan ise siyasal tarafından örgütlenmeyi gündemine almıştır.Yani demokratik gelişim açısından önemlidir.

Araçlar: ‘’hizmete halka yakınlık’’ veya ‘’yerellik ilkesi’’ ‘’ Yerellik’’, yani ‘’ikincil’’ durumda buluma ve ‘’yardımcılık’’ (subsidiairite) demektir (‘’ İkicil önlem’’ veya ‘’ikincil soru’’ gibi) Bu kavram Aristoteles’e kadar uzanmaktadır, St.Thomas d’Aquin’in tarafından geliştirilmektedir ve daha sonra Alman tüzebilimcisinin Althusius’un da katkısı izlenmektedir. Hizmete halka yakınlık normatif bir nitelik değildir, devletin gücünü, yerel ve bölgesel lehine sınırlandırmayı hedefleyen bir ilkedir. Ayrıca üst düzeyde bulunan yönetimin alt düzeydeki yönetimlere yardımda bulunmasını amaçlanmaktadır.

Yerellik ilkesinin üç ayrı alanı: özelleştirme, bir ülkenin sınırlarının oluşturulması, kuruluşların üyesi olan devletler arasındaki ilişkilerdir. Alman federe devletleri (lander) yerellik ilkesinin bir güvence olarak görmesidir.Yani, ilkenin kullanıldığını daha çok federal devlet sisteminde izlenmektedir. Hizmette halka yakınlık ilkesinin ‘’pozitif ve negatif yükümlülükleri ’’. Nitekim: İlkenin yetkilerin üst basamaktaki yönetimlere değil, halka en yakın yönetimlere öncelik tanınması öngörülmektedir.

Bu bağlamda Türkiye: Vesayetin eğitici ve öğretici bir işlev kazanması amacı gerçekleştirilememiş. T.C. Anayasasında 127.madde bir anlamda yerellik ilkesinin simgesidir. Ancak, kamu görevlerinin hangilerinin olduğunun belirlenmemiş ve yasa koyucuya bırakmıştır. Öte yandan,123.madde’ye göre: ‘’İdarenin kuruluş ve görevleri, merkezden yönetim ve yerinden yönetim esaslarına dayanır’’. 127 maddenin 4. fıkrasında ‘’yerel hizmetlerin yönetiminin bütünlüğü ilkesine uygun şekilde yürütülmektedir’’ Sonuç olarak:‘’Merkezi olsun yerel olsun yönetimler arasında ideolojik temeller bakımından ayrımlar yapmak doğru değildir’’.

İLGİNİZE TEŞEKKÜRLER...