SOLID STATE LOGIC Dünya stüdyolarında en çok tercih edilen,kalitesi tartışılmayan SSL markası 1969 yılında ortaya çıktı.SSL analog ve digital mixing konsollar film,pre ve post production,audio,video ve broadcast işlerinde kullanılmak üzere üretildi.SSL 1994 yılında, super analog mixing console adını verdiği SL 9000 J modelini piyasaya sürdü.En üst seviye otomasyon ve bilgisayar kontrol imkanları ile SL 9000 J ,geçen 12 sene içinde vazgeçilmez bir console olduğunu kanıtladı.2001 yılında Abbey Road stüdyoları,bir yenileme yaptı ve 96 kanallı SSL SL 9000 J modelini stüdyolarına satın alarak,avrupadaki en büyük console’a sahip olma ünvanını almış oldular. Ünlü mühendisler ve prodüktörler SSL sl 9000 j serisi'nin tüm zamanların en iyi sounduna sahip konsolu olduğunu belirtmişlerdir.Konsol,zor ölçülebilen distortion seviyesi ve teorik sınırlara yakın gürültü seviyesi performansı sergilemektedir.Tüm sistemin bağlantısında oksijen içermeyen kabloların kullanımı ile audio sinyalinin kalitesi artırılmıştır.Console üzerindeki analog devre dizaynında benzersiz gelişim,kayıt ve mix sinyal yollarının,piyasada var olan tüm 20/24 bit analog to digital converter'ların değerlerininin üzerinde bir dynamic range'e sahip olmasını sağlamıştır. SL 9000 J bir in-line konsoldur yani tek bir kanal şeridinde 2 kat bulundurur. Bunlardan biri mikrofon yada line girişi yaptığımız kanal(bundan sonra channel path diye bahsedilecek) diğeri de kaydettiğimiz sinyali dinlemek (tape return) için kullandığımız kanaldır(monitor path diye bahsedilecek).Konsoldaki Master status switchi ile Monitor ve Channel katlarının izleyeceği yollar tüm kanallarda değiştirilebilir.Daha sonra sadece bir kanalda lokal olarak sinyal yolu değişikliği de yapılabilir. Masada 48 Multitrack bus,4 Stereo bus,8 Aux yönlendirmesi ve 1 Main stereo bus bulunmaktadır.Main bus Left,Right,Center,Surround olarak 4’e ayrılabilir.Bu sayede surround mix yapılabilir. Konsol ayrıca tüm bağlantıların yapılabileceği bir patch panele sahiptir.Böylece bağlantı değişiklikleri kolayca gerçekleştirilir Masa üzerindeki tüm ana fonksiyonlar otomasyonlu olabilmektedir. Otomasyonlu olarak kullanılabilen fonksiyonlar: Master fader Large fader ,Large fader cut Small fader ,Small fader cut Stereo cue send on/off FX sends on/off Insert in/out EQ in/out Left/Right or front/back stereo panning

METER BRIDGE

ROUTING MATRIX Routing matrix bölümü(Multitrack mix busları,48 bus) Kanal sinyalinin hangi bus’a gideceği buradaki switchler yardımı ile seçilir.Bu busların çıkışları, konsoldaki Group outputlardan dışarıya çıkar, multitrack recorder’a yönlendirilir. FX Bus: Konsolda Fx yönlendirmelerinin biraraya toplanmasını sağlayan iki adet BUS bulunur.Her fx yönlendirmesi bu Buslara gönderilebilir. Tek rakamlı (fx1,fx3..vs)Fxler FX ODD Bus’a, çift rakamlı(fx2,fx4...)Fxler ise FX EVEN Bus’a yönlendirilebilir. Kullanımına örnek olarak, bu buslar daha sonra Multitrack mix bus’a kaynak olarak kullanılarak,extra efekt yönlendirmeleri yaratılmış olur. 1’den 24’e kadar olan yönlendirmeleri ve/veya 25’ten 48’e kadar olan yönlendirmeleri aktif hale getirmek için kullanılırlar. Multitrack mix busların sinyal kaynağını Large faderdan almasını sağlar Multitrack mix busların sinyal kaynağını Small fader’dan almasını sağlar Multitrack mix busların sinyal kaynağını FX Bus’tan almasını sağlar

Faz switchi; giriş sinyalinin fazını değiştirir Subgroupların sinyal kaynağını nereden alacağını belirleyeceğimiz switchler.Large fader’dan,Small fader’dan veya EFX buslarından. Stereo Subgroup switchleri; A,B,C,D adında 4 adet stereo Subgroup bulunur.Kanal sinyalini bu switchler ile subgrouplara gönderebiliriz. EFX ODD ve EFX EV switchleri bu Busların grup çıkışına kaynak olarak kullanılmasını sağlar. Fader switch’i; Basıldığında Group out’a large fader sonrası kanal sinyali gönderilir. Sub GP, bu kanalın Group outuna gelen sinyalleri masa dışına yönlendirilmeden hemen önce alır ve kanala kaynak olarak kullanır.Bu kanal bu şekilde başka kanallardan alınan sinyallerin yönlendirildiği bir subgroup gibi çalışmaya başlar. Group out; 1 den 48e kadar tüm kanallar kendi kanal numarası ile eşleştirilmiş group outputa sahiptir.Bu output normalde tüm kanalların routing bölümlerinden yönlendirilen sinyalleri alabilir.Ancak herhangi bir kanal üzerinde Fader tuşuna basıldığında,Group out sadece o kanalın post fader sinyalini alır.(Örnek: 47 numaralı kanalda fader switchi basılırsa,bu kanaldaki post fader sinyali 47 numaralı group out’a gider.Diğer kanallardan 47 numaralı bus’a yönlendirmeler çalışmaz. Flip; Bu switch ile Line ve Mic seçimi manuel olarak değiştirilebilir. Faz switchi; giriş sinyalinin fazını değiştirir 48V;Besleme gerektiren mikrofonlar için 48 volt besleme verir High Z , mikrofon girişini line sinyal seviyesi sinyal girişine uygun hale getirir. Giriş sinyali seçimi; Burada line ve mic giriş sinyal seviyelerinin ayarlanacağı potlar bulunur.Masa Record,Replay ve Mix Durumlarında otomatik olarak line yada mic seçimini belirler. Bus trim;Bulunduğumuz kanalın yönlendirildiği bus çıkışına veya çıkışlarına gidecek sinyale bir seviye ayarı yapabilmek için kullanılır. Mikrofon giriş seviyesini 20 db düşürür.

Ratio sinyalin hangi oranda sıkıştırılacağını belirler Ratio sinyalin hangi oranda sıkıştırılacağını belirler.Ayrıca bu pot yukarıya çekildiğinde compressor,peak sensing modunda,hard knee olarak çalışmaya başlar.Pot sağa dayalı olduğunda Limiter’a dönüşür,solo dayalı iken (1:1 pozisyonu) compressor/limiter devre dışıdır. Dynamic processorler Bu switch dynamics bölümündeki tüm ayarlarımızı bulunduğumuz kanalın hemen yanındaki kanala uygulanmasını sağlar. Compressor/Limiter Treshold sinyalin sıkıştırılmaya başlayacağı seviyeyi dB cinsinden belirlemeyi sağlar. Release, sinyal treshold’un altına indikten sonra,kaç saniye içinde compressing işleminin sonlandırılacağını belirler. Release pot’u yukarıya çekildiğinde Attack time ayarlanabilir.Attack time,sinyal treshold’un üzerine çıktığında kaç saniye içinde compressing işleminin başlayacağını belirler. Gain reduction seviye ledleri.Soldaki Gate,sağdaki Compressor içindir.Buaradan compressor ve gate’in Çalışma seviyeleri kontrol edilir Expander/Gate Gate fonksiyonu; Sinyal,Treshold ile belirlediğimiz eşiğin altına düştüğünde gate kapanır. Gate kapandığında sinyalin tamamen kaybolması istenmeyebilir, bu yüzden düşürme seviyesi Range kontrolü ile dB cinsinden ayarlanabilir. Hold kontrolü,sinyal eşiğin altına düştüğünde de Gate’in açık kalması için bir süre belirler. Expander özelliği ise Hold potu yukarıya çekildiğinde devreye girer ve treshold seviyesinin altındaki sinyalleri range ile belirlediğimiz dB değeri kadar kısar. Release,ve release potu yukarıya çekildiğinde kullanılabilen attack kontrolü de gate’in kapanış ve açılış hızını belirler. Ch in;Dynamics bölümünü kanalda Eq öncesinde aktif hale getirir Mon,dynamics bölümünü monitor katında aktif hale getirir . Ch out;Dynamics bölümünü kanalda Eq sonrasında aktif hale getirir

High pass filter(18db/oktav) Seçtiğimiz frekansın altındaki frekansları keser.Out durumundayken filtre çalışmaz. EQ&FILTERS Low pass filter(12db/oktav) Low Seçtiğimiz frekansın üstündeki frekansları keser.Out durumundayken filtre çalışmaz. Filtreleri kanaldan çıkarıp,Dynamics’in side chain girişine gönderir.Bu durumda bir filtre uygulandığında Dynamic processor bu filtrelenmiş sinyale göre işlem yapmaya başlar. High bölgesinde seviye ayarı High bölgede frekans seçimi High mid frekans bölgesinde seviye ayarı Bell;Basıldığında Shelving Eq(Raf tipi) olarak çalışan HF EQ ,peaking olarak çalışmaya başlar High mid bölgede frekans seçimi Bu switche bastığımızda, insert returnden gelen sinyal,Dynamics’in side chain girişine gider ve Dynamic processor bu sinyale göre işlem yapar High mid bölgenin Q parametresi ayarı Insert’ün Eq’dan önce mi Eq’dan sonra mı çalışacağını belirlemek için kullanılır. Low mid bölgesinde seviye ayarı Bu switch insert return’ü aktif hale getirir.Insert send ile gönderilmiş bir sinyal return’den geri alınabilmesi için bu switchin basılı olması gereklidir. Low mid bölgede frekans seçimi Low mid bölgenin Q parametresi ayarı Low bölgede frekans seçimi Low bölgesinde seviye ayarı Bell;Basıldığında Shelving Eq(Raf tipi) olarak çalışan LF EQ ,peaking olarak çalışmaya başlar EQ katını kanal üzerinde aktif hale getirir EQ’nun tipini belirler. Basılmadığı takdirde,EQ G tipi olarak çalışır. E tipi EQ’da bantlar, dar ve dik bir egriye sahip olurlar. G tipinin önemli özelliği ise Eq özellikle düşük gainlerde çalışırken bantwidthleri genişletmesidir. MON; EQ katını monitör sinyali üzerinde aktif hale getirir. Filtrelerin sinyal yolunda input sinyalinden hemen sonra bulunmasını sağlar

5/6 pre 5. Ve 6. Fx send’i fader öncesi yapar. Overload ışığı;Kanal sinyali clipping noktasına 4 dB veya daha fazla yaklaştığında bu ışık yanmaya başlar. Aux/Fx Sends Stereo aux gönderimi için Pan pot EFX; Buradan gönderilen sinyalin Masanın Fx çıkışına değil de,EFX ODD ve EVEN buslarına gitmesini sağlar. Cue stereo; Stereo aux gönderimi seviye ayarı.Üzerine bastığımızda gönderim aktif hale gelir. SF; Gönderilecek olan sinyalin kaynağını small fader’dan almasını sağlar.Basılı olmadığında kaynak Large fader’dan alınır. Fx sendlerden,tek rakamlı olanlar için (fx1,fx3..vs)EFX odd switchi bulunur.Bu fx send,EFX ODD bus’a gönderilebilir. Fx sendlerden çift rakamlı olanlar için(fx2,fx4...)EFX even switchi bulunur.Bu fx send,EFX EVEN Bus’a gönderilebilir. Fx send seviye ayarı.Üzerine bastığımızda gönderim aktif hale gelir ½ pre ; 1. Ve 2. FX send’i fader öncesi yapar. Cue pre; Stereo cue send’i fader öncesi yapar ¾ pre; 3. ve 4. Fx send’i fader öncesi yapar 5/6 pre 5. Ve 6. Fx send’i fader öncesi yapar.

Multitrack’ten dönüşü Monitör sinyali olarak dinlememizi sağlar. Sinyalin multitrack’e gönderilmeden hemen önceki halini Monitör sinyali olarak dinlememizi sağlar. Multitrack’ten dönüşü Monitör sinyali olarak dinlememizi sağlar. Record Enable switch.Her kanalda,üzerinde kanalın kendi numarası yazar.Multitrack recorderda kanalı kayıda hazır hale getirir. Small fader için Pan potansı Small fader sinyalini Main Mix’e gönderir. Small fader’in kaynağını Large fader öncesinden almasını sağlar Motorlu Small fader (65 mm) Small fader’in kaynağını Large fader sonrasından almasını sağlar Bulunduğumuz kanaldaki small fader sinyalini kesmeyi sağlar. Sadece bulunduğumuz kanal dışındaki tüm small faderların sinyallerini keser. Large fader sinyalini Main Mix’e gönderir Large fader için pan potansı Masa üzerinde herhangibir kanal solo yapıldığında,solo iso switchi basılı olan kanallar bu solodan etkilenmezler,duyulmaya devam ederler.(iki fader için de geçerli) Small fader’in otomasyon durum switchi.

Large fader Cut switch.Basıldığında bulunduğumuz kanalın Large fader sinyali kesilir. Large fader solo switch. Basıldığında diğer tüm large fader sinyalleri kesilir. Otomasyon Durum switchi; Large fader’in otomasyon durumunu değiştirir. Ledler hangi durumda olduğunu belirtir. VCA Grup yönlendirmesi ekranı; Kanalı hangi VCA gruba yönlendirdiğimizi buradan görebiliriz. Motorlu Large Fader 100mm VCA Grup yönlendirmesi butonu; Hangi VCA Gruba yönlendirme yapacağımızı seçmek için kullanılır.

Vca Master Faderları yanlarındaki group switchleri yardımı ile birbirlerine de yönlendirilebilir.Örneğin grup 1, grup 3 e yönlendirilirse, grup 1e atanmış tüm kanallar grup 3 vca master faderi tarafından yönetililir. VCA Group Faders; Bu bölümde vca grupların master faderları bulunmaktadır.Bu gruplar console’dan dışarıya herhangibir gönderme yapmazlar.Kendilerine gönderilen kanalların seviye kontrolünü yaparlar.Yani örnek olarak, tüm davul kitinin seviyesi bir Vca master fader ile kontrol edilebilir.Console’daki tüm faderler motorize olduğundan,bir Vca master fader hareket ettirildiğinde, kendisine gönderilen kanalların faderlarıda hareket eder.Vca grup cut yapıldığında,ona gönderilmiş tüm kanallar sessiz hale gelir.

Sinyal yolları RECORD ,REPLAY VE MIX butonları; Bu masa üzerindeki sinyal yolları,main sectiondaki status butonları ile bağlantılıdır.Yani sinyal yolundaki Eq,dynamics,small fader,large fader,pan vb. elementlerin hangi sırada bulunacakları,masadaki hangi katın monitör, hangisinin kanal sinyali barındıracağı buradan belirlenir. Bu switchler ile yapılan işlem master sectionda yapıldığından ,tüm kanallara aynı anda uygulanır. Şimdi tek tek bu Modları tanıyalım. RECORD;Master sectiondaki Record switchi basılı olduğunda,kanalları multitrack recorder’a kayıt edeceğimiz durumu seçmiş oluruz.Bu durumda masa bu şekildeki gibi davranır.Bu, çoğu mühendis için tercih edilen bir record modudur.Üstte gördüğümüz Channel path,kanal sinyal yolunu,alttaki ise monitör sinyal yolunu belirtir.Kanal girişi otomatik olarak mic seçilir.Kanal seviyesini small fader yönetir ve routing bölümünde kaynak small fader seçilidir ve sinyal multitrack’e gider.Record modunda,GROUP butonu aktiftir,yani bu da,kanalın multitrack’e gitmeden hemen önceki hali, monitor sinyali olacak demektir.Bu sinyal aynı kanal üzerindeki monitor path’e gelir.Monitör seviyesini Large fader kontrol eder.Buradan sinyal stereo subgrouplara ya da main mix buslarına gider.

REPLAY;Master sectiondaki Replay butonu basıldığında,konsol şekildeki gibi çalışmaya başlar.Bu mod hızlı bir dinleme yapmak için kullanılır.Monitor path otomatik olarak Tape konumuna geçer ve recorderın dönüşlerinden sinyal almaya başlar.Böylece record modunda iken yaptığımız kayıdın dönüşü hızlı bir şekilde dinlenebilir. Bu modun Record modundan tek farkı , monitor path’e tape dönüşlerinden sinyal almasıdır.

MIX; Master sectiondaki mix butonu basıldığında,konsol şekildeki gibi çalışmaya başlar.Bu mod yaptığımız kayıda mixdown yapacağımız zaman kullanılır. Kanal girişleri otomatik olarak Line seçilir.Line girişlerine multitrack recorderın dönüşleri bağlanmıştır.Bu giriş sinyalini large fader yönetir.Sinyal buradan main mix bus’a ve Mastering machine’e gider.Monitor path ise bu durumda farklı amaçlarla kullanılabilir.Monitor path’te Small fader bulunur.Routing matrixte de kaynak olarak Small fader seçilidir. Monitor path’e,Tape monitor girişleri(multitrack returns) aracılığı ile farklı bir sinyal girilerek,bu sinyal routing ile multitracke yönlendirilebilir..

RECORD+MIX; Master sectiondaki RECORD VE MIX butonlarına aynı anda basıldığında,konsol şekildeki gibi çalışmaya başlar.Bu mod overdubbing için kullanılır. Her kanal modülü mix statustaki gibi çalışır ancak ,bir kanalda tape veya group butonlarına basıldığı anda o kanal record modunda çalışmaya başlar.Böylece mix sırasında kayıt imkanı doğar.Örneğin tüm kayıdı bitirdik ve üzerine bir tek vokal kayıdı yapmamız gerekiyor.Bu durumda konsolu record+mix moduna alırız. Mix yapmadığımız boş kanallardan birine vokal mikrofonunu gireriz,bu kanalda Tape butonuna basarak ,sadece bu kanal için record moduna geçeriz.Böylece mikrofon sinyali small faderdan multitrack’e gider.Vokalin multitrack dönüşü, Tape basılı olduğundan, Large fader’a gelir oradan da Main mixe gönderilir.Böylece overdubbing yapmış ve aynı anda, vokali diğer tüm kanallarımızın miksi ile birlikte dinlemiş oluruz. Status lock; Konsol eğer P.A.Sistemlerde veya Broadcast için kullanılacaksa,konsoldaki bazı fonksiyonların kullanımı sahne ve seyircinin duyacağı sesi etkileyebilir.Bu yüzden status lock butonu basıldığında bu fonksiyonlar kilitlenir.

Bu belirleme işlemi tüm konsoldaki solo butonlarına uygulanır. Master sectionda bulunan bu bölüm,solo işlevinin tipini belirlemektedir. Bu belirleme işlemi tüm konsoldaki solo butonlarına uygulanır. Bu konsoldaki standart solo modu, Solo In Place dir.Bu modda,herhangi bir kanalda solo yapıldığında diğer tüm kanalların sinyalleri kesilir. Farklı Solo tipleri master sectiondaki solo mode bölümünden seçilebilir; PFL;Fader öncesi dinleme pozisyonu AFL;Fader sonrası dinleme pozisyonu AFL veya PFL’nin seviyesini ayarlar. Solo sinyali,main monitorlere giden sinyal etkilemeden nearfield monitorlere gider.

Main sectionda Stereo SubGroupların main level kontrolleri. Subgroup A’nın Center Bus’a gitmesini sağlar Subgroup A’nın L/R bus’a gitmesini sağlar Subgroup A’nın Surround bus’a gitmesini sağlar

SSL konsolda FX sendler’in dönüşleri ECHO RETURN olarak adlandırılır SSL konsolda FX sendler’in dönüşleri ECHO RETURN olarak adlandırılır.Master sectionda echo returnlerin ayarları mevcuttur.Dönüş, kulaklıklara,main L/R,Center,Surround buslara ve Studio speakerlerine gidebilir.Masa 3 farklı kulaklık mixi sunar.Bu çıkışlara Foldback A,B,C isimleri verilmiştir.

Solid State Logic Burak Ataş