21. Yüzyılda Okul Rehberlik Hizmetleri P.D.R.H. Ankara Üniversitesi

3 Çağ ve 3 Toplum Tarım-Sanayi ve Bilgi Çağı ile PDR ilişkisi nedir? Parsons neden 1908 yılında “meslek bürosu” nu kurdu? PDR’in gelişimini neler etkiledi?

Tarım Çağı M.Ö. 5000 yılında yerleşik hayatla başladığı kabul edilir. Üretim kaynakları “toprağa” dayalıdır. Toplum kuralları, örf ve adetlere bağlılık önemlidir. Geleneksel aile biçimi, köy yaşamı yoğundur. Çocukların hayata hazırlanmasında birinci derecede aile sorumludur.

Sanayi Çağı 1850’li yıllarda ABD, Kanada, Avrupa’nın gelişmiş ülkeleri ve Japonya başladığı kabul edilir. Üretim aracı “makine”dır. Toplum kuralları, örf ve adetlere bağlılıkta azalmıştır. Çekirdek aile biçimi ve şehir yaşamı artmıştır. Çocukları hayata “okul” hazırlamak durumundadır. Yeni meslekler ve hangi mesleği seçeceğim sorunu PDR hizmetlerini ortaya çıkarmıştır.

Bilgi Çağı 1950’li yıllarda başladığı kabul edilir. Üretim aracı “beyin” dir. Toplumsal normlar kaybolmuştur. Aile biçimi değişmiştir. Büyük metropollerde yaşam biçimi ön plana çıkmıştır. Çocukları hayata hazırlama rolü okula geçmiştir. PDR bilgi toplumunun yeni değerlerine uygun olarak “kapsamlı gelişimsel rehberlik programlarına” geçiş yapmak durumunda kalmıştır.

PDR’in gelişimini neler etkiledi? Sanayi Çağı ve Bilgi Çağının yeni değerleri 1. ve 2. Dünya Savaşı ve ekonomik krizler ABD-Rusya çekişmesi

PDR’in ABD gelişimi 1908 Parsons’un meslek bürosu 1910 liselerde rehberlik servisi 1920 ilk model “geleneksel rehberlik modeli” (servis-hizmet-görev-pozisyon) 1930 ekonomik buhran=problemli çocuklar= PDR ye 2. görev 1950 ekonomik buhran 1957 Rusların ilk uzay aracını 1960 bilimsel arayışlar (gelişim kuramları, öğrenme kuramları) 1970 PDR nin 2. modeli gelişimsel rehberlik modeli

Türkiye’de PDR 1950 ABD ile Marshall anlaşması 1960 yönetmeliklerde (Kalkınma planlarında, Milli Eğitim Şuralarında) 1970 “lise”lerde ilk uygulama 1980 YÖK yasası ile PDR lisans prog. 1990 eğitimde yeni arayışlar 2000 ilk gelişimsel rehberlik uygulaması

PDR’de 2 Model- 4 Yaklaşım 2 model= Geleneksel ve gelişimsel 4 yaklaşım= Tedavi Kriz Gelişimsel Önleyici

Geleneksel-Gelişimsel PDR Farkı Geleneksel rehberlik modelinin amacı kendini gerçekleştirmedir. Gelişimsel rehberlik modelinin amacı yaşam kariyeri gelişimini desteklemektir. Geleneksel rehberlik modelinin odak noktası psikolojik danışman ve onun çeşitli servisler (psikolojik danışma, bilgi toplama, müşavirlik, araştırma, yerleştirme vb.) içinde yürüttüğü görevleridir. Bu nedenle pozisyon yönelimi de denilir. Gelişimsel rehberlik modelinin odağında ise program vardır. Gelişimsel rehberlik modeli aynı zaman da program yönelimi olarak anılmaktadır.

Geleneksel rehberlik modeli bir çok psikolojik danışma kuramını temel almıştır. Gelişimsel rehberlik modeli ise gelişim kuramlarını temel almıştır. Geleneksel rehberlik modeli tedavi, sağaltım odaklı; gelişimsel rehberlik öğrenme odaklı uygulama yapar.

Geleneksel rehberlik modeli tepkisel tarzda çalışır Geleneksel rehberlik modeli tepkisel tarzda çalışır. Gelişimsel rehberlik modeli bir problem, uyumsuz bir davranış vb. daha meydana gelmeden önce çalıştığı için öngörüsel, önleyici tarzda çalışmaktadır. Geleneksel rehberlik modeli öğrenci kişilik hizmetleri içinde örgütlenmiştir. Gelişimsel rehberlik üç ana öğesi (içerik, örgütsel yapı, kaynaklar) ile eğitimin bağımsız, tamamlayıcı bir boyutudur.

Geleneksel rehberlik modeli yalnızca eğitim kurumlarında değil sağlık, sosyal yardım, endüstri gibi alanlarda da hizmet verir. Gelişimsel rehberlik yalnızca eğitim kurumları için tasarlanmıştır. Geleneksel rehberlik modeli liseler için uygun iken, gelişimsel rehberlik anasınıfından lise son sınıfa (K-12) kadar bütün öğretim kademeleri için uygun bir örgütlenme biçimidir.

Geleneksel rehberlik modelinin ana müdahalesi psikolojik danışma dır Geleneksel rehberlik modelinin ana müdahalesi psikolojik danışma dır. Gelişimsel rehberlik modelinin ise sınıf rehberliğidir. Geleneksel rehberlik modelinin esas uygulayıcısı psikolojik danışmanlardır. Gelişimsel rehberlik modeli okuldaki tüm personelin ve toplumdaki ilgili uzmanların işbirliği ile yürütülmesi gerekir. Geleneksel rehberlik modeli bireyi tanıma tekniklerine çok önem verir. Gelişimsel rehberlik modeli bütün öğrencilere yapılandırılmış öğrenme aktiviteleri ön plana çıkarır.

Genel olarak bakarsak geleneksel-gelişimsel rehberlik modeli çalışma tarzı ile dışarıya verdiği imajı şu şekilde özetleyebiliriz: Geleneksel rehberlikte öğrenciler hakkında çeşitli bireyi tanıma teknikleri ile bilgiler toplanır, bu bilgiler tasnif edilerek öğrenci dosyalarında arşivlenir; öğrencilerin ihtiyaç duyduğu bilgiler toparlanarak çeşitli yollarla (panolar, sınıfta duyurular) öğrencilere iletilir; ihtiyacı olan öğrencilere rehberlik merkezlerinde bire-bir hizmet verilir, gerekli ise öğrenci ilgili kuruma havale edilir.

Gelişimsel rehberlikte ise, öncelikle bir programı hazırlanır Gelişimsel rehberlikte ise, öncelikle bir programı hazırlanır. Programın hedefleri, kaynakları, etkinlikleri belirlenerek rehberlik personelinin görev dağılımı yapılır. Tüm rehberlik personeli (psikolojik danışman, öğretmen, öğrenci, veli, okul dışı uzmanlar vb.) bire-bir, sınıflarda ve daha kalabalık öğrenci grupları ile çalışarak onlara çeşitli yeterlikler kazandırmaya çalışır. Son olarak yapılan çalışmaların ne kadar etkili olduğu değerlendirilir.

Geleneksel rehberlik odasında problemli öğrencilerle çalışan psikolojik danışman imajı verirken; gelişimsel rehberlik okulun içinde öğretmenlerle birlikte bütün öğrencilere ulaşabilen psikolojik danışman imajını vermektedir.

21. yy. bireylerden bir çok beceri bekler. Gelişimsel rehberlik modeli, öğrencilerin kişisel-sosyal, eğitsel ve kariyer gelişimlerini destekleyerek, çeşitli yaşam becerileri kazanmalarına odaklanır. Gelişimsel rehberlikte yaşam becerileri kazandırma ve olası problemleri önleme önemlidir.

KGRP Nedir? Kapsamlı Gelişimsel Rehberlik Programı (KGRP) öğrencilerin genel gelişimlerini destekleyen ve onlara çeşitli bilgi, beceri ve yeterlikler kazandırmaya çalışan bir örgütlenme biçimidir. Öğrencilerin içinde bulundukları gelişim dönemlerini ve gelişim görevlerini desteklemeye odaklanır.

KGRP’nın Sayıltı ve İlkeleri 1.Gelişimsel rehberlik tüm öğrenciler içindir 2.Gelişimsel rehberlik organize edilmiş ve planlanmış bir programa sahiptir 3.Gelişimsel rehberlik programı ardışık (taksonomik) ve esnektir 4.Gelişimsel rehberlik tüm eğitim sistemin tamamlayıcı bir parçasıdır

5.Gelişimsel rehberlik bütün okul personelinin katılımını gerektirir 6.Gelişimsel rehberlik öğrencilerin daha etkili ve yeterli öğrenmelerine yardımcı olur. 7.Rehberlik programının temelinde gelişimsel teoriler vardır. 8.Gelişimsel rehberlik, özel rehberlik servislerini ve müdahalesini sunan psikolojik danışmanları kapsar.

KGRP Amacı Kapsamlı gelişimsel rehberlik ve psikolojik danışma programın temel amacı yaşam kariyeri gelişimini desteklemektir. Yaşam kariyeri gelişimi, bir kişinin yaşamındaki rolleri, olayları ve mekânları bütünleştirerek benliğinin gelişmesi olarak açıklanır.

KGRP 8 Genel Amacı Amaç-Okul çevresini tanıma Amaç-Kendisini ve başkalarını tanıma Amaç-Tutumları ve davranışları anlama Amaç-Karar verme ve problem çözme Amaç-Kişiler arası ve iletişim becerileri Amaç-Okul başarısı becerileri Amaç-Kariyer farkındalığı ve eğitsel planlama Amaç-Toplumsal katılım

Gelişimsel rehberlik odaklı PDR Sınıf rehberliği programları Psiko-eğitim programları Ebeveyn seminerleri Öğretmen seminerleri Koordinasyon Akran yardımcılığı

Şu anki sıkıntılarımız Gelişimsel rehberliğin ne olduğunu yeterince bilmeme Psikolojik danışman kalitesi ve mevcudu Okul yönetiminin ve öğretmenlerin bilgisizliği ve yeterli destek olmaması

Kaynak: Nazlı, S. (2011). Kapsamlı Gelişimsel Rehberlik Programı. 4. Baskı, Ankara: Anı Yay.