Yerel Yönetim Reform Programı’na Destek Projesi Proje Finansmanı: Avrupa Komisyonu Projeden Faydalanacak Kuruluş: İçişleri Bakanlığı Proje Yürütücüsü: Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Türkiye 2005-2007

Özerk Yönetimlerin Olduğu Devlet İspanya’da 1978’den bu yana Yerelleşme (Desantralizasyon) ve Yerel Yönetim Reformu

Sunumun Özeti Anayasal Hükümler İspanya’daki İdari Yapılanma Yerelleşme/Desantralizasyon Süreçleri Merkezi Yönetimin Yapısı ve Rolü Üzerinde Yerelleşmenin Etkisi Merkezi Yönetimin Bölgesel Temsilcilikleri Bölgesel Hükümet Temsilcisi’nin Görevleri İl Düzeyinde Alt-Temsilcilikler Merkezi Yönetimin Yerel Hizmet Birimlerinin Birleştirilmesi Halihazırdaki Durum Merkezi Yönetimle Yerel Yönetimler arasındaki İlişkiler- Kontrol

Anayasal Hükümler (1978) Madde 2 Madde 137 Madde 140 Madde 141

İspanya’da İdari Yapılanma 3 düzeyde: Merkezi Kuruluşlar Bölgesel Kuruluşlar (Özerk Topluluklar) Yerel Yönetimler (Belediyeler, İller ve diğer) Hiyerarşik yapının yerine işbirliği, koordinasyon ve dayanışma ilkeleri gelmiştir. Merkezi Yönetimin genel menfaatlerinin Üstünlük İlkesi ile korunması

Yerelleşme Süreçleri Değişik kapsamlı paralel ilerleyen ve eş zamanlı süreçler Bölgeselleşme süreci Yerel Yönetimlerin güçlendirilmesi ve modernizasyon süreci Bölgeselleşme süreci, siyasi ve teknik açılardan daha büyük bir önem taşımış ve büyük etki yaratmıştır.

Yerelleşme Sürecinin Merkezi Yönetim Üzerindeki Etkileri Büyük etki yaratmıştır. 1978’de toplam kamu harcamalarının dağılımı: 90% Merkezi Kuruluşlar; 10% Yerel Yönetim Günümüzdeki dağılım: 41% Merkezi Kuruluşlar; 18% Yerel Yönetim 1997 Merkezi Yönetimin Yeniden Yapılanması Kanunu Merkezi yönetimlerin yerel hizmetleri, her bir bölgenin hükümet temsilcisinin yetkisine bırakılmıştır.

Merkezi Yönetimin Bölgesel Temsilcilikleri Bakanlar Kurulunca görevlendirilen Hükümet temsilcisi tarafından başkanlığı yapılır. Bu kişi Müsteşar düzeyindedir. Hükümet temsilcileri Başbakanlığa cevap vermek durumundadır. Hükümetin bölgesel kuruluşları, Kamu Yönetimi Bakanlığının teşkilat yapısının bir parçasıdır.

Bölgesel Hükümet Temsilcilerinin Görevleri Merkezi yönetimin hizmetlerinin yönlendirilmesi ve koordinasyonu Merkezi hükümetin temsil edilmesi (Devleti değil, merkezi hükümeti temsil etmektedirler.) Vatandaş ve diğer kamu kuruluşlarıyla iletişim Merkezi yönetimle bölgesel/yerel yönetimler arasında işbirliği

İl düzeyinde alt-temsilcilikler 1833 yılından itibaren varolan İl Valileri ve Valilikler 1997 Kanunu ile ortadan kaldırılmıştır. İl düzeyinde, merkezi hükümetin hizmet birimlerinin başkanları, Bölgesel Temsilcilik tarafından atanan ve bu Temsilciliğe rapor veren düz memur konumuna gelmişlerdir.

Merkezi Yönetimin Yerel Düzeydeki Hizmetlerinin Birleşmesi 1997 Kanunun temel amaçlarından biri, merkezi yönetimin yerel hizmet ve birimlerinin bu tek bölgesel hükümet temsilciliğine tam olarak birleşmesi olmuştur. İlerleme kaydedilmiş olmasına rağmen, bu amaca tam olarak ulaşılamamıştır.

Halihazırdaki Durum 1997 Kanunu’nun uygulama sürecinin son değerlendirmesi çerçevesinde şu sonuçlar ortaya çıkmaktadır: Merkezi yönetimdeki toplam çalışanların sayısı: 233,364 (Ordu, Yargı Sistemi, Polis Kuvvetleri hariç) Bunlardan % 53.84’ü (125,633), Hükümetin Bölgesel Temsilciliklerinde veya Bakanlıkların Bölgesel ve Yerel Hizmet Birimlerinde çalışmaktadır. 100,000’dan azı Madrid’deki Bakanlık Merkezlerinde çalışanlardan oluşmaktadır. Bölgesel yönetimlerdeki figürlere bakıldığında ise: 1.2 milyon kişi istihdam edilmektedir. Yerel yönetimler (Belediye ve İl Özel İdareleri) ise 570,000 kişi çalışmaktadır.

Şimdiki Durumun Devamı Hükümetin Bölgesel Temsilciliklerinde veya Bakanlıkların Bölgesel ve Yerel Hizmet Birimlerinde çalışanlar arasında, sadece 6.11%’i Bölgesel Temsilciklere entegre olmuş birimlerde çalışmaktadır. Diğerleri ise, Bölgesel Temsilciliklerinin kontrolünde ve bu Temsilciliklerle koordineli ancak tam anlamıyla entegre olmamış Bölgesel ve Yerel Hizmet Birimlerinde çalışmaktadır.

Şimdiki Durumun Devamı Kamu Yönetiminden Sorumlu Bakanlık, bu hükümet temsilcilik ve alt-temsilcilik ağlarının iyileştirilmesi için 2004-2008 yıllarını kapsayan bir stratejik plan geliştirmiştir. Plan aşağıdaki unsurları öngörmüştür: Binaların yapımı ve iyileştirilmesine ilişkin program (64 milyon Euro) İş süreçlerinin yeniden tasarlanması Kullanıcı tatminliği Teknolojik modernizasyon Temel hizmetlerin iyileştirilmesi İç değerlendirme ve hizmet kalitesi İnsan kaynakları

Merkezi Yönetimle Yerel Yönetimler Arasındaki İlişkiler Merkezi yönetim ile yerel yönetim arasında herhangi bir hiyerarşi bulunmamaktadır. İlişkiler, genel olarak işbirliği ve koordinasyon prensiplerine dayanmaktadır. İşbirliği her zaman gönüllü olmakla birlikte eşit seviyede değildir. Araçlar: Konsorsiyum, Sözleşmeler, Danışma Organlarına Katılım, Ulusal ve İl Düzeyinde Yerel Yönetim Komisyonu Koordinasyon, ulusal ve yerel menfaatler göz önünde bulundurulması gerektiğinde, mecburidir. Şehir planlaması, çevre planlaması ve lisans verilmesi

Kontrol Vesayet ilkesine dayanan önceki kontrol sistemi, 1979’dan beri giderek gevşetilmiş; ve 1985 yılında tam anlamıyla ortadan kaldırılmıştır. Şu anda, hukuki denetim sistemi, yerel yönetimlerin kararlarını merkezi hükümet temsilcilerine iletmelerine ve merkezi hükümet temsilcilerinin yerel yönetimleri yargı sistemine tabi tutmasına dayanmaktadır. (Hükümet temsilcilerinin 2 ay zamanı vardır.) Merkezi yönetim, doğrudan mahkemelere müracaat etmeden, yerel yönetimlere kararlarının tekrar gözden geçirilmesi için talepte bulunabilir.

Kontrol Kanun tarafından tanımlanan belirli durumlarda, merkezi yönetim şunları gerçekleştirebilir: Mahkeme’den yerel yönetimler tarafından alınan kararları durdurmasını isteyebilir. Mahkemelere başvurmadan durdurma kararını doğrudan alabilir. Sürekli hukuk kurallarını ciddiye almama ve bunları uymama durumlarında, Bakanlar Kurulu Senato’nun onayı ile Yerel Meclisinin organlarını dağıtma kararı alabilir. Geçici yönetim, bir sonraki ulusal yerel seçimden önce görevlendirilir. (son olarak Marbella durumu)