4. Uluslararası Hastane ve Sağlık Yönetimi Kongresi BİR KAMU ve ÖZEL HASTANEDE ÇALIŞAN HEMŞİRELERİN ÇALIŞAN GÜVENLİĞİ İle İLGİLİ DURUMLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ Bilge ARGUN Doç. Dr. Nefise BAHÇECİK 4. Uluslararası Hastane ve Sağlık Yönetimi Kongresi 11-14 Aralık 2013, Antalya‏

Çalışan güvenliği, çalışanların işin yapılması ile ilgili olarak ortaya çıkan tehlikelerden, bedensel ve ruhsal olarak zarar görmemesi için alınması gerekli hukuki, teknik ve tıbbi önlemleri sağlamaya yönelik çalışmalardır. Çalışan güvenliği en genel anlamıyla, çalışanın sağlığının korunmasını amaçlayan tüm faaliyetleri ifade etmektedir.

ARAŞTIRMANIN AMACI Araştırma, bir Kamu ve bir Özel Hastanede çalışan hemşirelerin çalışan güvenliği ile ilgili durumlarını belirlemek amacıyla yapılmıştır.

Bir kamu ve bir özel hastanede yapılmıştır. GEREÇ VE YÖNTEM- I ARAŞTIRMANIN TİPİ Tanımlayıcı bir çalışmadır. ARAŞTIRMANIN YERİ Bir kamu ve bir özel hastanede yapılmıştır.

Araştırmanın Örneklemi GEREÇ VE YÖNTEM -II Araştırmanın Evreni İstanbul İlinde yer alan tüm Eğitim ve Araştırma Hastanesinde çalışan 480 hemşire ve bir özel hastanede çalışan 380 hemşireler oluşturmuştur Araştırmanın Örneklemi Araştırmaya katılmayı kabul eden, haftalık, yıllık, doğum izninde ve raporlu olmayan 860 hemşire oluşturmuştur

GEREÇ VE YÖNTEM –III VERİ TOPLAMA ARAÇLARI Bilgi formu, hemşirelerin tanıtıcı ve mesleki özelliklerini içeren, Yaşı, Öğrenim düzeyi, Medeni durumu, Çalıştığı birim ve Birimde çalıştığı yıl, Mesleki deneyim, Haftalık çalışma saati, Sosyo-ekonomik durumu, Kişisel ve mesleki gelişimleri için eğitime yeterli zaman ayırabilme ve mesleki gelişimdeki girişimleri içeren (17 sorudan) sorulardan oluşmaktadır.

GEREÇ VE YÖNTEM -IV Çalışan güvenliği ile ilgili sorular Hemşirelerin, çalışan güvenliği ile ilgili eğitim alma durumu, Sağlık hizmetlerinden yeterli yardım alabilme, Çalışan güvenliği ile ilgili kurumun önlemleri ve kontrolleri, Çalışırken sağlığı olumsuz yönde etkileyecek cihaz/araç-gereçler, Çalışma saatlerinde alınan güvenlik önlemleri, Meslek hastalıkları ve buna bağlı iş kazaları oluşumu, Kesici-delici alet yaralanmaları ile ilgili 23 sorudan oluşmaktadır.

GEREÇ VE YÖNTEM - V VERİLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ Verilerin istatistiksel analizinde yüzdelik, standart sapma, Oneway Anova testi, Tukey HSD testi, Student t testi, ki-kare testi kullanılmıştır. Sonuçlar, %95’lik güven aralığında, anlamlılık p<0,05 düzeyinde değerlendirilmiştir.

BULGULAR – I Hemşirelerin Tanıtıcı Özelliklerine Göre Dağılımı Özel Hastane Eğitim ve Araştırma Hastanesi n % 20-24 Yaş 140 36,8 70 14,6 Yaş Gurubu 25-29 Yaş 117 30,8 157 32,7   30 ve Üstü Yaş 123 32,4 253 52,7 Medeni Durum Evli 146 38,4 234 48,8 Bekâr 61,6 246 51,2 Eğitim Durumu Sağlık Meslek Lisesi 168 44,2 127 26,5 Ön lisans 30 7,9 97 20,2 Lisans 154 40,5 251 52,3 Lisansüstü 28 7,4 5 1 Sosyo-Ekonomik Durum Düşük 20 5,3 33 6,9 Orta 345 90,8 411 85,6 Yüksek 15 3,9 36 7,5 Toplam 380 100 480

Haftalık Çalışma Süresi BULGULAR - II Haftalık Çalışma Süresi

BULGULAR - III Hemşirelerin Çalışan Güvenliği ile İlgili Eğitim Almalarına Göre Dağılımı

BULGULAR - IV Hemşirelerin Mesleğinden Kaynaklanan Sağlık Problemlerine Göre Dağılımı

BULGULAR - V Hemşirelerin Sözlü veya Fiziksel Şiddete/İstismara Maruz Kalma Durumlarına Göre Dağılımı

Eğitim ve Araştırma Hastanesi BULGULAR - VI Hasta/Hasta Yakınları veya Diğer Kişiler Tarafından Sözlü veya Fiziksel Şiddete/İstismara Maruz Kalınan Kişilere Göre Dağılımı Şiddete Maruz Kalınan Kişiler Özel Hastane Eğitim ve Araştırma Hastanesi n % Yöneticiler 53 13,9 22 4,6 Hekim 33 8,7 81 16,9 Meslektaşlar 67 14 Hasta 59 15,5 160 33,3 Hasta Yakınları 112 29,5 240 50 Yardımcı Sağlık Personeli 10 2,6 27 5,6 *Birden fazla seçenek işaretlenmiştir.

Eğitim ve Araştırma Hastanesi BULGULAR - VII Hemşirelerin Çalıştığı Birimde Kesici-Delici Alet Yaralanmalarına Maruz Kalma Nedenlerine Göre Dağılımı Kesici/ Delici Alet Yaralanmalarının Nedenleri Özel Hastane Eğitim ve Araştırma Hastanesi n % İğne Uçlarının İmha Sisteminin Yetersizliği 83 21,8 109 22,7 Kesici-Delici Alet Kaplarının Olmaması 60 15,8 110 22,9 Kısa Zamanda Hızlı Hareket Edilmesi 224 58,9 354 73,8 *Birden fazla seçenek işaretlenmiştir

Eğitim ve Araştırma Hastanesi BULGULAR - VIII Hemşirelerin Çalıştığı Birimde Bel/Sırt İncinmelerine Neden Olan Durumlarına Göre Dağılımı Bel/ Sırt İncinmelerine Neden Olan Durumlar Özel Hastane Eğitim ve Araştırma Hastanesi n % Hastaları Kaldırmak İçin Aracın Olmaması 140 36,8 209 43,5 Hastaların Hareket Ettirilmesi ile İlgili Yeterli Personelin Olmaması 160 42,1 223 46,5 Fazla Sayıda Yatağa Bağımlı Hastanın Varlığı 107 28,2 162 33,8 Uygun Olmayan Taşıma Teknikleri 94 24,7 146 30,4 Vücut Mekaniğini Uygun Kullanmama 183 38,1 Hastanın Bilinç Durumu 114 30 131 27,3 Yardım Edilmesi Kilolu Hastanın Olması 147 38,7 136 28,3 *Birden fazla seçenek işaretlenmiştir.

BULGULAR - IX

SONUÇ-1 Özel hastanede ve eğitim araştırma hastanesinde çalışan hemşirelerin yarısından fazlasının çalışan güvenliği ile ilgili eğitim aldığı, Hemşirelerin çoğunun meslekten kaynaklanan sağlık problemi yaşadığı, Eğitim Araştırma hastanesinde çalışan hemşirelerin özel hastanede çalışan hemşirelere göre daha fazla şiddete maruz kaldığı,

SONUÇ-2 Hemşirelerin çalıştığı birimde kesici-delici alet yaralanmalarına maruz kalma nedenleri arasında kısa zamanda hızlı hareket edilmesi görülmüştür, Hemşirelerin çalıştığı birimde bel/sırt incinmelerine neden olan durumlar arasında en fazla hastaları hareket ettirmeye yardım için yeterli sayıda personelin olmaması görülmüştür.

ÖNERİLER-1 Çalışan sağlığı ve güvenliği birimleri kurulmalıdır. Maruz kaldıkları iş kazaları bir kayıt sistemi dahilinde değerlendirilmelidir. Sağlık çalışanlarının çalıştıkları ortamlar onların güvenliğini sağlayacak ve devam ettirecek şekilde düzenlenmelidir. Hemşirelerin kişisel ve mesleki gelişimlerini sürdürülmeleri konusunda, kurum yöneticileri; hizmet içi eğitimler, seminer, kurs, kongre ve sempozyumlara katılımları için gerekli izinleri sağlamalı ve desteklemelidir.

ÖNERİLER-2 Hemşirelerin çalışma ortamındaki ergonomik risklerin en aza indirilebilmesine yönelik çalışmaların yapılabilmesi için öncelikle hemşirelerin çalıştıkları ortamın, ergonomik olarak değerlendirilmesi, bu doğrultuda uygun düzenlemelerin yapılaması ve gerekli politikaların geliştirilmesi gerekir.

TEŞEKKÜRLER