MALİ İSTATİKTİKLERİN DERLENMESİNE YÖNELİK GENEL YÖNETİM SEKTÖRÜ Eyüp KIZILKAYA Muhasebat Genel Müdürlüğü Genel Müdür Yardımcısı (Proje Lideri)

Sunu Programı Ulusal Ekonomilerin Sektörel Sınıflandırması 5018 sayılı Kanuna Göre Genel Yönetim Kapsamı Uluslararası Sınıflama İle 5018 sayılı Kanundaki Genel Yönetim Sektörünün Karşılaştırması ESA 95’in Genel Yönetim Sektörü Kuralları ve Metodolojisi 5018/52-4 Çerçevesinde Belirlenen Genel Yönetim Sektörü

ULUSAL EKONOMİLERİN SINIFLANDIRMASINA İLİŞKİN ULUSLARARASI DOKÜMANLAR SNA 93 (Ulusal Hesap Sistemi 1993). ESA 95 (Avrupa Muhasebe Sistemi 1995). GFS 2001 (Devlet Mali İstatistikleri). IPSAS-B (Uluslararası Kamu Sektörü Muhasebe Standartları Kurulu) Kamu Muhasebe Standartları El Kitabı. Bu dokümanlarda ulusal ekonomilerin sektörleri ve dolayısıyla genel yönetim sektörü, çok ufak farklılıklarla birbirine paralel olarak tanımlanmış ve genel yönetim içinde sayılma kriterleri ortaya konmuştur

ULUSLARARASI BELGELERDE ULUSAL EKONOMİNİN SEKTÖREL SINIFLAMASI Mali Şirketler Sektörü, Kamu Mali Şirketleri, Özel Mali Şirketler, Mali Olmayan Şirketler Sektörü, Kamu Mali Olmayan Şirketler, Özel Mali Olmayan Şirketler, Hane Halkı, Kar Amacı Gütmeyen ve Hane Halkına Hizmet Veren Birimler Sektörü, Genel Yönetim Sektörü

5018 SAYILI KANUNDA GENEL YÖNETİMİN KAPSAMI Merkezi Yönetim Kapsamındaki Kamu İdareleri Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu İdareleri (I sayılı Liste Özel Bütçeli İdareler (II sayılı Liste) Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar (III sayılı Liste) Sosyal Güvenlik Kurumları (IV sayılı Liste) Mahalli İdareler (Köyler Hariç) Belediyeler İl Özel İdareleri Mahalli İdare Birlikleri

Genel yönetim, kamuya ait şirketler hariç, kamu sektörünün tamamıdır. ULUSLARARASI DOKÜMANLARDA GENEL YÖNETİMİ BELİRLEMEDE KULLANILAN KRİTERLER Devletin asli fonksiyonlarını yürütmek üzere oluşturulan birimler ile devlete ait kar amacı gütmeyen birimler bu kapsamdadır. Genel yönetim, kamuya ait şirketler hariç, kamu sektörünün tamamıdır. Piyasaya mal veya hizmet satan ve giderlerinin % 50 sini kendi gelirleri ile karşılayan birimler kapsam dışındadır.

5018 SAYILI KANUNDA GENEL YÖNETİMİN BELİRLENME KRİTERLERİ Genel yönetim, 5018 sayılı Kanunda sayma yöntemi ile belirlenmiştir. Kanunun amacı, istatistik veri üretme ve yayınlamadan ziyade; kapsamında yer alan idarelere ilişkin mali yönetimin yapısını ve işleyişini, kamu bütçelerinin hazırlanmasını ve bu idarelere ait tüm mali işlemlerin muhasebeleştirilmesini, raporlanmasını ve mali kontrolü düzenlemektir. Genel yönetim, Kanunda herhangi bir kritere dayandırılmamıştır. Genel yönetim kapsamında olma veya olmama kanun koyucunun inisiyatifi dahilinde Kanunda yapılacak değişiklikle mümkündür.

GENEL YÖNETİM KRİTERLERİNİN KARŞILAŞTIRMASI Uluslararası Alanda Genel Kabul Gören Metodolojiler Ülkemiz Uygulaması Devletin asli fonksiyonlarını yürütmek üzere oluşturulan birimler ile devlete ait kar amacı gütmeyen birimler bu kapsamdadır. Genel yönetim, kamuya ait şirketler hariç, kamu sektörünün tamamıdır. Piyasaya mal veya hizmet satan ve giderlerinin % 50 sini kendi gelirleri ile karşılayan birimler kapsam dışındadır. Genel yönetim, 5018 sayılı Kanunda sayma yöntemi ile belirlenmiştir. Genel yönetim, Kanunda herhangi bir kritere dayandırılmamıştır. Genel yönetim kapsamında olma veya olmama kanun koyucunun inisiyatifi dahilinde Kanunda yapılacak değişiklikle mümkündür.

GENEL YÖNETİM ALT SEKTÖRLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI Uluslararası Alanda Genel Kabul Gören Metodolojiler Ülkemiz Uygulaması Genel yönetim sektörü; merkezi yönetim alt sektörü ve mahalli idareler alt sektörlerine ayrılır. Merkezi yönetim alt sektörü; merkezi bütçe, kar amacı gütmeyen kamu birimleri ve sosyal güvenlik kurumlarından oluşur. Mahalli idareler alt sektörü; yerinden yönetim ilkesine göre oluşturulmuş mahalli idarelerden oluşur. Genel yönetim; merkezi yönetim, sosyal güvenlik kurumları ve mahalli idarelerin bütünüdür. Merkezi yönetim alt sektörü; (I), (II) ve (III) sayılı cetvellerdeki birimlerden oluşur. Sosyal güvenlik kurumları ayrı bir alt sektör olarak tanımlanmıştır. Mahalli idareler alt sektörü; belediye, il özel idaresi, bağlı idareler ve birliklerden oluşur.

ÜLKEMİZDE GENEL YÖNETİM SEKTÖRÜNÜN KAPSAMI İLE İLGİLİ UYGULAMALAR Ülkemizde genel yönetim kavramı ve kapsamı konusunda istatistik üreten kurumlar arasında konsensüs yoktur. Türkiye İstatistik Kurumu Milli Hesaplarda, Maliye Bakanlığı Devlet Mali İstatistiklerinde, T.C. Merkez Bankası Finansal Hesaplarda, Hazine Müsteşarlığı EDP Tablolarında, Devlet Planlama Teşkilatı Kamu Kesimi Dengesi Hesabında Farklı farklı genel yönetim tanımları kullanmakta ve bu durum aynı veya benzer mahiyetteki mali verilerin yayınlandığı tablolar arasında tutarsızlıklara yol açmaktadır. Bu durum karışıklığa yol açtığı gibi, üretilen istatistiklerin güvenilirliğinin sorgulanmasına da neden olmaktadır.

GENEL YÖNETİM MALİ İSTATİSTİKLERİ MERKEZLİ GENEL YÖNETİM SEKTÖRÜ BELİRLENMESİ Ülke içinde yerleşik kurumlar arasında genel yönetim sektörü farklı alınıp uygulandığı için, başta uluslararası kuruluşlar olmak üzere üretilen-gönderilen mali istatistikler genel kabul görmemekte ve eleştirilmektedir. Bu karmaşa ve AB ile başlayan adaylık süreci yapıyı sorgulamayı ve yeniden belirlemeyi zorunlu kılmıştır. Daha çok bütçe uygulamaları için belirlenen genel yönetim sınıflandırmasından başka; proje sürecinde yapılan mevzuat taramasının sonucunda 5018 sayılı Kanunun 52/3 maddesine “ Bu Kanunda yer alan genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri tanımına bağlı kalmaksızın; mali istatistiklerin derlenmesi amacıyla, uluslararası sınıflandırmalara uygun olarak, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, Hazine Müsteşarlığı, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ve Türkiye İstatistik Kurumunun da görüşünü almak suretiyle, ayrıca genel yönetim sektörü adıyla bir kapsam belirlemeye ve bu kapsamdaki kamu idarelerinin mali verilerini almaya Maliye Bakanlığı yetkilidir.” şeklinde bir hüküm ilave edilerek yalnızca mali istatistiklerin derlenmesine yönelik bir genel yönetim sektörü belirleme konusunda yetki alınmıştır.

GENEL YÖNETİM SEKTÖRÜ İLE İLGİLİ ESA 95 KRİTERLERİ Sözkonusu yetki çerçevesinde genel yönetimin kapsamı belirlenirken, Avrupa Hesap Sistemi (ESA 95) kuralları esas alınmıştır. Genel yönetim sektörüne ilişkin Avrupa Hesap Sistemi (ESA 95) kuraları aşağıdaki gibidir. Genel yönetim, kamuya ait şirketler hariç, kamu sektörünün tamamıdır. Devletin asli fonksiyonlarını yürütmek üzere oluşturulan yasama, yürütme ve yargı organlarına ait birimler ile devlete ait olup kar amacı gütmeyen birimler bu kapsamdadır. Genel yönetim birimlerinin kontrolü altında olmakla birlikte, piyasa için mal veya hizmet üreterek satan ve giderlerinin % 50’si veya daha fazlasını kendi gelirleri ile karşılayan birimler kapsam dışındadır. Bu birimler niteliğine göre mali olan veya mali olmayan şirketler sektörlerinde sınıflandırılır.

GENEL YÖNETİM MALİ İSTATİSTİKLERİ MERKEZLİ GENEL YÖNETİM SEKTÖRÜ BELİRLENMESİ (2) Mali istatistiklerin derlenmesi amacıyla yeni bir genel yönetim sektörü belirlenmesi için bir çalıştay ve devamında; - Maliye Bakanlığı, -Türkiye İstatistik Kurumu, - Merkez Bankası, - Hazine Müsteşarlığı, - Devlet Planlama Teşkilatı’nın katılımıyla toplantılar yapılmış ve mali istatistiklerin derlenmesi amaçlı genel yönetim kapsamı yeniden belirlenmiştir. Böylelikle hem ulusal ekonominin diğer sektörleri konusunda hem de genel yönetim sektörü konusunda iç kullanıcılar arasındaki sınıflandırma ortadan kalkmış, dolayısıyla da mali istatistiklere taraf dış kullanıcıların tenkitleri giderilmiş olacaktır.

5018/52-3 ÇERÇEVESİNDE BELİRLENEN GENEL YÖNETİM SEKTÖRÜ (1) MERKEZİ YÖNETİM Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu İdareleri (5018 eki liste ile aynı) Özel Bütçeler (5018 ekli listelerle aynı) Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlardan Sermaye Piyasası Kurulu ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu genel yönetim dışındaki (Mali kuruluşlar - Mali Yardımcılar) kuruluşlar olarak belirlenmiştir. 5018 eki listelerde yer almayıp ESA 95 kuralarına göre mali istatistiklerin derlenmesi bakımından merkezi yönetim kapsamına alınan kamu idareleri aşağıdadır.

5018/52-3 ÇERÇEVESİNDE BELİRLENEN GENEL YÖNETİM SEKTÖRÜ (2) MERKEZİ YÖNETİM KAPSAMINA ALINAN KURUMLAR 1 Savunma Sanayi Destekleme Fonu 11 Milli Savunma Bakanlığı Akaryakıt İkmal ve NATOPOL Tesisleri İşletme Başkanlığı 2 Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Destekleme Fonu 12 Türkiye Radyo Televizyon Kurumu 3 Özelleştirme Fonu 13 Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu 4 Tanıtma Fonu 14 İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı 5 Döner Sermayeler 15 Basın İlan Kurumu Genel Müdürlüğü 6 Devlet Malzeme Ofisi Genel Müdürlüğü 16 Kefalet Sandıkları, 2489 7 Avrupa Birliği Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığı 17 Askeri Fabrikalar, ilaç vb 8 Türkiye Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı Başkanlığı 18 Sosyal Tesisler 9 Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu 19 Gençlik ve Spor İl Müdürlükleri 10 Kalkınma Ajansları

5018/52-3 ÇERÇEVESİNDE BELİRLENEN GENEL YÖNETİM SEKTÖRÜ (3) SOSYAL GÜVENLİK KURUMLARI 5018 sayılı KMYKK ekli listede belirtilmiş olan Sosyal Güvenlik Kurumu ve Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü aynen yer almakla birlikte, 5018 sayılı kanunda sayılmayan İşsizlik Sigortası Fonu genel yönetim kapsamına alınmıştır.

5018/52-3 ÇERÇEVESİNDE BELİRLENEN GENEL YÖNETİM SEKTÖRÜ (4) MAHALLİ İDARELER 5018 sayılı KMYKK’da yer alan mahalli idareler (İl Özel İdaresi-83, Belediyeler-3225, Belediye Bağlı İdareleri -19 ve Mahalli İdare Birlikleri-1549) genel yönetim kapsamında sayılmıştır. 5018 sayılı KMYKK’da sayılmayan Köyler genel yönetim kapsamına dahil edilmiştir.

5018/52-3 ÇERÇEVESİNDE BELİRLENEN GENEL YÖNETİM SEKTÖRÜ LİSTESİNİN GÜNCELLENMESİ 5018/52-4’e göre belirlenen liste mutlak değişmez olmayıp, yukarıda belirtilen karar ağacı kurallarına göre sürekli, % 50 kriterine göre her üç yılda bir güncellenecektir.

TEŞEKKÜRLER YAPILAN ÇALIŞMALARI; “http://www.muhasebat.gov.tr” adresindeki “çalışmalar” bölümünün altındaki “ Eşleştirme Twinning Projesi” butonundan takip edebilirsiniz.