Ortak Piyasa Düzeni (OPD) Gerekliliklerine Uyum için Strateji Geliştirilmesi Teknik Yardım Projesi TR2014/AG/10-A1-01/001 Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortak finanse edilmektedir. II. BAZI OPD PROGRAMLARI: Müdahale Tedbirleri; Yardım Programları; Bağ Tesisleri; Şeker; Devlet Yardımı Antalya, 1 Mart 2018

İçindekiler Piyasa müdahale tedbirleri: Yardım programları Kamu müdahalesi Özel depolama yardımı Yardım programları Okul programları Zeytin sektöründe destek Meyve ve sebze sektöründe yardım Şarap sektöründe destek Arıcılık sektöründe yardım Bağ tesis izni Şeker sektöründe özel hükümler Devlet yardımı hükümleri

Müdahale tedbirleri: Giriş 1308/13 sayılı "Çatı" OPD Tüzüğünün 8 - 21 Maddeleri Amaç: piyasadaki aksaklıklarda sektörlere destek Amacın gerçekleştirilmesi: Ödeme Kurumu tarafından satın alınarak (kamu müdahalesi) ya da ürünlerini depolayan üreticilere destek vererek belirli miktarda ürünün piyasadan çekilmesi (özel depolama yardımı) Depolanmış ürünlerin piyasada satışı Uygulamanın önkoşulları: Fiyat izleme sistemi mevcut olmalıdır Referans fiyatlar önceden belirlenmelidir Uygulama sistemi, Ödeme Ajansı tarafından oluşturulmalıdır

Kamu müdahalesi Uygun ürünler: buğday, arpa, mısır, çeltik, büyük baş eti, tereyağı, yağsız süt tozu İki müdahale türü: sabit fiyatlarla (buğday, tereyağı ve süt tozu): müdahale alımı, sabit miktarlar dikkate alınarak piyasanın durumuna bakılmaksızın yapılır (buğday 3 milyon ton, tereyağı 30.000 ton, süt tozu 190.000* bin ton) ihale yoluyla: piyasada aksaklık olması halinde Depolanan ürünlerin müdahale kapsamından çıkarılması: çoğunlukla ihaleyle satış yoluyla; yoksullara dağıtmak mümkündür * 2018’de müdahale depolarındaki büyük miktarlardan (yaklaşık 400 bin ton) dolayı sabit fiyatla süt tozu alımı askıya alındı!

Özel depolama yardımı Uygun ürünler: şeker, zeytinyağı, keten, büyük baş eti, tereyağı, peynir, yağsız süt tozu, domuz eti, koyun ve keçi eti Tedbirin uygulanması: Piyasanın bozulması durumunda, ürünlerini belirli bir süre piyasaya sürmemeyi kabul eden üreticiler için ihaleye çıkılır Üreticiler, Ödeme Ajansı ile, yardım yapılacak olan özel depolamaya ilişkin miktarı ve süreyi belirten bir sözleşme imzalar Bazı ürünler için özel depolama yardımı hiçbir zaman uygulanmamıştır (örnek: şeker)!

Müdahale tedbirlerinin geleceği Müdahale tedbirleri OPD'nin önemli bir unsurudur ve bir sonraki programlama dönemi olan 2021 - 2027’de de kalmaya devam edecektir; Tedbirlerin normal periyodik piyasa dalgalanmaları için yeterli olduğu, ancak büyük pazar bozulmaları (örneğin, Rusya’nın ithalat yasağının 2014'te yarattığı bozulma gibi) için yeterli olmadığı görülüyor, Üye Devletler, hızlı bir şekilde uygulanabilen ve yeterli finansmanın mevcut olduğu piyasa krizi durumları için etkin tedbirler talep etmektedirler

Örnek vaka çalışması: Rusya'nın AB'den ithalat yasağı ‘Kaybın' miktarına yönelik atıf nedir?

Yardım programları: giriş OPD Tüzüğünün 22 - 60 Maddeleri Hedef ve hedefe ulaşma Sağlıklı beslenme alışkanlıklarının geliştirilmesi  okul programları (süt, meyve ve sebze) Zeytin sektöründe üretim ve pazarlamanın iyileştirilmesi, üretici örgütlerinin programlarına destek sağlanması Piyasa istikrarı ve tedarik yoğunluğu  Meyve ve Sebze sektöründe faaliyet programlarına destek Şarap sektöründe pazarın rekabet edebilirliği ve istikrarı  ulusal programlara destek Arıcılık sektöründe gelişmiş üretim ve pazarlama  ulusal programlara destek

Yardım programları: hızlı bir genel bakış Bazı tedbirler ulusal stratejilerin (okul meyvesi ve sütü, arıcılık, şarap) varlığını gerektirir Bazı tedbirler, onaylanmış üretici örgütlerinin varlığını gerektirir (Meyve ve Sebze sektörüne yardım, zeytinyağı sektörüne yardım) Tedbirler ortak finansmanlıdır  Üye Devletler ve/veya üreticiler finansmanın bir bölümünü karşılamalıdır Tedbirler Üye Devletler için isteğe bağlıdır (okul planları, Meyve ve Sebzedeki işletme fonları, şarap sektöründe destek, arıcılık)

“Okul programları” Hedef kitle: okul öncesi, ilkokul veya ortaokullara devam eden çocuklar Uygun ürünler: taze veya işlenmiş meyve ve sebzeler; içme sütü, peynir, lor, yoğurt ve diğer fermente süt ürünleri ürünler ilave şeker, tatlandırıcı, tuz, yağ veya aroma arttırıcı içermemelidir Uygulamanın önkoşulu - Altı yılı kapsayan ulusal stratejinin içeriği: İhtiyaçlar ve programdan beklenen sonuçlar uygun ürünler destekleyici eğitim tedbirleri Birlik yardımı sağlanır: ürünlerin tedarik ve dağıtımı; destekleyici eğitim tedbirleri; tanıtım, izleme ve değerlendirme AB seviyesindeki toplam miktar 250 mil. EUR, her bir Üye Devletin bir limiti vardır (+ limite kadar ortak finansman imkanı!) 10

Zeytinyağı ve sofra zeytinleri sektöründe yardım Hedef kitle: tanınmış üretici örgütleri veya birlikleri AB fonları için uygun tedbirler: Üretici örgütlerinin çalışma programlarında yer alan tedbirler, örneğin: Sofra zeytinleri veya zeytinyağının pazarlaması; Zeytin üretiminin çevresel etkisinin iyileştirilmesi; Rekabet gücünün geliştirilmesi; Ürün kalitesinin iyileştirilmesi Uygulamanın önkoşulu: Üretici Örgütleri üç yıllık çalışma programlarını onaylamıştır AB ortak finansmanının oranı: %75'e kadar Tedbir, sadece üç Üye Devlet'te uygulanmaktadır: Yunanistan, Fransa ve İtalya (AB zeytinyağının %50'sini üreten İspanya'da uygulanmamaktadır) Katılım sürecindeki ülkelerde ileriye dönük uygulama için katılım müzakereleri sırasında talep sunmak gerekmektedir! 11

Meyve ve sebze sektöründe yardım Hedef kitle: operasyonel bir fon oluşturan tanınmış üretici örgütleri! AB fonları için uygun tedbirler: Üretici örgütlerinin çalışma programlarında yer alan tedbirler, örneğin: Üretim Planlaması Ürün kalitesinin iyileştirilmesi Tanıtım Çevresel tedbirler Kriz önleme ve yönetimi Uygulamanın önkoşulu: Üretici örgütleri, Üye Devletler tarafından onaylanan ve ulusal stratejilere uygun 3-5 yıllık operasyonel programlara sahiptir. Operasyonel programlardaki çevre tedbirleri, fonlamanın en az %10'unu kapsamalıdır AB ortak-finansman oranı: fiili harcamaların %50'sine kadar 12

Şarap sektöründe destek Hedef kitle: 5 yıllık ulusal destek programlarını uygulayan Üye Devletler AB’den fon sağlanmasına yönelik uygun tedbirler: Tanıtım Üzüm bağların yeniden yapılandırılması ve dönüştürülmesi Yeşil hasat Hasat sigortası, yatırım fonları Yatırımlar (Hırvatistan'da 2/3!) Yenilikler Şarap yan ürünlerinin damıtılması Uygulamanın önkoşulu: Üye Devletin destek programları Avrupa Komisyonu tarafından onaylanmıştır Üye Devletler, ulusal harcama sınırları içinde AB tarafından ortak finanse edilebilirler 13

Arıcılık sektöründe yardım Hedef kitle: 3 yıllık ulusal destek programlarını uygulayan Üye Devletler AB’den fon sağlanmasına yönelik uygun tedbirler: Arıcılar ve arıcılık kuruluşları için teknik yardım Hastalıkla, özellikle varroa ile mücadele Göçebe tarımcılığın rasyonalizasyonu Laboratuarlara destek Piyasa izleme Ürün kalitesinin iyileştirilmesi Uygulamanın önkoşulu: Üye Devletin ulusal arıcılık programları Avrupa Komisyonu tarafından onaylanır. 14

Bağ Tesisi İzni OPD Tüzüğünün 61 - 72 Maddeleri Hedef: AB'deki şarap üretimindeki artışı kontrol altına almak ve böylece pazarın istikrarının korumak Uygulama: Üye Devletler, talep üzerine yeni tesis için izin verir; yeni tesislerin yıllık sınırı = Üye Devlet asma bağı alanının %1'idir Bağ tesis izinlerinde muafiyetler: Deney amaçlı olarak dikim yapılan alanlar Şarap üreticisinin evinde tüketilmek üzere dikilen alanlar 10.000 hektardan daha az bağı bulunan üye ülkeler Dikim hakkı rejimini 31.12.2007'de uygulamayan Üye Devletler. (Hırvatistan için geçerli!) Program 31.12.2030'a kadar geçerlidir. 15

Şeker sektöründe tedbirler OPD Tüzüğünün 124 - 144 Maddeleri Üretim kota sistemi sırasında şeker en çok düzenlenen sektörlerden biriydi: Şeker pancarı üretiminin sınırları: Üye Devletler ve üreticiler Kota Dışı şeker Üretim vergileri ve minimum pancar fiyatları Kota ve Kota Dışı şeker için özel ihracat/ithalat rejimi 1 Ekim 2017 tarihinden itibaren sadece Madde 125 ve 126 geçerlidir! Hedefler: Madde 125: Şeker pancarı üreticileri ve alıcıları arasındaki ilişkiyi düzenlemek (sektör anlaşmaları): Madde 126: Şeker piyasasını izlemek. 16

Şeker sektör anlaşmaları Şeker pancarı yetiştiricileri ile şekerli ürünler üreticileri arasında şeker pancarı alımına ilişkin yazılı sözleşmeler yapılmalıdır Sözleşmelerin zorunlu unsurları (1308/2013 sayılı Tüzük’e Ek X): Teslim edilecek pancar miktarı ve bu miktarlar için fiyat Pancar standart kalitede değilse fiyat ayarlamaları Pancarın şeker içeriği ve şeker içeriğini belirleme yöntemleri Teslimat ve nakliye ile bağlantılı koşullar Teslimat ağırlığının belirlenmesine yönelik prosedürler Pancar küspesinin taşınmasına ilişkin prosedürler Ödeme süresi (örnek vaka incelemesi: ulusal mevzuat farklı!) 17

Şeker piyasasının izlenmesi Üye Devletler, Komisyon’a aşağıdaki verileri bildirmekle yükümlüdürler (1 Ekim 2017 itibariyle yeni kurallar!): Fiyatlar: şeker için her ay, şeker pancarı için Haziran sonu Üretim - yılda bir kez: şeker pancarı alanı; şeker, biyoetanol ve izoglukoz üretimi Stoklar: şeker ve izoglukoz için her ay Komisyonun 2017/1185 sayılı Uygulama Tüzüğü'nde verilen ayrıntılar AB Tarımsal ve Kırsal Kalkınma Genel Müdürlüğü’nün (DG AGRI) Şeker Piyasası İzleme web sitesinde yayınlanan veriler 18

Devlet yardımı OPD Tüzüğünün 211 - 218 Maddeleri Avrupa Birliğinin İşleyişine dair Antlaşma'nın devlet yardımı hükümleri, üye devletlerin işletmelere desteğini sınırlandırarak ve devlet yardımının onaylanması için prosedürler getirerek ortak pazarın işleyişini korumayı hedeflemektedir OPD düzenlemesinin devlet yardımı hükümleri, OPD tedbirlerinin devlet yardım kurallarından muaf tutulmasını sağlar, böylece Üye Devletlerin OPD tebirlerinin finansmanı için yaptığı ödemeler, devlet yardım kurallarına (ör., Arıcılık, şarap programı, okul programı) göre Komisyon tarafından ek onaya tabi tutulmaz. Devlet yardımı kurallarından muaf diğer ulusal ödemeler: Katılım antlaşmalarından Finlandiya ve İsveç için yapılan ulusal ödemeler (örneğin ren geyiği, şeker) Kabuklu yemişler için ulusal ödemeler 19

Bu yayın Avrupa Birliği mali desteği ile hazırlanmıştır. Bu yayının içeriği tamamen NIRAS IC Sp. z o.o. sorumluluğundadır ve hiçbir şekilde Avrupa Birliği'nin görüşlerini yansıtmamaktadır.