Sporda Performans Prof Dr Süheyla Ünal

Kapsam Sporda performans kavramı Performansi etkileyen faktörler Sporda imgeleme ve sportif performans ilişkisi İmgelemede dikkat edilecek noktalar Dikkat ve konsantrasyon Sportif performansın arttırılmasında psikolojik hazırlık çalışmaları

Öğrenim hedefleri Bu ünitenin sonunda öğrenci; Sporda performans kavramını açıklar. Sporda performansın boyutlarını spor, sporcu ve takım açısından tanımlar Sporda performansı ilgilendiren kondisyon, teknik, taktik, yaratıcılık ve takım oyunu gibi kavramları açıklar Performansı etkileyen faktörleri listeler. Sporda imgeleme ve sportif performans arasında ilişki kurar. Dikkatin önemini belirtir, dikkatin geliştirilebilmesi için yapılabilecekleri belirler. Sporda konsantrasyonun önemini vurgular Konsantrasyonu arttırıcı faktörleri sıralar

Performans Bir fiziksel aktivite sırasında,  o fiziksel aktivitenin gerektirdiği fizyolojik,  biyomekanik ve psikolojik verime “performans” adı verilir Bu verimin yarışma sırasında ortaya koyulabilme düzeyi performansın düzeyi hakkında bilgi verir

Performans Odaklanmış, enerjik, gevşek Güçlü, dengeli, odaklanmış, senkronize Odaklanmış, enerjik, gevşek

Performans aralığı Her atletin bir performans aralığı vardır Zaman içinde çalışma ile bu aralığın üst noktası daha yukarıya çıkarılabilir En iyi yarışma sonucu, sporcunun performans aralığının en üst noktasını oluşturur Yüksek performans, uygun bir koçun denetiminde, öz-disiplin içinde sistemli bir çalışma ile sağlanır

Sporda performansın boyutları Spor açısından Sporcu açısından Takım açısından

Spor açısından Kondisyon Teknik Taktik Yaratıcılık Takım oyunu

Kondisyon Bedensel hazır olma hali Sporcunun sporla ilgili fiziksel ve psikolojik koşulları, o spor dalıyla ilgili gerekleri yerine getirmesi için hazır olması Genel kondisyon antremanları Özel kondisyon antremanları

Kondisyonun bileşenleri Kuvvet Sporcunun yapması gereken hareketler için sahip olması gereken güç Dayanıklılık Sporcunun uzun süreli ve zorlu yüklenmelerde yorgunluğa karşı fiziksel ve ruhsal direnme düzeyi Hız Var olan koşullarda gerekli hareketleri en kısa sürede gerçekleştirebilme yeteneği

Teknik Spor dalına özgün hareketlerin öğrenilmesi ve hareketlerde yetkinleşilmesi Fiziksel antreman Zihinsel antreman

Taktik Sporda mücadele yöntemi Sporcu ya da takımın başarıya ulaşması için bedensel ve ruhsal güçlerini organize edip kullanması

Yaratıcılık Sporcunun antremanlarda ya da yarışma sırasında yeni bir taktik plan, yeni teknikler, yeni hareketler yeni saldırı ya da savunma taktikleri geliştirmesi Spor bilgisi, zeka, bellek, hayal gücü, hızlı ve doğru karar verme, kendini ve rakibini iyi tanıma yaratıcılık için gereklidir

Takım oyunu Teknik ve taktik çalışmaların uzun süre takım halinde yapılmasıyla kazanılan “takım ruhu” Grup dinamiklerinin iyi işletilmesini gerektirir

Sporcu açısından performansı etkileyen iç faktörler Kendini tanıma, kendine güven Yeterli bilgiye sahip olma Yeterli ve uygun antreman yapma Yaratıcılık sergileme Dayanıklı olma Odaklanma Hedef koyma Zihinsel hazırlık

Performansı etkileyen iç faktörler Yaş, cinsiyet, ırk, fiziksel uygunluk, kişilik Beslenme ve ergonomik destekleyiciler Sağlık durumu Antrenman düzeyi Stres düzeyi Güdülenme ve uyarılma İç konuşma Kas gerilimi Koordinasyon Dikkat

Performansı etkileyen dış faktörler İrtifa Nem Sıcaklık Zemin durumu

Zirve performans Fiziksel olarak gevşemiş Ruhsal olarak soğukkanlı Enerjik Odaklanmış Otomatikleşmiş Zihinsel çaba göstermeksizin “Şimdi”ye yönelmiş Keyif alarak Olumlu Kendine güvenli Kontrollü Yeterine uyarılmış olarak gerçekleştirilen performans

Zirve performans Büyük sonuçlar küçük farklılıklardan gelir

Tepki zamanı Sporda yüksek performans hızlı tepki zamanı ile elde edilir Hızlı tepki zamanı yoğun odaklanma, çelicilerin dikkat alanından çıkarılması ile gerçekleşir Güdülenme, dikkat, farkındalık, canlı bir gevşeklik yüksek performansı hazırlar

Performansı oluşturan öğeler Fiziksel yapı Vücut tipi ve kompozisyonu Enerji oluşumu Fizyolojik yapı Dayanıklılık, kuvvet, esneklik Ruhsal faktörler Güdülenme Kişilik Stres 

Zihin eğitiminin temelleri Kendine güven Kendine inanma Güdülenme Uyarılma Odaklanma Rekabet Hedef koyma Dayanıklılık Gevşeme Olumlu hayalleme Kaygı kontrolü İç konuşmanın kontrolü İletişim Kontrol Bütünlük

Kendine güveni geliştirmek Eğitim sırasında ve yarışmada başarılı sonuçlar almak Olumlu düşünmek

Uyarılmayı düzenlemek Uyarılmayı azaltma Kas gevşetme Nefes kontrolü Biyofeedback Stres aşılama teknikleri Uyarılmayı arttırma Solunum hızını arttırmak Enerjik davranmak Olumlu ifadeler kullanmka Enerji arttırıcı hayaller Yarışma öncesi hazırlık

Dikkati yoğunlaştırma Hızlı karar vermek, gelecek olayları iyi öngörmek İpuçlarını iyi değerlendirmek Geçmiş ve geleceğe takılmadan “şimdiye odaklanmak” Zihinsel olarak gevşemiş, dikkati bir noktaya odaklanmış ve kontrollü olmak Bedeni ve dış dünyanın durumu hakkında farkındalığın yüksek olması

Dikkat sorunları Geçmiş olaylara takılmak Geleceğe dikkati yöneltmek Düşünce akışını serbest bırakamamak Baskı altında donakalmak Beden mekaniğini aşırı analiz etmek Aşırı yorulmak Yetersiz güdülenmek Olumsuz sonuca odaklanmak

Konsantrasyonu arttırmak için Simulasyon İpucu sözcükler kullanmak Rutin setler uygulamak Hareketlerde otomatikleşmek

Etkili iç konuşma Kısa ve özgün ifadeler kullanmak Birinci tekil şahıs ve şimdiki zaman ifadeleri kullanmak Olumlu yapıcı ifadeler kullanmak İfadeleri anlam yükleyerek ve dikkat ederek kullanmak Nezaketle ifade etme İfadeleri sık sık tekrarlamak

Hedef koyma Kendine gerçekleşebilir hedefler koyma “Zihindeki sonuçla başlamak” Gün, hafta, ay, maç, sezon için hedefi olma “Başarı süreci”ne odaklanma

Uygun hedef koyma Özgün Ölçülebilir Kabul edilebilir Gerçekleştirilebilir Zamanlanmış Harekete geçirici Kaydedilmiş hedefler

Hedef tipleri Sonuç hedefleri– Sonuca, zamana, madalyaya, ulaşılacak yere odaklanmak Performans hedefleri– Daha önceki sonuçlarla karşılaştırarak şimdiki performansa odaklanmak Süreç hedefleri – Fiziksel hareketlere ve oyun stratejilerine odaklanmak