1-AYAK HASTALIĞI NEDENLERİ A-Multifaktöriel (Çok faktörlü)

Bakım Ahır Tabanı Hijyen Rutubet Kirlilik Enfeksiyon Baskısı Stres Tırnak Bakımı ve Koruma Yemleme optimize edilerek metabolik stres en aza indirilmeli Yönetim

1.5.4. Barınak ve Zemin Hayvanların yaşadıkları ahır, mera, padok ve barınak şartları ayak hastalıklarının oluşumunda etkilidir. Özellikle barınak hijyeni, düzeni ve zeminin durumu önemlidir. Hayvanların sürekli barınaklarda tutulmalarıyla ayak hastalıklarının arttığı bildirilmiştir. Gezinti alanı mümkün olduğu kadar toprak olmalıdır. Gezinti alanları taş ve yabancı cisimlerden arındırılmış olmalıdır. Beton zeminlerin olabildiğince pürüzlü ve kaymayı önleyecek şekilde oluklu olması gerekir. Ahır ve durak zeminleri mümkün olduğunca kuru ve kaymayı önleyici şekilde yapılmalıdır. Islak zemin mikroorganizma aktivitesini ve kayganlığı arttırır.

Ahırda havalandırma hastalıkların tipi yayılması bakımından önemlidir Ahırda havalandırma hastalıkların tipi yayılması bakımından önemlidir. Uygun havalandırmanın olmadığı işletmelerde tırnak dokusunda yumuşama yada tırnak derisinde aşırı kuruma , tırnakta kırık ve çatlaklara neden olur.  Topallıkla seyreden hastalıklar yönünden beslenme ile ilgili faktörlerinde önemli rolleri vardır. Bozuk yemlerle beslenme allerjilere , kolay fermente olabilir karbonhidratlar bakımından çok zengin ve % 18 ‘ in altında selüloz ve benzeri kaba lif içeren rasyon ile beslenen ineklerde yüksek miktarda doku hormonlarının ( histaminler ) ortaya çıkması sonucu tırnaktaki canlı dokunun kan dolaşımında bozulmalara neden olur. Gereğinden çok yüksek miktarda protein ihtiva ettiği için enerji\protein dengesi bozuk olan rasyonla beslenme sonucu karaciğerde yüklenme ve bunun sonucunda da tırnağın temel maddelerinin sentezlenmesinde aksamalar olur.

Altlık olarak yaygın bir Ģekilde gübre kullanılması, idrar ve diğer atıklar için ahır zemininde bulunması gereken % 3-4’lük eğimin bulunmaması, pislik kanallarının yokluğu, mera dönüĢü hayvanların ayaklarının yıkanmaması gibi faktörler ayak hastalıklarının ortaya çıkmasında etkili olmaktadır.

Sığırların sürekli olarak melas ve küspe gibi asidik rasyonlarla beslenmesi, ahır zemininin gaita ve idrar karıĢımı çamurla kaplı olması ve buna bağlı olarak tırnağın yumuĢaması sonucu tırnak yapısı bozulmakta ve ağırlığın tırnak taĢıma yüzeylerine dengeli bir Ģekilde aktarılması engellenmektedir. Bu durumda tırnağın canlı dokusu etkilenerek fistüllü ve irinli yan duvar ülseri gibi enfeksiyöz ayak hastalıkları ve tırnak deformasyonları meydana gelmektedir.

Ayak hastalıklarının ekonomik etkileri Yem tüketiminde azalma Süt veriminin düşmesi Metabolizmada aksaklıklar Zayıflama Daha uzun yatış süresi Meme başlığı yaralanmaları ve meme problemleri Yüksek tedavi masrafları-Zamansız hayvan ölümleri

Topallıklar Nasıl Önlenir Topallıklar Nasıl Önlenir?  Ani yem değişikliklerinden, ince öğütülmüş tane yemlerden, aşındırıcı zeminli konforsuz ahırlardan kaçınmak gerekir. Yemlere sodyum bikarbonat ilavesi ya da sodyum bikarbonatın ineklerin serbestçe alabilecekleri şekilde sunulması iyi bir önlem olacaktır. Sıcaklık stresine karşı inekleri serinletmek şarttır. Bu çok ihmal edilen bir konu olup, yaz bitiminde, sonbahar aylarında ortaya çıkan topallıkların asıl sebebi bu olmaktadır. Asidozun, biotin sentezini engellediğini ve biotin eksikliğinin tırnak oluşumundaki rolünü de unutmayalım. Suni tohumlamada ayak-bacak indeksi yüksek boğaları tercih etmek, basış bozuklukları yönünden yılda iki kez tırnak düzeltmesi yapmak gerekir.

Hastalığın önlenmesi Topallığın önlenmesinde yem katkı maddelerinin önemi çok büyüktür. Çinko, bakır, iyot, selenyum, E vitamini içeren yem katkılarının kullanılmasının yanı sıra, doğumu takiben kalsiyum ve metionin, sistein, içeren amino asitlerle yapılan takviyeler topallık görülme sıklığını azaltacaktır. İnek konforu, mastitis gibi konularda her zaman sözünü ettiğimiz “Kuru ve Temiz” ilkesi burada da geçerlidir. Kuru ve temiz barınaklar topallığın önlenmesi için alınacak önlemlerin başında gelir. Sağım öncesi veya sağım sonrası ayak banyoları yine topallığın koruyucu hekimliğidir. En az üç metre boyunda ve 13 cm derinliğinde bir havuzun içerisine konulan, tırnağı temizleyerek mikropların etkilerini azaltan solusyonlar topallıkların önlenmesi için tüm dünyada kullanılan en yaygın yöntemdir.

Ayak banyosu Ayak banyoları ayak hastalıklarından korunmak için ahır hijyenini sağlayan ve tüm hayvancılık işletmeleri için uygulanması gereken bir yöntemdir. Ayak banyolarının uygulanmasından önce padok yada mera dönüşü hayvanların ayakları basınçlı su ile temizlenmeli ve parmak arası birikintileri uzaklaştırılmalıdır. Ayak banyosu kış aylarında haftada bir veya iki kez uygulanması esastır. Hastalık durumunda ya da ahır hijyeni iyi sağlanamadığı durumlarda her gün uygulanmalıdır. Ayak banyosu için en çok kullanılan ve en ekonomik olan maddeler formalin , bakır sülfat ( göz taşı ) , çinko sülfattır. Formalin % 3’lük ( 100 lt suya 3 lt ) , bakır sülfat % 2.5 ‘ lük ( 100 lt suya 2.5 kg ) olarak kullanılabilinir.