Bugün neler öğreneceğiz? Ders : Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Sınıf : 7 Öğrenme Alanı : KUR’AN VE YORUMU Ünite 4 : KUR’AN’DA AKILVE BİLGİ Süre : 40 + 40 = 80 dakika Konular : 1- Kur’an’da bilgi edinme yolları Kazanımlar : 1-Kur’an’a göre; vahiy, akıl ve duyu organlarının bilgi edinme yolları olduğunu fark eder.

Bilgilerimizi hangi yollarla elde ederiz? BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM DERSE HAZIRLIK SORULARI Bilgilerimizi hangi yollarla elde ederiz?

Vahiy nedir?

(Allah’ın bildirdiği bilgiler) olduğu için Allah tarafından peygamberlere gönderilen emir-yasakların, öğüt ve bilgilerin tümüne VAHİY denir. Kur’an-ı Kerim vahiylerden oluşur. Allah, peygamberler aracılığıyla vahiyler göndererek pek çok konuda insanları bilgilendirmiştir. Vahiy, ilâhî kaynaklı (Allah’ın bildirdiği bilgiler) olduğu için kesin ve doğru bilgi içerir.

Vahiy, hangi konularda bizi bilgilendirir?

akıl ve duyularımızla edinebildiğimiz bilgilerin yanı sıra, Vahiy, akıl ve duyularımızla edinebildiğimiz bilgilerin yanı sıra, akıl ve duyularımızla ulaşamadığımız konularda da bilgi verir. Örneğin; evrenin ve insanın yaratılışı, ahiret hayatı, cennet, cehennem, yeniden dirilme, melek, şeytan, cin, namaz, oruç, zekât, hac, kurban, ahlâki davranışlar vb. konular hakkındaki bilgileri vahiy yoluyla öğreniyoruz.

Eşleştirelim Aşağıdaki ayet meâllerinin (vahyin) hangi konularda bilgi verdiğini karşılarındaki açıklamalarla eşleştiriniz. A) “İşte ahiret yurdu! Biz, onu yeryüzünde büyüklük taslamayan ve bozgunculuk çıkarmayanlara veririz.” Kasas/83 I.Melekler B) “Şüphesiz ki Rabb’iniz, gökleri ve yeri altı günde (altı evrede) yaratan….geceyi durmadan takip eden gündüze katan, güneşi, ayı ve yıldızları da buyruğuna tabi olarak yaratan Allah’tır.” A’râf/54 II.İnsanın yaratılışı C) “Namazı dosdoğru kılın, zekâtı verin.” Bakara/110 III.Ahiret D) “Ey insanlar! …hiç şüphesiz biz sizi topraktan, sonra az bir sudan (meniden), sonra bir “alaka”dan, …... “mudga”dan yarattık ki size (kudretimizi) apaçık anlatalım.” Hac/5 IV.Evrenin E) “İki melek (insanın) sağında ve solunda oturarak yaptıklarını yazmaktadırlar.” Kaf /17 V.İbadet hakkında

CEVAPLAR : A-III, B-IV, C-V, D-II, E-I Aşağıdaki ayet meâllerinin (vahyin) hangi konularda bilgi verdiğini karşılarındaki açıklamalarla eşleştiriniz. A) “İşte ahiret yurdu! Biz, onu yeryüzünde büyüklük taslamayan ve bozgunculuk çıkarmayanlara veririz.”Kasas/83 I.Melekler B) “Şüphesiz ki Rabb’iniz, gökleri ve yeri altı günde (altı evrede) yaratan….geceyi durmadan takip eden gündüze katan, güneşi, ayı ve yıldızları da buyruğuna tabi olarak yaratan Allah’tır.” A’râf/54 II.İnsanın yaratılışı C) “Namazı dosdoğru kılın, zekâtı verin.” Bakara/110 III.Ahiret D) “Ey insanlar! …hiç şüphesiz biz sizi topraktan, sonra az bir sudan (meniden), sonra bir “alaka”dan, … “mudga”dan yarattık ki size (kudretimizi) apaçık anlatalım.” Hac/5 IV.Evrenin E) “İki melek (insanın) sağında ve solunda oturarak yaptıklarını yazmaktadırlar.” Kaf /17 V.İbadet hakkında

akıldır. Kur’an-ı Kerim’e göre bilgi edinme yollarından biri de İnsan aklıyla bilgiye nasıl ulaşabilir?

Akıl, duyularla elde edilen bilgileri değerlendirir. Olaylar arasında bağlantı kurar. Ulaştığı sonuçlardan yeni bilgiler üretir. Aklı kullanmak, gerçeği bulmanın en iyi yoludur. Kur’an’da bu durum şöyle anlatılır: “Ey iman edenler! Allah’a ve Resulüne itaat edin ve (Kur’an-ı) dinlediğiniz hâlde ondan yüz çevirmeyin. İşitmedikleri hâlde, “İşittik.” diyenler gibi de olmayın. Şüphesiz, yeryüzünde yürüyen canlıların Allah katında en kötüsü, akıllarını kullanmayan (gerçeği görmeyen) sağırlar ve dilsizlerdir.” Enfal suresi, 20-22. ayetler Bu ayetteki “sağırlar ve dilsizler”, “işitme ve konuşma özürlüler” değildir. Doğruyu dinlemeyen ve haksızlıklar karşısında susan kişilerdir.

aklıyla doğru bilgiye ulaşabilir. Kur’an’a göre insan aklıyla doğru bilgiye ulaşabilir. Kur’an-ı Kerim, insanın aklını kullanarak düşünmesini, araştırmasını ve doğru bilgiye ulaşmasını ister. İnsan aklı sayesinde düşünür, sorgular, araştırır ve olaylar arasında sebep-sonuç ilişkisi kurarak doğru bilgiye ulaşır. İnsan edindiği bilgileri aklıyla değerlendirerek ve daha önce elde etmiş olduğu birikimleri de kullanarak doğru bilgiye varabilir. Kur’an’ göre insan, aklıyla Allah’ın varlığı bilgisine ulaşabilir. Kur’an-ı Kerim’de Hz.İbrahim’in Allah’ın varlığı bilgisine ulaştığı belirtilir.

Hani İbrahim, babası Âzer’e, “Sen putları ilâh mı ediniyorsun Hani İbrahim, babası Âzer’e, “Sen putları ilâh mı ediniyorsun? Şüphesiz, ben seni de, kavmini de apaçık bir sapıklık içinde görüyorum” demişti. İşte böylece İbrahim’e göklerdeki ve yerdeki hükümranlığı ve nizamı gösteriyorduk ki kesin ilme erenlerden olsun. Üzerine gece karanlığı basınca, bir yıldız gördü. “İşte Rabb’im!” dedi. Yıldız batınca da, “Ben öyle batanları sevmem” dedi. Ay’ı doğarken görünce de, “İşte Rabb’im!” dedi. Ay da batınca, “Andolsun ki, Rabb’im bana doğru yolu göstermezse, mutlaka ben de sapıklardan olurum” dedi. Güneşi doğarken görünce de, “İşte benim Rabb’im! Bu daha büyük” dedi. O da batınca (kavmine dönüp), “Ey kavmim! Ben sizin Allah’a ortak koştuğunuz şeylerden uzağım” dedi. Ben, hakka yönelen birisi olarak yüzümü, gökleri ve yeri yaratana döndürdüm. Ben, Allah’a ortak koşanlardan değilim.” En’am suresi, 74-79. ayetler

Kur’an, duymayı, görmeyi ve bunlarla elde edilen bilgileri Kur’an-ı Kerim, duyu organlarımızı da bilgi edinme yollarından biri kabul eder. Bildiğiniz gibi görme, işitme, koklama, tatma ve dokunma bizim duyu organlarımızı oluşturur. Duyu organları insan için çok önemlidir. Çevremizdeki bir çok varlığı duyularımız sayesinde tanır, onlar hakkında bilgi sahibi oluruz. Örneğin; varlıların şeklini ve rengini görerek biliriz. Cisimlerin sert ya da yumuşak olduğunu dokunarak anlarız. Kur’an, duymayı, görmeyi ve bunlarla elde edilen bilgileri akılla değerlendirmeyi esas alır.

“Göğe bakmıyorlar mı, nasıl yükseltilmiştir? Bulalım Aşağıdaki ayetlerde anlatılmak istenen ortak noktayı bulunuz. “Üstlerinde kanatlarını aça-kapata uçan kuşları (hiç) görmediler mi? Onları (havada) rahman olan Allah’tan başkası tutmuyor.” Mülk suresi, 19. ayet Şüphesiz göklerin ve yerin yaratılışında, gece ile gündüzün ardarda gelişinde akıl sahipleri için gerçekten açık ibretler (ayetler) vardır.” Âl-i İmrân suresi, 190. ayet “Göğe bakmıyorlar mı, nasıl yükseltilmiştir? Dağlara bakmıyorlar mı, nasıl dikilmişlerdir? Yeryüzüne bakmıyorlar mı, nasıl yayılmıştır? Gaşiye suresi, 18-20. ayetler

gördükleri üzerinde düşünen bir varlıktır. İnsan; gören, gördükleri üzerinde düşünen bir varlıktır. Düşündüklerinden yeni fikirler üretebilir ve bunları da yazılı ya da sözlü olarak ifade eder. Bundan dolayı insan yaptıklarından ve söylediklerinden sorumlu tutulmuştur. Kur’an’da akılla duyular arasında sıkı bir ilişki olduğu belirtilir ve insanın sahip olduğu kabiliyetleri ve duyularını iyi kullanması istenir. Allah duyu organlarını kullanma sorumluluğunu şöyle dile getirir: “Hakkında kesin bilgi sahibi olmadığın şeyin peşine düşme. Çünkü kulak, göz ve kalp, bunların hepsi ondan sorumludur.” İsrâ suresi, 36. ayet

Kur’an insanları doğayı gözlemeye, doğadaki güzellikleri görmeye, evrendeki düzeni fark etmeye davet eder. Nitekim Kur’an’da Mülk suresinin 3-4. ayetlerinde; “O ki birbiri ile âhenktar yedi göğü yaratmıştır. Rahman olan Allah’ın yaratışında hiçbir uygunsuzluk göremezsin. Gözünü çevir de bir bak, bir bozukluk görebiliyor musun? Sonra gözünü, tekrar tekrar çevir bak; göz (aradığı bozukluğu bulmaktan) âciz ve bitkin hâlde sana dönecektir.” buyrulur. Bu ayetler de gösteriyor ki Kur’an, duyularımızı önemli bir bilgi kaynağı olarak kabul eder.

“Göğe bakmıyorlar mı, nasıl yükseltilmiştir? Kur’an’da akılla birlikte zikredilen en önemli duyu organlarından biri de işitme duyusudur. İşitmekten amaç, iyi dinlemek ve dinlediğini anlamaktır. Aynı zamanda, görme duyusu da akla malzeme taşır. Ayrıca bakmak ve baktığını görmek de önemlidir. “Göğe bakmıyorlar mı, nasıl yükseltilmiştir? Dağlara bakmıyorlar mı, nasıl dikilmişlerdir? Yeryüzüne bakmıyorlar mı, nasıl yayılmıştır? ayetleri, insanı duyu organlarını iyi kullanması gerektiği konusunda teşvik eder. Gaşiye suresi, 18-20. ayetler

Bu üç bilgi edinme yolunu birbirinden ayrı düşünemeyiz. Akıl olmadan vahiy anlaşılmaz. Aklımızın bilgilere ulaşmasını sağlayan da vahiy ve duyu organlarımızdır. Bütün bunlar birlikte olduğunda doğru bilgiye ulaşmak daha da kolaylaşır.

“Biz onun için iki göz, bir dil, iki dudak var etmedik mi “Biz onun için iki göz, bir dil, iki dudak var etmedik mi? Biz ona eğri ve doğru iki yolu da göstermedik mi? Beled suresi, 8-10. ayetler Allah’ın ayetlerini Göz görür. Kulak duyar. Akıl düşünür, anlar ve kavrar. Kalp inanır.

konusunda bilgi verir.

konusunda bilgi verir.

DEĞERLENDİRME 1-Kur’an’da bilgi edinme yolları nelerdir? 2-Vahiy hangi konularda bizi bilgilendirir?

SONRAKİ DERSE HAZIRLIK 1- Taassup nedir? 2- “Körü körüne taklit” ne anlama gelir? Aile büyüklerinize sorarak öğreniniz. EV ÖDEVİMİZİ YAZALIM