SES VE GÜRÜLTÜ KİRLİLİĞİ SES VE GÜRÜLTÜNÜN CANLILAR ÜZERİNDEKİ ETKİSİ BartIn ünİversİtesİ SES VE GÜRÜLTÜ KİRLİLİĞİ SES VE GÜRÜLTÜNÜN CANLILAR ÜZERİNDEKİ ETKİSİ 2016

GÜRÜLTÜNÜN İNSAN ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ Ses ve gürültü arasındaki ayrım kişilere göre değişebilir. Bazı insanların kulağına müzik olarak gelen bir takım sesler, diğer insanlar için rahatsız edici olabilir ve gürültü olarak algılanır. Rahatsızlık duyma sınırı da insandan insana faklılık gösterebilir. Ancak gürültünün insan sağlığını ve rahatını bozduğu, olumsuz psikolojik etkiler yaptığı ve kaza tehlikesini artırdığı bir gerçektir. Gürültünün tür ve derecesine göre psikolojik etkileri de farklıdır.

GÜRÜLTÜNÜN İNSAN ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ FİZİKSEL FİZYOLOJİK PSİKOLOJİK PERFORMANS

FİZİKSEL ETKİ Gürültünün işitme duyusunda oluşturduğu olumsuz etkilerdir.

Akustik zedelenme ya da travma FİZİKSEL ETKİ Gürültüye maruz kalma sonucunda işitme sisteminde başlıca 3 etki görülür. Akustik zedelenme ya da travma Geçici eşik kayması Kalıcı eşik kayması 1 2 3

FİZİKSEL ETKİ GEÇİCİ EŞİK KAYMASI Gürültülü bir ortamda bir süre kalındığında meydana gelen geçici eşik düşmesidir. Gürültülü bir iş yerinde kısa bir süre bulunduktan sonra çok iyi işitememe ve kulaklarda bir çınlama hissedilir. Bu duruma, geçici eşik kayması denir. En çok karşımıza çıkan geçici etki; duyma eşiği kayması veya duyma yorulması olarak bilinen işitmedeki geçici kayıptır.

FİZİKSEL ETKİ 2 GEÇİCİ EŞİK KAYMASI Gürültüden kısa bir süre uzak kalındığında, çınlama ve sağırlık hissi yok olur. Gürültüye ne kadar uzun süre maruz kalınırsa, işitme duyusunun normale dönmesi de o kadar uzun zaman alır. Gürültünün hiç iz bırakmaması için gürültüden uzak sakin bir yerde geçirilecek süre, gürültüde kalınan sürenin karesi kadardır. 2 2

FİZİKSEL ETKİ KALICI EŞİK KAYMASI Uzun süre aşırı gürültüye maruz kalındığında, işitme kaybı süreklilik kazanır. Kalıcı işitme kaybının geriye dönüşümü yoktur. Bu hastalık uzun süre mesleki olarak gürültüye maruz kalanlarda her iki kulakta simetrik olarak ortaya çıkar. Başlangıçta, kişi işitme kaybının farkında değildir. Son dönemde kulakta devamlı bir uğultu duyulur. İşitme kaybı kişinin yaşı, cinsiyeti, daha önce geçirdiği kulak enfeksiyonlarına bağlıdır. Gürültü sonucu ortaya çıkan işitme kaybı ülkemizde en sık rastlanan meslek hastalığıdır.

FİZYOLOJİK ETKİ Bunlar insan vücudunda oluşan değişikliklerdir. Kas gerilmeleri Stres Baş dönmesi Kan basıncında artış Kalp atışının ve kan dolaşımının değişmesi Kanın koyulaşması ve kan damarlarının genişlemesi Göz bebeği büyümesi Uykusuzluk

FİZYOLOJİK ETKİ Ayrıca gürültünün düzeyi ve süresi ile ilgili olarak; Migren Ülser Gastrit gibi hastalıkları karşımıza çıkmaktadır. Yapılan araştırmalar neticesinde hamilelik döneminde gürültüye maruz kalan deneklerdeki ölü doğum oranının, kontrol grubuna oranla çok daha yüksek olduğu belirlenmiştir.

PSİKOLOJİK ETKİ Gürültünün psikolojik etkileri; Sinir bozukluğu Korku Tedirginlik Yorgunluk Zihinsel etkilerde yavaşlama Sıkıntı duyma

PSİKOLOJİK ETKİ Gürültü bazı durumlarda karakter değişikliklerine bile neden olabilir. Bu konuda eğilimi olanların hızla hastalıklarının ilerlemesine ve sonuç olarak kişilerin çabuk sinirlenmelerine ve kızmalarına neden olabilir.

PSİKOLOJİK ETKİ Glass Harmonica’ dan çıkan seslerin insan beyni ve kulağıyla bilinmeyen bir etkileşimi olduğu varsayılmaktadır. Bu seslerin insan beyninde sağ ve sol kulak arasındaki nirengi noktasını tam olarak bulamadığı ve bundan dolayı katman farklılığına yol açtığı tespit edilmiştir.  Sesin kaynağı ve nereden geldiği beyin tarafından asla algılanamamakta ve sağ beyin ile sol beyin arasındaki corpus collosum zarar görmektedir. Bunun sonucunda insanda şizofrenik eğilimler görülmeye başlamakta ve son olarak kişi delirmektedir.

PERFORMANS ÜZERİNE ETKİ Performans üzerindeki etkileri iş verimini azaltması ve işitilen seslerin anlaşılmaması olarak tanımlanır. Konuşmanın algılanabilmesi ve anlaşılabilmesi, seslerin düzeyi ile doğrudan ilişkilidir. Gürültü, iş verimliliğini ve üretkenliği olumsuz yönde etkilemektedir. Karmaşık işlerin yapıldığı ortamların, gürültüsüz ortamlar olması gerekmektedir. Özetle ortamda belli bir iş ya da fonksiyon için belirlenen arka plan gürültüsünün fazla olması durumunda, iş verimliliğinin düştüğünü söylemek mümkündür.

GÜRÜLTÜNÜN DİĞER CANLILAR ÜZERİNE ETKİSİ Ses kirliliği hayvan topluluklarının Ürkmesine Göç Etmesine Davranış Değişikliğine neden olmaktadır.

GÜRÜLTÜNÜN DİĞER CANLILAR ÜZERİNE ETKİSİ Balina veya yunusların hayatta kalmak için işitme duyularını kullanmaları gerekmektedir. Ancak maruz kaldıkları ses kirliliği, kafalarını karıştırmakta ve bu nedenle ne üremeleri için eşlerini, ne de hayatta kalabilmek için gerekli olan yiyecekleri bulabilmektedirler. Ayrıca balina veya yunus sürülerinin son yıllarda toplu halde karaya vurmalarının en büyük nedeninin yine ses kirliliği olduğu düşünülmektedir. Uzmanlar, göç eden balıkların karşılaştıkları dev bir geminin yaydığı ses dalgaları yüzünden yönlerini şaşırarak sığ sularda sıkıştığını savunmaktadır. Yine gürültünün bazı kuşların sesinde başkalaşıma neden olduğu saptanmıştır.

GÜRÜLTÜNÜN DİĞER CANLILAR ÜZERİNE ETKİSİ Araştırmacılar gürültünün bitkiler üzerindeki etkilerini belirlemek amacıyla içinde binlerce gaz çıkarma kuyusunun yer aldığı, geniş bir doğal bölgeyi incelemiştir. Gaz çıkarma işlemi, büyük gürültü çıkaran sayısız kompresörle sağlanmaktadır. Seçilen araştırma alanı yalnızca gürültüye maruz kalan ve bunun dışındaki faktörlerden etkilenmeyen bir alandır.

GÜRÜLTÜNÜN DİĞER CANLILAR ÜZERİNE ETKİSİ 3 yıla yayılan gözlemleri sırasında dikkatlerini çeken ilk şey, sinekkuşu diye adlandırılan, serçegillerden bir kuşun burayı mekân tutması olmuştur. Bunu, daha büyük ve yırtıcı kuşların gürültüden dolayı buradan uzak kalmalarına bağlamışlardır. Sinekkuşu bu sayede, kendi ve yavruları için güvenli bir bölge kazanmış ve bunun yanında bölgenin çiçektozu taşıyan en etkili canlısı haline gelmiştir.

GÜRÜLTÜNÜN DİĞER CANLILAR ÜZERİNE ETKİSİ Araştırma 2. aşamasında çam ağaçlarına yönelmiş, gürültüye yakın ve uzak çam ağaçlarına 120 kadar kamera yerleştirilmiştir. Kargalar gürültüsüz ortamdaki çamlardan dökülen tohumları daha sonra beslenmek amacıyla toprağa gömüp saklamış,  ancak gürültülü ortamlara hiç yaklaşmamışlardır.  Böylece ses kirliliğinin ciddi boyutlara ulaştığı yerlerde tohumlar toprağın üzerinde kalıp, diğer canlılar tarafından tüketilmiştir. Gürültünün az olduğu yerlerde ise tohumlar toprak altına saklanmış, bir kısmı zamanla yeşermiş ve doğa yeni çam fidanları kazanmaya başlamıştır.

KAYNAKLAR https://ekogazete.wordpress.com/2012/04/09/ses-kirliligi-dogal-gelismeyi-etkiliyor/ http://www.agaclar.net/forum/bitkiler-hakkinda-genel-konusmalar/11680.htm http://gurultu.cevreorman.gov.tr/gurultu/AnaSayfa/gurultu/sagliketkileri.aspx?sflang=tr http://www.zararlari.org/gurultunun-zararlari/ http://www.megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/ http://cevreonline.com/gurultu-ve-titresim/ http://gurultusesbariyeri.com/billur/index.php?option=com_content&view=article&id=6&Itemid=6&lang=tr

HAZIRLAYANLAR YASEMİN TURHAN BİRGÜL ÖZDEMİR BERİVAN TEKER FATMA YETİREN