İLERİ YANGINLA MÜCADELE

SICAK ÇALIŞMA Gemilerde sıcak çalışma olarak tabir edilen işler; uygulanması sırasında bir yangına sebep olabilecek derecede anlık veya uzun süreli ısı çıkartan işlemlerdir. Kaynak çalışmaları bu tip işlemlerdendir. Ancak çevresinde parlayıcı veya patlayıcı gazların veya gaz çıkartan maddelerin bulunduğu yerlerde yapılacak kıvılcım çıkartan taşlama, raspa gibi işler de yapılan yerin özelliğinden dolayı sıcak çalışma sayılır.

YANMA : Teorik olarak bir elementin oksijenle birleşme reaksiyonudur YANMA : Teorik olarak bir elementin oksijenle birleşme reaksiyonudur. Bu reaksiyonun gerçekleşmesi için elementin cinsine göre belirli bir ısıya gerek vardır. YANGIN TİPLERİ Yangın kontrol edilemeyerek büyüyen ve zarar veren bir yanmadır. Yangınlar o anda yanmakta olan yüksek orandaki maddenin cinsine göre sınıflandırılır. Bu sınıflandırma yangınla mücadele yönteminin belirlenmesinde önemli rol oynar. Genel olarak yangınlar aşağıdaki şekilde sınıflandırılmıştır.

A TİPİ YANGIN A tipi yangın; odun, kömür, kağıt, kumaş, lastik, plastik gibi metal harici katı madde yangınlarıdır. Gemide çıkan en yaygın yangın tipidir. B TİPİ YANGIN B tipi yangın; akaryakıt, boya gibi yanıcı sıvı yangınlarıdır. Genelde makine dairelerinde, yakıt ikmal alanlarında meydana gelir. C TİPİ YANGIN C tipi yangın; asetilen, hidrojen, metan gibi yanıcı gaz yangınlarıdır. Genelde tüp gaz kullanan gemilerin mutfaklarında veya oksijen kaynak çalışmalarında meydana gelir. (Oksijen kaynağında oksijenin yanı sıra asetilen veya LPG kullanılır) D TİPİ YANGIN D tipi yangın; magnezyum, sodyum, potasyum gibi yanıcı metal yangınlarıdır. Genelde dökme yük taşıyan gemilerde bu yüklerin taşınması sırasında meydana gelir. E TİPİ YANGIN E tipi yangın elektrik yangınıdır. Bu tip yangında diğerlerinden farklı olarak yanan herhangi bir yanıcı madde olabilir.

ANA GÜVERTE VE AMBAR YANGINLARINA MÜDAHALE Tankerler haricinde gemilerin ana güvertede ve ambarlarda genel olarak yük kaynaklı “A” ve “D” sınıfı, oksi-gaz kaynağı sırasında ise “C” sınıfı, akaryakıt ikmali sırasında “B” sınıfı yangınlar da çıkabilir.  Güvertede akaryakıt harici maddelerden çıkabilecek ve taşınabilir yangın söndürücülerin kapasitesini aşan “A” ve “C” sınıfı yangınlarda söndürücü olarak doğrudan deniz suyu kullanılır. Bunun için bu tip güverte yangınlarında derhal solas’a tabi gemilerde kurulması zorunlu sabit deniz suyu yangın söndürme sistemleri devreye alınır ve deniz suyu ile yangına müdahale edilir.   MAKİNE DAİRESİ YANGIN NEDENLERİ Makine dairesi yangınları genelde makine dairelerindeki sıcak unsurlar üzerine yakıt veya yağ dökülmesi ile oluşmaktadır. Gemilerde özellikle ticaret gemilerinde çalışma kesintisizdir. Gemi hiç durmaksızın çalışır. Gemide ana makineler, jeneratörler, kazanlar, pompalar, genelde devamlı olarak çalışan unsurlardır. Bunların bedenlerinde, devrelerinde, egzoz çıkışlarında çoğunlukla bir yakıtı tutuşturabilecek derecede ısı bulunabilmektedir. Bir bağlantıdaki kaçaktan veya bir onarım sırasında dökülen, akan, fışkıran yakıt sıcak bir makine veya devresinin üzerine gelebilir ve tutuşup yangına sebep olabilir. Gemilerin makine dairelerinde çıkan yangınlar genel olarak bu şekilde meydana gelmektedir.

MAKİNE DAİRESİ YANGINLARINA KARŞI TEDBİR ALMAK Yakıt kaçakları onarılır. Akaryakıt devrelerinin onarımlarında yakın mesafedeki sıcak unsurlar ile çalışma arasına yanmaz koruyucu bir perde konur. Makine sintinesindeki birikintiler sintine tankına basılır. Tüm makine dairesindeki yakıt bulaşıkları temizlenir.   KAMARA YANGINLARINA KARŞI TEDBİR ALMAK Kamara yangınlarına karşı alınacak kişisel tedbirleri belirten talimatlar çıkartılır. Kamaralarda özel ısıtıcıların, parlayıcı ve patlayıcı maddelerin, prizlerde kapasiteyi aşırıcı elektrikli cihazların olup olmadığı kontrol edilir, bulunursa el konur. Yatar ve oturur vaziyette görülebilecek bir yere, yatakta sigara içilmemesi için ikaz yazısı yapıştırılır. Gemide güvenli ütü odaları oluşturulur. Yapılamıyorsa kamaralara ütünün sıcak ve fişe takılı olarak bırakılmamasına dair ikaz yazıları yapıştırılır.

MUTFAK VE BÜFE YANGINLARINA KARŞI TEDBİR ALMAK Aspiratör filtreleri sık sık temizlenir. Kuzine bacalarının temizliği kontrol edilir, kirli bacalar temizlenir. Gemilerde kullanılan gazlı ocaklar iptal edilir. Büfe prizlerine kapasiteyi aşan ocakların bağlanması engellenir. Çalışma hatalarına karşı mutfaklarda alabandalara ikaz yazıları yapıştırılır. Mutfaklara yangın battaniyesi konur. Yangın battaniyesi, yanan maddenin oksijen ile temasını keserek söndürülmesinde kullanılan yanmaz bir örtüdür. YAŞAM YERİ YANGINLARINA KARŞI TEDBİR ALMAK Yaşam yerlerinde parlayıcı, patlayıcı maddelerin varlığı kontrol edilir, var olanlara el konur. Yaşam yerlerinde proje dışı elektrik hat çekiminin varlığı kontrol edilir, var olanlar söktürülür. Yaşam yerlerinde elektrik prizlerine bağlanmış müsaade edilmeyen elektrik cihazlarının varlığı kontrol edilir, var olanlara el konur. Kuzine havalandırma yağ filtresinin temiz olarak varlığı kontrol edilir, eksik olan tamamlatılır, kirli olan temizletilir. Gemide personel harici kişilerin bulunduğu zamanlarda personel harici kişilerin girmelerine yasak olan yerler kilitlenir veya başına nöbetçi konur.

GEMİ YANGIN PLANI Gemilerde yangına karşı alınan inşa tedbirleri ile yangınla mücadele unsurlarının gösterildiği gemi planlarına yangın planı denir. Yapılması gereken düzenlemelerden biri de bunun hazırlanmasıdır. Bu planlar yangın sırasında acil durum müdahale ekipleri tarafından durum tespiti ve muhakemesi amacı ile kullanılır. Yangın planları geminin denize elverişli hale getirilmesinden önce bayrak devletinin[6] lisanında hazırlanır ve idare (Ülkemizde Denizcilik Müsteşarlığı) tarafından onaylanır. Onaydan sonra genel olarak plan ve planda belirtilen unsurlar değiştirilmez. Ancak önemli bir değişim gerektiği hallerde planlar tekrar hazırlanır ve tekrar idareye onaylatılır. Yangın planları; aşağıdaki unsurların gemi yerleşim planı üzerinde gösterilmesi ile oluşturulur. Kontrol istasyonu, A sınıfı bölmelerle çevrilmiş alanlar, B sınıfı bölmelerle çevrilmiş alanlar, Yangın bulma ve yangın alarm sistemleri, Yağmurlama donanımları, Yangın söndürme aparatları, Kompartıman ve güverteye ulaşım yolları, Fan kontrol noktaları, Damper konumları, Bölüm havalandırma fan numaraları Bu planlar gemide, aşağıda belirtilen yerlere konur. Sancak ve iskele lumbar ağızlarında[7] işaretli ve muhafazalı olarak, Yangın kontrol istasyonlarında, Köprüüstünde, Makine dairesine, Mürettebatça devamlı görülebilecek yerlere.

YANGINLA MÜCADELE EKİBİ Gemilerdeki yangınla mücadele için 2 ekip kurulur ve bunlar özel olarak eğitilirler. Bu kurulma ve eğitme işlemi doğrudan ekip amirleri tarafından yapılır. Müdahale ekipleri az sayıda fakat birbirine uyumlu ve eğitimli kişilerden oluşmuştur. Ekiplerde bölüm amirlerinin başkanlığında doğrudan yangına girecek 2’şer kişi ve dışarıda onlara yardım edecek 2’şer kişi bulunur. Makinedeki bir yangına makine ekibi diğer yerlerdeki bir yangına da güverte ekibi müdahale eder. Bu ekipler gemide kurulan acil durum ekipleri ile aynı olabilir. Bu ekiplerde yer alacak görevlilerin seçiminde aşağıdaki özelliklere dikkat edilir. Makine ekibi için makine tayfasından, diğer yerler için güverte tayfasından, Dar yerlere girebilecek kadar küçük yapılı fakat yapılacak işi kaldırabilecek kadar güçlü, Disiplinli, Kapalı yer korkusu olmayan, Daha önce acil durum ekibinde görev almış, Alanını iyi tanıyan ve Sözleşme süresinin bitimine uzun zaman olan personel seçimine dikkat edilir. En azından bu özelliklere yakın personel aranır. Bu personele; Verilen nazari eğitimle “Temel yangın önleme ve yangınla mücadele” bilgi eksikleri tamamlatılır. Verilen uygulamalı eğitimle o gemi ve donanımları için “Yangın önleme ve yangınla mücadele” becerisi kazandırılır. Geminin çalışması süresince de eksilen personel yerine gerekli vasıflara sahip personel hazırlanarak görevlendirilir ve periyodik eğitimler ile vasıfları muhafaza edilir.

YANGIN İHBAR SİSTEMİ Bir yangın ne kadar erken tespit edilirse o kadar çabuk ve kolay söndürülebilir ve az zarar ile kurtulunabilir.  Bu neden ile gemilerde yangın ihbar sistemleri kurulur. İyi bir yangın ihbar sistemi; Doğru ihbar yapabilmeli, Süratli ihbar yapabilmeli, Yangının yerini belirtebilmeli, Kolay kurulabilmeli, Zor şartlarda dahi çalışabilmelidir. Bir yangın ihbar sistemi, Kontrol paneli  Detektörlerden oluşur.