HATAY EKONOMİSİNDE SON DURUM (2016)

Hatay ilinin ekonomik hayatına hakim sektörler; ticaret, tarım, sanayi, ulaştırma (nakliyecilik) ve inşaat sanayidir. Hatay ilinde demir-çelik mamulleri, otomobil filtresi, tarım araç ve gereçleri ve tarımsal ürünler başta olmak üzere yaş sebze ve meyve ile narenciye üretim ve ihracatı yoğun olarak yapılmaktadır. Hatay, Türkiye’nin Ortadoğu’ya açılan kapısı, dünya üretim ve tüketim üsleri arasında geçiş noktasıdır.

NAKLİYE Hatay taşımacılık sektöründe 8.825 TIR (çekici) filosuyla sosyo-ekonomik yapıda ulaştırma sektörünün ön plana çıkmasına sebep olmuştur.(T.C.Ulaştırma Bakanlığı)

SURİYE MESELESİ VE SONUÇLAR Hatay'ı Suriye'ye ve dolayısıyla Ortadoğu'ya bağlayan sınır kapılarının kapanmasıyla, başta ticaret, ihracat, nakliye ve turizm sektörlerimiz sekteye uğramıştır.

Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerine göre Hatay’ın 2014 yılı ihracatı 2 milyar 070 milyon $ iken 2015 yılında % 13 azalarak 1 milyar 793 milyon $ olmuştur. 2016 yılı ilk 10 aylık (Ocak-Ekim) döneminde ise ihracat, geçen yılın aynı dönemine göre % 7,4 azalışla 1 milyar 348 milyon $ olmuştur. İhracatımızın % 49’unu gerçekleştirdiğimiz ilk beş ülkeden üçü ile (Suriye, Irak, Mısır ) sorun yaşamaktayız. İhracatımızın % 60'ını oluşturan iki üründen birisi olan demir çelik ihracatında 2010-2015 yılları arasında ciddi bir artış olmazken, yaş sebze meyvede ihracat aynı yıllarda 434 milyon $ dan 390 milyon $’a düşmüştür. (2015 TİM)

Bugün RO-RO taşımacılığının Süveyş Kanalı- Kızıldeniz ve Duba Limanı güzergâhında yapılmasından dolayı, TIR başı RO-RO taşıma maliyetleri önemli ölçüde artmıştır. Bu nedenle, İlimiz ihracatçısı ve taşımacısının da teşvik kapsamında desteklenmesi gerekmektedir. İllerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Çalışmasına (2011) dayanan ve illerin gelişmişlik düzeylerine göre 6 kademeli yeni bölgesel harita hazırlanmıştır. TR63 Bölgesi illerinden Hatay bu haritada 4. Bölgede yer almaktadır. Tüm bu nedenlerden dolayı, teşvik kapsamında Hatay'ın 4. Bölgeden 6. Bölge kapsamına alınması gerekmektedir.

İlimiz, Ortadoğu’ya yatırım yapmak isteyenler için güvenli bir bölge olup, Türkiye’nin Ortadoğu’ya açılan kapısı, dünya üretim ve tüketim üsleri arasında geçiş noktasıdır. Türkiye’nin Ortadoğu’ya Açılan En Önemli Çıkış Kapılarından Cilvegözü ile birlikte Yayladağı Sınır Kapımızın Şu Anda Transit TIR Geçişlerine Kapalı Olması Hatay Ekonomisine Zarar Vermektedir, Bu Nedenle Sınır Kapımızın Eskiden Olduğu Gibi Transit TIR Geçişlerine Açılması Sağlanmalıdır.

Son 4 yıl içinde, İlimizdeki tarım alanlarının %8,5’i tarım alanı olmaktan çıkmıştır. Tarım alanlarını en iyi verim alacak şekilde kullanmak isteyen çiftçiler teknik anlamda da yönlendirilemediğinden dolayı nitelikli tarım yapılamamakta ve sonuç itibarıyla tarımsal sanayi bazında iyi bir noktaya gelinememektedir. Havza Bazlı Tarım: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Sayın Faruk Çelik 2017 de yürürlüğe girecek “941 Bitkisel Üretimde Havza Modeliyle” gelişi güzel üretimin önüne geçilerek belirlenen ürün ihtiyacına göre ekim yapılacağını belirtmiştir. Toprağın durumuna ve bilimsel verilere dayalı planlı bir üretimin temel alındığı bu model aynı zamanda tarım arazilerinin de daha verimli kullanılmasına katkı sağlayarak, çiftçilerin bu doğrultuda Devlet desteği almasını sağlayacaktır.

İlimiz Yenilenebilir Enerji (rüzgâr ve güneş enerjisi) potansiyeli, ayrıca Türkiye’nin 2. büyük rüzgâr enerjisi potansiyeline sahip ilidir. İlimiz günlük ortalama güneşlenme süresinde Türkiye’de en yüksek potansiyele sahip illerden biridir. Sulanabilir arazi varlığının toplam tarım arazisi içinde %51 olması ve Reyhanlı Barajı projesi ile bu oranın daha da artacağından hareketle yapımı devam eden ve 2015 yılında bitirilmesi planlanan reyhanlı barajı inşaatının biran evvel tamamlanması sağlanmalıdır.

Elektriğin özelleşmesiyle hasat sonu gelir elde edebilen çiftçilerimize faturalar aylık kesilmekte ve ödeme yapamayan çiftçilere yaptırımlar uygulanmaktadır.

HASSA TÜNEL PROJESİ İlimizde lojistik altyapı bulunmakla beraber; Hassa Tüneli Projesi: İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu projelerini İskenderun körfezine bağlayacak olan Hassa projesi ülkemiz ekonomisine büyük katkı sağlayacaktır. Hassa tünel projesinin devamı niteliğindeki Hassa’da bulunan yaklaşık 80.000 dekarlık hazine arazisinin sanayi alanı olarak yatırıma açılması ve OSB kurulması için tahsis edilmesi İlimiz ve Bölgemiz için çok büyük bir önem taşımaktadır. Ayrıca ilimiz Erzin sınırları içerisinde bulunan 175 hektar büyüklüğündeki Erzin OSB karma OSB olup, toplam 22 adet katılımcı yer talebinde bulunmuş ve bitirilmesi için çalışmaların hızlandırılması gerekmektedir.

TURİZM İlimiz Kültür ve Turizm Bakanlığı Marka Kent Projesi kapsamındaki 15 İlden biridir. Buna rağmen, 2014 yılında yerli ve yabancı 537.754 ziyaretçiyi ağırlayan Hatay’da turizme yapılan yatırımlara rağmen terör ve savaş tehdidi altına girmesi nedeniyle 2015 yılında % 52 azalarak 255.783 kişiye kadar düşmüştür. (2015 İl Kültür Turizm Müdürlüğü)

SURİYELİ MÜLTECİLER Türkiye’de 3 milyona yakın Suriyeli misafir yaşamaktadır. Hatay ilinde yaklaşık 440.000 civarı Suriyeli sığınmacı devletimizin sağladığı imkânlarla barınmakta ve bu Türkiye’deki Suriyeli misafirlerin yaklaşık % 15’ine tekabül etmektedir. Suriyeli sığınmacıların uzun bir süre daha Türkiye’de kalacakları, bundan sonraki yaşamlarını Türkiye’de sürdürecekleri baz alındığında, bu durum başta ekonomi, eğitim, iş yaşamı, istihdam, sağlık, güvenlik, yerleşim hayatı, elektrik kesintileri, şehir altyapısı ve trafik ve sosyo-kültürel hayat dahil olmak üzere pek çok alanda zorunlu düzenlemeleri beraberinde getirmektedir. Kayıtlı olan Suriyeli sığınmacıların % 54’ü 18 yaş altındaki çocuk ve gençlerden oluşmaktadır. Bunun 415.000’i 0-4 yaş aralığında, 992 bin’i zorunlu okul çağındadır. Bu sayının sadece 330 bini eğitim görmektedir. Hatay’daki resmi kayıtlara göre 72 bin civarında Suriyeli çocuk eğitim çağında olup çocukların 53.811’i eğitim almaktadır. Eğitim alan çocukların da 48.390’ı kamp dışındaki geçici eğitim merkezlerinde bulunmaktadır.

Akademik çevrelerce en az 10 yıl daha ülkemizde yaşayacak Suriyeli sığınmacıların, bölge-sektör analizleri yapıldıktan sonra ihtiyaç duyulan sektörlerde, yerel çalışanı mağdur etmeyecek şekilde ‘ara eleman’ olarak çalışabilmeleri için ciddi anlamda mesleki eğitimlere tabi tutulmaları gerekmektedir. Bu gerçeklerden hareketle, Suriyeli mültecileri Türkçe eğitimi, profesyonel beceriler ile güçlendirecek, Kendini işini kurma konusunda mesleki bilgi ve donanımı sağlayacak, Sosyal faaliyetler vasıtası ile Suriyeli mültecilerin yerel halk ile dayanışma ve diyalog kurmasına aracılık edecek girişimlerin arttırılması gerekmektedir.

Bölgesel düzeyde işgücü ve işsizlik istatistiklerini incelediğimizde Suriyeli misafirlerin etkilediği birtakım sonuçlar ortaya çıkmaktadır. TUİK 2015 yılı verilerine göre Türkiye genelinde işsizlik oranı % 10,3 olarak gerçekleşti. Düzey 2’ye göre işsizlik oranının en yüksek olduğu 3. Bölge %16,4 ile TR 63 Bölgesidir.

2015 İŞKUR verilerine göre Hatay’da 44.678 işsiz bulunmaktadır. İlimizde toplam 441 Suriyeli Firma yer almakta; Antakya TSO - 277 İskenderun TSO - 40 Reyhanlı TSO - 106 Erzin TSO - 1 Dörtyol TSO - 8 Kırıkhan TSO - 9