Mühendislik Eğitimi ve Akreditasyon Ramazan YILDIRIM Boğaziçi Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü Mühendislik Eğitim Programları Değerlendirme ve Akreditasyon Derneği 12. Ulusal Kimya Mühendisliği Kongresi Ağustos 2016 İzmir

12. Ulusal Kimya Mühendisliği Kongresi Ağustos 2016 İzmir SUNUMUN İÇERİĞİ Öğrenmede çıktı bazlı yaklaşım Öğrenme etkinliği Geleceğin mühendislik eğitimi Akreditasyon Kısaca MÜDEK

12. Ulusal Kimya Mühendisliği Kongresi Ağustos 2016 İzmir ÖĞRENMEDE ÇIKTI BAZLI YAKLAŞIM Çıktı bazlı yaklaşım: o Öncelikle eğitimin amaç ve çıktılarının (kazandırılacak bilgi, beceri ve davranışların) belirlenmesi o Amaç ve çıktılara uygun bir program oluşturulması, yöntem ve araçların seçimi o Başarının amaç ve çıktılara ulaşma düzeyi ile ölçülmesi Girdi bazlı yaklaşım o İdeal program, yöntem ve araçların belirlenmesi o Başarının bunların uygulanma düzeyiyle ölçülmesi

12. Ulusal Kimya Mühendisliği Kongresi Ağustos 2016 İzmir ÖĞRENME ETKİNLİĞİ Amaçlar ve çıktılar net olmalı o Ne yapılmak isteniyor? o Bunun için hangi bilgi, beceri ve davranışlar gerekli? İçerik, yöntem ve araçlar uygun olmalı o Kazanılacak bilgi, beceri ve davranışa o Hedeflenen öğrenme düzeyine o Öğrenen kişiye Sonuçlar etkin biçimde değerlendirilmeli o Özdeğerlendirme o Geri bildirim

12. Ulusal Kimya Mühendisliği Kongresi Ağustos 2016 İzmir AMAÇ VE ÇIKTILAR Her şey bir amaçla başlar: Öğreticinin vereceklerini değil, öğrenenin ulaşması beklenen noktayı ifade etmeli. Az sayıda birbirinden bağımsız ancak tamamlayıcı olmalı. Herkes tarafından aynı şekilde anlaşılacak biçimde ifade edilmeli. Öğrenenin üstlendiği/üstleneceği görev, sorumluluk ve yetkinlikleriyle ilgili kritik davranışları kapsamalı. Gerçekçi ve beklenen süre içinde ulaşılabilir olmalı. Somut öğrenme çıktılarına (bilgi, beceri ve davranışlara) indirgenebilir olmalı.

12. Ulusal Kimya Mühendisliği Kongresi Ağustos 2016 İzmir İÇERİK, YÖNTEM VE ARAÇLAR Her şey aynı biçimde öğrenilmez: Kavramsal bilgi o Anla, analiz et, yorumla, kıyasla, ilişkilendir..... Beceri o Anla, analiz et, yorumla, kıyasla, ilişkilendir..... o Uygula, hisset, tekrarla Davranış o Anla, analiz et, yorumla, kıyasla, ilişkilendir..... o Uygula, hisset, tekrarla… o Yap, yap, yap

12. Ulusal Kimya Mühendisliği Kongresi Ağustos 2016 İzmir İÇERİK, YÖNTEM VE ARAÇLAR Herkes aynı biçimde öğrenemez: İlgi ve merak farklılıkları o Matematik, edebiyat, resim…. Zeka/yetenek çeşitliliği o Matematik, edebiyat, resim…. Algılama tarzındaki farklılıklar o Görsel, işitsel,…. Araç ve yöntem tercihinde çeşitlilik o Kavramsal, deneyimsel, örnek alarak….

12. Ulusal Kimya Mühendisliği Kongresi Ağustos 2016 İzmir ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME* Bilmek var, bilmek var: Birinci düzey: Öğrenenin/öğretenin görüşü o İlk elden tepkileri ölçmek o Anket, yüzyüze görüşme, odak grup çalışması… o Sadece görüştür, öğrenmenin gerçekleştiği anlamına gelmez. İkinci düzey: Öğrenme o “ Öğrenme esnasında” ne kadar öğrenildiğini ölçmek o Yazılı, sözlü veya sınav, proje, vaka çalışması, portföy, benzeşim… o “Görüş”ten etkilidir ama bilmek ile yapabilmek aynı şey değildir. *D. Kirkpatrick modeli

12. Ulusal Kimya Mühendisliği Kongresi Ağustos 2016 İzmir ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME* Bilmek var, bilmek var: Üçüncü Düzey: Uygulama o Kazanılan bilgi, beceri ve davranışların gerçek yaşama ne kadar geçirilebildiğinin ölçümü (vaka çalışması, benzeşim ikinci düzeye aittir) o Doğrudan gözlem, sonuçların analizi, özdeğerlendirme…… o Daha etkilidir ama hem zordur, hem de hala uygulayabiliyor olmak arzu edilen sonucun alınacağını göstermez. Dördüncü Düzey: Sonuç ve etki o Kazanılan bilgi ve becerilerin uygulandığında yarattığı etkinin ölçümü. o Hedeflerine ulaşma düzeyi ve performans o En etkili ama en zor ölçme düzeyidir. *D. Kirkpatrick modeli

12. Ulusal Kimya Mühendisliği Kongresi Ağustos 2016 İzmir GELECEĞİN MÜHENDİSLİK EĞİTİMİ Bilgi ve beceriler kaç senede güncelliğini yitiriyordu? Amaç ve ihtiyaçlar sürekli değişiyor o Teknik alanlarda değişim o Teknik dışı ihtiyaçlar (inovasyon, sürdürülebilirlik, etik, sosyal sorumluluk, hesap verebilirlik…) o Yeni sektörler, pozisyonlar ve iş alanları Değişen (gerekirse o üniversiteye özgü) amaç ve ihtiyaçları zamanında saptamayı ve programı bunlara uyarlamayı sağlayacak çıktı bazlı esnek yaklaşımlar benimsenmeli ve amaçlara ulaşıldığı ölçülmeli.

12. Ulusal Kimya Mühendisliği Kongresi Ağustos 2016 İzmir GELECEĞİN MÜHENDİSLİK EĞİTİMİ X,Y,Z,.. bunlar kaçıncı kuşak? Öğrenci profili sürekli değişiyor o Her zaman “online” (derste bile!) o Her şeye daha kolay ulaşabilen (ödev, proje ve sınav sorularına bile!) o Bazı yönlerden daha iyi yetişmiş ama bazı konulara da ilgisiz o Daha sabırsız, daha kolaycı o Çok erken yaşlarda farklılaşmış… o... Önemli olan arzu edilen bilgi ve becerileri (çıktıları) kazandırmamız; bize uyan yöntemler onlara uymayabilir.

12. Ulusal Kimya Mühendisliği Kongresi Ağustos 2016 İzmir GELECEĞİN MÜHENDİSLİK EĞİTİMİ Artık kara tahtamız bile kara değil: Öğrenme yöntem ve araçları sürekli değişiyor o Öğrenme süreci konusunda daha çok bilgi o Öğrenme yöntemlerinde yeni seçenekler o Yeni öğrenme teknolojileri o Bilgiye ulaşımda kolaylık o ….. Kullanılan öğrenme ve ölçme yöntemleri de ihtiyaçlara hitap edecek çeşitlilikte olmalı.

12. Ulusal Kimya Mühendisliği Kongresi Ağustos 2016 İzmir GELECEĞİN MÜHENDİSLİK EĞİTİMİ Dünya her geçen gün daha da küçülüyor Uluslararası mühendis hareketliliğinde artış o Bireysel hareketlilik o Daha çok kurumun çok uluslu olması o Uluslararası işbirliği ve ortak projeler Mühendislik eğitiminin diğer ülkelerdekine ‘‘eşdeğer’’ olduğunun gösterilmesi gerekiyor.

12. Ulusal Kimya Mühendisliği Kongresi Ağustos 2016 İzmir AKREDİTASYON Akreditasyon: Bir dış değerlendirici kurum tarafından belirli bir alanda önceden belirlenmiş ̧ akademik ve alana o ̈ zgü standartların bir yu ̈ kseko ̈ g ̆ retim programı tarafından karşılanıp karşılanmadığını ölçen değerlendirme Çıktı bazlı Kurumun kendini değerlendirme aracı Paydaş ihtiyaçlarını dikkate alma ve karşılama aracı Ulusal, uluslararası tanınırlık ve kabule destek

12. Ulusal Kimya Mühendisliği Kongresi Ağustos 2016 İzmir Kısaca MÜDEK Kuruluş yılı 2002 Bağımsız bir STK (2007 yılından beri dernek) Gönüllüler tarafından kuruldu ve işletiliyor. Ulusal ve uluslararası tanınırlığı var: YÖK, ENAEE ve WA- IEA Çıktılara dayalı bir değerlendirme süreci uyguluyor. Kurumun program amaçlarını ve bunlara ulaşmak için gereken program çıktılarını belirlemesi, programını buna göre oluşturması ve başarıyı çıktılara dayanarak ölçmesi gerekiyor. Kurumun program çıktılarını, MÜDEK tarafından genel ve disipline özgü belirlenmiş çıktıları da kapsayacak şekilde belirlemesi gerekiyor.

12. Ulusal Kimya Mühendisliği Kongresi Ağustos 2016 İzmir MÜDEK Değerlendirme ve Akreditasyon Sürecinin Temel Özellikleri MÜDEK, Üniversite, Fakülte ya da Bölümleri değil, Mühendislik Eğitim Programlarını değerlendirip akreditasyon veriyor. Sıralama yapmıyor, programları önceden tanımlanmış ve web sitesinde ( yayımlanmış Değerlendirme Ölçütlerine ve Değerlendirme Süreçlerine göre değerlendiriyor.. Değerlendirme ölçütlerini yeterince sağlayan programlara belirli süre için geçerli Akreditasyon veriliyor. Kurumlar programlarının değerlendirmesi için MÜDEK’e gönüllü olarak başvuruyorlar. MÜDEK program değerlendirmesini ücret karşılığı yapıyor.

12. Ulusal Kimya Mühendisliği Kongresi Ağustos 2016 İzmir MÜDEK Değerlendirme ve Akreditasyon Süreci Özeti Değerlendirme süreci, akreditasyon başvurusu yapan programın hazırladığı Özdeğerlendirme Raporunu MÜDEK’e göndermesiyle başlıyor. Değerlendirme MÜDEK Akreditasyon Kurulu tarafından oluşturulan değerlendirme takımları tarafından yapılıyor. Değerlendirme süreci kapsamında 3 günlük kurum ziyareti yapılıyor. Akreditasyon kararını MÜDEK Akreditasyon Kurulu veriyor ve ilgili kuruma bu kararla birlikte ayrıntılı değerlendirme raporu yollanıyor. Akreditasyon süresi 5 yıl ile sınırlı. Yetersizliklere bağlı olarak daha kısa sürede (1 ya da 2 yıl) ara değerlendirme yapılması söz konusu. Yükseköğretim kurumlarının MÜDEK’in akreditasyon vermeme kararlarına itiraz hakları var.

12. Ulusal Kimya Mühendisliği Kongresi Ağustos 2016 İzmir MÜDEK Değerlendirme Ölçütleri MÜDEK Mühendislik Lisans Programları Değerlendirme Ölçütleri aşağıdaki ulusal ve uluslararası standartları karşılamaktadır: o Türkiye Yükseköğretim Yeterlikler Çerçevesi (TYYÇ) Mühendislik Temel Alanı Lisans Yeterlikleri (akademik ağırlıklı) o ENAEE tarafından yayımlanan EUR-ACE Çerçeve standartları (Lisans seviyesi) o IEA/Washington Accord (WA) kapsamında belirlenmiş olan mezun nitelikleri (WA Graduate Attributes) MÜDEK Mühendislik Yüksek Lisans Programları Değerlendirme Ölçütleri aşağıdaki ulusal ve uluslararası standartları karşılamaktadır: o Türkiye Yükseköğretim Yeterlikler Çerçevesi (TYYÇ) Mühendislik Temel Alanı Yüksek Lisans Yeterlikleri (akademik ağırlıklı) o ENAEE tarafından yayımlanan EUR-ACE Çerçeve standartları (Yüksek Lisans seviyesi)

12. Ulusal Kimya Mühendisliği Kongresi Ağustos 2016 İzmir MÜDEK Değerlendirme Ölçütleri (2) MÜDEK Değerlendirme Ölçütleri ulusal ve uluslararası standartlara uygun olacak şekilde belirli aralıklarla güncellenmektedir. o MÜDEK Değerlendirme Ölçütleri Sürüm 1.0: 2005 o MÜDEK Değerlendirme Ölçütleri Sürüm 1.1: 2007 o MÜDEK Değerlendirme Ölçütleri Sürüm 2.0: 2009 o MÜDEK Değerlendirme Ölçütleri Sürüm 2.1: 2015 Ölçütlerin güncellenme sürecinde güncellenmenin gerekçeleri belirtilerek, tüm paydaşların görüşleri alınmaktadır.

12. Ulusal Kimya Mühendisliği Kongresi Ağustos 2016 İzmir MÜDEK Program Değerlendirme ve Akreditasyon Etkinlikleri Özeti * Bazı programlar birden fazla kez değerlendirildi ** 1 Temmuz 2016 itibarıyla ( ) ara değerlendirmeler [ ] kısa süreli *** tarihinden sonra akredite edilmiş/akreditasyonu yenilenmiş programlara EUR-ACE Etiketi verilmiştir tarihinden sonra akredite edilmiş/akreditasyonu yenilenmiş programlar Washington Accord kapsamında tanınmaktadır.

12. Ulusal Kimya Mühendisliği Kongresi Ağustos 2016 İzmir Ulusal Tanınma MÜDEK her 5 yılda bir YÖK tarafından “Kalite Değerlendirme Tescil Belgesi” ile yetkilendirilmektedir. MÜDEK tarafından hazırlanan “Başvuru Raporu” YÖK’e iletiliyor, YÖK inceleyip kararını veriyor. Gelecekte tescil belgesinin YKK tarafından verilecek.

12. Ulusal Kimya Mühendisliği Kongresi Ağustos 2016 İzmir Uluslararası Tanınırlık ile Sağlanan Katma Değer EUR-ACE Etiketi: Bir mühendislik eğitim programının ENAEE tarafından belirlenmiş olan EUR-ACE çerçeve standartlarını sağladığını belirten kalite etiketi. 13 Avrupa ülkesinin akreditasyon kuruluşu EUR-ACE etiketi vermek için ENAEE tarafından yetkilendirilmiş bulunuyor. MÜDEK 2009 yılında EUR-ACE (lisans) Etiketi vermek için ENAEE tarafından yetkilendirildi ve ENAEE Yönetim organlarında aktif olarak yer alıyor. EUR-ACE Etiketinin sağladığı katma değer: o EUR-ACE etiketi olan programların akreditasyonları 13 ülkenin ENAEE tarafından yetkilendirilmiş akreditasyon kuruluşları tarafından tanınıyor. o EUR-ACE etiketi olan programlar FEANI’nin (European Federation of National Engineering Associations) Kayıt Listesine otomatik olarak kaydedilmektedir.

12. Ulusal Kimya Mühendisliği Kongresi Ağustos 2016 İzmir EUR-ACE Etiketi Veren Ajanslar 1.CTI (France)-Commission des Titres d'Ingénieur 2.ASIIN (Germany) 3.Engineers Ireland (Ireland) 4.QUACING (Italy)- Agenzia per la Certificazione di Qualità e l’Accreditamento EUR- ACE dei Corsi di Studio in Ingegneria 5.Ordem dos Engenheiros (Portugal) 6.ARACIS (Romania)-Agency for Quality Assurance in Higher Education 7.AEER (Russia)-Association for Engineering Education of Russia 8.KAUT (Poland) 9.MÜDEK (Turkey)-Association for Eval. and Accreditation of Engineering Programmes 10.Engineering Council (UK) 11.OAQ (Switzerland)-Organ für Akkrediti. und Qualitäts. der Schweizerischen Hochschulen 12.ANECA (Spain)-National Agency for Quality Assessment and Accreditation of Spain 13.FINEEC (Finland)-Korkeakoulujen arviointineuvosto KKA

12. Ulusal Kimya Mühendisliği Kongresi Ağustos 2016 İzmir EUR-ACE Etiketi Veren Ajanslar Ireland United Kingdom France Spain Portugal Italy Germany Poland Finland Russia Romania Turkey Switzerland

12. Ulusal Kimya Mühendisliği Kongresi Ağustos 2016 İzmir Uluslararası Tanınırlık ile Sağlanan Katma Değer (devam) Mühendislik, teknoloji ve teknisyen eğitim programlarının akreditasyonlarının tanınması, mühendis ve teknologların uluslararası dolaşımı ile ilgili karşılıklı tanınma anlaşmalarından oluşan çatı örgüt: Washington Accord (WA): Mühendislik eğitim programlarının akreditasyonu MÜDEK, 2011 yılından beri Washington Accord’un tam üyesi.

12. Ulusal Kimya Mühendisliği Kongresi Ağustos 2016 İzmir Uluslararası Tanınırlık ile Sağlanan Katma Değer (devam) WA Tam Üyesi (signatory) olmanın sağladığı katma değerler: o WA Tam Üyeleri tarafından akredite edilen programların profesyonel mühendislik uygulamaları için gerekli şartları sağlamada eşdeğer (substantial equivalence) oldukları tanınır. o Tam Üyelerin akreditasyon kriterleri, politikaları ve yöntemlerinin benzer olduğu kabul edilir. o Bir üyenin akreditasyon kararları diğer üyeler tarafından da kabul edilir (tanınır). o “Washington Accord” akreditasyon eşdeğerliği bir Tam Üye’nin kendi ülkesi ve/veya idaresi altındaki bölgede yapmış olduğu akreditasyonlar için geçerlidir.

12. Ulusal Kimya Mühendisliği Kongresi Ağustos 2016 İzmir Washington Accord Tam Üyesi (Signatory) Akreditasyon Kuruluşları (Haziran 2016) 1.Australia - Engineers Australia (1989) 2.Canada - Engineers Canada (1989) 3.China – China Association for Science and Technology (2016) 4.Chinese Taipei - Institute of Engineering Education Taiwan (2007) 5.Hong Kong China - The Hong Kong Institution of Engineers (1995) 6.India - National Board of Accreditation (2014) (sadece Tier 1 üniversiteler) 7.Ireland - Engineers Ireland (1989) 8.Japan - Japan Accreditation Board for Engineering Education (2005) 9.Korea - Accreditation Board for Engineering Education of Korea (2007) 10.Malaysia - Board of Engineers Malaysia (2009) 11.New Zealand - Institution of Professional Engineers NZ (1989) 12.Russia - Association for Engineering Education of Russia (2012) 13.Singapore - Institution of Engineers Singapore (2006) 14.South Africa - Engineering Council of South Africa (1999) 15.Sri Lanka - Institution of Engineers Sri Lanka (2014) 16.Turkey - MÜDEK (2011) 17.United Kingdom - Engineering Council UK (1989) 18.United States - Accreditation Board for Engineering and Technology (ABET) (1989)

12. Ulusal Kimya Mühendisliği Kongresi Ağustos 2016 İzmir Washington Accord Tam Üyesi (Signatory) Akreditasyon Kuruluşları

29 Bir akreditasyon sisteminde gözetilecek önemli özellikler Bağımsızlık: o Süreç ve ölçütleri belirlemede bağımsızlık o Akreditasyon kararlarında bağımsızlık o Finansmanda bağımsızlık Şeffaflık ve hesap verebilme Gönüllülük: o Akreditasyon sürecinin gönüllüler tarafından yürütülmesi o Akreditasyon başvurularının gönüllü olarak yapılması Uluslararası tanınma o Uluslararası standartlara uyum o Uluslararası standartların gelişimine kartı sağlayabilmek MÜDEK, yukarıda sıralanan özelliklerin tümünü sağlıyor.

Teşekkürler Boğaziçi Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü, Bebek İstanbul Telefon (0212) , Faks (0212) E-posta: yildirra at boun.edu.tryildirra at boun.edu.tr MÜDEK Zincirlidere Caddesi No. 86 Meriçoğlu Plaza Kat:1 Daire:4 Esentepe, Şişli, İstanbul Telefon: (0212) , (0212) , Faks: (0212) E-Posta: infos at mudek.org.tr at mudek.org.tr Ulusal Kimya Mühendisliği Kongresi Ağustos 2016 İzmir