ODAK (Focus) Ders sorumlusu: Doç. Dr. Hakan Tüzün Sunum: Adem Özgür BTO716 – Eğitsel Bilgisayar Oyunları Tasarımı Bahar, 2016

‘’Akışı hisset… Akışla bütünleşmek için amacı anlamak gerekir.’’ Warrel Dane

Odağın Önemi Bir takımla birlikte oyun geliştirmek sanat yaratmaktan ziyade savaşmayı andırmaktadır; Yeterli düzeyde anlaşmazlık, Takım üyelerinin katkısı, Ağız dalaşı gibi noktalar iyi bir oyunun ortaya çıkmasına yetmeyeceği gibi projenin- oyunun amacından kolayca uzaklaşmanıza neden olur. Projenin ortasında teknolojik sınırlıklar, takım üyeleri arası tartışmalar, yayıncı kuruluşun değiştirilmesini istediği noktalar sizi oyunun eğlenceli olup olmayacağı ya da işin bitip bitmeyeceği noktasında kuşkulandırabilir. Bu nokta iyi oyun tasarımcılarını diğerlerinden ayırır. İyi oyun tasarımcıları bu zorlukların üstesinden oyun odağı ile üstesinden gelir.

Odak nedir? Bir oyunun odağı; tasarımcının oyunla ilgili en önemli olduğunu düşündüğü fikridir. Odak bir şirketin misyon ifadesine benzer, anlamlı olmalı ve alınacak kararlara rehberlik etmelidir. Oyun tasarımcısı olarak projenin başlangıcında oyunun odağı üzerine düşünmelisiniz.

Oyun odağında neler olmalı? Kafanızdaki oyunla ilgili kendinize aşağıdaki soruları sorarak, cevaplarını yazabilirsiniz; Oyunda en güçlü nokta ne? (Seni bu oyunu yapmaya iten) Oyunun gerçekleştirmeye çalıştığı ne? Oyuncular ne tür deneyim yaşayacaklar? Oyuncularda ne tür duygular hissettirecek? Oyuncular oyundan neler kazanmalı? Oyunun özgünlüğü nasıl? Diğer oyun ayıran şeyler neler? Oyun-alanında oyuncunun ne tür kontrolü olacak? Bu sorularla planlanacak oyunun temel niteliği belirlenebilir.

Odak ne kadar yazılmalı? Oyunla ilgili cevaplarınızı bir sayfa alacak şekilde yazabilir veya farklılaşan noktaları tasvir edebiliriz. Bazen bir sayfa çok olabilir. Açık ve net olarak birkaç cümlede bir paragrafa sığdırılabilmeli.

Odakta neler yer almalı? Sadece ilgi çekici fikirleriniz ve oyun vizyonunuzun en önemli noktası yer almalıdır. Odak özellikle, geliştirmeyi düşündüğünüz oyundaki en merkezi kavramlar için oluşturulur. Örneğin oyunun geçtiği ortam önemli değilse bahsedilmez, oynanabilirlik vizyonunuz bir karakterin belirli bir çevresinde gerçekleşiyorsa bahsedebilirsiniz.

Odak ve siz Sizi duygusal olarak yakalamalı, yaratıcılığınızı uyandırmalı, neşelendirmeli İlk aşama sizi heyecanlandırmıyorsa; teslim zamanı uzar, başkalarından ilgi toplamaz, proje bütçenizi yükseltir. Chris Crawford, The Art of Computer Game design kitabında; «Bu kendinizi ifade etmeniz için bir fırsat; inandığınız bir hedef seçin, bir hedef ki estetik algınızı ve dünya görüşünüzü yansıtsın… İlgi, inanç ve tutkularınızla çelişmedikçe hedefinizin ne olduğu çok önemli değildir.»

Her durumda odağınızı oluşturun Lisans sınırlıkları, baskıcı yayıncılar ve kaprisli programcılarla çalışsanız da proje için odağınızı oluşturun. Oyun ilginizi çekmese de, oyunun sizi heyecanlandıran bir yönünü ortaya çıkarın. Sizden rütbeli tasarımcılar oyunun hedeflerini oluşturmamış olabilir. Yine de odağınızı belirleyin ve tasarım dokümanına projenizin hedefleriyle birlikte yazın. Bunları proje dokümanında göremezseniz, proje lideri ile görüşün; Uzlaşmacı bir tavırla; Proje ile tam olarak ne yapılmak isteniyor? Cevabı aldıktan sonra, bu doğrultuda sizin oyuna katkılarınız neler olabilir. Tasarımcı olarak sizin asıl göreviniz; oyunun her zaman açık bir doğrultuda ilerlemesi ve sonunda eğlenceli oyun çıkmasıdır.

Örnek: Kış Festivali Kasırgası (Winter Carnival Whirwind) Üzerinde düşünülen noktalar; Kış festivali nasıl olmaktadır? Ortamda neler vardır? Oyuncu deneyimi neler olacaktır? 2D veya 3D? Oyuncu nasıl etkileşimlerde bulunacak? Oyunun adı ne olacak? Kış festivali kasırgası; hızlı ve hırslı karakter eylemlerini ve eğlence parkı yönetimini kapsayan hibrit bir oyundur. Oyuncunun deneyimi bir buz festivali etrafında gerçekleşir ve oyuncu olumsuz hava koşullarına karşı sezunu devam ettirmeyle sorumludur. Kar içinde oynama, eğlenceli kılan basit fiziksel hareketleri içerme, riskli ortamda karakteri yönlendirme ve sistemlerin düzgün çalışmasını sağlama oyunu heyecanlı kılmaktadır. Oyuncunun ana mücadelesi havanın kendisidir. Kış festivali kasırgası oyun boyunca aydınlık ve sırda dışı tonda gerçekleşir.

Odağın İşlevi Oyununuz Tomb Raider gibi başka bir oyuna benzeyebilir fakat odağınızda oyununuzu kendi terimleriyle tanımlamanız ve diğer oyunlarla karşılaştırmamınız gerekmektedir. Odağı okuyanlar hangi bölümlerin Tomb Raider’a benzediğini anlamayabilir. «Oyun Tomb Raider’ı andırıyor ama Max Payne gibi de değil…» gibi bir ifade okuyucuları farklı yönlere gönderebilir. Tomb Raider’ın odağını siz oluşturun ve kendi odağınız kapsamında gerekliyse ilişkili yerleri örnek gösterin. Odak hem size hem takım arkadaşlarınıza yol göstereceği için herkes aynı şeyi anlamalıdır. Odak başka bir referansa ihtiyaç duymadan kendi ayakları üzerinde durabilmelidir, anlaşılabilmelidir.

Odağın İşlevi Odakta oyununuz karmaşıklığını ve derinliğini çok az cümleyle açıklayabilmeliyiz. Örneğin aynı oyun içinde çoklu ‘oynanabilirlik’ stilleri yer alabilir. Oyun karakterinin birebir etkileşimi Gemiler arası savaş Yönetilmesi gereken tayfa, para vs. Odak bu yönlerin hepsini kapsayacak şekilde yazılmalı.

Odağın İşlevi Oyunda sadece kendinizi veya küçük bir takımla çalışıyorsanız odak yazmaya gerek var mı? Kağıda yazmak geliştirmeyi düşündüğünüz oyunun doğasıyla ilgilenmenizi sağlar. Kafanızdaki düşüncelerle kağıda yazdıklarınız arasında dünyalar kadar fark vardır. Kağıda yazılmamış herhangi bir şey oyunun odağında yer almıyor demektir. Odağı okuyan kişi daha fazla açıklamaya ihtiyaç duymadan oyun vizyonunuzu anlayabilmeli. Başarılmak istenen oyunu açık ve net olarak ortaya koyabilmeli.

Odağın İşlevi – Oyssey örneği Oyunun ana hikayesi üzerine düşünme Karakterin özellikleri (iş, giysi, yaş vs) Karakter neler yapıyor? Oynayanların yaşayacağı deneyim? (Oyunda farklı çözümler) Oyunun gidişatı (doğrusal – doğrusal olmayan) Sonuç; Odyssey’de oyuncu insanlığın şeytani doğası ile ilgili hikayeyle karşılaşır ve grupların hangi durumlarda ahlaken kınanması gereken davranışlarda bulunduğunu görür. Bu basit bir RPG/macera oyun türüdür. Kılıç ve sihir savaşları olacak fakat bu hikayenin önüne geçmeyecek. Hikayede farklı çözüm yolları olacak, mümkün olduğunca doğrusal olmayacak ve oyuncu oyundaki NPC’leri etkileyebilecek.

Odağı Koruma (Maintaining Focus) Odak bittiğinde bunu takımdaki arkadaşlarınızla paylaşmalısınız. Takımda herkesin odağı onaylaması önemlidir. Takım arkadaşlarınız Odağı okuduğunda heyecanlanmıyorsa; Oyun fikriniz pek iyi olmayabilir ya da Fikrinizi odağa iyi bir şekilde yansıtamamış olabilirsiniz. Bu durumda geriye dönüp sizi oyunla ilgili ne etkiliyor bunu odakla çelişmeyecek şekilde ortaya çıkarmaya çalışın. Oyunun ilk aşamalarında diğer elemanlarla beyin fırtınaları yaparak fikrin doğuşuna odağın hazırlanmasına katkıda bulunmasını sağlayın.

Odağı Koruma (Maintaining Focus) Her takım her tür oyunu geliştiremez, bu nedenle odak-takım uyumu ve takımda herkesin odaklanılmış fikre değer vermesi önemlidir. Oyunda tasarımcı olarak çalışıyorsanız oyunda çalışan diğer sanatçı, programcı veya üretimcilerin oyunun odağının doğasını anladığından emin olun. Onların eylemlerini yönlendirecek güçlü bir odak olmazsa; Oyunun varmaya çalıştığı nokta yanlış anlaşılabilir, Farklı oyunlara benzetilip bu yönde şekillenebilir. Bu nedenle sürekli takımı odağınız doğrultusunda yönlendirmeniz gerekebilir. Güçlü bir odak ile takımı sürekli yönlendirmek zorunda kalmazsınız.

Odağı Ayrıntılandırmak Tasarım dokümanında; odağınızdaki hedefler oynanabilirlikle (gameplay) nasıl tamamlanacak ve oynanabilirlik açık olarak nasıl işleyecek? Oyunun akışını, ortamı, varlıkları çizebilirsiniz. Bu noktada ayrıntılandırma arttıkça odağınıza dönüp bunların odakla uyumlu olup olmadığını kontrol etmelisiniz. Oynanabilirlikte odak dışında bir gelişme var ise bunu da odağa yansıtmalısınız. Ya da odak dışında kalan noktaları değiştirin veya eleyin. Ortaya çıkan her fikirle odağınızı değiştirmeyin, tutarlı bir şekilde odağınızı sürdürün. Oyunu geliştirme sürecinde de takım arkadaşlarınızdan gelen sorulara odağınız kapsamında cevap verin. Oyuncular odaklanmış ve odaklanmamış oyunlar arasındaki farkı anlayacaklardır.

Odağı Değiştirmek Eksiklikler, başarısızlık, daha güçlü bir deneyim oyunun odağınızı değiştirmeye itebilir. Oyununuzun hangi bölümlerinin şu anda oluştuğu ve yeni odaktan ne kadar etkileneceklerini belirlemeniz önemlidir. Tasarım dokümanınızı gözden geçirin ve yeni hedeflerinizi uyarlayın. Hangi oyun mekanikleri mevcut ve bunlar yeni odağı taşıyabilecek yeterlikte mi? Level’lar yeni odakla uyumlu mu? Odak değişikliği çok gerekli değilse ve teslim tarihi yaklaşmışsa değişikliği göz ardı edebilirsiniz.

Odağı Değiştirmek Eğer oyun umduğunuz gibi değilse ve tekrar-odağın bunu gidereceğini düşünüyorsanız «hasar kontrol moduna» geçmelisiniz. Problemlerini çözmek için daha yumuşak manevralar üzerine düşünün. Eski varlıkları (asset) nasıl kullanabileceğiniz gibi. Varlıkları yeniden oluşturmak en kötü karar olacaktır. Çalışma takviminizi ve bütçenizi aşmayacak şekilde planınıza odaklanın ve tekrar düzenleyin.

Alt Odaklar Oyunun ayrı düzeylerini kapsayan alt-odaklar oluşturulabilir. Oyunun diğer amaçları nedir? Geliştirme takımı oynanabilirlik vizyonumuzun en iyi şekilde gerçekleşmesi için düşünülmesi gereken noktalar. Ne tür oyuncu kitleniz olacak? Grafikler ve oyun motoru Görseller Oyuncu etkileşimleri

Odağı Kullanma Satış pazarlama amacı gütmez ama odakta yer alan ilgi çekici ifadeler pazarlama için kullanılabilir. Takımınız için geliştirme aracı olarak en önemli yazılı dokümandır. Odak kullanımı sizin; sağlam, eğlendirici ve ilgi uyandıran bir oyun yaratmanıza yardımcı olacak bir araçtır.