BORUSAN EnBW Enerji Enis AMASYALI RES ve GES SORUNLARI YATIRIMCI BAKIŞ AÇISI ODTÜ MEZUNLAR DERNEĞİ

… Hidro 233 MW Rüzgar 529 MW Güneş 8 MW ÖZGEÇMİŞ Toplam portföy: 770 MW

2 RÜZGAR ENERJİ SANTRALLERİ YATIRIM-İŞLETME SÜRECİ RİSK-KAZANÇ İLİŞKİSİ Yüksek Risk Düşük Risk Spekülatif Kazanç Güvenilir Kazanç *) MW için ortalama süreler Risk Kazanç

3 RÜZGAR ENERJİ SANTRALLERİ YATIRIM-İŞLETME SÜRECİ I.GELİŞTİRME FAZI Saha seçimi, rüzgar ölçümleri, tesis yerleşimi Elektrik ve inşaat işleri için temel tasarım Toplam sahip olma maliyeti çerçevesinde fizibilite Ön yatırım kararı, ön lisans başvurusu ve yarışma Aktiviteler Kısıtlı kapasite Yanlış saha seçimi, eksik ve/veya yanlış yerde rüzgar ölçümü Yanlış türbin seçimi ve yanlış yerleşim 2019’a kadar arz fazlalığının artması durumu ve finansman için YEKDEM’in gerekliliği YEKDEM’in geleceği, dengesizlik maliyetleri ve yerli katkı ile ilgili belirsizlik Gerçek dışı fizibiliteler Bu fizibilitelere bağlı irrasyonel ihale fiyatları Lisanslama süreçlerinde yaşanılan süreksizlik Genel Sorunlar

RÜZGAR ENERJİ SANTRALLERİ YATIRIM-İŞLETME SÜRECİ I.GELİŞTİRME FAZI PROJE YÖNETİMİNDE «SOĞAN SENDROMU» Ön Lisans Fazı Kurulum Fazı İşletme Fazı Zaman (t) Geliştirm e

5 Aktiviteler:  Kurumlardan alınan görüş ve izinler  Detay tasarım  Tedarikçi sözleşmeleri  Finansman RÜZGAR ENERJİ SANTRALLERİ YATIRIM-İŞLETME SÜRECİ II.ÖN LİSANS FAZI Genel Sorunlar:  30’dan fazla kurumdan birkaç kere alınan görüş ve izinler  Orman (ilave ağaçlandırma bedeli)  Kamulaştırma (EPDK, Enerji Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Bakanlar Kurulu)  Bölgelerdeki farklı uygulamalar  Sık değişen mevzuat  YEKDEM’in geleceği, dengesizlik maliyetleri ve yerli katkı ile ilgili belirsizlik

6 Aktiviteler:  Sağlık, emniyet, çevre, kalite çerçevesinde proje yönetimi  İnşaat, montaj, devreye alma  Proje onayları, çeşitli diğer idari süreçler  Bakanlık kabulü RÜZGAR ENERJİ SANTRALLERİ YATIRIM-İŞLETME SÜRECİ III.KURULUM FAZI (LİSANS FAZI) Genel Sorunlar:  Lisans tadilleri  TEA izninin talep edilmesi  Tasarım kaynaklı problemler  Arazi şartlarından dolayı ön görülemeyen ilave iş ve maliyetler  Hava şartlarından kaynaklanan gecikmeler  Sağlık, emniyet, çevre ve kalite ile ilgili yaşanabilecek problemler  Sosyal tepkiler

7 RÜZGAR ENERJİ SANTRALLERİ YATIRIM-İŞLETME SÜRECİ IV.İŞLETME FAZI Genel Sorunlar:  Beklenenden daha az üretim  Hatalı tasarım, kurulum  Üretim tahmini  Dengesizlik maliyeti  Kapasite artışları  İlk lisans sahasında çakışma  YEKDEM’den faydalanma süresi  Mevzuat değişiklikleri  Türbin üreticilerinin veri paylaşımı  ARGE, üniversite-sanayi işbirliği  Kalifiye işgücü Aktiviteler:  İşletme  Bakım ve onarım işleri  Satış, izleme ve kontrol  Kapasite artışları

8 TÜRKİYE RÜZGAR ENERJİSİ HEDEFLER Mart 2016 sonu itibariye TEİAŞ tarafından açıklanan yaklaşık MW’lık kapasitenin sadece 4.593MW’ı 113 Lisanslı RES ile devrede Hedefler konusunda da kafamız karışık: RES:  2009’da Arz Güvenliği Strateji Belgesi: 2023’te MW  Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı’nın Stratejik Planı: 2019’da MW  Kesin Katkılar için Ulusal Niyet Beyanı (INDC): 2030’da MW  TEİAŞ: 2020 sonu MW (puant talebin ¼’ü)  Ülkemizin MW ’lık (> 7 m/s, 50m) potansiyelinin sadece %9,6 ’sı devreye alınmış durumda  Söz konusu kurulu güç, MW ’lık toplam elektrik kurulu gücümüzün ise yaklaşık %6,2 ’sini oluşturmaktadır.

9 Sektörün tüm paydaşlarına görevler düşüyor :  Kamunun alması gereken önlemler:  Hedef konusunda fikir birliği sağlanmalı Enerji Yatırımları Takip ve Koordinasyon Kurulu kuruldu Proje Takip ve Koordinasyon Başkanlığı kurulmalı  Rüzgâr enerjisine elverişli bölgelerde şebeke bağlantı imkânları iyileştirmeli  Kapasite artışları ile birlikte tahsis edilen ilk MW’ı aşan pakette yer alan, devreye alınması imkânsız gözüken atıl kapasite temizlenmeli  Lisanslama süreçlerinde süreklilik sağlanmalı  Entegre CBS sistemleri ile proje geliştirme fazındaki riskler azaltılmalı (Enerji Atlası)  YEKA’lar hayata geçirilmeli  Mevzuatta belirsizlik durumları kısa sürede giderilmeli ve geriye dönük, fizibiliteleri negatif etkileyecek değişiklikler yapılmamalı TÜRKİYE RÜZGAR ENERJİSİ ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

10 Sektörün tüm paydaşlarına görevler düşüyor :  Üreticilere/tedarikçilere düşen görevler:  Yerli katkı ilavesinden faydalanacak şekilde yerli ekipman üretimi artırılmalı  Yatırımcılar doğru yönlendirilmeli  Yatırımcılara düşen görevler:  Projeler teknik ve finansal gereklilikleri dikkate alarak rasyonel olarak geliştirilmeli  Yatırımcılar, enerji yatırımlarının uzun soluklu yatırımlar olduğunu, pazarda her zaman iniş (arz fazlalığı v.b.), çıkışların olabileceğini, 10 yıl ve sonrası düşünmek durumunda olduklarını unutmamalı  Ek olarak;  Makul proje finansman opsiyonları artırılmalı  Gittikçe artan sosyal tepkilere karşı tüm sektör paydaşları tarafından daha örgütlü platformlar üzerinden bilinçlendirme çalışmaları yürütülmeli TÜRKİYE RÜZGAR ENERJİSİ ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

11  Her iki misli kapasite artışında PV maliyeti %20’nin üzerinde düşmektedir. GÜNEŞ ENERJİSİ SEKTÖRÜ 2025’DE GES’LERİN DÜNYANIN BİRÇOK YERİNDE EN UCUZ ENERJİYİ SAĞLAMASI BEKLENİYOR Kaynak: NREL, 20 Nisan 2016 PV MALİYETİNİN KURULU KAPASİTE ARTIŞIYLA DÜŞÜŞÜ  En iyi araştırma göze verimlilikleri %46 mertebesine ulaşmıştır. Kaynak: : Fraunhofer ISE (2015)

12  Yeni oluşan pazar ve mevzuat  Pazar: Lisanslı, lisanssız, sadece öz-tüketim, off-grid  Lisanssız GES ( ), Kaynak: TEDAŞ TEDAŞ / Onaylanan3.208 MW Kabulü yapılan 463 MW  600 MW’lık pakette yer alan ilk lisanslı santralin Haziran 2016 sonunda devreye girmesi bekleniyor.  Ön lisans başvuruları için yeni kapasitenin açıklanması  Pazardaki eksik tecrübe  Trafo kapasitelerinin yetersiz olması  Sahada yapılan hatalı uygulamalar  Ulusal bir güneş enerjisi stratejisi ve yol planının olmaması  Gözetim uygulaması ve anti-dumping  Ceza yerine ödül mekanizmaları (yerli üretime yapılan teşviklerin artırılması)  YEKDEM’in geleceği, yerli katkı ile ilgili belirsizlik GÜNEŞ ENERJİSİ SEKTÖRÜ GENEL SORUNLAR

TEŞEKKÜRLER