MAKRO EKONOMİ 5. HAFTA

3. İSTİHDAM VE İŞSİZLİK İstihdam ve İstihdamla İlgili Kavramlar İstihdam, dar anlamda, işgücünün çalışması veya çalıştırılmasıdır. İstihdam kavramı, müteşebbis, sermaye ve doğal kaynaklar faktörlerinin çalıştırılmasını kapsamaz. Müteşebbis, işgücünü belirli bir sözleşme karşılığı çalıştırmakta, ona iş vermektedir. İşgücü de bu çalışması karşılığında müteşebbisten ücret adı verilen bir gelir elde etmektedir. Faal Nüfus: Bir ülke nüfusunun 15 ile 64 yaş arasında kalan kısmına faal nüfus denir. Faal nüfus, bir ekonominin çalışma çağındaki nüfusunu göstermektedir. Bu nedenle faal nüfusa aktif nüfus da denmektedir.

3. İSTİHDAM VE İŞSİZLİK İşgücü: Faal nüfustan, akıl ve beden bakımından çalışamaz durumda olanlar ile kendi arzuları ile çalışmamayı tercih edenler çıkarıldığında geriye kalan nüfusa işgücü denir. İşgücü, ekonomide çalışma isteği ve gücü olup, geçer ücret seviyesinde ve kanun veya örf ve adetle belirlenmiş çalışma saatlerinde çalışmaya hazır olan nüfusu gösterir. İşgücüne iş bulmak, iktisat politikasını hazırlayan ve yönetenlerin en temel görevidir. Bir makro ekonomik sistemin başarısı, işgücüne iş bulup bulamamasına göre belirlenir. İstihdam Hacmi: Bir ekonomide işgücünün bir kısmı iş bulup çalışabildiği halde bir kısmı işsiz kalır. İşgücünün, kendine ait bir işi olup fiilen çalışan kısmına istihdam hacmi denir. İşgücünün iş bulamayan kısmına da işsiz denir. Bu noktadan hareketle işgücü, istihdam hacmi ile işsizlerin toplamından oluşmaktadır.

3. İSTİHDAM VE İŞSİZLİK Tam İstihdam: İşgücünün tamamının iş bulması durumuna tam istihdam denir. Tam istihdam durumunda istihdam hacmi işgücüne eşit olmakta ve işsizlik ortadan kalkmaktadır. Doğal olarak, istihdam hacminin, işgücüne eşit olduğu duruma tam istihdam denir. Günümüz ekonomilerinde iktisat politikalarını hazırlayan kurumların temel amacı, ekonomide tam istihdam sağlamaktır. Ekonomide tam istihdamın sağlanması, iktisat politikalarının temel hedeflerinden biridir.

İşgücü > İstihdam hacmi 3. İSTİHDAM VE İŞSİZLİK İşsizlik ve Başlıca İşsizlik Türleri İşgücünün, istihdam hacminden büyük olması durumunda işsizlik ortaya çıkar. İşsizliğin ortaya çıkabilmesi için gerekli şart; İşgücü > İstihdam hacmi Türkiye’nin 2015 yılı işgücü arzı 28.929.000 kişi, istihdam hacmi ise 25.890.000 kişi olduğundan işsiz sayısı, 3.039.000’dir. İşsizlik Türleri a. Açık İşsizlik: Çalışma isteği ve gücü olup, cari ücret seviyesinde ve ayrıca kanun yahut örf ve adetle belirlenmiş çalışma saatlerinde iş aradığı halde iş bulamayanların oluşturduğu işsizliğe açık işsizlik denir. Herhangi bir işsizin açık işsiz sayılabilmesi için, çalışma isteğine ve gücüne sahip olması esastır. Çalışma isteği ve gücüne sahip olanların açık işsiz sayılabilmesi için, aynı zamanda cari (o gün içinde piyasada geçerli olan) ücret ile kanun veya yöredeki örf ve adetlere göre belirlenen günlük çalışma saatlerinde çalışmayı kabul ettikleri halde iş bulamamış olması gerekir.

3. İSTİHDAM VE İŞSİZLİK b. Gizli İşsizlik: Bir işi olduğu halde, marjinal verimliliği sıfır olan, çalışır göründüğü halde toplam üretime hiç katkısı olmayanların oluşturduğu işsizliğe gizli işsizlik denir. Açık işsizlik ile gizli işsizlik arasındaki en önemli fark; açık işsiz kategorisine girenlerin işi olmadığı halde, gizli işsiz kategorisine girenlerin işi vardır. Gizli işsizlerin işi vardır fakat üretime katkıları yoktur. Marjinal verimlilik, işe başlayan en son işçinin üretime katkısıdır. İşe başlayan ilk işçinin üretime katkısı, yani marjinal verimliliği yüksektir. Azalan verimler kanununa gereğince, işe katılan her ilave işçinin marjinal verimliliği, bir önce işe başlayan işçinin marjinal verimliliğinden az olur. İşyerindeki işçi sayısı kalabalıklaştıkça, işçiler üretime katkı yapacaklarına birbirlerinin ayağına dolanmaya başlarlar. Optimum işçi sayısının belirlenmesi, işe başlayan en son işçinin üretime katkısının sıfır olduğu yani marjinal verimliliğinin sıfır olduğu noktada işe başka işçi almamakla sağlanabilir.

3. İSTİHDAM VE İŞSİZLİK Başlıca Açık İşsizlik Türleri a. Friksiyonel İşsizlik: İşgücüne yeni katılan gençler ile çeşitli nedenlerden dolayı mevcut işini bırakıp yeni iş arayanların oluşturduğu işsizlik türüne denir. Friksiyonel işsizliğe «arızi (geçici) işsizlik» de denmektedir. Friksiyonel işsizlik durumunda, aslında ekonomide friksiyonel işsizlere yetecek kadar iş imkanı bulunmaktadır. Ancak, friksiyonel işsizler kendilerine teklif edilen yeni işleri, eski işleri ile ve aldıkları eski ücretleri ile veya başka işlerle karşılaştırarak beğenmezler. Friksiyonel işsizler kısa zamanda durumlarına uygun iş bulma şansına sahip oldukları için bu işsizlik türü geçici bir işsizliktir. Friksiyonel işsizliğin sebebi, işgücü piyasasının iyi çalışmaması, iş arayanlarla boş iş imlanlarını kolayca birbiriyle buluşturamamasıdır. Her ülkede %1 ile %3 arasında friksiyonel işsizlik bulunması normal olarak karşılanmaktadır.

3. İSTİHDAM VE İŞSİZLİK b. Yapısal İşsizlik: Zaman içinde üretim teknolojisinde ve tüketici tercihlerinde meydana gelen değişmelerin ekonominin talep ve üretim yapısında yol açtığı değişikliklere, işgücünün uyum sağlama sürecinin yol açtığı işsizliğe yapısal işsizlik denir. Bu değişmeler; c. Konjonktürel İşsizlik: Bir konjonktür devresinin daralma (resesyon, depresyon) döneminde ortaya çıkan işsizliğe denir. d. Mevsimsel İşsizlik: Ekonominin bazı sektörlerinde işgücü talebinin yılın bazı mevsimlerine yığılması nedeniyle, işgücü talebinin düşük olduğu veya hiç olmadığı mevsimlerde ortaya çıkan işsizliğe mevsimsel işsizlik denir. e. Doğal İşsizlik: Friksiyonel işsizlik ve yapısal işsizliğin toplamına doğal işsizlik denir. Doğal işsizlik aslında başlı başına bir işsizlik türü değildir. Doğal işsizlik oranı gelişmiş ülkeler bakımından %3, gelişmekte olan ülkeler bakımından %6 civarındadır.

İşsizlik Oranı= İş𝒔𝒊𝒛 𝑺𝒂𝒚𝚤𝒔𝚤 İş𝒈ü𝒄ü 𝑨𝒓𝒛𝚤 x 100 3. İSTİHDAM VE İŞSİZLİK İşsizlik Oranının Hesaplanması Genel Olarak İşsizlik Oranının Hesaplanması: İşsizlik oranı ile enflasyon oranı, ekonominin başarısını ölçmede kullanılan iki temel ölçüdür. Bu iki oran ne kadar düşük olursa, ekonominin o ölçüde başarılı olduğu sonucuna varılır. İşsizlik Oranı= İş𝒔𝒊𝒛 𝑺𝒂𝒚𝚤𝒔𝚤 İş𝒈ü𝒄ü 𝑨𝒓𝒛𝚤 x 100 Örneğin; bir ülkenin 2015 yılındaki işsiz sayısı 1 milyon kişi, aynı yıldaki işgücü sayısı 20 milyon kişi ise, o ülkenin 2015 yılındaki işsizlik oranı nedir? İşsizlik Oranı = 1.000.000 20,000,000 x 100 = %5

İşsizlik Oranı= İş𝒔𝒊𝒛 𝑺𝒂𝒚𝚤𝒔𝚤 𝑺𝒊𝒗𝒊𝒍 İş𝒈ü𝒄ü 𝑨𝒓𝒛𝚤 x 100 3. İSTİHDAM VE İŞSİZLİK Türkiye’de İşsizlik Oranının Hesaplanması: Türkiye’nin işgücünden silah altında bulunan askerler ile öğrenciler çıkarıldıktan sonra geriye kalan kısma sivil işgücü denilmektedir. İşsizlik Oranı= İş𝒔𝒊𝒛 𝑺𝒂𝒚𝚤𝒔𝚤 𝑺𝒊𝒗𝒊𝒍 İş𝒈ü𝒄ü 𝑨𝒓𝒛𝚤 x 100 Örneğin; Türkiye’nin 2015 yılındaki işsiz sayısı 3.039.000, aynı yıldaki işgücü sayısı 28.929.000 kişi ise, 2015 yılındaki işsizlik oranı nedir? İşsizlik Oranı = 3.039.000 28.929.000 x 100 = %10,5

Gerçek İşsizlik Oranı = İşsizlik Oranı + Eksik İstihdam Oranı 3. İSTİHDAM VE İŞSİZLİK Eksik İstihdam ve Gerçek İşsizlik Oranı Türkiye’de yapılan işsizlik oranı hesaplamaları gerçeği yansıtmamaktadır. Çünkü, İşgücünün çalışıp çalışmadığını belirlemek amacıyla hazırlanan işgücü anketinin uygulandığı hafta içinde, sadece bir saat çalışmış olanlar bile işsiz sayılmayıp, eksik istihdam başlığı altında toplanmaktadır. Eksik istihdam kavramına girenler aslında düzenli bir işleri olmayıp, amele pazarlarında iş bulunca çalışan, iş bulamayınca boş gezen işgücünden meydana gelmektedir. Bu nedenle, Türkiye’de eksik istihdamdakiler de işsiz sayılmalıdır. Gerçek İşsizlik Oranı = İşsizlik Oranı + Eksik İstihdam Oranı Örneğin; 2015 yılı eksik istihdam oranı %3 ise, Gerçek İşsizlik Oranı = %10,5 + %3 = %13,5’ tir.

3. İSTİHDAM VE İŞSİZLİK www.yunusemreaytekin.com DERS BİTMİŞTİR DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER! GÖRDÜĞÜNÜZ BU DERS SUNUMUNA www.yunusemreaytekin.com internet adresinden ulaşabilirsiniz.