MAKRO İKTİSAT I BÖLÜM 7 EKONOMİNİN ÖLÇÜLMESİ 3: İŞSİZLİK

MAKRO İKTİSAT I BÖLÜM 7 EKONOMİNİN ÖLÇÜLMESİ 3: İŞSİZLİK
YRD. DOÇ. DR. OKTAY KIZILKAYA

EKONOMİNİN ÖLÇÜLMESİ 3: İŞSİZLİK
İŞSİZLİĞİN ÖLÇÜLMESİ Ülkedeki toplam nüfustan, kışla, hapishane ve hastane gibi yerlerde ikamet edenlerin çıkarılmasıyla elde edilen nüfusun 15 yaş üzerindeki bölüm kurumsal olmayan sivil nüfus olarak adlandırılır. Kurumsal olmayan sivil nüfus; çalışanlar(employed), işsiz olan ve iş arayanlar(unemployed), işsiz olan ve iş aramayanlar olmak üzere toplam üç gruptan oluşur.

İŞSİZLİĞİN ÖLÇÜLMESİ Kurumsal Olmayan Sivil Nüfus: Çalışanlar(E) + İşsizler(U) + İşsiz Olan ve İş Aramayanlar Kurumsal olmayan sivil nüfustaki çalışanların ve işsizlerin toplanmasıyla işgücü(L) elde edilir. L = E + U

İŞSİZLİĞİN ÖLÇÜLMESİ Kurumsal Olmayan Sivil Nüfus İçerisindeki Hareketler İşgücünde Olmayanlar İşsizler Çalışanlar İş Bulanlar İşten Çıkarılanlar İstifa Edenler Yeni Girenler (Başarısız) Yeni Girenler Emekli Olanlar Cesareti Kırılanlar

İŞSİZLİĞİN ÖLÇÜLMESİ Grafiği şu şekilde açıklayabiliriz: İşgücünde olmayanların bir kısmı yeni iş bulur. Üniversiteden mezun olmuş ve askerden gelmiş olanlar iş bulurlar veya işsiz durumuna düşerler. Çalışanlar emekli olur veya işten çıkarılırlar. İşsizlerin bir kısmı iş bulurken bir kısmı bulamaz ve cesaretleri kırılır.

İŞSİZLİĞİN ÖLÇÜLMESİ Sivil nüfusun ne kadarının çalışmak istediğini öğrenmek için işgücüne katılım haddini hesaplamak lazımdır. İşgücüne katılım haddini, işgücünün sivil nüfusa oranlayarak elde edebiliriz. Cesareti kırılan işsizlerin sayısının çokluğu işgücüne katılım haddini düşüren bir etkendir.

İŞSİZLİĞİN ÖLÇÜLMESİ İşgücünün (çalışmak isteyen kişilerin) bir bölümünün işinin olmaması durumu işsizlik olarak ifade edilir, işsizlik haddi(u) ile şu şekilde ölçülür:

İŞSİZLİĞİN ÖLÇÜLMESİ İşgücü (L), çalışanlar (E) ve işsizler(U) toplamından oluştuğu için (L=E+U), işsizlik haddini aşağıda olduğu gibi tanımlayabiliriz:

İŞSİZLİĞİN ÖLÇÜLMESİ Çalışanların sivil nüfusa oranı olarak tanımlanan istihdam haddi, sivil nüfusun ne kadarının çalıştığını gösterir.

İŞSİZLİĞİN ÖLÇÜLMESİ Türkiye Ekonomisinde İşgücü Büyüklükleri (Milyon Kişi) 2011 2012 1. Kurumsal Olmayan Sivil Nüfus 53593 54724 2. Sivil İşgücü 26725 27339 2.1 Çalışanlar-İstihdam 24110 24821 2.2 İşsizler 2615 2518 3. İşgücünde Olmayanlar(1-2=3) 26868 29903 4. İşgücüne Katılma Haddi(2/1) 49.8% 49.9% 5. İşsizlik Haddi(2.2/2) 9.8% 9.2% 6. İstihdam Haddi(2.1/1) 44.9% 45.3%

İŞSİZLİĞİN TÜRLERİ Geçici İşsizlik Bütün ekonomilerde sürekli olarak işgücüne yeni katılanlar ve işinden ayrılanlar vardır. İşgücüne yeni katılanların ve işinden ayrılanların talep ettikleri ücret düzeyleri, mevcut işlerin ücret düzeylerinden farklılık gösterir. Bu sebeple bu kişilerin yeni iş bulmaları zaman alır. Bu kişilerin sebep olduğu işsizlik türü GEÇİCİ İŞSİZLİK(FRİKSİYONEL) olarak tanımlanır.

İŞSİZLİĞİN TÜRLERİ Geçici İşsizlik Geçici işsizliği ortadan kaldırmak mümkün değildir. Makul düzeyde olmak kaydıyla ekonomi için iyi bir şey olarak kabul edilebilir. Geçici işsizlik haddinin düşük olması için, iş arayanlar ile boş işler arasındaki enformasyon ağının gelişmiş olması gerekmektedir. Geçici işsizler var olan işlerin gerektirdiği vasıflara sahip oldukları için, geçici işsizlik kısa sürelidir.

İŞSİZLİĞİN TÜRLERİ Yapısal İşsizlik Tüketici tercihlerinin ve teknolojinin sürekli değişmesi sebebiyle oluşan işsizlik yapısal işsizlik olarak tanımlanır. Yapısal işsizlik geçici işsizliğin aksine giderilmesi mümkün olmayan işsizlik türüdür. Çünkü tüketici tercihleri ve teknoloji sürekli olarak değişmektedir. Geçici işsizliğin aksine yapısal işsizlik uzun sürelidir.

İŞSİZLİĞİN TÜRLERİ Yapısal İşsizlik Ortadan kaldırılması mümkün olmayan yapısal işsizlik ekonomiler için büyük bir tehlike unsurudur. Yapısal işsizliği gidermek için işgücüne eğitim faaliyetleri ile yeni beceriler kazandırılmaya çalışılmalıdır.

İŞSİZLİĞİN TÜRLERİ Doğal İşsizlik Doğal işsizlik ekonomideki geçici işsizlik ile yapısal işsizliğin toplamından oluşur. Doğal İşsizlik = Geçici İşsizlik + Yapısal İşsizlik Doğal işsizlik haddini ölçerken aşağıdaki formülü kullanırız:

İŞSİZLİĞİN TÜRLERİ Doğal İşsizlik Ekonomideki işsizlik haddi(u), kaldırılması mümkün olmayan doğal işsizlik haddine eşit olduğu taktirde, işgücünün tam kullanımı başka bir ifadeyle tam istihdam sağlanmış demektir. Bu sebeple doğal işsizlik haddi tam istihdam işsizlik haddi diye de nitelendirilir. Tam istihdam(doğal işsizlik) durumunda gerçekleşecek olan GDP doğal-potansiyel GDP olarak adlandırılır.

İŞSİZLİĞİN TÜRLERİ Devrevi İşsizlik Devrevi işsizlik iktisadi dalgalanmadan dolayı kaynaklanmaktadır. Bir diğer ifadeyle reel GDP’nin genişleme ve daralma hareketlerinden kaynaklanır. Bu bilgiler ışığında işsizlik haddini(u), geçici işsizlik haddi(uf), yapısal işsizlik haddi(us) ve devrevi işsizlik haddini(uc) toplayarak elde edebiliriz.

İŞSİZLİĞİN TÜRLERİ Devrevi İşsizlik İşsizlik haddinin doğal işsizlik haddinden büyük olduğu durumda devrevi işsizlik pozitif olur. u>un ve uc>0 İktisadi dalgalanmaların daralma-durgunluk aşamasında oluşan bu durumda, gerçekleşen GDP, tam istihdam durumundaki reel GDP’den(doğal GDP) küçük olur Gerçekleşen Reel GDP < Doğal(Potansiyel) GDP

İŞSİZLİĞİN TÜRLERİ Devrevi İşsizlik İşsizlik haddinin doğal işsizlik haddinden küçük olduğu durumda devrevi işsizlik negatif olmaktadır.. u<un ve uc<0 İktisadi dalgalanmaların genişleme aşamasında oluşan bu durumda, gerçekleşen GDP, tam istihdam durumundaki reel GDP’den(doğal GDP) büyük olur Gerçekleşen Reel GDP > Doğal(Potansiyel) GDP

İŞSİZLİĞİN MALİYETİ İşsiz kalan insanların gelirlerini, sosyal itibarlarını, özgüvenlerini ve arkadaşlar çevrelerini kaybetmeleri işsizliğin sosyal maliyeti olarak adlandırılır. İşsizliğin insanları alkolizme, boşanmaya ve benzeri kötü davranışlara itmesini dolayısıyla toplumsal huzuru bozmaya yöneltmesini işsizliğin dolaylı bir sosyal maliyeti olarak kabul edebiliriz.

İŞSİZLİĞİN MALİYETİ İşsizliğin sosyal maliyetini düşürmek amacıyla, pek çok ülkede olduğu gibi Türkiye’de de işsizlere işsizlik tazminatı verilmektedir. İşsiz kişilerin çalışır durumda olduklarında gerçekleştirecekleri üretimi yapamamaları işsizliğin iktisadi maliyeti olarak tanımlanır. İşsizliğin iktisadi maliyetini ölçmek için GDP açığı-Hasıla açığı kavramını kullanırız.

İŞSİZLİĞİN MALİYETİ Amerikalı İktisatçı Arthur Okun, yaptığı çalışma sonucunda A.B.D’de işsizlik haddinde oluşan 1%’lik artışın Reel GDP’nin 3% azalmasına sebep olduğunu bulmuştur(Reel GDP ile Doğal GDP arasındaki fark). Bu durum Okun Kralı olarak bilinir. İşsizlikte 1% artış → Reel GDP’de 3% azalma

İŞSİZLİĞİN MALİYETİ Okun kuralındaki katsayının 3 gibi yüksek bir rakam olmasının birinci sebebi, durgunluk durumunda firmaların önce işçilerin çalışma saatlerini azaltmaları ve daha sonra işçilerin bir kısmını çıkararak tepki göstermeleridir. İkinci sebep olarak iş arayanların sayılarının artması, iş bulmanın zorlaşması ve bu durumdan etkilenen bazı kişilerin iş aramaktan vazgeçerek işgücünden çekilmeleridir.

İKTİSADİ HOŞNUTSUZLUK ENDEKSİ
EKONOMİNİN ÖLÇÜLMESİ 3: İŞSİZLİK İKTİSADİ HOŞNUTSUZLUK ENDEKSİ Belirli bir yıldaki işsizlik ve enflasyon oranlarının toplamı iktisadi hoşnutsuzluk endeksi denir. Türkiye ekonomisi için bu endeks değeri 2003 yılına kadar 70’in üzerinde idi. 2003 yılı sonrası endeks 20 civarında sabitlenmiştir.

EKONOMİNİN ÖLÇÜLMESİ 3: İŞSİZLİK İKTİSADİ HOŞNUTSUZLUK ENDEKSİ YIL U İHE 2003 18.4 10.6 29 2004 8.4 10.8 19.2 2005 8.6 2006 9.6 10.2 19.8 2007 9.1 10.3 19.4 2008 11.0 19.0 2009 7.4 14.0 21.4 2010 7.5 11.9 ORTALAMA 9.7 11.1 20.8

EKONOMİNİN ÖLÇÜLMESİ 3: İŞSİZLİK İKTİSADİ HOŞNUTSUZLUK ENDEKSİ İktisadi hoşnutsuzluk endeksi döneminde enflasyon haddindeki belirgin azalmaya bağlı olarak ciddi bir düşüş olmasına rağmen, A.B.D ve Avrupa ülkeleri ile karşılaştırdığımızda hala çok yüksektir. Dolayısıyla yapılması gereken daha çok şey vardır.

EMEK PİYASASI VE İŞSİZLİK
EKONOMİNİN ÖLÇÜLMESİ 3: İŞSİZLİK EMEK PİYASASI VE İŞSİZLİK Rekabetçi Model W/P Emek Piyasasında Tam Rekabetin İşleyişi A B SL W1/P1 e W2/P1 DL Emek Miktarı Nd N1 NS

EKONOMİNİN ÖLÇÜLMESİ 3: İŞSİZLİK EMEK PİYASASI VE İŞSİZLİK Rekabetçi Model SL eğrisi, işçilerin alternatif reel ücret hadlerinde arz ettikleri emek miktarını(W/P), DL eğrisi ise firmaların alternatif ücret hadlerinde talep ettikleri emek miktarını göstermektedir. Emek arz eğrisi pozitif eğimlidir çünkü, reel ücret arttıkça işçiler daha fazla çalışmak isterler. Emek talep eğrisi negatif eğimlidir çünkü, reel ücret arttıkça firmalar daha az işçi isterler.

EKONOMİNİN ÖLÇÜLMESİ 3: İŞSİZLİK EMEK PİYASASI VE İŞSİZLİK Rekabetçi Model Piyasadaki reel ücret haddi W1P1 iken AB(NsNd) kadar emek arz fazlası vardır. Bu arz fazlası çalışmak istedikleri halde W1P1 reel ücret düzeyinde çalışamayan işçilerin daha düşük ücret olan W2 karşılığında çalışmalarına yol açar.

EKONOMİNİN ÖLÇÜLMESİ 3: İŞSİZLİK EMEK PİYASASI VE İŞSİZLİK Rekabetçi Model Dolayısıyla P1 fiyat düzeyi üzerinden reel ücret haddi W1P1’den W2P2’ye düşer. Reel ücret düzeyi W2P1 olduğundan arz ve talep edilen emek miktarları birbirine eşittir arz fazlası yok edilmiştir. Genel değerlendirme yaparsak, emek piyasasında tam rekabetin olduğu bir ortamda; Ücret Haddi > Denge Ücret Haddi = Emek Arz Fazlası oluşur.

İŞSİZLİK – ENFLASYON İLİŞKİSİ
EKONOMİNİN ÖLÇÜLMESİ 3: İŞSİZLİK İŞSİZLİK – ENFLASYON İLİŞKİSİ Orijinal Philips Eprisi döneminde İngiltere için işsizlikle nominal ücret haddi arasındaki bir ilişki olduğunu inceleyen Philips, söz konusu dönemde işsizlik haddi(u) ile nominal ücret artış oranı arasında ters yönlü bir ilişki olduğunu, işsizlik haddi azalınca nominal ücret artış haddinin arttığı, işsizlik haddi artınca nominal ücret artış haddinin azaldığını tespit etmiştir.

EKONOMİNİN ÖLÇÜLMESİ 3: İŞSİZLİK İŞSİZLİK – ENFLASYON İLİŞKİSİ Orijinal Philips Eprisi

EKONOMİNİN ÖLÇÜLMESİ 3: İŞSİZLİK İŞSİZLİK – ENFLASYON İLİŞKİSİ Orijinal Philips Eğrisi Philips eğrisinin negatif eğimlidir çünkü; işsizlik haddi ile enflasyon haddi arasında bir değiş tokuşu, enflasyon haddi düşünce işsizlik haddinin arttığını, enflasyon haddi artınca işsizlik haddinin düştüğünü ifade eder. Philips eğrisi işsizliği veya enflasyonu düşürmenin bir maliyeti olduğunu söylemektedir.

EKONOMİNİN ÖLÇÜLMESİ 3: İŞSİZLİK İŞSİZLİK – ENFLASYON İLİŞKİSİ Orijinal Philips Eğrisi İşsizliği düşürmenin yani GDP’yi arttırmanın maliyeti enflasyon haddinde meydana gelen artışlardır. Enflasyonu düşürmenin yani dezenflasyonun maliyeti ise işsizlik haddinde meydana gelen artış yani GDP’nin azalmasıdır. Dezenflasyonun maliyeti fedakarlık haddi ile ölçülür. Fedakarlık haddi, ekonomide enflasyonu 1% düşürmek için o dönemde hasılanın yüzde kaçından fedakarlık etmek gerektiğini belirten rakamdır.

EKONOMİNİN ÖLÇÜLMESİ 3: İŞSİZLİK İŞSİZLİK – ENFLASYON İLİŞKİSİ Modern Philips Eğrisi 1960’ların sonunda Philips eğrisi tartışılmaya başlanmıştır. Bu tartışmalar neticesinde iki sonuç ortaya çıkmıştır. Kısa dönemde Philips eğrisinin (u-π) boşluğundaki konumu beklenen enflasyon haddine(πe) bağlıdır. Uzun dönemde işsizlik haddi ile enflasyon haddi arasında bir ilişki yoktur yani birbirlerini etkilemezler.

EKONOMİNİN ÖLÇÜLMESİ 3: İŞSİZLİK İŞSİZLİK – ENFLASYON İLİŞKİSİ Modern Philips Eğrisi Uzun Dönem Philips Eğrisi Kısa Dönem Philips Eğrileri LRPC

EKONOMİNİN ÖLÇÜLMESİ 3: İŞSİZLİK İŞSİZLİK – ENFLASYON İLİŞKİSİ Modern Philips Eğrisi Uzun dönem Philips eğrisi diktir. Yani uzun dönemde enflasyon haddi ile işsizlik arasında bir ilişki yoktur. Uzun dönem Philips eğrisinin doğal işsizlik haddi(uN) üzerinde dik olması uzun dönemde işsizlik haddinin doğal işsizlik haddine eşit olduğunu, uzun dönemde devrevi işsizliğin sıfır olduğunu yani ekonominin tam istihdamda olduğunu belirtir.(u=uN, uC=0) Bu durumda da uzun dönemde reel GDP doğal GDP’ye eşit olmaktadır.

EKONOMİNİN ÖLÇÜLMESİ 3: İŞSİZLİK İŞSİZLİK – ENFLASYON İLİŞKİSİ Modern Philips Eğrisi Kısa dönemde Philips eğrileri orijinal Philips eğrisinde olduğu gibi negatif eğimlidir. Bu negatif eğim kısa dönemde işsizlik haddi ile enflasyon haddi arasında ters yönlü bir ilişkinin olduğunu gösterir. Philips eğrisinin beklenen enflasyon haddi(πe) artınca sağa kayması, Philips eğrisinin konumunun enflasyon haddine bağlı olduğunu gösterir.

EKONOMİNİN ÖLÇÜLMESİ 3: İŞSİZLİK İŞSİZLİK – ENFLASYON İLİŞKİSİ Modern Philips Eğrisi . . .

EKONOMİNİN ÖLÇÜLMESİ 3: İŞSİZLİK İŞSİZLİK – ENFLASYON İLİŞKİSİ Modern Philips Eğrisi Kısa ve uzun dönem Philips eğrileri grafikte birlikte gösterilmiştir. Kısa dönem Philips eğrilerinin hepsi farklı bir enflasyon oranını temsil etmektedir. Grafikteki C noktasında SRPC(πe=5%) ve gerçekleşen enflasyon oranı 5%’dir. (π=πe=5%) Bu durumda işsizlik haddi doğal işsizlik haddine eşittir.

EKONOMİNİN ÖLÇÜLMESİ 3: İŞSİZLİK İŞSİZLİK – ENFLASYON İLİŞKİSİ Modern Philips Eğrisi SRPC(πe=5%) eğrisinin C noktasının solunda kalan bölümde gerçekleşen enflasyon haddi 5%’den büyüktür ve bu durumda işsizlik haddi doğal işsizlik haddinden küçüktür.(u<uN) SRPC(πe=5%) eğrisinin C noktasının sağında kalan bölümde gerçekleşen enflasyon haddi 5%’den küçüktür ve bu durumda işsizlik haddi doğal işsizlik haddinden büyüktür.(u>uN)

EKONOMİNİN ÖLÇÜLMESİ 3: İŞSİZLİK İŞSİZLİK – ENFLASYON İLİŞKİSİ Modern Philips Eğrisi . .

EKONOMİNİN ÖLÇÜLMESİ 3: İŞSİZLİK İŞSİZLİK – ENFLASYON İLİŞKİSİ Modern Philips Eğrisi Grafikte gösterildiği gibi uzun dönemde enflasyon haddi ile işsizlik arasında uzun dönemde ilişki olmamasının sebebi; t dönemde gerçekleşen enflasyon beklenen enflasyondan büyük(π>πe) ve bu sebeple işsizlik haddinin doğal işsizlik haddinden küçük olması(u<uN), buna bağlı olarak reel GDP potansiyel GDP’den büyük olunca, t+1 dönemde kişilerin enflasyon beklentilerini gözden geçirerek t dönemi gerçekleşen enflasyon haddi düzeyine yükseltmeleridir.

EKONOMİNİN ÖLÇÜLMESİ 3: İŞSİZLİK İŞSİZLİK – ENFLASYON İLİŞKİSİ Modern Philips Eğrisi Grafiği yorumlarsak; ekonomi birinci dönemde SRPC1(πe=0) kısa dönem Philips eğrisi üzerindeki A(uN,πe=π=0) noktasındadır. Hükümet ikinci dönemde genişletici para veya maliye politikası izleyerek toplam talebin artmasını ve bunun sonucunda hasılanın YN’den Y1 düzeyine yükselmesini ve işsizlik haddinin doğal işsizlik haddinin(uN) altına inmesini sağlamıştır: Y1>YN, u1<uN

EKONOMİNİN ÖLÇÜLMESİ 3: İŞSİZLİK İŞSİZLİK – ENFLASYON İLİŞKİSİ Modern Philips Eğrisi İzlenen genişletici politikanın ikinci dönemde enflasyon üzerindeki etkisi, enflasyon haddinin ikinci dönemde 0’dan 5% düzeyine yükselmesidir. Başka bir ifadeyle genişletici politika, ekonominin kısa dönemde A(uN, πe=π=0) noktasından B(uN, πe=π=5) noktasına gelmesine yol açar.

EKONOMİNİN ÖLÇÜLMESİ 3: İŞSİZLİK İŞSİZLİK – ENFLASYON İLİŞKİSİ Modern Philips Eğrisi İkinci dönemde enflasyon haddi yükselirken hasılanın da yükselmesinin-işsizlik haddinin düşmesinin sebebi, beklenen enflasyon haddinin ikinci dönemde hala 0% olması yani kişilerin enflasyon haddinin 5%’e yükseldiğinden haberdar olmamaları ve dolayısıyla reel ücretin (W/P) düşmesi sonucunda emek talebinin artmış olmasıdır.

EKONOMİNİN ÖLÇÜLMESİ 3: İŞSİZLİK İŞSİZLİK – ENFLASYON İLİŞKİSİ Modern Philips Eğrisi Kişiler daha sonra enflasyonun yükseldiğini fark ederler ve beklenen enflasyon haddini yükseltirler. Bu sayede kısa dönem Philips eğrisi yukarıya doğru kayarak SRPC1(πe=0) konumundan SRPC2(πe=5) konumuna gelir ve işsizlik haddi doğal işsizlik haddine eşit olur.

EKONOMİNİN ÖLÇÜLMESİ 3: İŞSİZLİK İŞSİZLİK – ENFLASYON İLİŞKİSİ Modern Philips Eğrisi Diğer bir ifadeyle genişletici politika uzun dönemde A(uN, πe=π=0) noktasından C(uN, πe=π=5) noktasına hareket etmesine neden olur. Beklenen enflasyon haddinin gerçekleşen enflasyon haddinden farklı olduğu kısa dönemde işsizlik haddinin düşmesini sağlayan genişletici politika, uzun dönemde sadece enflasyon haddinin 0%’den 5%’e yükselmesine neden olur.

MAKRO İKTİSAT I BÖLÜM 7 EKONOMİNİN ÖLÇÜLMESİ 3: İŞSİZLİK

Benzer bir sunumlar

... konulu sunumlar: "MAKRO İKTİSAT I BÖLÜM 7 EKONOMİNİN ÖLÇÜLMESİ 3: İŞSİZLİK"— Sunum transkripti:

Benzer bir sunumlar

Proje hakkında

Geri bildirim

Giriş

Sosyal ağ üzerinden giriş yapmak:

MAKRO İKTİSAT I BÖLÜM 7 EKONOMİNİN ÖLÇÜLMESİ 3: İŞSİZLİK

Benzer bir sunumlar

... konulu sunumlar: "MAKRO İKTİSAT I BÖLÜM 7 EKONOMİNİN ÖLÇÜLMESİ 3: İŞSİZLİK"— Sunum transkripti:

Benzer bir sunumlar

Proje hakkında

Geri bildirim