KARATEDE UZUN VADELİ SPORCU GELİŞİM MODELİ TÜRKİYE KARATE FEDERASYONU EĞİTİM ALT KURULU FADİME EKİNCİ

KARATEDE UZUN VADELİ SPORCU GELİŞİM MODELİ

Karate Yetmek Seçimi modeli 8 aşamadan oluşur. İlk 3 aşama Sonraki 4 aşama 8. Aşama 1- Aktif Başlama 4- Antrenman için Antrenman 8- Yaşam Boyu 2- Temel Hareketler 5- Yarışma İçin Antrenman 3- Antrenman İçin Öğrenme 6- Performans İçin Antrenman 7- Kazanmak İçin Antrenman Aktif Başlam a Temel Hareketler Antrenman için Öğrenme Antrenman için Antrenman Yarışma İçin Antrenman Performans İçin Antrenman Kazanmak İçin Antrenman Yaşam Boyu Kronolojik veya Gelişim Çağı Kronolo jik Kronolojik Kronolojik ve Gelişimsel Gelişimsel Gelişimsel ve Kronolojik Erkek Yaşı 0-6 6-9 9-12 12-16 16-18+/- 18-24+/- Kumite 24+/- Kata27+/- Her Yaşta Katılım Kadın Yaşı 6-8 8-11 11-15 15-17+/- 17-22+/- Kumite 22+/- Kata26+/-

.. Erken Uzun Siireli Sporcu Geli§im Evreleri .. Ge<; lffi:Oj(:im Ge<; .. Ozelle§me Modeli foAo"lolo-'1,A..11,,0 Bnm!mi·9! I Antrenman icin Antrenma Antrenman1 Ogrenme Temel Egitim (Oyun-Eg lence) Aktif balama (Oyun) Antrenman icin Antrenman .. Erken Ozelle1me Modeli

Antrenmani Antrenman ic;in Biyolojil{Ya ve Biyolojil{Fonl{siyonlar1n Geliim ilil{isi I Aktif Balama Temel Egitim Oyun/Eglence A!remani ogre_ ma Antrenman ic;f antrenman _ Yanmak ic;in antrenman Kazanmak ic;in antrenman Antrenmani Antrenman ic;in ogrenma antrenman Yanmak il(in antrenman Kazanmak il(in antrenman Ge Ozelleme Modeli rken 6zelle me ModeIi I I Pre-Puberte I I <;ocukluk Pube1-te Adolesan Yetikin I I ·······. ............ ···· I .- .- . . ·······I ······ I ·········:·- 1•• ..•...•.•• • • - • F-:.. . - - - - - -I - - - - - -1 ..... _ ,/ I I I I I I I I 7-11 I 14-18 8-12 15-19 Sinir sistemi •••••••• - • - Kardiyovaskiile1·sh1em Psikolojik geliim Kas geliim - - • Kemik geliimi

Bebeklik Yetikinlik Evresi 'ocukluk E\Tesi H1zh Bulug Biiyiime <;ag1 Adolesa n Evresi Bebeklik <;ocukluk Evresi H1zh Bii'iime Bulug <;ag1 Adolesan Ev1·esi Yetikin Evre

1-) AKTİF BAŞLAMA – HAJİME Bu aşamada, karatenin temel hareketleri oyunlar aracılığıyla öğretilmektedir. Fiziksel Aktivite her yaşta gereklidir. Bu bağlamda fiziksel aktivite: Beyin fonksiyonlarını, koordinasyon ve motor becerilerini Sosyal becerileri Liderlik becerilerini Duygusal zekayı Hayal gücünü Özgüveni geliştirmenin yanında; Kemikleri ve kasları güçlendirir, esnekliği arttırır, postür ve dengeyi geliştirir, stresi azaltır ve uyku düzenini sağlar, Sağlıklı kiloyu korur Çocukların yetenekli bir şekilde hareket etmesini sağlar ve aktif olmaktan zevk almalarına yardımcı olur.

1-) Temel Hareketler- Blokları Öğrenme Temel hareketlerin amacı eğlenceli bir şekilde genel hareket becerilerini geliştirmektir. Genel Hareket Becerileri fiziksel aktivitede okur yazarlığın temeli olarak kabul edilebilir;  -Sprint ABC’si (Çeviklik, denge, koordinasyon ve hız -KZA Koşma, zıplama ve atma -YGTS Yakalama, geçme, tekme atma ve Saldırma (cisim ile) Çocukların taklit ile öğrendikleri göz önünde bulundurarak bu aşmada hataları düzelterek öğretmek önem arz etmektedir. Bu aşamada çocuklar oyun ve eğlence aracılığıyla eğitilmelidir ve branşa olan ilgileri canlı tutulmalıdır. Bu aşamada öğrenilen temel beceriler ileride yapılacak olan komplike hareketlerin temelini oluşturmaktadır.

Hız için optimal antrenman yapabilme becerisi gerekli evre bu aşamada ortaya çıkar. Antrenörler bu evreyi iyi değerlendirerek çeviklik ve çabukluğu geliştirmek üzere oyun ve eğlenceden yararlanmalıdır. Güç vücut ağırlığı veya ekstra ağırlıklar ile geliştirilebilir. Bu aşamada Karatenin temelleri, spesifik kihon stili, temel karate kuralları ve basit taktikler de geliştirilebilir. Bu aşamada haftalık bir antrenman programı 9-11 saat olmasının yanında 3-4 saat karate 6-7 saat genel fiziksel aktiviteden ibaret olmalıdır. Her antrenman 30 ile 60 dk arasında olmalıdır. Bu aşamada resmi bir periyodlama yapılmamalıdır ve resmi müsabakalara katılım uygun görülmez.

3-) ANTRENMAN İÇİN ÖĞRENME – KARATENİN OKUR YAZARLIĞI Antrenman için öğrenme aşaması temel fiziksel hareketleri ve basit karate hareketlerinin geliştirme üzerine odaklanır. Bu aşamada çocuklar diğer 2 spor branş ile ilgilenmelidir ki temel becerilerde gelişebilsin. Motor koordinasyonun gelişimi bu aşmada çok önemlidir çünkü bunun için gerekli olan evre ortaya çıkmıştır. Bu evre kız çocuklarında 8-11 yaş arası iken erkeklerde 9-12 dir. Uzun vadeli sporcu gelişimi için bu evre çok önem arz etmektedir. Eğer bu evre iyi değerlendirilemezse sporcunun performansı açısında ileride olumsuz sonuçlar doğuracaktır. Ayrıca bu aşama musabık olmaktan çok temel becerilerin tekrarı üzerine olmalıdır.

Ayrıca bu aşamanın sonuna doğru cinsiyetler arasındaki farklılıklar daha belirgin hale gelmektedir. Kuvvet gelişimi için vücut ağırlığı ve ekstra ağırlıklar kullanılmaya ve zevkli karate stili oyunlar uygulanmaya devam eder. Isınma, soğuma, açma-germe, beslenme ve mental antrenman gibi kavramlar basit müsabaka taktikleri ile öğretilmeye başlamalıdır. Multi-spor aktiviteleri tavsiye edilmenin yanında haftada 10-13 saat antrenman yapılmalıdır. Bu antrenman 5-7 saat karate ve 30-90 dk arasında olmalıdır aynı zamanda haftada 2 saat beden eğitimi dersiyle desteklenmelidir.

4-) ANTRENMAN İÇİN ANTRENMAN- KARATE BECERİLERİNİ GELİŞTİRME VE FİTNESS Bu aşamanın öncelikli hedefi «motoru inşa etmektir». Odaklanma antrenmanda bireyselleşme ve teknikleşme üzerinedir. Bu aşamada optimal antrene edebilme adına birkaç evre ortaya çıkmaktadır ve antrenörlerin bu evreleri değerlendirmesi ciddi önem arz eder. Bu evrler; dayanıklılık (PHV Peak Height Velocity, ergen büyüme desteğinden sonra oluşur.) hız güç Esneklik PHV aracılığı ile yapılmalıdır. Karate yönelik hareketler ve arttırılmış teknikler , aldatma ve dışarıdan gelen harekete karşı saldırıya geçme gibi hareketler bu dönemde verilmelidir. Ayrıca bu dönem bireysel antrenman ve fitness programlarından oluşur.

Taktiksel gelişim bu aşamada devam eder, rakibi okuma, kişisel beceriler üzerine odaklanma ve rakibin zayıf noktalarını tespit etme taktim edilir. Zaman yönetimi, antrenman değerlendirmesi ve regenerasyon tanıtılmalı ayrıca müsabaka öncesi, müsabaka ve ileri seviye müsabaka rutinleri tanıtılmalıdır. Antrenman saatleri haftada 12-16 saat olmakla birlikte 5-7 saat genel karate becerileri, 2-3 saat spesifik müsabaka becerilerinden oluşmalıdır her antrenman 2 saat civarı sürmelidir. Geriye kalan 5-7 saat ise diğer spor branşı veya beden eğitimi dersleriyle desteklenmelidir. Çifte periyodlama yapılarak bir senede 4 ile 8 arasında turnuvaya katılana bilir ancak kazanmaktan ziyade beceri gelişimi ön planda tutulmalıdır.

5-) YARIŞMA İÇİN ANTRENMAN – PERFORMANS ARTIRMA Bu aşamanın amacı karate becerilerini geliştirmek için, farklı durumlar altında yarışabilme adına fitness hazırlığını optimize etmektir. Fitness, zihinsel, taktik, mental fitness ve karar verme antrenmanları bireyselleştirilmelidir. Teknik gelişime yönelik hız ve harekette tasarruf tanıtılmalıdır. Kuvvet, hız ve güç gelişimi direnme antrenmanı aracılığıyla geliştirilmelidir. Bütün teknikler ve taktikler ileri seviyede bireyselleştirilmelidir. -Haftalık antrenman 15-23 saat arası olmalıdır. 6-10 saat müsabaka, spesifik karate antrenmanı 5-6 saat turnuva ve simülasyon antrenmanı 4-7 saat müsabakaya yönelik fitness antrenmanından oluşmalıdır. 5-) YARIŞMA İÇİN ANTRENMAN – PERFORMANS ARTIRMA

Elit olamayan karateciler haftalık antrenmanlarının -%45’ni genel antrenman, -%20’sini spesifik turnuva unsurları, -%35’ini ise fiziksel hazırlık olarak geçirebilirler. Bu aşamada çifte periyodlamanın yanında senede 8 ile 12 arası turnuva uygun görülmektedir. Yetenek tanımlaması -turnuva gözlemleyerek -fitness testi ile -ulusal sıralamaya bakılarak yapılabilir. Ayrıca fitness test sonuçları antropometrik görüntüleme dikkate alınarak antrenmanın niteliği belirlenebilir.

6-) PERFORMANS İÇİN ANTRENMAN – PERFORMANSI OPTİMİZE ETME Bu aşamanın amacı uluslar arası turnuvalara katılarak çocukluktan yetişkinliğe geçişi sağlamak ve karate becerilerini optimize etmektir. Bu aşmaya öncesinde fiziksel, teknik, taktik, zihinsel ve yardımcı beceriler tamamıyla öğrenilmiş olmalıdır Dayanıklılık Kuvvet Hız Beceri Esneklik Psikoloji Beden Beslenme Eğitim Sosyo Kültürel

Haftalık antrenman 17-23 saat arasında olmalıdır. 12-16 saat karate antrenmanı 5-7 saat karateye yönelik fitness Ayrıca sporcular her türlü uluslar arası turnuvaya katılarak kazanmaya yönelik performans adına deneyim kazanmalıdır. Elit olmayan sporcular haftalık antrenmanlarının %70’ini teknik ve taktik olarak gerçekleştirirken buna bağlı olarak %30’luk kısmı ise fitness ile tamamlayabilirler.

7-) KAZANMAK İÇİN ANTRENMAN- PERFORMANSI MAKSİMİZE ETME Bu aşamanın amacı fitnessı, tekniği, taktiği, karar vermeyi, zihinsel becerileri ve yardımcı becerileri geliştirerek performansı en üst seviyeye çıkarmaktır. Bu seviyede sporcu baskı altında müsabakalara katılarak kazanma odaklıdır. Bu doğrultuda antrenmanlar bireysel özellikler göz önünde tutularak performansa ve kazanmaya yönelik olmalıdır. Haftalık antrenmanların 14-16 saati turnuvaya yönelik olurken 6-7 saati turnuvaya yönelik fitnesstan oluşmalıdır. Toplamda haftalık antrenman 19-23 saat olmalıdır. Elit olmayan sporcular %70 spesifik karate antrenmanı yaparken % 30 fitness çalışmalıdırlar.

TAMAMLAYICI UNSURLAR Tamamlayıcı çalışmalar sporcuya dayalı olarak ısınma ve soğuma, Açma germe Beslenme Sıvı alımı Dinlenme Toparlanma Yenilenme Sporcular bu konularda ne kadar bilgili olurlarsa o ölçüde başarılı olurlar. Ayrıca sporcu genetik performansına ulaştıktan sonra ve psikolojik olarak daha ileriye gidemediğinde tamamlayıcı unsurlar performansı arttırmada etkili olur.

8-) YAŞAM BOYU – BIRAKMA -DEVAM ETME- YENİDEN ANTRENMAN  Hakemlik Yönetici Antrenörlük Eğitimci Gönüllü vb. olarak çalışmak üzere teşvik edilmelidir. Her yaşta yapılabilir Her seviyedeki karateciler 8-) YAŞAM BOYU – BIRAKMA -DEVAM ETME- YENİDEN ANTRENMAN

BAŞARI DİLEKLERİMLE TEŞEKKÜR EDERİM FADİME EKİNCİ