14.1 GİRİŞ “Çevreyi korumak sizin için ne kadar önemlidir?” Şimdi de şu soruyu düşünün: “Çevreyi korumak için ne yapıyorsunuz?”

14.2 DEĞERLER Özgürlük, eşitlik ve çevreyi korumak gibi değerler (values) insanların ya da diğer sosyal oluşumların hayatlarında yol gösterici ilkeler olarak var olan, önem dereceleri farklılaşan, farklı durumlarda geçerliliğini koruyan ve istenen amaçlardır.

14.3 DEĞER TEORİLERİ Aşağıda en tanınmış iki değer teorisini tartışacağız. Sosyal değer yönelimleri Schwartz’ın değer teorisi

Tablo 14.1 Schwartz’ın (1994) değer teorisinde açıklanan motivasyon tiplerinden dördünün açıklamaları

Şekil 14.1 İki boyutlu düzlemde değer motivasyon tiplerinin yerleşimi Bilsky & Schwartz’tan (1994) alınmıştır. Academic Press Inc. İzniyle yayınlanmıştır.

Biyosferik değerlerin ortaya çıkışı Biyosferik değerler (biospheric values), kişinin kendi iyiliği için doğaya ve çevre kalitesine olan duyarlılığını yansıtır ve bu yönüyle diğer insanların refahına odaklanan altruistik değerlerden farklılaşır.

14.4 DEĞERLER ÇEVRESEL DAVRANIŞLARI NASIL ETKİLER Değerlerin soyut olması bireysel yorumlara oldukça açık olmalarına neden olur. ‘Çevreye değer verme’ değeri ile tam olarak ne demek istiyoruz? Birisi bu değeri nasıl davranışa dökebilir?

14.5 İLİŞKİLİ KAVRAMLAR Çevre psikolojisi literatüründe çevresel davranışı öngören değerlere ilave olarak birkaç ilgili psikolojik belirleyici göze çarpar. Bunlar; çevresel duyarlılık, çevreyle ilgili dünya görüşleri ve doğa mitleridir.

Şekil 14.2 Doğa mitleri. Çizgi manzarayı ve doğanın kırılganlığını sembolize ederken top çevresel olarak riskli davranışı sembolize eder.

14.6 DEĞER ARAŞTIRMALARININ UYGULANABİLİRLİĞİ Bireyler değer önceliklendirmelerinde farklılaştıkları için değerler belirlenmiş mesajların ya da programların homojen gruplara ulaşması için hedef kitlenin segmentasyonu için de kullanılır.

DEĞERLENDİRME SORULARI 1-) Çevre psikolojisi araştırmalarında değerlere odaklanmanın avantaj ve dezavantajlarını açıklayınız. 2-) Çevreci davranışları açıklarken hangi değerlerin önemli olduğunu belirtiniz. 3-) Uygulamalı araştırmada değerlerle ilgili şimdiki bilgimizi nasıl kullanabiliriz? 4-) Değerler çevresel duyarlılıklar ve doğa ile ilgili mitler gibi çevresel davranışın ilgili belirleyicilerinden nasıl ayrılırlar?

Özet Bölüm özetlerini kitabımızda bölüm sonlarında bulabilirsiniz.