Egzersiz ve Spor Psikolojisi Ders Sorumlusu: Doç. Dr. Hakan KOLAYİŞ

AMAÇ Sporsal performansta psikolojik süreçlerin performansı artırmak amacı ile yapılan zihinsel uygulamalar, performansın önündeki psikolojik engellerin ortadan kaldırılmasında spor psikolojisinin işlevleri

Ders İçeriği Tanımlar, Kavramlar Ve Tarihçe Motivasyon Ve Kendine Güven Dikkat Ve Dikkat Kuramları Ve Konsantrasyon Uyarılmışlık, Kaygı, Stres, Korku Tanımlar Ve Kuramlar Kaygı Ve Stresle Başa Çıkma Yolları Liderlik Grup Ve Grup Dinamiği Saldırganlık Egzersiz Ve Sürantrenman (Overtraining)

Egzersiz ve Spor Psikolojisinde Tanımlar, Kavramlar Ve Tarihçe

Spor bu noktaya gelinceye kadar spor farklı aşamalardan geçmiştir Spor bu noktaya gelinceye kadar spor farklı aşamalardan geçmiştir. Ama modern olimpiyatların 1896 doğmasından başlayarak reklam ve ekonomik yanı ağırlık kazanan bir fenomen konumuna gelmiştir. Daha hızlı, daha kuvvetli daha yükseğe ulaşabilmek için bilim adamlarına duyulan gereksinim çerçevesinde sporcuların müsabaka kaygıları müsabaka stresleri, motivasyonel öğeleri, dikkat yoğunlaşmaları gibi pek çok konunun çözümlenmesinde spor psikologlarına gereksinim duyulmuştur.

İlk ortaya çıkışı Eski yunan ve roma kültürnde- ‘Mens Sana in Corpore Sano’ (sağlam kafa sağlam vücutta bulunur) Norman Triplett’s (1898) arşiv ve sosyal kolaylaştırma üzerine deneysel çalışmalar amerikalı bisikletçiler Seyirci psikolojisi- çalışma Patrick (1903) and Howard (1912) 1920s - Coleman Griffith

Coleman Robert Griffith (1893-1966) Eğitim psikoloğu the University of Illinois Athletic Research Laboratory’i kurdu (1925) The Psychology of Coaching (1926) and Psychology and Athletics (1928) kitaplarını yayınladı Spor psikologu olarak danışmanlık yaptı(Chicago Cubs) Eğitim psikolojisine döndü.

1930s-1950s Motor öğrenme araştırmaları dışında, kuzey amerika da duraklama dönemi olarak düşünülür Sovyetler birliğinde Spor spikolojisinin ortaya çıkışı in 1940s and 1950s 1960 Roma olimpiyatlarına kadar batı avrupa takımlarında spor psikologları çalışmışlardır Spor psikologları dünya şampiyonu olan brazilya futbol takımı ile çalışırlar (Sweden, 1958)

1960s-1970s Uluslar arası spor spor psikolojisi topluluğu kuruldu ve ilk kez toplandı, Rome 1965 Avrupa spor psikolojisi federasyonu (European Federation of Sport Psychology )(FEPSAC) ve kuzey amerika beden eğitimi ve spor psikolojisi topluluğu (North American Society for the Psychology of Sport and Physical Activity )(NASPSPA) kuruldu, 1968 International Journal of Sport Psychology in 1970 yayına başladı ve the Journal of Sport Psychology in 1979 onu takip etti.

Türkiyede spor psikolojisi ilk yayın 1943 yılında Maarif Vekilliği, Beden Terbiyesi Umura Müdürlüğü tarafından tercüme ettirilerek yayınlanan "sporun fizyo - patalojisi" isimli kitabın 173- 188 sayfalarında rastlandığı belirtilmekle birlikte, yine 1943-44 yıllarında İstanbul’da bugünkü adıyla Robert Kolejde beden eğitimi öğretmenliği yapan ve spor eğitimini Macaristan’da yapmış İlhami Polater’in Ulus gazetesinde spor psikolojisi ile İlgili yazılar yazdığı bilinmektedir.Daha sonra Lütfü Öztabağ tarafından 1973 ve 1974 yılında yayınlanan iki eserle karşılaşılmaktadır. Bunlar Spor Psikolojisi ve Antrenörlük Psikolojisidir.

Psikoloji sanat mıdır yoksa bilim mi ?

Psikoloji hem sanat hem de bilimdir Bilim sistematik bilgiler bütünüdür. Bu bilgiler, olayların titizce gözlenmesi, ölçülmesi yoluyla bazen de bilim adamının düzenlendiği deneyler aracılığıyla toplanır. Gözlenen olaylar, betimleyici ve yordayıcı genel kanunların veya ilkelerin ortaya konulmasıyla sistematik hale gelir. Sanat, bilimden eğitim, uygulama ve özel yaşantısı yoluyla kazanılan bir beceri, bir şeyler yapma hüneri olmasıyla ayrılır.

Spor psikolojisi, Gill (1986) "spor ortamında insan davranışları ile ilgili sorulara yanıt bulmaya Çalışan spor ve egzersiz biliminin bir alt alanı" olarak açıklamaktadır. Sporcu davranışlarını ve bu davranışların altında yatan nedenleri inceleyen bilim dalıdır. Spor etkinliklerinde bulunan bir kişinin davranış ve yaşantılarıyla spor etkinliklerinin koşul ve etkinliklerinin araştıran bilim dalıdır.

Spor psikolojisi uygulayıcısı spor psikologudur. Spor psikologunun 2 ana rolü vardır Araştırmacı-akademisyen Uygulamacı

Araştırmacı olarak spor ve egzersiz psikoloğu Alandaki bilginin artmasına katkıda bulunur. Spor ve egzersiz psikoloğunun araştırmacı rolü, bu alanın tanınması ve bir bilim dalı olarak kabul edilmesi açsından büyük önem taşımaktadır. Genellikle üniversitelerde çalışan araştırmacı ve egzersiz psikologları, spordaki insan davranışın ile ilgili değişik ve sayısız sorulara cevap bulmak için çalışırlar. Bu sorulara cevap bulmak için deneysel, betimsel çalışmalar yapar, laboratuvar ve alanda çalışırlar. Araştırmacı rol kapsamında spor ve egzersiz psikoloğu, teori test eder, veri toplar, spor ve egzersiz ortamına özgü bilgileri ortaya koyar. Spor ve egzersiz ortamındaki psikolojik kavramların açıklanması, mükemmelleştirilmesi ve geliştirilmesini sağlarlar. Veri toplayarak yaptıkları çalışmaların sonuçlarını çeşitli kaynaklar vasıta ile uygulamacılara sunarak alandaki bilgi birikiminin gelişmesine katkıda bulunurlar

AKADEMİSYEN (Eğitimci) Rol Akademisyen (Eğitimci) olarak spor ve egzersiz psikoloğun en önemli görevi sporda yer alan bireylerin eğitimidir. Bu bağlamda spor ve egzersiz psikoloğu, spor ve egzersiz psikolojisi ile ilgili bilgileri antrenörlere, sporculara, yöneticilere ve egzersiz programa katılanlara aktarır. Bunun yanı sıra, üniversitelerde spor ve egzersiz psikolojisi ile ilgili dersleri spor bilimleri ve beden eğitimi bölümde eğitim gören öğrencilere verir

Uygulamacı (Danışman) Rolü Spor psikologunun üstlenmiş olduğu rollerden biride uygulamacı rolüdür. Uygulamacı olarak spor psikoloğu performansı arttırmak takım , takım uyumunu sağlamak, sporcuların ihtiyaçlarını değerlendirmek, denek seçimi ile ilgili ölçümler yapmak ve değişik psikolojik yardım tekniklerini kullanarak sporcula­rın problemlerinin üstesinden gelmelerine yardım­cı olmak gibi roller üstlenirler Uygulamacı spor psikoloğu, sporculara müsabaka stresi ve kaygısı ile başa çıkma stratejilerini öğretir, konsantrasyonlarını geliştirmelerine yardımcı olur, kendine güveni geliştirir ve takım uyumunu sağlar. Danışman olarak sadece üst düzey sporculara yar­dımcı olmazlar, bazı spor psikologları fitness sektö­ründe çalışarak, sağlık amaçlı spora katılan bireyle­ rin psikolojik ve fiziksel zindeliklerini arttırmak için egzersiz programları organize etmek ve bireylerin fiziksel aktivite programlarına yönlendirmelerini teşvik etmek gibi rolleri de yerine getirirler

Uygulamacı spor psikologları eğitici ve klinik spor psikoloğu olarak iki farklı rol üstlenirler. Klinik spor psikologları, sporcuların yaşadıkları çeşitli duygu­sal ve kişilik problemleri (depresyon, intihar, yeme bozuklukları, ilaç bağımlılığı...) ile ilgilenirlerken, eğitici spor psikologları duygusal ve kişilik prob­lemleri yerine sporculara, katılımcılara ve antrenör­lere psikolojik becerileri öğretme ve geliştirme ile ilgilenirler. Sporda yer alan bireylere gevşeme ant­renmanları, hedef belirleme çalışmaları, dikkat ve konsantrasyon çalışmaları, kendine güven oluştur­ma, zihinsel antrenman, psiko-enerji yönetimi, stres yönetimi gibi konularda yardımcı olmakta eğitici spor psikoloğunun rolleri arasındadır. Klinik spor psikologları, psikoloji eğitimi almış, terapatik ve danışmanlık becerilerine sahip, klinik psi­kolojide lisans üstü eğitimi yapmış, klinik deneyime sahip lisanslı psikologlardır. Eğitici spor psikologla­rı ise temelde spor bilimleri, beden eğitimi ve spor eğitimi almış, lisans üstü düzeyde danışmanlık ve psikoloji eğitimine katılmış bireylerdir. Klinik ve eğitici spor psikoloğu rolü üstlenmek için hem psikoloji hem de spor bilimleri ile ilgili bilgilere sahip olmak gerek­mektedir.

Neden fiziksel aktivite yaparız?

cevap Kendini geliştirme Sağlık Egzersiz sonrası gevşeme Kendine ilişkin yaşantı elde etme Kendini diğerleri karşısında değerlendirme Kendini iyi hissetme Kimlik kazanma İncelik Yeni arkadaşlıklar eskilerini pekiştirme Ün kazanma

Egzersiz psikolojisinin yararları nelerdir?

Artanlar azalanlar Akademik performans çalışmada azalma Atılganlık alkol bağımlılığı Güven öfkesellik Duygusal dengelilik kaygı Bağlılık konfüzyon (kargaşa) İçsel kontrol odağı çalışma hataları Bellek baş ağrısı Duygu durumu düşmanlık Algılama fobiler Kendilik kontrolü gerginlik

Sorular