ŞEKİL 13.1 “Temel Dönüşüm” “İmalat Şirketine Yönelik Süreç”

ŞEKİL 13.2 Örgüt Tasarımını Etkileyen Baskılar

Bölümün Amacı Bu bölümde, temel ve temel olmayan çalışma süreçlerini ve söz konusu süreçlerin örgüt yapısını tasarlamayla olan etkisini ele alacağız.

ÖRGÜTÜN TEMEL İMALAT TEKNOLOJİSİ İmalat teknolojileri, geleneksel üretim süreçlerini ve esnek imalat, yalın imalat gibi modern uygulamaları kapsamaktadır.

İmalat Firmaları İmalat teknolojisiyle ilgili ilk ve en etkili çalışma Britanyalı sosyolog Joan Woodward tarafından geliştirilmiştir. Woodward’ın teknik karmaşa ölçeği, ilk başta on kategoriden oluşmaktaydı. Söz konusu kategoriler daha sonra üç ana teknoloji grubunda birleştirilmiştir:

Grup I Küçük çaplı parça bazlı üretim Grup II Büyük çaplı seri üretim Grup III Kesintisiz üretim süreci

Strateji, Teknoloji ve Performans Woodward’ın çalışmasının bir diğer bölümü ise kârlılık, pazar payı, hisse fiyatı ve tanınırlık gibi boyutların yanı sıra firmaların başarısını da incelemektedir. Woodward, yapı-teknoloji ilişkisini ticari başarıyla karşılaştırmıştır ve başarılı firmaların tamamlayıcı yapıları ve teknolojileri olan firmalar olduğunu keşfetmiştir.

MODERN UYGULAMALAR Woodward’ın araştırmasından sonraki yıllarda, imalat teknolojisinde yeni gelişmeler meydana gelmiştir. Daha önceleri yüzlerce karmaşık süreci manuel olarak takip eden teknisyenler şimdi enerjilerini uzun dönem üretim eğilimlerine odaklamış durumdadırlar.

Esnek İmalat Sistemleri İleri derecede otomatikleştirilmiş fabrikalar esnek imalat sistemleri (EİS) olarak bilinmektedir.

Yalın İmalat Yalın imalat, atıkları azaltmak ve kaliteyi iyileştirmek üzere üretim sürecinin her aşamasında detaylara odaklı bir yaklaşım sergileyen ve sorun çözme becerisi olan, ileri düzeyde eğitimden geçmiş çalışanları kullanmaktadır.

Performans ve Yapısal Uygulamalar Kişiselleştirilmiş ŞEKİL 13.5 Esnek İmalat Teknolojisinin Geleneksel Teknolojiyle İlişkisi Standart Az Sınırsız

ÖRGÜTÜN TEMEL HİZMET TEKNOLOJİSİ Hizmet Firmaları Hizmet teknolojisi içerisinde 3 ana başlık vardır. Hizmet Üretim ve Hizmet Ürün

Hizmet başlığı altında yer alan gruplar: Havaalanı Oteller Danışmalıklar Sağlık bakımı Hukuk şirketleri

Ürün ve Hizmet başlığı altında yer alan gruplar: Fast-Food satıcıları Kozmetik mağazaları Emlakçılar Aracı kurumlar Perakende mağazaları

Ürün başlığı altında yer alan gruplar: Alkolsüz içecek firmaları Çelik fabrikaları Otomobil imalatçıları Madencilik şirketleri Gıda işleme fabrikaları

ŞEKİL 13.8 Hizmet ve Ürün Örgütlerinin Kuruluş ve Yapısal Özellikleri Hizmet Örgütünü Tasarlama ŞEKİL 13.8 Hizmet ve Ürün Örgütlerinin Kuruluş ve Yapısal Özellikleri

TEMEL OLMAYAN BÖLÜM TEKNOLOJİSİ Bu başlık altında, bölüm düzeyinde analizlere yer verilecektir. Örgüt içerisindeki her bir bölüm farklı nitelikteki teknolojiyi içeren üretim sürecine sahip durumdadır.

Çeşitlilik Çeşitlilik, dönüşüm sürecinde meydana gelen beklenmeyen ve yeni olayların sıklığıdır.

Çözümlenebilirlik Dönüşüm sürecinin çözümlenebilir olduğu durumlarda, iş mekanik adımlara indirgenebilir ve katılımcılar sorunların üstesinden gelmek için objektif ve hesaba dayalı/sayısal prosedürü uygulayabilirler.

Çerçeve Çeşitlilik ve çözümlenebilirliğin boyutları teknolojinin dört ana kategorisine temel oluşturmaktadır: Rutin teknolojiler El işine dayalı teknolojiler Mühendislik teknolojileri Rutin olmayan teknolojiler

ŞEKİL 13.9 Bölüm Teknolojilerinin Çerçevesi

BÖLÜM TASARIMI ŞEKİL 13.10 Yapısal ve Yönetim Özelliklerine Göre Bölüm Teknolojisinin İlişkisi

BÖLÜMLER ARASI İŞ AKIŞININ KARŞILIKLI BAĞLILIĞI Birbirine bağlılık, bölümlerin belirli görevleri yerine getirmesi için kaynaklar ve malzemeler konusunda birbirine ne derecede bağlı olduğu anlamına gelmektedir.

Türleri ŞEKİL 13.11 Thompson’ın Birbirine Bağlılık Kavramına Yönelik Sınıflandırması ve Yönetim Üzerindeki Sonuçları

Yapısal Öncelik Yatay örgüt yapısı, karşılıklı bağlılığı desteklemek için ihtiyaç duyulan koordinasyonu ortaya çıkarır. Kötü bir koordinasyon ise örgüt için kötü bir performans anlamı taşır.

Yapısal Sonuçları ŞEKİL 13.12 Bir İmalat Firmasında Birbirine Bağlılık Koordinasyonu Sağlamanın Başlıca Yolları

ŞEKİL 13.13 Bağlılık Dereceleri Arasındaki İlişki ve Takım Oyununun Diğer Özellikleri

TEKNOLOJİNİN İŞ TASARIMI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ İş Tasarımı İş tasarımı, çalışanlar tarafından yerine getirilecek hedefler ve görevleri içermektedir. Yöneticiler, verimliliği ve işçi motivasyonunu artırmak için iş tasarımını bilinçli olarak değiştirebilirler.

Sosyoteknik Sistemler Sosyoteknik sistemler yaklaşımı, örgütsel ve insani gereksinimleri dikkate alarak, örgüt içinde gerekli olan tekniğin ve insanlara yönelik ihtiyaçların etkileşimini ortaya koymaktadır.

ŞEKİL 13.14 Sosyo-Teknik Sistemler Modeli

KONUNUN ESASLARI Bu bölümde kitap içeriğinde yer alan tüm esaslardan sadece 1 tanesine yer verilmiştir. Örgütün teknik ve insan yönlerini birbirine uyumlandırmayı öngören sosyoteknik sistemler yaklaşımının birkaç ilkesi, teknolojideki ilerlemelerin işlerin doğasını ve günümüz şirketlerindeki sosyal etkileşimi değiştirmesi ile giderek önem kazanmaktadır.