Katılım ve Katılımcılık Süreci A.Ü.Z.F. Peyzaj Mimarlığı Bölümü Türkiye’de Korunan Alan Çalışmalarındaki Katılımcılığın Sultansazlığı Milli Parkı Örneğinde Değerlendirilmesi Projesi PROJE NO; 108Y043 Katılım ve Katılımcılık Süreci Arş. Gör. Emel BAYLAN A.Ü.Z.F. Peyzaj Mimarlığı Bölümü

İçerik 1. Katılımcı yaklaşımlar öncesi Rasyonel Planlama ve Yönetim Dönemi 2. Diyalog-Katılım Dönemi

Rasyonel Planlama ve Yönetim Dönemi 1970’lerin başlarına kadar plancılar ve yöneticiler her türlü sorunu kendilerinin, sadece kendilerinin çözebileceğine inanmaktaydılar. Teknokratların/Uzmanların çözemeyeceği hiçbir sorun yoktu. Ancak ...

Rasyonel Yaklaşımın Karşı Karşıya Kaldığı Çıkmazlar, Güçlükler Yukarıdan aşağı

Rasyonel Yaklaşımın Karşı Karşıya Kaldığı Çıkmazlar, Güçlükler Tüm bilgiler elde edilmiş, toplanmış olmalı ve üretilmeli Planlama Sorun için olası çözümler Tüm seçeneklerin etki ve sonuçları Kesin hedef ve talepler Uzun vadede değişmeyen, Alternatif çözümlerle bağlantısı olmayan, Kıyaslanabilir Teknokratlar/plancı tüm bilgiyi tamamiyle özümsemeli

“Rasyonel” dönemden sonrası...

“Rasyonel” dönemden sonrası... Doğal kaynakların kullanımı ve yönetimine ilişkin karar üretme biçimlerinde değişimler görülmekte, Farklı bakış açılarını ve tarafları, ortak bir karar üretme sürecinde bir araya getiren katılımcı yaklaşımlar, farklı ölçekteki uygulamalarıyla, artarak yaygınlaşmakta, Kamu kurumları, topluluk liderleri, ilgi grupları ve yurttaşların tümü, koruma, toplum kalkınması ve doğal kaynak politikası ile ilişkili pek çok soruna çözüm bulmak için katılımcı uygulamaları denemektedirler.

Katılımcılığı Etkileyen Temel İdealler, Yaklaşımlar ve Kavramlar Katılımcı yaklaşımlar, mevcut uygulamalardaki demokrasi eksikliklerine yanıt olarak ortaya çıkmıştır. Halk katılımı, demokratik meşruiyeti arttırmaktadır. Katılımcılık, genellikle yönetişimle ilişkilidir ve yönetişim sürecinde kullanılmaktadır. Katılımcılık, yönetişimin sürecinin kapasitesini arttırmaya yardımcı olmaktadır. Demokrasi Yönetişim

Katılımcılığın kendisi bir hedef değildir. Katılımcılık Karar üretme ve uygulama süreçlerine “toplumu dahil etme” ve katılımcılık modelleri gündeme gelmiştir. KATILIM: Halkın, planların ve uygulama süreçlerinin sonucunu etkilemeye olanak vermektir. Katılımcılığın kendisi bir hedef değildir. Katılım, karar üretme süreçlerinin, mantığını, geçerliliğini, çerçevesini ve sonuçlarını tayin etmeye yardımcı olur. Çevre ile ilgili konularda bilinç oluşturmak ve öngörülen planlama çalışmalarının kabulünü ve sürekliliğini sağlamanın aracıdır.

KATILIM: Halkın, planların ve uygulama süreçlerinin sonucunu etkilemeye olanak vermektir. Arnstein 1978

Farklı kullanıcılarının bilgi, ilgi ve ihtiyaçlarına, flora, fauna, toprak, vb. doğal yapıya ilişkin veriler kadar önem verilmekte, bu tür veri+bilgi alanın “sosyal katman”ı olarak değerlendirilmektedir.

Etkileme ve etkilenme düzeylerinde farklılıklar vardır. Katılım süreci 3 temel aşaması vardır. Etkileme ve etkilenme düzeylerinde farklılıklar vardır.

KATILIMININ VAADETTİKLERİ Bilgilendirme Danışma (Görüşme) Dahil olma (karışma) İşbirliği (kolaborasyon) Güçlendirme/ Yetkilendirme TOPLUMUN ETKİ DÜZEYİNDE ARTIŞ Halka vaat edilen Kaygıları, sorunları dinlenecek Endişeleri ve sorunları karar verme sürecinde (şekillenmesinde) yardımcı olacak Endişeleri ve sorunları çözümlerin üretilmesinde kullanılacak Son karar halka (halkın iradesine) bırakılacak HALK KATILIMININ VAADETTİKLERİ

Katılım tiplerinin genel özellikleri Yasa merkezli Otorite merkezli İşbirliği esaslı Ortaklaşa karar üretimi & uygulama esaslı Sorun odaklı Yetki/irade toplumda Pasif tepki Aktif Katkı Duyuru esaslı Eğlence ve boşa zaman geçirmeyi değil, başarılı sonuçlar elde etmeyi esas olan grup çalışmaları Tümünün Sonuçları Yasa ve Yönetmeliklere Uygun Olmalıdır. Katılım tiplerinin genel özellikleri Uzmanlar, yönlendirici ve yetkili Olanak ve Çözüm Odaklı

Yönetim < Katılımcılık < Yönetişim Yönetim Yönetişim Merkezi olmayan Merkezi

TEŞEKKÜRLER...