CASE FAIR OSTER Prepared by: Fernando Quijano & Shelly Tefft

1 Ekonominin Kapsamı ve Metodu KISIM I EKONOMİYE GİRİŞ BÖLÜM İÇERİĞİ A) Neden Ekonomi Öğrenmeliyiz? Bir Düşünce Tarzı Geliştirmek İçin Toplumu Anlamak İçin Küresel Olayları Anlamak İçin Duyarlı Bir Vatandaş Olmak İçin B) Ekonominin Kapsamı Mikroekonomi ve Makro Ekonomi Ekonominin Çeşitli Alanları C) Ekonomik Yöntem Betimleyici Ekonomi ve Ekonomik Teori Teori ve Modeller Bir Davet Ek: Grafikleri Okuma ve Anlama

ekonomi Kişilerin ve toplumların, daha önceki nesiller ve doğa tarafından kendilerine sağlanmış olan kıt kaynakları kullanma konusunda yapılan tercihleri analiz eden bir bilimdir. Yukarıdaki tanımda anahtar kelime «tercih» kelimesidir. Geniş perspektiften bakıldığında ekonomi, insanların nasıl tercih yaptıklarını incelemelidir ki bireysel tercihler bir araya gelerek, sosyal tercihlere dönüşmektedir. 4 of 37

A) Neden Ekonomi Öğrenmeliyiz? 1) Bir Düşünce Tarzı Geliştirmek İçin Üç temel kavram: Fırsat (Alternatif) Maliyeti Marjinalizm Etkin Piyasalar – Bedava Yemek Olmaz

A) Neden Ekonomi Öğrenmeliyiz? 1) Bir Düşünce Tarzı Geliştirmek İçin Fırsat (Alternatif) Maliyeti Bir seçeneği (fırsatı) tercih ettiğimizde vazgeçmek zorunda olduğumuz diğer en iyi seçenek (fırsat). SORU: Neden diğer seçenekten vazgeçmek zorundayız? kıtlık Sınırlı kaynaklar

A) Neden Ekonomi Öğrenmeliyiz? 1) Bir Düşünce Tarzı Geliştirmek İçin marjinalizm Verilen bir karar dolayısıyla oluşan ek maliyetin incelenmesidir. Örnek?? batık maliyet Yapılmak zorunda olan ve bir kez yapılınca da geri paraya çevrilemeyen maliyettir. Örnek??

A) Neden Ekonomi Öğrenmeliyiz? 1) Bir Düşünce Tarzı Geliştirmek İçin Etkin Piyasa – Bedava Yemek Olmaz Etkin Piyasa Ani kâr olanaklarının ortadan kalktığı piyasalardır. Ekonomi bilimi bir düşünce tarzı geliştirmemize ve karar vermemize yardımcı olan bir bilimdir.

A) Neden Ekonomi Öğrenmeliyiz? 2) Toplumu Anlamak İçin Endüstri Devrimi On sekizinci yüzyılın sonunda ve on dokuzuncu yüzyılın başlarında İngiltere’de başlayan yeni üretim ve taşımacılık teknolojilerinin ortaya çıkması sonucunda modern fabrikaların oluştuğu ve kırsal alandan kente büyük miktarda göçlerin meydana geldiği döneme verilen isimdir. Ekonomi bilimi toplumu anlamanın temelini oluşturmaktadır.

A) Neden Ekonomi Öğrenmeliyiz? 2) Toplumu Anlamak İçin Endustri devriminin Osmanlı Devleti ekonomisine etkileri: Bursa’nın deneyimi Bursa'da ipekçilik sanatı çok eskilere dayansa da, bunun bir sanayi olarak sürdürülmesi ancak 19. yüzyıla gerçekleşmiştir. Bursa'daki geleneksel üretimden makineleşmeye geçilmesi, öncelikle teknoloji ve sermayeye gereksinim duymaktadır. Bu sermaye de dışarından gelmiştir. Yabancılar sadece sermaye değil, teknoloji de getirmiştir. 1830'lu yıllarda Avrupalı tüccarlar, Avrupa’dak’ grevler ve Bursa’da işgücünün ucuzluğu nedeniyle Bursa'da yatırım yaparak, ipek sanayiinin kurulmasını sağlamıştır.  Kaynak: Ottoman Manufacturıng in the age of Industrial Revolution, Donald Quataert, 1993

A) Neden Ekonomi Öğrenmeliyiz? 2) Toplumu Anlamak İçin Bursa'da üretilen ipeğin başlıca pazarı İngiltere ve Fransa idi. Bursa'da yaşayan yabancı ipek tüccarları, Bursa'da üretilen ham ipeği, Avrupa'daki fabrikalarında işlemek üzere satın alıyordu. Ancak 1831-1834 yıllarında Lyon'da başlayan grevler dalgası nedeniyle Avrupalı fabrikatörler, (Fransiz Glaizal ailesi) Avrupa'daki teknolojiyle üretim yapan fabrikalarını Bursa'da kurmaya başladılar. 1855 deki büyük depreme rağmen Bursa’ya yabancı yatırımları devam etti. SORU: Eskiden ham ipek üretimini geleneksel yöntemle yapan köylüler makineleşme sonucu işsiz mi kaldılar?

A) Neden Ekonomi Öğrenmeliyiz? 2) Toplumu Anlamak İçin Hayır. ))) Fabrikalardan gelen talebin artmasıyla ham ipeğin hammaddesi olan ipek kozasının fiyatı ham ipeğin yarı fiyatına çıktı. Köylüler ham ipek üretmek yerine ipek kozası üretmeye başladılar.

A) Neden Ekonomi Öğrenmeliyiz? 2) Toplumu Anlamak İçin Kozalarını Ulucami yanındaki Kozahan’da tüccarlara sattılar. Kızlarını da fabrikalar da çalışmaya yolladılar.

A) Neden Ekonomi Öğrenmeliyiz? 3) Küresel Olayları Anlamak İçin Ekonomiyi anlamak, küresel olayları anlamak için temel bir koşuldur. 4) Duyarlı Bir Vatandaş Olmak İçin Duyarlı bir vatandaş olmak, temel ekonomik meseleleri anlamaktan geçmektedir.

UYGULAMADA İKTİSAT iPod ve Dünya Çin’de üretilmiştir. Yazılı bir etiket çoğu kez yanıltıcı olabilir. Aslında ipod, birçok küçük parçanın birleşiminden meydana gelmektedir. Onu parçalarına ayırmadan her bir parçanın nerede üretildiğini söylemek imkansızdır.

B) Ekonominin Kapsamı Mikroekonomi ve Makroekonomi mikroekonomi Ekonominin bireysel endüstrilerin nasıl işlediğini ve bireysel karar vericilerin (firmaların ve hane halkının) davranışlarını analiz eden bir dalıdır. makroekonomi Ekonominin gelir, istihdam, çıktı gibi ülke düzeyindeki toplam büyüklükleri inceleyen bir dalıdır. Mikroekonomi bireysel firma, tüketici ve endüstri yönlü analizler yapar: yani «ağacı» görür. Makroekonomi ise, ekonominin bütününe dair analizler yapar: yani «ormanı» görür.

B) Ekonominin Kapsamı Mikroekonomi ve Makroekonomi TABLO 1.1 Mikroekonomi ve Makroekonominin ilgi alanlarına yönelik örnekler Ekonominin dalları Üretim Fiyatlar Gelir İstihdam Mikroekonomi Bireysel firmada ve endüstride üretim/çıktı   Kaç ton çelik Kaç m2 ofis Kaç tane araba Bireysel mal ve hizmet fiyatları İlaç fiyatları Benzinin fiyatı Yiyecek fiyatları Apartman kiraları Gelir ve servetin bölüşümü Otomobil endüstrisinde ücret oranı Minimum ücret Yönetim giderleri Yoksulluk Bireysel firmalar ve endüstriler tarafından sağlanan istihdam Çelik sektöründeki istihdam Bir firmadaki çalışan sayısı Muhasebeci sayısı Makroekonomi Ulusal üretim/çıktı Toplam çıktı Gayrisafi yurtiçi üretim Büyüme Genel fiyat düzeyi Tüketici fiyatları Üretici fiyatları Enflasyon oranı Ulusal gelir Toplam ücret ve maaşlar   Toplam şirket karları Ekonomideki istihdam ve işsizlik Toplam iş sayısı İşsizlik oranı

B) Ekonominin Kapsamı Ekonominin Çeşitli Alanları TABLO 1.2. Ekonominin Alanları Karşılaştırmalı Ekonomik Sistemler Alternatif ekonomik sistemlerin işleyişlerini analiz eder. Farklı sistemlerin avantaj ve dezavantajları nelerdir? Ekonometri Hipotezleri ve teorileri test etmek üzere istatistiksel teknikleri ve verileri kullanır. Birçok üniversite ekonomi öğrencilerine en az bir tane istatistik ve ekonometri dersi almayı zorunlu kılar. Ekonomik gelişme Düşük gelirli ülkeler üzerine yoğunlaşır. Bu ülkelerde gelişmeyi artırmak için neler yapılabilir? Ekonomik gelişme alanında çalışanların ilgilendikleri temek konular, nüfus artışı ve kontrolü, temek ihtiyaçların sağlanması ve uluslararası ticaret için stratejilerdir. İktisat tarihi Modern ekonomilerin gelişmelerinin iz sürümünü yapar. Endüstri devrimine hangi olaylar ve ne tür bilimsel ve ekonomik aktiviteler neden olmuştur? II.Dünya savaşı sonrasında Japonya’da ortaya çıkan olağanüstü büyümeyi neler tetiklemiştir? 1930’lardaki büyük bunalımın sebebi nedir? devam edecek

B) Ekonominin Kapsamı Ekonominin Çeşitli Alanları TABLO 1.2. Ekonominin Alanları (devamı) Çevre ekonomisi Pazar ekonomisindeki üretimde ve tüketimde oluşan başarısızlıkların çevre ve doğal kaynaklar üzerindeki bütünsel etkilerini analiz eder. Alternatif kamusal politikalar ve yeni ekonomik kurumlar bu olumsuz etkileri düzeltebilirler mi? Finans Hane halkının ve firmaların satın alımlarında veya finansman işlemlerinde ne tür davranışlar izlediklerini analiz eder. Ekonominin bu alanı, (menkul kıymetler ve bono piyasaları da dahil olmak üzere) sermaye piyasalarıyla, vadeli işlemler piyasalarıyla, sermaye bütçeleriyle ve kıymet takdiri konularıyla ilgilenmektedir. İktisadi Düşünceler Tarihi Tarihsel olarak fikirlerin ve teorilerin gelişimini, 18. Yüzyıldaki Adam Smith’ten başlayarak Thomas Malthus, Karl Marks ve John Maynard Keynes gibi ekonomistlerin çalışmalarını felsefik bir yaklaşımla analiz eder. Ekonomik teori ve fikirler zamanla değişip geliştiği için, geçmişteki ekonomistlerin fikirlerinin analiz edilmesi, günümüzdeki sorunların daha iyi anlaşılmasına ve daha geniş bir perspektiften çözümler bulmasına yardımcı olur. Endüstriyel organizasyon Ekonomideki endüstrilerin ve firmaların yapısal özelliklerine daha derinden bakılmasını sağlar. İşletmeler nasıl rekabet eder? Kim kazanır, kim kaybeder? devam edecek...

B) Ekonominin Kapsamı Ekonominin Çeşitli Alanları TABLO 1.2. Ekonominin Alanları (devamı) Uluslararası iktisat Ülkeler ve uluslararası finansal kurumlar arasındaki ticaret akımlarını inceler. Bir ülkenin vatandaşlarının dünya pazarlarında serbest olarak mal alıp satmalarının avantajları ve dezavantajları nelerdir? Neden dolar güçlü veya zayıf bir paradır? Çalışma ekonomisi Ücretleri, işsizliği ve istihdamı etkileyen faktörlerin neler olduklarıyla ilgilenir. İnsanların çalışıp çalışmamaya, çalışacaksa ne kadar çalışacağına ve hangi işte çalışacağına nasıl karar verdikleri konularını inceler. Son yıllarda sendikaların ve yönetimlerin rollerinde bir değişme olmuş mudur? Hukuk ve ekonomş Legal kurum ve kuruluşların ekonomik fonksiyonlarını inceler. Kanunlarda meydana gelen değişmeler, bireylerin ve firmaların davranışlarını nasıl etkilemektedir? Farklı yükümlülük kuralları daha az mı yoksa daha fazla mı kazalara neden olmaktadır? Suçların ekonomik maliyeti ne kadardır? Kamu ekonomisi Ekonomide devletin rolünü inceler. Hükümetlerin ekonomik fonksiyonları nelerdir ve ne olmalıdır? Hükümetler, sundukları hizmetleri nasıl finanse etmelidirler? Yoksulluk, işsizlik ve hava kirliliği gibi problemlerin çözümünde ne tür hükümet programları uygulanmalıdır? Kamu müdahaleleri ne tür olumsuzluklar meydana getirmektedir? Kent ekonomisi be bölgesel ekonomi Ekonomik aktivitelerin farklı bölgelere göre yapılandığı konularını inceler. Neden şehirler vardır? Neden imalat firmaları gelişmiş bölgelerden uzak bölgelerde kurulmaktadır?

GÜNCEL HAYATTA EKONOMİ CİNSİYETE GÖRE GÜVEN Pek çok ekonomik faaliyet alıcıların ve satıcıların birbirlerini tanımadığı piyasalarda gerçekleşmekte. Örnek?? Alıcı ve satıcılarin birbirlerini tanıyıp güven duydukları piyasaların daha etkin işlediği de bilinmekte. Örnek?? ABD de Wisconsin ve Miami üniversitelerinde yapılan araştırmada “Erkeklerin kadınlara göre karşı tarafa daha çok güvendiği fakat kadınların erkeklerden daha çok güvenilir olduğu” sonucuna varılmış.

B) Ekonominin Metodu pozitif ekonomi Kişisel yorumlara başvurmaksızın, sistemin işleyişini anlamaya yönelik analizler yapan ekonomik yaklaşıma verilen isim. Neyin var olduğunu ve nasıl çalıştığını açıklar. ÖRNEK?? normatif ekonomi Ekonomik bir durumu inceleyen ve onun iyi veya kötülüğü konusunda görüş bildiren ve ona göre harekete geçen ekonomik yaklaşıma verilen isimdir. Politika ekonomisi olarak da adlandırılır. ÖRNEK??

B) Ekonominin Metodu Betimsel Ekonomi ve Ekonomik Teori betimsel ekonomi Olayları ve gerçekleri açıklamak için veri toplama işlemidir. ÖRNEK?? ekonomik teori Sebep-sonuç veya etki-tepki ilişkileri kurar. ÖRNEK??

B) Ekonominin Metodu Teoriler ve Modeller model İki veya daha fazla değişken arasında varsayılan ilişkinin formel olarak (genellikle matematiksel olarak) ifade edilmesidir. ÖRNEK?? değişken Zamandan zamana veya gözlemden gözleme değişen büyüklüklerdir. ÖRNEK?? Ockham’ın bıçağı Gereksiz görülen konulara analizde yer verilmemesi kuralıdır.

B) Ekonominin Metodu Teoriler ve Modeller Diğer Şeyler Sabitken: Ceteris Paribus ceteris paribus veya diğer şeyler sabitken iki değişken arasındaki ilişki incelenirken, söz konusu değişkenleri etkilemesi muhtemel olan diğer değişkenlerin sabit kabul edilmesi prensibidir. ÖRNEK?? İlişki süreçlerini soyutlamak için ceteris paribus kavramını kullanırız. Bu bize ilgilendiğimiz ilişkiye odaklanmamızı sağlar.

B) Ekonominin Metodu Teoriler ve Modeller Modellerin kelimelerle, grafiklerle ve denklemlerle ifadesi İki değişken arasındaki sayısal ilişkinin gösterim yöntemleri: Grafikleme (eklerde gösterildiği gibi) Denklemler, örneğin: Amerikalı tüketicilerin ortalama olarak gelirlerinin %90’ını tükettiklerini ve %10’unu tasarruf ettiklerini varsayarsak, bu durum aşağıdaki şekilde ifade edilebilir: Burada C tüketim harcamalarını, Y geliri ve S tasarrufu ifade etmektedir. C = .90 Y and S = .10Y

B) Ekonominin Metodu Teoriler ve Modeller Uyarılar ve Tuzaklar Post Hoc yanılgısı post hoc, ergo propter hoc «bundan sonra», «bundan dolayı» sebep sonuç ilişkisi konusunda düşülen yaygın bir yanılgı: Eğer olay A, olay B’den önce olursa, A’nın B’ye neden olduğunu söylemek her zaman doğru değildir. Kompozisyon yanılgısı Kompozisyon yanılgısı Olayın bir parçası için doğru olan durumun, olayın tümü için de doğru olduğunu varsayan yanlış bir düşünce

B) Ekonominin Metodu Teoriler ve Modeller Teorilerin ve Modellerin Test Edilmesi: Ampirik Ekonomi ampirik ekonomi Ekonomik teorilerin test edilmesi için verilerin toplanması ve kullanılmasıdır.

B) Ekonominin Metodu Ekonomik Politika Ekonomik sonuçlar hakkında yorum yapabilmek için kriterler: 1. Etkinlik 2. Adalet 3. Büyüme 4. İstikrar

B) Ekonominin Metodu Ekonomik Politika Etkinlik etkinlik Ekonomide üretimde verimlilik. İnsanların istedikleri şeyleri en az maliyetle üreten ekonomi verimli ekonomidir. Adalet adalet Eşitlik.

B) Ekonominin Metodu Ekonomik Politika Büyüme ekonomik büyüme Bir ekonomide toplam çıktı düzeyinin artmasıdır. İstikrar istikrar Ulusal çıktı düzeyinin düzenli bir şekilde düşük enflasyon ve kaynakların tam kullanımı eşliğinde artıyor olması durumudur.

Bir Davet Bir toplumun ekonomik sistemini ve iktisadi tarihini bilmeden o toplumun nasıl işlediğini anlamak mümkün değildir.. Güçlü bir şekilde düşünmeyi öğrenmek, dünyayı anlamak için çok önemlidir. Daha önceki bölümlerde neler öğrendiğinizi unutmamak çok önemlidir. Bu kitabın bir planı vardır ve adım adım ilerlemektedir. Her yeni bölüm, bir önceki bölüm üzerine inşa edilmektedir. Büyük resmin neresine uyduğunu anladığınıza emin olunuz. Tüm terimlere ve kavramları anladığınıza emin olunuz. Nasıl emin olacaksınız? Eğer iyi örnek verebilirseniz 

TERİMLERİ ve KAVRAMLARI GÖZDEN GEÇİRME ceteris paribus veya diğer şeyler sabitken tanımlayıcı ekonomi ekonomik büyüme ekonomik teori ekonomi etkinlik etkin piyasa ampirik ekonomi adalet kompozisyon yanılgısı endüstri devrimi makroekonomi marjinalizm mikroekonomi model normatif ekonomi Ockham’ın bıçağı fırsat (alternatif) maliyeti pozitif ekonomi post hoc, ergo propter hoc kıt istikrar batık maliyet değişken

BÖLÜM 1 EKLER Grafikleri Okuma ve Anlama Grafik, rakamların ve verilerin iki boyutlu olarak gösterilmesidir. Zaman Serisi Grafikleri Bir zaman serisi grafiği, tek bir değişkenin ya da ölçünün zaman boyunca nasıl değiştiğini gösterir.

BÖLÜM 1 EKLER Grafikleri Okuma ve Anlama Zaman Serisi Grafikleri TABLE 1A.1 Total Disposable Personal Income in the United States, 1975–2009 (in billions of dollars) Yıllar Toplam Kişisel Kullanılabilir Gelir 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1,187.3 1,302.3 1,435.0 1,607.3 1,790.8 2,002.7 2,237.1 2,412.7 2,599.8 2,891.5 3,079.3 3,258.8 3,435.3 3,726.3 3,991.4 4,254.0 4,444.9 4,736.7 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 4,921.6 5,184.3 5,457.0 5,759.6 6,074.6 6,498.9 6,803.3 7,327.2 7,648.5 8,009.7 8,377.8 8,889.4 9,277.3 9,915.7 10,403.1 10,806.4 10,923.6  ŞEKİL 1A.1 Amerika’da Toplam Kişisel Kullanılabilir Gelir, 1975 – 2006 (milyar dolar)

BÖLÜM 1 EKLER Appendix Grafikleri Okuma ve Anlama İki Değişkenin Kartezyen Koordinat Sisteminde Grafiğinin Çizilmesi  ŞEKİL 1A.2 Kartezten Koordinat Sistemi Kartezyen Koordinat Sistemi birbirine dik olarak kesişen bir yatay (X ekseni) ve bir dikey (Y ekseni) doğrunun çizilmesi ile oluşturulur. Her bir eksek farklı değişkenleri ölçer.

BÖLÜM 1 EKLER Grafikleri Okuma ve Anlama Plotting Income and Consumption Data for Households TABLE 1A.2 Consumption Expenditures and Income, 2008 Average Income before Taxes Average Consumption Expenditures Bottom fifth 2nd fifth 3rd fifth 4th fifth Top fifth $ 10,263 27,442 47,196 74,090 158,652 $ 22,304 31,751 42,659 58,632 97,003  FIGURE 1A.3 Household Consumption and Income A graph is a simple two-dimensional geometric representation of data. This graph displays the data from Table 1A.2. Along the horizontal scale (X-axis), we measure household income. Along the vertical scale (Y-axis), we measure household consumption. Note: At point A, consumption equals $22,304 and income equals $10,263. At point B, consumption equals $31,751 and income equals $27,442.

CHAPTER 1 APPENDIX How to Read and Understand Graphs Slope  FIGURE 1A.4 A Curve with (a) Positive Slope and (b) Negative Slope A positive slope indicates that increases in X are associated with increases in Y and that decreases in X are associated with decreases in Y. A negative slope indicates the opposite—when X increases, Y decreases; and when X decreases, Y increases.

BÖLÜM 1 EKLER Grafikleri Okuma ve Anlama Eğri  ŞEKİL 1A.5 Eğri Boyunca Eğimin Değişmesi

BÖLÜM 1 EKLER Bazı Uyarılar TABLO 1A.3 Amerika’nın Toplam Ulusal Geliri ve Tüketimi, 1930 – 2006 (milyar dolar) Toplam Ulusal Gelir Toplam Tüketim 1930 1940 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2005 2006 2007 2008 2009 82.9 90.9 263.9 473.9 929.5 2433.0 5059.8 8938.9 11,273.8 12,031.2 12,448.2 12,635.2 12,280.0 70.1 71.3 192.2 331.8 648.3 1,755.8 3,835.5 6,830.4 8,819.0 9,322.7 9,826.4 10,129.9 10,089.1  ŞEKİL 1A.6 Ulusal Gelir ve Tüketim Bir grafiğin eksenlerinin neyi ifade ettiğine dikkat edilmelidir. Bu grafikte, Şekil 1A.3’te olduğu gibi gelir ve tüketim çizilmiştir. Ancak bu grafikte ulusal gelir ve toplam tüketim değişkenleri farklı yıllar için milyar dolar cinsinden çizilmiştir.

TERİMLERİ ve KAVRAMLARI GÖZDEN GEÇİRME Kartezyen koordinat sistemi grafik negatif ilişki orijin pozitif ilişki eğim zaman serisi grafiği X-ekseni X-eksenini kesen nokta Y-ekseni Y- eksenini kesen nokta