GRUP 8 Bilimsel Araştırma Yöntemleri 2.Bölüm KONU:Problemi Tanımlama

Ayşe YILMAZ Çiğdem YILDIZ Fatma TUNÇ Nurdan ÖZEN Rumeyda ERBEK Grup Üyeleri Ayşe YILMAZ Çiğdem YILDIZ Fatma TUNÇ Nurdan ÖZEN Rumeyda ERBEK Tuğba ERTUĞRUL

PROBLEM Problem teoremler veya kurallar yardımıyla çözülmesi istenen soru veya mesele olarak tanımlanmaktadır.

ARAŞTIRMA PROBLEMİ Bir bilimsel araştırma bir problem ile başlar. Araştırma problemi sizin gerçekleştireceğiniz araştırma ile çözüm bulmayı planladığınız sorundur. Araştırma fikrinin belirlenmesi bir araştırma sürecinin başladığını göstermektedir. Böylece ikinci adımda bulduğunuz fikir sonucunda araştırma konusunu da belirleyebilirsiniz.

ARAŞTIRMA PROBLEMİ Araştırılabilir nitelikte iyi bir problemin ve soruların özellikleri şunlardır: Akla yatkın olmalı Anlamlı olmalı Açık ve anlaşılır olmalı İfadeler olasılık veya emir kipi şeklinde kurulmamalıdır Sınanabilir test edilebilir ölçülebilir olmalıdır Orijinal ve özgün olmalı Etik olmalıdır.

ARAŞTIRMA PROBLEMİ

LİTERATÜR TARAMASI Literatür taraması, ilgilendiğimiz konuya ilişkin bilgileri bulmamızı, araştırmamıza kurumsal bir temel kazandırmamızı ve benzer çalışmaların sonuçlarını görmemizi sağlar Literatür taraması, araştırmada ele alınan konu ve alt konuların ilgili bilgi ve araştırma sonuçları belirlenerek araştırma probleminin tanımlanması sürecinde başlar.Araştırma sürecinin tamamında gerçekleştirilir.

LİTERATÜR TARAMASI Araştırma konusu ve alt konularına ilişkin bilgi ve çalışma konularının kapsamlı olarak taranması Araştırma problemi alanına ilişkin tarama Araştırma problemi ile ilgili tarama Araştırma sonuçlarının yorumlanması ve tartışılması için tarama

LİTERATÜR TARAMASI Literatür taramasını yapmak için farklı stratejiler bulunmaktadır.Öncelikle, araştırma konusuna ilişkin olan kelimelerin bir listesini çıkarmamız yararlı olacaktır. Ardından index ve dizinlerde bu anahtar kelimeler ile arama yapılır. İndeks nedir? Dizin nedir?

LİTERATÜR TARAMASI İndex dizin ve elektronik veri tabanlarından arama yapılarak birincil ve ikincil kaynaklara ulaşılır. Birincil kaynaklar: Makaleler , özgün kitaplar ve dergiler. İkincil kaynaklar: Ansiklopediler, derleme makaleleri vb.

LİTERATÜR TARAMASI İNDEX ADI KAPSAMI Australian Education İndex(AEI) http://www.acer.edu.au/library/aei.html 130.000’den fazla eğitim alanındaki yayınları kapsayan bir indekstir.Australian Council for Educational Research tarafından yayınlanmaktadır. British Educational Index(BEI) (http://www.leeds.ac.uk/bei/journals.htm) Eğitim alanındaki yaklaşık 300 dergiyi kapsamaktadır. EBSCO Host (http://search .ebscohost.com/) Birçok farklı veritabanını içermektedir.Bu veritabanlarında yer alan dokümanların tam metinlerine de erişilebilmektedir. Elsevier-Science Direct Elsevier tarafından yayınlanan yaklaşık 1200 adet dergideki çalışmaların tam metinlerine ulaşılan bir veritabanıdır.

LİTERATÜR TARAMASI Araştırma konunuz hakkında çok fazla bilgi sahibi değilseniz tek başvuru kaynağınız kitaplar olacaktır.Aynı zamanda ansiklopediler, sözlükler ve el kitapları da yardımcı olabilir.Eğitim alanında kullanılan elkitabı örneği: Handbook of Adult Education Handbook of Readind Research

LİTERATÜR TARAMASI Dergiler Kitapların yanı sıra periyodik olarak yayınlanan dergilerdeki makaleler de son zamanlarda yapılan çalışmaları incelemek için kullanabilirsiniz.Eğitim alanında kullanılan dergiler örnek: Computers & Education Learning and Instruction

Türkiye ‘deki eğitim alanına ilişkin dergiler LİTERATÜR TARAMASI Türkiye ‘deki eğitim alanına ilişkin dergiler Dergi Adı İnternet Adresleri Ege Eğitim Dergisi/Ege Eğitim online http://egitim.ege.edu.tr/efdergi/index.php Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi http://www.e-sosder.com/ Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi http://www.efdergi.hacettepe.edu.tr İlköğretim Online http://ilkogretim-online.org.tr Türk Psikoloji Dergisi http://www.psikolog.org.tr Türk Eğitim Bilimleri http://www.tebd.gazi.edu.tr Eğitim alanına ilişkin dünyadaki ücretsiz dergi listesi http://aera-cr.asu.edu/ejournals/

LİTERATÜR TARAMASI http://www.ulakbim.gov.tr/ http://tez2.yok.gov.tr/

LİTERATÜR TARAMASI 4N 1K Kuralı kullanılarak tüm çalışmalar bir tabloda özetlenebilir. KİM? Araştırmayı kim yapmış? NE ZAMAN Araştırma ne zaman yapılmış? NİÇİN? Araştırma niçin yapılmış?Araştırma, hangi problemi çözmek için yapılmış. NASIL? Araştırma nasıl yapılmış?Hangi yöntem kullanılmış?Çalışma grubu,veri toplama araçları nelerdir? NE? Araştırma sonucunda ne bulunmuş?

LİTERATÜR TARAMASI 4N 1K Modeline Göre Literatür Taraması Özet Tablosu Kim? Ne zaman? Niçin? Nasıl? Ne? Desen Örneklem Araç Analiz Yazar(lar) Tarih Araştırma problemine ilişkin bilgiler (Amaç,hipotez,sayıltılar vb.) Araştırma deseni ile ilgili bilgiler Evren ve örneklemle ilgili bilgiler Veri toplama araçları ve bunlar ile ilgili bilgiler Verileri analiz etmede kullanılan teknikler Araştırma sonuçları ile ilgili bilgiler

LİTERATÜR TARAMASI Literatür taraması yaparken bazı ipuçları ; Öncelikle yeni çalışmalarla başlayıp geriye doğru gidilir. Özet kısmı varsa öncelikle okunur. Birincil kaynaklara ulaşılmaya çalışılır. Fotokopi çektirmeden önce gerekli olup olmadığına karar verilir. Not alınır.

LİTERATÜR TARAMASI NASIL ARAMA YAPILIR? Google arama motorlarına iyi bir örnektir.Arama yaparken: Birden fazla kelime yazılacaksa “ “ arasında yazılır. AND ve OR kelimelerini kullanarak arama motorlarında arama yapılabilir. Gelişmiş arama butonu kullanarak, arama daha da daraltılabilir.

LİTERATÜR TARAMASI Google.com.tr http://scholar.google.com.tr/ http://www.library.hacettepe.edu.tr/Default.aspx?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EF2858DA18F4388CDD

LİTERATÜR TARAMASI Literatür taraması yapılarak araştırmalar özetlendikten sonra son aşamada literatüre ilişkin rapor yazılır.Bu raporu hazırlarken referans göstereceğiniz için kendimize şu soruları sormamız gerekir; Yazar problemi açık ve anlaşılır bir biçimde belirtmiş mi? Bu problem başka bir yöntemle daha etkili ifade edilebilir mi?

LİTERATÜR TARAMASI Yazar literatür taraması sonucunda hangi araştırmaları referans almış. Araştırmanın yöntemi uygun mudur?Veri toplama araçları geçerli ve güvenilir midir? Bu kitap veya araştırma sizin probleminizin anlaşılması ve kabul edilmesi için yaralı mıdır?

LİTERATÜR TARAMASI Literatür taraması yapılarak araştırmalar özetlendikten sonra literatüre ilişkin rapor yazılır. Literatür raporu veya bir araştırmanın problem durumu şu kısımlardan oluşur;

LİTERATÜR TARAMASI Giriş: Bu bölümde, araştırma konusu ile ilgili genel bilgiler sunulur. Gelişme: Diğer araştırmacıların probleme ilişkin neler buldukları özetlenir. Özet: Bu araştırmada şu anda neler var ve hangi eksikler giderilebilir. Problem Durumu: Problemin temelleri , nedenleri, ilişkili araştırma sonuçları ve önemi verilir.

DEĞİŞKENLER Belirlenen araştırma soruları, bir durumu betimlemeye yönelik olabileceği gibi olaylar ve olgular arası ilişkileri ortaya çıkarmak üzere de olabilir. Eğer araştırma sorusunda bir ilişkinin cevabı aranıyorsa bu durumda değişken kavramını bilmemiz gerekmektedir. Değişken, bir durumdan diğerine farklılık gösteren bir özelliktir. Araştırmalarda değişkenleri belirlemek oldukça önemlidir.

DEĞİŞKENLER Örneğin “Öğrenme stillerinin öğrenci matematik dersindeki başarısına etkisi nedir?” şeklinde bir araştırma problemimiz olsun. Öğrenme stilleri öğrenciden öğrenciye değişir mi? Cevabınız evet ise öğrenme stilleri bir değişkendir. Uygulanan test sonucunda sınıftaki tüm öğrenciler aynı puanı alır mı? Cevabımız hayır ise bu bize başarı kavramının da bir değişken olduğunu gösterir. Peki, matematik dersi bir değişken midir? Cevabımız hayır olacaktır. Çünkü bütün öğrenciler bu dersi almışlardır. Bu durumda bu bir değişken değil tüm öğrenciler için sabittir.

DEĞİŞKENLER Değişkenlerin Sınıflandırılması

DEĞİŞKENLER Değişkenler yapılarına veya özelliklerine göre nicel ve nitel olarak sınıflandırılabilirler. Eğer değişkenin özelliği sayı ve miktar olarak açıklanabiliyorsa buna nicel değişken denir. Başarı puanı, ağırlık ve uzunluk ölçüleri birer nicel değişkendir. Eğer değişkenin özelliği sınıflandırılıyorsa buna nitel değişken denir. Nitel değişkenler kategorik değişkenler olarak da bilinir. Cinsiyet, uygulanan öğretim yöntemleri, medeni durum, doğum yeri, öğrenim görülen bölüm gibi değişkenler nitel değişkenlerdir.

DEĞİŞKENLER Değişkenler aldıkları değerlere göre sürekli veya süreksiz olarak sınıflandırılır. Süreksiz değişkenler, ölçülen özellikle ilgili sadece sınırlı sayıda değer alırken, sürekli değişkenler iki ölçüm arasında sonsuz sayıda değer alabilirler. Örneğin cinsiyet sadece kız ve erkek değerleri alabilir. Bu nedenle süreksizdir. Bir ailenin sahip olduğu çocuk sayısı da süreksiz değişkene bir örnektir.

DEĞİŞKENLER Ancak bireyin boyu(metre) sürekli değişkendir çünkü bireyin bu özelliği miktar olarak kesirli de gösterilebilir. Öğrencilerin ÖSS puanları da sürekli değişkene örnektir. Burada cinsiyet değişkeni nitel ve süreksiz; ailenin çocuk sayısı da nicel ve süreksiz; boy nicel ve sürekli; ÖSS puanı nicel ve sürekli değişkendir.

DEĞİŞKENLER Değişkenler neden-sonuç ilişkisi içinde bulunuyorsa bu durumda bağımsız ve bağımlı değişken olarak sınıflandırılır. Bağımsız değişken(X), araştırmacının bağımlı değişken üzerinde etkisini test etmek istediği değişkendir. Bağımlı değişken(Y) ise üzerinde bağımsız değişkenin etkisi incelenen değişkendir.

DEĞİŞKENLER Bağımlı değişken, araştırmacının bireyler ya da gruplar arası değişkenliğin incelediği değişken, çözmeye odaklandığı problemdir. Bağımsız değişken olası neden, bağımlı değişken ise olası sonuçtur. Yani bağımsız değişken bağımlı değişkeni etkiler. Bağımsız değişken, temelde değiştirilebilen (manipulated) ve seçilmiş (selected) olmak üzere ikiye ayrılır. Bağımsız değişken Bağımlı değişken

DEĞİŞKENLER Örneğin: “Öğrencilerin başarıları uygulanan öğretim yöntemine ve cinsiyetlerine göre farklılık göstermekte midir?” şeklinde bir soru soralım. Sonuç öğrenci başarısıdır yani bağımlı değişkendir. Başarının üzerinde etkisi incelenen değişkenler; öğretim yöntemi ve cinsiyet ise bağımsız değişkenlerdir. Öğretim yöntemi araştırmacının müdahale ettiği ve değiştirdiği bir değişken olduğu için değiştirilebilen (manipüle edilebilen) bağımsız değişken olarak tanımlanır. Cinsiyet ise araştırmacının değiştiremediği, sadece seçtiği bir değişken olduğu için bu da seçilmiş bağımsız değişken olarak tanımlanır.

DEĞİŞKENLER Düzenleyici (moderator) değişken, ikinci düzey bağımsız değişken olarak tanımlanan bir bağımsız değişkendir. Düzenleyici değişken; bağımlı değişken ve bağımsız değişken arasındaki ilişkiyi düzenleyen veya etkileyen değişkendir. Bağımlı değişkenle ilişkisi olan, ancak araştırmamızda etkisi test edilemeyen bağımsız değişkenlere ise dışsal ya da kontrol bazen de bozucu değişken denir. Bunların içinden en önemli olanları seçerek bunları kontrol altına alırız. Kontrol altına alamadıklarımızı ise kabullenir ve bağımlı değişken üzerinde yapabilecekleri etkiyi göz önünde bulundururuz.

DEĞİŞKENLER Bağımsız Değişkenler Sınıfı Tanımı Örnek Değiştirilebilen Araştırmacının müdahale ettiği, değiştirdiği bağımsız değişkendir. Kategorik diğer bir deyişle niteldir. Öğretim yöntemi Seçilmiş Araştırmacının müdahale etmediği, ortamda var olan, seçilen bağımsız değişkendir. Nitel veya nicel olabilirler. Cinsiyet Yaş Okula devam durumu Düzenleyici Bağımlı değişken ve bağımsız değişken arasındaki ilişkiyi düzenleyen veya etkileyen değişkendir. İkinci düzey bağımsız değişken de denir. Sınav deneyimi Öğrenme stilleri Dışsal-Bozucu (Kontrol) Bağımlı değişkenle ilişkisi olan, ancak araştırmada etkisi test edilemeyen ve kontrol altına alınmaya çalışılan bağımsız değişkenlere denir. Çevreye ilişkin gürültü, ışık, Bilgisayarların farklı teknik özellikleri vb.

Değişkenlerin Sınıflandırılması Tanımı Örnek Özellik/Yapı Nicel Özelliğe ilişkin sayı ve miktar verir. Test veya ölçek puanı Ücret Üretilen ekmek sayısı Çocuk sayısı Nitel Özelliğe ilişkin sınıflandırma yapar. Kategorileri vardır. Medeni durum Cinsiyet Devam edilen okul Öğretim yöntemi Değer Sürekli İki ölçüm arasında sonsuz değer alır. Boy(metre) Ağırlık(kg) Test puanı Süreksiz Sadece sınırlı sayıda değer alır. Nedensellik Bağımlı Araştırmanın olası sonucudur. Bireysel/grupsal farklılıklara odaklanır. Nicel veya nitel olabilir. Başarı puanı Kariyer seçimi Sınav performansı Tutum Bağımsız Araştırmanın olası nedeni ifade eder. Etkisi test edilecek olan değişkendir. Sınav kaygısı Meslek

HİPOTEZ Araştırmalar sonucu değişkenler arası ilişkiyi tahmin etmede iki farklı hipotez şekli vardır. Sıfır(null) hipotez: Değişkenler arasında farkın veya ilişkinin olmadığını belirtir. H₀ olarak gösterilir. Alternatif (araştırma)hipotezi: değişkenler arasında farkın veya ilişkinin olduğunu gösterir. H₁ veya Ha olarak gösterilir.

HİPOTEZ Hipotez, araştırmacıya araştırma sürecine ilişkin yol gösterir. Hipotez, araştırmacının araştırma problemindeki değişkenler arasında ne tür bir ilişki olduğuna dair beklentilerini ve yargılarını ifade eder. Bir çok durumda hipotezler, araştırmacının değişkenler arasında olduğunu düşündüğü ilişkilere ait önsezilerdir.

HİPOTEZ Ne tür verilere ihtiyaç olduğu ve bunların kimlerden toplanacağı hipotezlerden çıkartılır. Hipotezin olumsuz yanı, hipotez yazmak önyargılar geliştirme açısından ve araştırma sürecinde önemli olabilecek diğer noktaları görmeyi engeller..

HİPOTEZ Araştırmalar sonucu değişkenler arası ilişkiyi tahmin etmede iki farklı hipotez şekli vardır. Sıfır(null) hipotez: Değişkenler arasında farkın veya ilişkinin olmadığını belirtir. H₀ olarak gösterilir. Alternatif (araştırma)hipotezi: değişkenler arasında farkın veya ilişkinin olduğunu gösterir. H₁ veya Ha olarak gösterilir.

HİPOTEZ Örneğin; Çocukların internet kullanma süreleri akademik başarılarını etkilemekte midir? kki bir problemine kurulabilecek sıfır ve alternatif hipotezleri: Sıfır hipotezi: Çocukların internet kullanım süresi, akademik başarılarını etkilemez. Alternatif hipotez: Çocukların internet kullanım süresi, akademik başarılarını etkiler. Veya çocukların internet kullanım süreleri arttıkça akademik başarı düşer veya çocukların internet kullanım süresi arttıkça akademik başarıları artar..

HİPOTEZ Araştırma ile toplanan veriler üzerinde gerekli analizler yapılarak elde edilen bulgular sonucunda hipotez reddedilebilir veya kabul edilebilir. Analizler sonucunda H₀ hipotezinin kabul edilmesi: değişkenler arası ilişki veya farkın olmadığının belirlendiğini gösterir. H₁ hipotezinin kabul edilmesi: değişkenler arası ilişki veya farkın olduğunun belirlendiğini gösterir.

AMAÇ Araştırmanın amacı, çalışmanın hedeflerini ortaya koyan genel bir ifadedir. Amaç yazarken önce genel amaç belirlenir ve daha sonra hangi alt amaçların gerçekleştirileceği belirlenir.

AMAÇ Alt amaçlar ne şekilde yazılır? Betimsel Korelasyonel Karşılaştırmalı

ÖNEM Bu bölümde, araştırmanızı yapmanız sonucunda kime, neye, hangi oranda katkı getireceğinizi açıklarsınız. Bu bölüme ilgili bilim dalı, uygulamaları veya ülkeniz açısından getireceği katkıları sıralamanız faydalı olacaktır.

SAYILTI Sayıltı, araştırma sürecinde doğruluğunun ispatlanması gerekmeyen önermedir. Sayıltı Hipotez Bir araştırmada gereğinden fazla sayıltı olması, sonuçların geçerliği hakkında kuşkuya neden olabilir.

SINIRLILIKLAR Sınırlılıklar, araştırmanızın temeli, uygulanması ve sonuçları açısından sınırlarını belirlediğiniz bölümdür. Araştırma sonucunda sadece yapmak isteyip de zaman, kontrol, maliyet vb. nedenlerden dolayı yapamadığımız noktaları sınırlılık olarak tanımlamak daha iyi olacaktır.

TANIMLAR Tanımlar, araştırmanızda geçen anahtar kelimelerin tanımlarına veya ne ifade ettiklerinin belirtildiği bölümdür. Bu bölümdeki tanımları zaten literatür taraması sırasında bulmuş olacaksınız.

KAYNAKLAR Pegem Akademi Yayıncılık,Bilimsel Araştırma Yöntemleri http://www.buask.net/odevler/arastirma-nedir.html

Bizi dinlediğiniz için teşekkür ederiz… 