KAMU ALIMLARINDA TEMEL İLKELER VE DOĞRUDAN TEMİN YÖNTEMİ Strateji Geliştirme Başkanlığı Şule KARADAVUT Mali Hizmetler Uzmanı

KAMU İHALENİN HUKUKİ HİYERARŞİSİ T.C. ANAYASASI BORÇLAR KANUNU TÜRK CEZA KANUNU KAMU HUKUKU 5018 SAYILI KAMU MALİ YÖNETİM VE KONTROL KANUNU 4734 SAYILI KAMU İHALE KANUNU ( HİZMET, MAL ALIMI VE YAPIM İŞLERİ İHALELERİ İLE ÇERÇEVE ANLAŞMA İHALELERİ UYGULAMA YÖNETMELİKLERİ - KAMU İHALE GENEL TEBLİĞİ - DİĞER YÖNETMELİK VE TEBLİĞLER ) TEBLİGAT KANUNU TÜKETİCİNİN KORUNMASI HAKKINDA KANUN ÖZEL HUKUK 4735 SAYILI KAMU İHALE SÖZLEŞMELERİ KANUNU ( HİZMET, MAL ALIMLARI VE YAPIM İŞLERİ MUAYENE VE KABUL YÖNETMELİKLERİ )

KAMU ALIMLARI 2886 sayılı Kanunun günümüz ihtiyaçlarına cevap verememesi, 2886 sayılı Kanunun bütün Kamu Kurumlarını kapsamaması, Avrupa Birliği ve Uluslar arası uygulamalarla paralellik kurma ihtiyacı, Gelir getirici işlemlerle gider yapılmasını gerektiren işlerin ayrı mütalaa edilme ihtiyacı, Avrupa Birliği süreci,

4734 SAYILI KAMU İHALE KANUNU KAMU ALIMLARI 4734 SAYILI KAMU İHALE KANUNU

Kamu hukukuna tabi olan veya Kamunun denetimi altında bulunan veyahut KANUNUN AMACI Kamu hukukuna tabi olan veya Kamunun denetimi altında bulunan veyahut Kamu kaynağı kullanan kamu kurum ve kuruluşlarının yapacakları ihalelerde uygulanacak esas ve usulleri belirlemektir.

KAPSAM Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri, özel idareler ve belediyeler ile bunlara bağlı; döner sermayeli kuruluşlar, birlikler, tüzel kişiler. Kamu iktisadi teşebbüsleri. Sosyal güvenlik kuruluşları, fonlar, özel kanunlarla kurulmuş ve kendilerine kamu görevi verilmiş tüzel kişiliğe sahip kuruluşlar ile bağımsız bütçeli kuruluşlar Yukarıda sayılanların doğrudan veya dolaylı olarak birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlasına sahip bulundukları her çeşit kuruluş, müessese, birlik, işletme ve şirketler. Yukarıda belirtilen idarelerin kullanımında bulunan her türlü kaynaktan karşılanan; Mal Alımları, hizmet alımları, yapım işlerini kapsamına almaktadır. Bu yönüyle söz konusu Kanun sadece “gider doğurucu işlemleri” kapsamına almaktadır.

KAPSAM Kanun kapsamında yer alan idareler Kanunun 2. maddesinde belirtilmiştir. İdarelerin kamu kaynağı kullanılmasını gerektirmeyen ve bu nedenle Kanun kapsamında yer almayan işleri Tebliğde belirtilmiştir. 1-Kat ve/veya arsa karşılığı yapım işleri 2-Kamu kaynağı kullanılmayan, bedeli okul idaresi tarafından ödenmeyen ve sadece talep edenlerin faydalandığı öğrenci taşıma hizmeti ve yemek hizmeti alımları

KAPSAM 3-Kanun kapsamı dışındaki kişilerin tasarrufunda bulunan kaynaklardan yapılacak şartlı bağışlarda, bağış şartlarının 4734 sayılı Kanunun uygulanmasını olanaksız hale getirmesi halinde, söz konusu bağış miktarı ile sınırlı olarak yapılacak alımlar Kanun kapsamında ki bir idare tarafından yine Kanun kapsamındaki başka bir idareye aktarılacak kaynaklarda 4734 sayılı Kanun hükümlerine göre kullanılacaktır.

Temel ilkeler Saydamlık (Şeffaflık) Rekabet Eşit muamele Güvenirlik Kamuoyu denetimi İhtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanması Kaynakların verimli kullanılması Aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı sürece yapım işleri ile birlikte mal alımı veya hizmet alımının ihale edilememesi Eşik değerlerin altında kalmak amacıyla işlerin kısımlara bölünememesi Açık ihale ve belli istekliler arasında ihale usulünün temel usul olması Ödenek şartı ÇED olumlu belgesi alma zorunluluğu Bu ilkeler kanunun değişik maddelerinde somutlaşmaktadır.

KAYNAKLARIN VERİMLİ KULLANILMASI İhalenin ekonomik açıdan en avantajlı teklif olan en düşük teklif veren üzerinde bırakılması, Aşırı düşük tekliflerin reddedilmesi, Yıllara sari yapım işlerinde ödenek programlamasının zorunlu olması gibi düzenlemeler kaynakların verimli kullanılmasını sağlamaya yöneliktir.

KAYNAKLARIN VERİMLİ KULLANILMASI 5018 sayılı Kanununun 8. maddesine göre de, her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludur ve yetkili kılınmış mercilere hesap vermek zorundadır.

MAL, HİZMET VE YAPIMIN BİR ARADA İHALE EDİLEMEMESİ Bunun istisnasını aralarında kabul edilebilir bir doğal bağlantı olma hali oluşturmaktadır. Ankara 8. İdare Mahkemesinin 24.05.2006 tarih ve Esas no: 2006/174 sayılı Kararı; “malzemeli genel temizlik ve malzemeli yemek pişirme işinin ayrı ayrı uzmanlık, ekipman, teçhizat gerektiren işler olduğu ve bu işlerin bir arada ihale edilmesinin rekabeti engelleyeceği”

MAL, HİZMET VE YAPIMIN BİR ARADA İHALE EDİLEMEMESİ Park yapım işinin mütemmimden olan ve asli ve tali imalatlar olarak ayrılması mümkün olmayan işlerin (çevre duvarı, yürüyüş yolları, oturma , dinlenme üniteleri, çocuk oyun alanı ve elemanları, bank, çöp kutusu, aydınlatma elemanı gibi donatıları) asıl iş kapsamında yaptırılması mümkündür.(Sayıştay Temyiz Kurulunun 13.10.2003-14.10.2003 tarih ve 26685 sayılı kararı)

MAL, HİZMET VE YAPIMIN BİR ARADA İHALE EDİLEMEMESİ Park ve yeşil alanların bakımı ve onarımı hizmeti işi kapsamında, toprak ve gübre temini, oyun grupları gibi yapım unsurlarının dahil mevzuata aykırı değildir.(2007/UHZ-608) Yapım işiyle doğrudan ilgisi bulunmayan ve idarenin mal alımı şeklinde ayrıca temin etmesi gereken ihtiyaçlar yapım ihalesi kapsamında temin edilemez.(2007/UHZ-1863)

EŞİK DEĞERLERİN ALTINDA KALMAK AMACIYLA İHTİYACIN KISIMLARA BÖLÜNEMEMESİ Kurulun 2007/UYZ-3297 sayılı Kararı; aynı yerde ve aynı nitelikteki tek bir işin iki parça halinde ihale edilmesinin 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 5. maddesinde sayılan temel ilkelere aykırılık teşkil ettiği, ileriki tarihlerde birleştirerek tek ihale şeklinde ihaleye çıkarılması gerektiği…”

EŞİK DEĞERLERİN ALTINDA KALMAK AMACIYLA İHTİYACIN KISIMLARA BÖLÜNEMEMESİ Aynı tür ihtiyacın karşılanmasına yönelik olarak, alımın parçalara bölünmek suretiyle eşik değerlerin altına çekilmesi ve iki ayrı ihale konusu yapılması mevzuata aykırıdır.(2003/UHZ-585) Yıllık ihtiyacın tamamının kısımlara bölünerek pazarlık ve doğrudan teminle karşılanması mevzuata aykırıdır.(2003/UK.Z-751)

AÇIK İHALE VE BELLİ İSTEKLİLER ARASINDA İHALE USULÜNÜN TEMEL USUL OLMASI “…..Belediyesinin sorumluluğunda ki tüm parkların bakım ve temizliği işinin açık ihale usulü ile gördürülmesi gerekirken,15 günlük kısımlara bölünerek 24 kez doğrudan temin usulü ile yaptırıldığı; asfalt çalışmalarında kullanılmak üzere sathi kaplama malzemesinin açık ihale usulü ile satın alınması gerekirken, aynı dönemde 6 kısma bölünerek doğrudan temin usulü ile satın alındığı görülmüştür. Bu itibarla, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’na aykırı olarak gerçekleştirilen mal ve hizmet alımlarına ilişkin söz konusu işlemlerin incelenerek gereğinin yapılmasını 3.Daire kararı gereğince arz ve rica ederim.” (Sayıştay 3. Daire Kararı)

ÖDENEK ŞARTI Ödeneği bulunmayan hiçbir iş için ihaleye çıkılamaz.   Ödeneği bulunmayan hiçbir iş için ihaleye çıkılamaz. İstisnaları: Süreklilik arz eden mal ve hizmet alımları için mali yıl sona ermeden ihaleye çıkılabilir. (4734-62/b) 4734 62/a maddesine göre birden fazla yılı kapsayan yapım işlerinde ilk yıl için proje maliyetinin asgari % 10’u bütçeye konulmalıdır. Ertesi Yıla Geçen ve Yıllara Sari Yüklenmeler (5018/27-28) Yıllara yaygın hizmet yüklenmeleri (5393/67)

İDARELERİN UYMASI GEREKEN DİĞER KURALLAR- (62.MADDE) Yıllara sari işlerde ödeneğin programlanması zorunluluğu Birden fazla yılı kapsayan ve yatırım niteliği olan işlerde yılın ilk dokuz ayında ihalenin sonuçlandırılması esastır. (doğal afetler nedeniyle yapılması gerekenler hariç) İlk yıl için öngörülen ödenek proje maliyetinin % 10’undan az olamaz ve başlangıçta daha sonraki yıllar için programlanmış olan ödenek dilimleri sonraki yıllarda azaltılamaz.

İDARELERİN UYMASI GEREKEN DİĞER KURALLAR- (62.MADDE) Öngörülen ödeneklerin kullanılmasına imkan verecek süre dikkate alınarak, idarelerce ihalelerin zamanında yapılması esası Yapım işlerinde arsa temin edilmeden, mülkiyet, kamulaştırma ve gerekli hallerde imar işlemleri tamamlanmadan ve uygulama projeleri yapılmadan ihaleye çıkılamaz.

İDARELERİN UYMASI GEREKEN DİĞER KURALLAR- (62.MADDE) Arsa temini, mülkiyet ve kamulaştırma işlemlerinin tamamlanması şartı, baraj ve büyük sulama, içme suyu isale hattı, enerji nakil hattı, trafo, trafo merkezleri, şalt tesisleri, kap tajlar, su depoları, karayolu, liman ve havaalanı, demiryolu, petrol ve doğalgaz boru hattı projelerinde aranmaz.

İDARELERİN UYMASI GEREKEN DİĞER KURALLAR- (62.MADDE) İhale konusu yapım işinin özgün nitelikte ve karmaşık olması nedeniyle teknik ve malî özelliklerinin gerekli olan netlikte belirlenemediği durumlarda ön veya kesin proje üzerinden ihaleye çıkılabilir. Uygulama projesi bulunan yapım işlerinde anahtar teslimi götürü bedel teklif alınmak suretiyle ihale yapılması zorunludur.

İDARELERİN UYMASI GEREKEN DİĞER KURALLAR- (62.MADDE) Doğal afetler nedeniyle uygulama projesi yapılması için yeterli süre bulunmayan yapım işlerinde ön veya kesin proje üzerinden, her türlü onarım işleri ile işin yapımı sırasında belli aşamalarda arazi ve zemin etütleri gerekmesi veya uygulama da imar ve güzergâh değişikliklerinin muhtemel olması nedenleriyle ihaleden önce uygulama projesi yapılamayan,(bina işleri hariç) yapım işlerinde ise kesin proje üzerinden, ihaleye çıkılabilir.

İDARELERİN UYMASI GEREKEN DİĞER KURALLAR- (62.MADDE) İdarelerce bütçesinin programlanmasında, ihalede ise isteklilerce verilen tekliflerin karşılaştırılmasında kullanılmak üzere tespit edilen yaklaşık maliyet isteklilere duyurulmaz.(Yaklaşık maliyetin gizliliği) İhale dokümanı hazırlanmadan ilân yapılamaz. Bu Kanunun 21. (21/f) ve 22. (22/d) maddelerinde ki parasal limitler dahilinde yapılacak harcamaların yıllık toplamı, idarelerin bütçelerine bu amaçla konulacak ödeneklerin %10'unu Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü olmadıkça aşamaz.

% 10 LİMİTİNE İLİŞKİN ŞARTLAR Kanun parasal limite atıf yaptığı için bu maddenin uygulanmasında 21/f ve 22/d ye göre yapılacak harcamalar parasal limite tabidir. 21. ve 22. maddenin diğer bentleri gereğince yapılan harcamalar limite tabi değildir. Temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar limite tabi değildir. 21/f kapsamında yapım işi yaptırılması mümkün olmadığından %10 limiti 22/d ye göre kapsamındaki yaptırılan yapım işlerine göre belirlenecektir.

% 10 LİMİTİNE İLİŞKİN ŞARTLAR % 10 limiti idare bazında takip edilecektir. % 10 limiti mal, hizmet ve yapım bazında ayrı ayrı takip edilecektir. % 10 limiti mal, hizmet ve yapım bazında ayrı ayrı takip edileceğinden , limit doldurmamış bir ihtiyaç grubundan, limiti doldurmuş bir ihtiyaç grubuna aktarma yapılamaz. % 10 limiti mal, hizmet ve yapım bazında takip edileceğinden, ihale edilmesi mümkün olmayan personel maaşları ve harcırahlar gibi ödemeler hesaba katılmaz.

4735 SAYILI KAMU İHALE SÖZLEŞMELERİ KANUNU KAMU ALIMLARI 4735 SAYILI KAMU İHALE SÖZLEŞMELERİ KANUNU

Amaç, Kapsam ve Tanımlar TANIMLAR ihalelere ilişkin sözleşmelerin düzenlenmesi ve Uygulanması ile ilgili esas ve usulleri belirlemek. Kamu İhale Kanununa tabi kurum ve kuruluşlar tarafından düzenlenen sözleşmeler. Kanunun uygulanmasında Kamu İhale Kanununda yer alan tanımlar geçerlidir.

İlkeler Sözleşmelerde ihale dokümanında yer alan şartlara aykırı hükümlere yer verilemez. Kanun’da belirtilen haller dışında sözleşme hükümlerinde değişiklik yapılamaz, ek sözleşme düzenlenemez. Kamu ihale sözleşmelerinin tarafları, sözleşme hükümlerinin uygulanmasında eşit hak ve yükümlülüklere sahiptir. 29 29

Tip Sözleşmeler Mal veya hizmet alımları ile yapım işlerine ilişkin Tip Sözleşmeler Resmi Gazetede yayımlanır. İdarelerce yapılacak sözleşmeler Tip Sözleşme hükümleri esas alınarak düzenlenir. 30 30

DOĞRUDAN TEMİN 4734 SAYILI KAMU İHALE KANUNU DOĞRUDAN TEMİN MADDE:22

4734 SAYILI KAMU İHALE KANUNU İLGİLİ MEVZUAT 4734 SAYILI KAMU İHALE KANUNU KAMU İHALE GENEL TEBLİĞİ VE İHALE UYGULAMA YÖNETMELİKLERİ EKİ STANDART FORMLAR MERKEZİ YÖNETİM HARCAMA BELGELERİ YÖNETMELİĞİ

DOĞRUDAN TEMİN NEDİR? TANIM / 4. MADDE Kanunda belirtilen hallerde ihtiyaçların, idare tarafından davet edilen isteklilerle teknik şartların ve fiyatın görüşülerek doğrudan temin edilebildiği usuldür. 33 33

DOĞRUDAN TEMİN NEDİR? Doğrudan Temin Usulü ile ihtiyaçların; 4734 sayılı KİK 18 inci maddesinde sayılan ihale usulleri için tespit edilen kurallara uyulmaksızın; ilan yapılmadan, teminat alınmadan, ihale komisyonu kurma ve 10 uncu madde de sayılan yeterlilik koşullarını arama zorunluluğu olmaksızın, ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasa fiyat araştırması yapılarak ihtiyaçların temin edilmesi sağlanmıştır. Doğrudan temin bir ihale usulü değildir. Bu alım usulü ile 4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesinde belirtilen nitelikteki ihtiyaçların karşılanmasında idarelere kolaylık sağlanması amaçlanmıştır.

DOĞRUDAN TEMİN NİTELİĞİNDEKİ İHTİYAÇLAR a)İhtiyacın sadece gerçek veya tüzel tek kişi tarafından karşılanabileceğinin tespit edilmesi.  b)Sadece gerçek veya tüzel tek kişinin ihtiyaç ile ilgili özel bir hakka sahip olması.  c)Mevcut mal, ekipman, teknoloji veya hizmetlerle uyumun ve standardizasyonun sağlanması için zorunlu olan mal ve hizmetlerin, asıl sözleşmeye dayalı olarak düzenlenecek ve toplam süreleri üç yılı geçmeyecek sözleşmelerle ilk alım yapılan gerçek veya tüzel kişiden alınması.

DOĞRUDAN TEMİN NİTELİĞİNDEKİ İHTİYAÇLAR d) Büyükşehir belediyesi sınırları dahilinde bulunan idarelerin onbeş milyar (Kırkyedibin üçyüzyetmişüç Türk Lirası)*, diğer idarelerin beşmilyar Türk Lirasını (Onbeşbin yediyüzseksenüç Türk Lirasını) aşmayan ihtiyaçları ile temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar. Kamu İhale Kurumu’nun 2014/1 sayılı Tebliği ile 30/01/2014 tarihli ve 28898 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmış olup 01.02.2014 – 31.01.2015 dönemini kapsamaktadır. e) İdarelerin ihtiyacına uygun taşınmaz mal alımı veya kiralanması. f) Özelliğinden ve belli süre içinde kullanılma zorunluluğundan dolayı stoklanması ekonomik olmayan veya acil durumlarda kullanılacak olan ilaç, aşı, serum, anti-serum, kan ve kan ürünleri ile ortez, protez gibi uygulama esnasında hastaya göre belirlenebilen ve hastaya özgü tıbbî sarf malzemeleri, test ve tetkik sarf malzemeleri alımları.

DOĞRUDAN TEMİN NİTELİĞİNDEKİ İHTİYAÇLAR g) Milletlerarası tahkim yoluyla çözülmesi öngörülen uyuşmazlıklarla ilgili davalarda, Kanun kapsamındaki idareleri temsil ve savunmak üzere Türk veya yabancı uyruklu avukatlardan ya da avukatlık ortaklıklarından yapılacak hizmet alımları. h) 8/1/1943 tarihli ve 4353 sayılı Kanunun 22 ve 36 ncı maddeleri uyarınca Türk veya yabancı uyruklu avukatlardan hizmet alımları ile fikri ve sınai mülkiyet haklarının ulusal ve uluslararası kuruluşlar nezdinde tescilini sağlamak için gerçekleştirilen hizmet alımları.     ı) Türkiye İş Kurumunun, 25/6/2003 tarihli ve 4904 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (b) ve (c) bentlerinde sayılan görevlerine ilişkin  hizmet alımları ile 25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun 48 inci maddesinin yedinci fıkrasında sayılan görevlerine ilişkin hizmet alımları,         

DOĞRUDAN TEMİN NİTELİĞİNDEKİ İHTİYAÇLAR i)Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi, Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunların halkoyuna sunulması, milletvekili genel ve ara seçimleri, mahalli idareler ile mahalle muhtarlıkları ve ihtiyar heyetleri genel ve ara seçimi dönemlerinde Yüksek Seçim Kurulunun ihtiyacı için yapılacak filigranlı oy pusulası kâğıdı ile filigranlı oy zarfı kâğıdı alımı, oy pusulası basımı, oy zarfı yapımı hizmetleri ile bu seçimlere yönelik her türlü seçim malzemelerinin alımı ile yurt dışı seçim harcamaları, il seçim kurulu başkanlıkları tarafından alınacak oy pusulası basım hizmeti alımı.

Doğrudan Teminin Getirdiği Kolaylıklar İlan yapılması ve teminat alınması zorunlu değildir. 1. İhale komisyonu kurulması ve karar alınması zorunlu değildir. 2. İhale dokümanı hazırlanması ve yaklaşık maliyet tespiti zorunlu değildir. (22/d alımlarında limit tespiti için önemlidir) 3. Yazılı teklif alınması ve pazarlık yapılması zorunlu değildir. (Türk Hukuk Sisteminde yazılılık şartı geçerlilik şartı olduğundan yazılı olması faydalıdır.) 4 . 39 39

Doğrudan Teminin Getirdiği Kolaylıklar 4734 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinde belirtilen yeterlik kriterlerinin aranılması zorunda değildir. 5. İhalelere katılmaktan yasaklamanın bulunup bulunmadığının teyidi zorunlu değildir. 6. Şartname hazırlanması ve sözleşme yapılması zorunlu değildir. 7. 40 40

Doğrudan Temin ile Getirilen Zorunluluklar Piyasa fiyat araştırması için yazılı “en az bir kişi” görevlendirilmelidir. Görevlendirilen kişi/kişiler piyasada fiyat araştırması yapmalıdır.(Belgeler dayanakları ile birlikte onay belgesine eklenmelidir.) Araştırma sonucunda uygunluğu tespit edilen fiyat, ihale yetkilisince onaylanmalıdır. Belli bir süreyi gerektiren işlerde, alımın sözleşmeye bağlanması zorunludur. (Genel Tebliğ hükmü)

Doğrudan Temin ile Getirilen Zorunluluklar Bu madde kapsamında alımı yapılacak malın teslimi veya hizmetin ya da yapım işinin belli bir süreyi gerektirmesi durumunda, alımın bir sözleşmeye bağlanması zorunlu olup bir defada yapılacak alımlarda sözleşme yapılması idarelerin takdirindedir. Buna karşılık, 22 nci maddenin (c) bendi kapsamında yapılan alımlarda ise madde metninde belirtildiği üzere sözleşme yapılması zorunludur. 22 nci Maddenin (a), (b), (c) bentlerine göre yapılacak alımlar da Tek Kaynaktan Temin Edilen Mallara / Hizmetlere İlişkin Form” (KİK026.0/M-H) düzenlenmesi gerekir.

DOĞRUDAN TEMİN NİTELİĞİNDEKİ İHTİYAÇLAR 22.maddede belirtilen nitelikteki ihtiyaçların karşılanmasında kolaylık sağlanması amaçlanmış olmakla birlikte, ihtiyacın niteliğine göre, ilan yapılması, teminat alınması, ihale komisyonu kurulması, isteklilerde belirli yeterlik kriterlerinin aranması şartname ve sözleşme düzenlenmesi gibi hususlar idarelerin takdirindedir.

İHTİYACIN GERÇEK VEYA TÜZEL TEK KİŞİDEN TEMİNİ (22/a) İhtiyacın neden sadece gerçek veya tüzel tek kişi tarafından karşılanabileceğinin detaylı olarak yazılması, fiyat araştırması yapılması, ihtiyaç konusu malın veya hizmetin niteliklerinin tarif edilmesi ve bu hususlara ilişkin bütün belgelerin standart forma eklenmesi gerekmektedir. Bir taahhüt kapsamında; taahhüt konusu sözleşme veya şartnamede yer alan hükümler nedeniyle belli bir marka veya modelli malın alınmasının zorunlu olduğu hallerde, bu bende dayanılarak belli bir marka veya model temin edilebilir. (Genel Tebliğ hükmü) Ürünün başka kaynaktan temininin neden mümkün olmadığı belgelerde belirtilmelidir. İhtiyacın tek satıcıdan karşılanmasını zorunlu kılan sebepler nelerdir? Alımı yapılacak ürünün benzer özelliklere sahip diğer ürünlerden farkı nedir? vb. sorulara cevap bulunmalıdır. (Maliye Bakanlığı VEDOP alımı)

TEK KİŞİNİN İHTİYAÇ İLE İLGİLİ ÖZEL BİR HAKKA SAHİP OLMASI (22/b) Sadece gerçek veya tüzel tek kişinin ihtiyaç ile ilgili bilimsel, teknik, fikri veya sanatsal v.b. nedenlerle özel bir hakka sahip olması durumudur. Örneğin idarelerin diğer usullerle temini mümkün olmayan bilimsel yayın, fikir ve sanat eseri, belirli bir akademik kişiden eğitim v.b. Mal veya hizmet alımları. (İdarenin yayınladığı bir dergi için makale yazdırılması, TÜBİTAK dan imza sertifikası alınması) Tek Kaynaktan Temin Edilen İhtiyaçlara İlişkin Standart Form kullanılarak ihtiyacın neden sadece özel bir hakka sahip gerçek veya tüzel tek kişiden karşılanabileceği detaylı olarak yazılarak fiyat araştırması yapılacaktır. (İhtiyaç konusu mal veya hizmetin nitelikleri tarif edilerek bu hususlara ilişkin bütün belgeler standart forma eklenmelidir.)

İLK ALIM YAPILAN GERÇEK VEYA TÜZEL KİŞİDEN MAL VE HİZMETLERİN TEMİNİ (22/c) Mevcut mal, ekipman, teknoloji veya hizmetlerle uyumun ve standardizasyonun sağlanması için zorunlu olan mal ve hizmetlerin, asıl sözleşmeye dayalı olarak düzenlenecek ve toplam süreleri üç yılı geçmeyecek sözleşmelerle ilk alım yapılan gerçek veya tüzel kişiden alınması. Bu bent kapsamındaki alımlarda da Tek Kaynaktan Temin Edilen Mallara/Hizmetlere İlişkin Formun kullanılması gerekmektedir. Yazılım güncelleme ve Bakım Hizmeti Alımı vb. Önceden yapılmış bir alım ve sözleşme bulunmalıdır. Tamamlayıcı nitelikte bir alım olmalıdır. Önceki alımla arasında kabul edilebilir bir bağlantı olmalıdır. Alınacak mal veya hizmetin mevcut ekipman, teknoloji veya hizmetlerle uyum ve standardizasyonunun sağlanmasının zorunlu olduğu idarelerin teknik birimlerince belirlenmiş olmalıdır.

22/a – b – c Bentlerine Göre Yapılacak Piyasa Araştırması Malı ilgili tek kaynaktan alan diğer kamu/özel tüzel kişiliklerine veya gerçek kişilere malın satış fiyatı Aynı mal daha önce ilgili tek kaynaktan alındıysa, daha önceki alım bedelinin tedavüldeki Türk parası cinsinden ise ÜFE kullanılarak güncellenmesi, döviz cinsinden ise tespit tarihinde geçerli TCMB Döviz Alış Kuru üzerinden güncellenmesi İlgili tek kaynaktan istenen proforma fatura Ticaret Odası, Sanayi Odası veya Meslek Odası’ndan ve varsa üretim ve/veya satış yapan kurum ve kuruluşlardan alınan fiyatlar Diğer (açıklanacaktır)

TAŞINMAZ MAL ALIMI VEYA KİRALANMASI 22/e Tasarruf tedbirlerinden kaynaklı sınırlamalar. Özel mevzuatlardan kaynaklı sınırlamalar. (5393/18-e) Taşınmazla birlikte müştemilatı da satın alınmak isteniyorsa ne yapılacak? (MK. Madde 686 “Bir şeye ilişkin tasarruflar, aksi belirtilmedikçe onun eklentisini de kapsar.” Sayıştay Daireler Kurulunun 10.12.2003 tarihli ve 1131/3 sayılı kararı. İzale-i Şüyu davalarına katılabilirler. Taşınmaz alımı veya kiralamalarında sözleşme yapma doğrudan teminden kaynaklı bir zorunluluk olmasa da diğer mevzuattan kaynaklı olarak yapılması (Satış sözleşmesi, kira sözleşmesi) gerekmektedir.

TAŞINMAZ MAL ALIMI VEYA KİRALANMASI 22/e Taşınmazın rayici, yeri, özellikleri onay belgesine eklenir, Alım veya kiralamaya ilişkin rayiçlerin tespit edilmesi gereklidir. (piyasadan fiyat araştırması yapılması zorunludur) Kiralamalar 4734 sayılı Kanun hükümlerine göre hizmet alımı şeklinde yapılabileceği gibi, satın almalar da mal alımı şeklinde ihale edilebilir. Kira artış oranları için genel bütçeli idarelerde Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen artış oranları sözleşmeye konulacak, diğer idarelerde ise genel uygulamalar dikkate alınmak suretiyle belirlenecek oranlarda artış yapılacağı yönünde hüküm konulacak (Kamu İdarelerinin Taşınmaz Kiralamalarına İlişkin Genelge genel yönetim kapsamındaki idareleri kapsar)

22/ f BENDİ KAPSAMINDA YAPILACAK ALIMLAR Özelliğinden ve belli süre içinde kullanılma zorunluluğundan dolayı stoklanması ekonomik olmayan veya acil durumlarda kullanılacak olan ilaç, aşı, serum, anti-serum, kan ve kan ürünleri ile ortez, protez gibi uygulama esnasında hastaya göre belirlenebilen ve hastaya özgü tıbbî sarf malzemeleri, test ve tetkik sarf malzemeleri alımları. Koşullardan birinin varlığı bu bent kapsamında alım yapılması için yeterlidir.

MİLLETLERARASI TAHKİM DAVALARI İÇİN ALINACAK HİZMETLER (22/g) “Milletlerarası tahkim yoluyla çözülmesi öngörülen uyuşmazlıklarla ilgili davalarda, Kanun kapsamındaki idareleri temsil ve savunmak üzere Türk veya yabancı uyruklu avukatlardan ya da avukatlık ortaklıklarından yapılacak hizmet alımları.” Anayasanın 125’inci maddesinde “Kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinde bunlardan doğan uyuşmazlıkların milli veya milletlerarası tahkim yoluyla çözülmesi öngörülebilir. Milletlerarası tahkime ancak yabancılık unsuru taşıyan uyuşmazlıklar için gidilebilir.” hükmü yer almaktadır. Yabancılık unsuru taşıyan ve tahkim yerinin Türkiye olarak belirlendiği Kanun (4686 Milletlerarası Tahkim Kanunu) hükümlerinin taraflar ya da hakem veya hakem kurulunca seçildiği uyuşmazlıklar

MİLLETLERARASI TAHKİM DAVALARI İÇİN ALINACAK HİZMETLER (22/g) Türk avukatlardan, Yabancı uyruklu avukatlardan, Türk ve yabancı uyruklu avukatlık ortaklıklarından alım yapılabilecektir. Ancak; bu kapsamda yapılacak hizmet alımları milletlerarası tahkim yoluyla çözülecek anlaşmazlıklara münhasır olduğundan, anlaşmazlıkların milletlerarası tahkim dışındaki çözümü yollarında idarelerin Kanunun genel hükümlerine göre hareket etmeleri gerekmektedir. (Genel Tebliğ 22.8)

22/h BENDİ KAPSAMINDA YAPILACAK ALIMLAR 4353 sayılı Kanunun 22 ve 36 ncı maddeleri uyarınca Türk veya yabancı uyruklu avukatlardan hizmet alımları ile Fikri ve sınai mülkiyet haklarının ulusal ve uluslararası kuruluşlar nezdinde tescilini sağlamak için gerçekleştirilen hizmet alımları (Türk Patent Enstitüsü ile ilgili hizmet alımları) “İhtisas gerektiren ve ihtiyaç duyulan hallerde; ilgili Bakanlığın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu kararıyla 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 22 nci maddesinin (h) bendi hükmüne göre serbest avukatlardan veya avukatlık ortaklıklarından hizmet satın alınabilir.” (22. madde) “…Milletlerarası yargı organlarında Devletin taraf olduğu davalar ile milletlerarası tahkim yoluyla çözümlenmesi öngörülen ve Hazine avukatlarınca takibine imkân bulunamayan uyuşmazlıklarla ilgili davalarda da; Devleti ve genel bütçeli daireleri temsil etmek ve savunmak üzere, Türk ve yabancı uyruklu avukatlardan ya da avukatlık ortaklıklarından ilgili idarelerce 4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesinin (h) bendi hükmüne göre hizmet satın alınabilir. (36. md)

22/ I BENDİ KAPSAMINDA YAPILACAK ALIMLAR 22/ı Türkiye İş Kurumunun, 25/6/2003 tarihli ve 4904 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (b) ve (c) bentlerinde sayılan görevlerine ilişkin  hizmet alımları ile 25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun 48 inci maddesinin yedinci fıkrasında sayılan görevlerine ilişkin hizmet alımları” Türkiye İş Kurumunun görevlerine ilişkin hizmet alımları da doğrudan temin kapsamına alınmıştır.

22/ I BENDİ KAPSAMINDA YAPILACAK ALIMLAR ii Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi, Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunların halkoyuna sunulması, milletvekili genel ve ara seçimleri, mahalli idareler ile mahalle muhtarlıkları ve ihtiyar heyetleri genel ve ara seçimi dönemlerinde Yüksek Seçim Kurulunun ihtiyacı için yapılacak filigranlı oy pusulası kâğıdı ile filigranlı oy zarfı kâğıdı alımı, oy pusulası basımı, oy zarfı yapımı hizmetleri ile bu seçimlere yönelik her türlü seçim malzemelerinin alımı ile yurt dışı seçim harcamaları, il seçim kurulu başkanlıkları tarafından alınacak oy pusulası basım hizmeti alımı.

Parasal Sınır Kapsamında Yapılacak Alımlar 22/d Büyükşehir belediyesi sınırları dahilinde bulunan idarelerin on beş milyar (Kırk yedibin üçyüzyetmişüç TL)*, diğer idarelerin beş milyar Türk Lirasını (Onbeşbin yediyüzseksenüç Türk Lirasını) aşmayan ihtiyaçları ile temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar. (Kamu İhale Kurumu’nun 2014/1 sayılı Tebliği ile 30/01/2014 tarihli ve 28898 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmış olup 01.02.2014 – 31.01.2015 dönemini kapsamaktadır.)

22/d ALIM SÜRECİ Miktarından dolayı ihale yapılmasında pratik yarar bulunmayan mutad /günlük ihtiyaçların karşılanması için kullanılabilir.

22/d ALIM SÜRECİ Bu bent kapsamında yapılacak yapım işlerinde fiyat araştırması, Yapım İşleri Uygulama Yönetmeliği’nde belirlenen yaklaşık maliyetin hesaplanmasına ilişkin esas ve usullere göre yapılmalıdır. Belirlenen limiti aşacağı anlaşılan alımlar ihale yoluyla temin edilir. İhale yoluyla yapılması gereken bir işin kısımlara bölünerek doğrudan teminle yapılması sorumluluk doğuracaktır. İşin niteliğine göre idareler bu bende göre yapacakları günlük ve küçük ölçekli alımlar için genel bir onay belgesi düzenleyebilecekleri gibi, her bir alım için de onay belgesi düzenleyebilirler.

22/d ALIM SÜRECİ Doğrudan temin yoluyla alım yapılması halinde kişi veya firmaların yasaklı olup olmadığı teyit ettirilmeyecektir. Ancak; Kamu İhale Genel Tebliğinde «.... anılan Kanunun 22 nci maddesinin (d) bendinde belirtilen parasal limit dahilinde yapılan alımlarda, alım yapılacak gerçek veya tüzel kişinin Kurumun internet sayfasındaki yasaklılar listesinde bulunup bulunmadığının kontrol edilmesi ve yasaklı olduğunun belirlenmesi durumunda, söz konusu kişiden alım yapılmaması gerekmektedir.” hükmü yer almaktadır.

22/d ALIM SÜRECİ Doğrudan temin yöntemi ile yapılan alımlarda yasaklama verilemez ancak “Yapılan alımlarda ortaya çıkan fiil veya davranışların Türk Ceza Kanununa göre suç teşkil etmesi; bu fiil veya davranışlar için ceza sorumluluğuna ilişkin hükümlerin uygulanmasına engel teşkil etmez.”

İHTİYACIN ORTAYA ÇIKMASI 22/d ALIM SÜRECİ İHTİYACIN ORTAYA ÇIKMASI Alıma konu ihtiyacın (mal, hizmet, yapım) tespit edilmesi gerekir. (Yazılı talep, taşınır istek belgesi) Ödeneği olmadan alım yapılamaz. 61

İhtiyaç Listesi

22/d ALIM SÜRECİ YAKLAŞIK MALİYET TESPİTİ 4734/22(d) maddesine göre ihtiyaçları temin ederken (yaklaşık maliyetin tespiti zorunlu olmamakla birlikte), yaklaşık maliyet tespit etmekte yarar vardır. Bu yolla belirlenen söz konusu alımın parasal tutarın altında kalıp kalmadığını anlaşılır. Tespit edilen yaklaşık maliyet bir hesap cetvelinde gösterilir 63

22/d ALIM SÜRECİ ONAY BELGESİ Alımı yapılacak işe ilişkin olarak idarelerce düzenlenen yaklaşık maliyet hesap cetveli, alımın niteliğine göre hazırlanan şartname ve/veya sözleşme tasarısı onay belgesine eklenir ve bu onay belgesi ihale yetkilisince onaylanır. 65

22/d ALIM SÜRECİ ONAY BELGESİ Harcama Belgeleri Yönetmeliğine göre Onay Belgesinde; Alım konusu işin nev’i, niteliği, Varsa proje numarası, miktarı, gereken haller de yaklaşık maliyeti, Kullanılabilir ödeneği ve tertibi, Alımda uygulanacak usulü, Avans ve fiyat farkı verilecekse şartları yer alır ve söz konusu belge harcama yetkilisinin imzasını taşır. 66 66

22/d ALIM SÜRECİ ŞARTNAME-SÖZLEŞME TASARISI HAZIRLANMASI Bu bent kapsamında yapılacak alımlarda şartname ve sözleşme düzenlenmesi zorunlu değildir. Alımın niteliğine göre şartname ve/veya sözleşme düzenlenmesine gerek görülmesi halinde idarelerce, tip şartnameler yerine işin niteliğine uygun ve ihtiyacı karşılayacak şekilde şartname hazırlanması ve tip sözleşmeler yerine ihtiyaca uygun sözleşmelerin düzenlenmesi mümkün bulunmaktadır. 67 67

22/d ALIM SÜRECİ GÖREVLENDİRME VE PİYASA FİYAT ARAŞTIRMASI Piyasa Fiyat Araştırması yapmakla görevlendirilecek kişiler belirlenerek İhale Yetkilisince görevlendirilir. Onay Belgesinde Piyasa Fiyat Araştırması yapmak üzere görevlendirilen kişiler yazılmak suretiyle de görevlendirme yapılabilir. İhale yetkilisince görevlendirilen kişiler piyasa araştırması sonucunda ekonomik açıdan en avantajlı teklifi belirleyerek, piyasa fiyat araştırma tutanağı (MYHBYÖrnekNo:2) düzenlenir. Alımın sözleşmeye bağlanması öngörülmüş ise İhale Yetkilisi ile Yüklenici arasında, sözleşme imzalanır. Sözleşmenin notere tescili zorunlu değildir. 68 68

22/d ALIM SÜRECİ PİYASA FİYAT ARAŞTIRMASI İdarelerce gerekli görülmesi halinde, fiyat araştırmaları, ilgili İhale Uygulama Yönetmeliklerinde yaklaşık maliyetin belirlenmesine ilişkin esas ve usuller çerçevesinde yapılabilir. Ancak bu bent kapsamında gerçekleştirilecek yapım işlerinde fiyat araştırmasının, Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinde belirlenen yaklaşık maliyetin hesaplanmasına ilişkin esas ve usullere göre yapılması zorunludur. 69 69

22/d ALIM SÜRECİ PİYASA FİYAT ARAŞTIRMASI Piyasa fiyat araştırmasının bir usulü bulunmamaktadır. Teklif mektubu dağıtmak şeklinde olabileceği gibi telefon, faks, internet aracılığıyla yada DMO fiyatlarından yararlanmak suretiyle de fiyat araştırması yapılabilir. Teklif mektubunda varsa teknik ve idari şartlar belirtilir veya teklif mektubuna eklenir. 70 70

22/d ALIM SÜRECİ PİYASA FİYAT ARAŞTIRMASI Benzer ihtiyacın temini için yapılmış en son fiyat araştırmasının sonuçları. Satın almalar için oluşturulan idari veri tabanları (DMO) Online haberleşme imkanları (sanal marketler). Ticaret odalarından ve diğer meslek kuruluşlarından alınan fiyat listeleri. Üreticiler veya dağıtıcılar tarafından yayınlanan katalog broşür gibi materyaller 71 71

22/d ALIM SÜRECİ PİYASA FİYAT ARAŞTIRMASI Araştırma sırasında tespit edilen fiyatların yazılı teklif alınması suretiyle kanıtlanması zorunlu değildir. Faks ve e-mail gibi yollarla fiyat alınması mümkündür. Araştırma sonunda tespit edilen fiyatlar nasıl tespit edilmiş olursa olsun görevlendirilen kişilerce kayıt altına alınmalıdır. Yapılan fiyat araştırması ihale yetkilisince onaylanmalıdır. Fiyat araştırması sırasında teknik şartlar ve fiyat üzerinde görüşme yapılmalıdır.(pazarlık) 72 72

DOĞRUDAN TEMİN YÖNTEMİ

DOĞRUDAN TEMİNE İLİŞKİN SAYIŞTAY KARARLARI Sayıştay 3. Dairesinin 03.04.2007 tarihli kararı “Doğrudan teminle alımlarda da temel ilkeler gözetilerek piyasa araştırması yapılması gerektiği, piyasa araştırmasının sağlıklı yapılmaması nedeni ile oluşan kamu zararından saymanın sorumlu tutulmaması gerektiği” Sayıştay 8. Dairesinin 14.03.2006 tarih ve 5737 tutanak nolu kararı “Doğrudan teminde de piyasa araştırması yapılması gerektiği hk.”

22/d ALIM SÜRECİ MUAYENE VE KABUL İŞLEMLERİ Satın alınan mal idareye teslim edilmedikçe muayene ve kabul işlemi yapılamaz. Yetkili makam tarafından biri başkan, biri işin uzmanı olmak üzere en az üç veya daha fazla tek sayıda kişi ile yedek üyelerden oluşan muayene ve kabul komisyonları kurulur. Ancak, ilgili idarede yeterli sayıda veya işin özelliğine uygun nitelikte uzman personel bulunmaması durumunda, 4734 sayılı Kanuna tabi idarelerden uzman personel görevlendirilebilir. Özellikleri dolayısıyla kısa sürede nitelikleri değişebilen veya günlük teslime konu olan malların muayene ve kabul işlemlerinin etkin bir şekilde yürütülebilmesi için idareler, muayene ve kabul komisyonunu öncelikle bu malı kullanacak birimlerde çalışan görevlilerden kurarlar. 76 76

22/d ALIM SÜRECİ HAKEDİŞ RAPORU İhale yada Doğrudan Teminle yapılan hizmet alımları ile yapım işlerinde sözleşme hükümlerine göre yerine getirilen taahhütlerin hak sahiplerine ödenmesinde, Yapım İşleri Hakediş Raporu (Örnek:3) Hizmet İşleri Hakediş Raporu (Örnek:4) düzenlenir. 77 77

DOĞRUDAN TEMİNDE KANITLAYICI BELGELER Ödeme emri belgesi ekinde olması gereken kanıtlayıcı belgeler: 1- Onay Belgesi , 2- Piyasa Fiyat Araştırması Tutanağı, - Düzenlenmesi gerekli görülmüş ise sözleşme, 3- Fatura, 4- Muayene ve kabul komisyonu tutanağı, 5- Mal ve malzeme alımlarında, taşınır işlem fişi, ödeme belgesine bağlanır. Mal ve hizmet alım bedelleri ile yapım işi bedellerinin bir defadan fazla tahakkuk ettirilmesi halinde, diğer ödemelerde onay belgesi, piyasa fiyat araştırması tutanağı ve düzenlenmiş ise sözleşme dışındaki belgeler aranır.

TAŞINIR İŞLEM FİŞİ Taşınır işlem fişi, aşağıda belirtilen taşınır mal alımlarında ödeme belgesine bağlanmaz. Satın alındığı andan itibaren tüketimi yapılan su, doğalgaz, kum, çakıl, bahçe toprağı, bahçe gübresi ve benzeri madde alımları, Makine, cihaz, taşıt ve iş makinelerinin servislerde yapılan bakım ve onarımlarında kullanılan yedek parçalar ile doğrudan taşıtların depolarına konulan akaryakıt, likit gaz ve yağ alımları, Dergi ve gazete gibi süreli yayın alımları.

DOĞRUDAN TEMİN KAYIT FORMU Doğrudan temin yoluyla yapılan alımlar için “Doğrudan Temin Kayıt Formu” temin tarihini takip eden ayın onuncu gününe kadar usulüne uygun olarak ilgili kısımlar doldurulduktan sonra Kuruma internet üzerinden gönderilecektir. (https://www.ihale.gov.tr/SSL/ksp/) Bilgilerini tam ve düzenli olarak göndermeyen idarelerin 4734 sayılı Kanunun 62’nci maddesinin (ı) bendi çerçevesinde yapacakları başvuruların değerlendirilmesi sırasında bu husus dikkate alınacaktır. Mal Temini 18 Ocak 31 Ocak 10 Şubat

22/d ÖRNEK ALIM BİLGİSAYAR ALIMI Bilgisayar Teknik Şartnamesi Onay Belgesi Piyasa Fiyat Araştırma Tutanağı Taşınır İşlem Fişi Muayene Kabul Tutanağı Ödeme Emri

Teşekkürler Şule KARADAVUT