Özürlülük Hakkında Başkaca Yönetmelikler Özürlülere Özürlülük Ölçütü Muayenesi ve Rapor Düzenlemede Pratik Uygulamalar TOD EPB Uygulamalı Kursu-2 ( 2008 ) Tarih:19.11.2008, Saat:13.30-15.00, Salon: Antalya-2 ) Özürlülük Hakkında Başkaca Yönetmelikler Özürlülere Ne gibi Haklar Sağlıyor ? Dr.Sunay DUMAN S.B.Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi

Özürlü-Engelli Doğuştan veya sonradan Sakatlık veya kaza sonucu Bedensel, zihinsel, ruhsal, duygusal ve sosyal yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybetmiş Normal yaşamın gereklerine uyamama durumunda olan Korunma, bakım, rehabilitasyon, danışmanlık ve destek hizmetlerine ihtiyacı olan kişi

1. Özürlüler araştırması 2002 Nüfusun % 12.29'u ( 8.431.937 kişi ) engelli % 1.25 ortopedik, % 0.60 görme, 411.649 - 411.795 kişi % 0. 37 işitme, % 0.48 zihinsel % 9.70 diğer engelliler Erkekler % 11.10, Kadınlar % 13.45. Birden fazla engeli bulunanlar % 11.4 Özürlülerin % 77.80’i işgücüne hiç katılmıyor 2. Özürlüler araştırması 2009 da yapılacak

Özürlülere Hizmet Verenler Belediyeler Özürlü Koordinasyon ve Danışma Birimleri Vakıflar Konfederasyonlar Özürlülerle ilgili federasyonlar Dernekler Özürlü Spor Kulüpleri Özürlülere Hizmet Veren Kurumlar

Sosyal güvenlik anlayışı ( 1.10.2008 den itibaren - SSGSS ) Sigorta : 506 sayılı SSK, 657 sayılı Emekli Sandığı, 1479 sayılı Bağ-Kur kanunu Yardım : 2022 sayılı “65 yaşını doldurmamış yardıma muhtaç olan sakatlara aylık bağlanması kanunu “ 3294 sayılı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu 3816 sayılı Yeşil Kart Yasası Sosyal hizmetler : 3359 sayılı kanun ( özürlü çocuk doğumlarının önlenmesi için gebelik öncesi ve gebelik döneminde fiili ve eğitsel çalışmalar gibi )

Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu ( 2828 sayılı kanun ) Aile Danışmanlığı ve Eğitimi, Sosyal Rehabilitasyon, Mesleki Eğitim ve Rehabilitasyon Özel Rehabilitasyon Merkezleri hizmetlerini yürütür

Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezleri Mesleki Eğitim Okulları Kaynaştırma eğitimi : engelli çocukları engelli olmayan yaşıtlarıyla birlikte aynı ortamlarda bütünleştirerek hem sosyal kabullerini hem de sosyal yeterliliklerini arttırmak, topluma uyum sağlamada ki sosyal becerilerini geliştirmek için 1997 tarih, 573 sayılı MEB “Özel Eğitim Kanun Hükmünde Kararname “ si

Özürlüler ( Sosyal riskli grup ) Vakıflar Dernekler Hizmet üretimi yapıyor Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı Türkiye Sakatlar Konfederasyonu Ulusal-uluslararası çalışmalar yapıyor

Yasal düzenlemelerin uluslararası sözleşmelere uyması gerek * İnsan Hakları Beyannamesi (1948) * Zihinsel Özürlü Kişilerin Hakları Bildirgesi(1971), * Uluslar arası Ekonomik Sosyal ve Kültürel Haklar ve * Sivil ve Politik Haklar Sözleşmesi(1966), * Özürlü Kişilerin Hakları Bildirgesi (1975), * Zihinsel Hastalığı Olan Kişilerin Korunması ve Ruh Sağlığı Koruma Hizmetlerinin Geliştirilmesi Bildirgesi (1991), * Avrupa Sosyal Şartı (1961), * Helsinki Nihai Senedi (1975) * Çocuk Hakları Sözleşmesi (1989), * ILO Sözleşmeleri, Özürlülerin Fırsat Eşitliği Konusunda Standart Kurallar (1983) TC Anayasa Madde 61 : “ Devlet sakatların korunmalarını ve toplum hayatına intibak tedbirlerini alır ”

Özürlü ( Engelli ) Kimlik Kartı % 40 ve üzeri engellilere Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı’nca verilir MSB dışında her yerde geçerli Kartın Sağladığı Kolaylıklar •  ULUSAL ÖZÜRLÜLER VERİTABANINA KAYIT Özürlü hizmetlerinden ( mesleki rehabilitasyon, yardım vb. ) faydalanma hakkı •  MERNİS VERİTABANINA KAYIT : Belge istenmeden kamu kurum ve kuruluşlarının özürlülere sağladıkları hak ve hizmetlerden faydalanma hakkı

Özürlü kimlik kartı avantajları-1 DDY ana hat yolu trenleri ile seyahat ; %20 indirim THY ile seyahat ; Yaklaşık %30-40 indirim Türkiye Denizcilik İşletmelerine ait Kruvaziye Seferler ve iç hatlarda % 20 indirim Turkcell - Telsim cep telefonlarıyla indirimli görüşme Devlet Tiyatroları gösterilerine : Ücretsiz giriş ( refakatçisi dahil ) Milli Parklara ; Ücretsiz giriş ( refakatçisi dahil ) Çadır-karavan yer ücretlerinde % 50 indirim Müzelere : Ücretsiz giriş ( refakatçisi dahil )

Özürlü kimlik kartı avantajları-2 Spor müsabakalarına ; Ücretsiz giriş ( refakatçisi dahil ) İç hat otobüs, vapur vb. ulaşım hizmetleri ( Bazı Belediyelerde ) ücretsiz veya indirimli Su bedellerinde ( Yerel Yönetim kararlarına göre ) indirim Özürlü Kimlik Kartı Özürlü Bilgisi olan Nüfus Cüzdanı ( isteğe bağlı ) Paso ( SK Raporu karşılığında verilmiş )

Belediyelerin otopark yerlerinde tanınan imkanlar Trafik akışını engellememek koşuluyla park etmeye elverişli alanlara araç park edebilirler ( Özürlü Kimlik Belgesini aracın ön yüzüne görünecek şekilde asarak )   Özürlü araçları için ayrılmış park yerlerinin ihlâlinde, para cezası 2 ye katlanır

Özürlüler için özel düzenlemeler Türk Standartlar Enstitüsü’nün ; Standardizasyon çalışmaları Belediyelerin saptanan standartlara göre Standardizasyonu uygulama çalışmaları Yüksek Seçim Kurulu düzenlemeleri ; Oy kullanırken seçim kurullarının özürlüler için düzenlemeleri İmar Mevzuatı düzenlemeleri ; Fiziksel engellerin kaldırılmasıyla ilgili hükümler kaldırımlar, yaya yolları, konutlar umumi binalar

Danışmanlık –Rehabilitasyon hizmetleri Genetik Danışma Merkezlerinden ( hamilelik döneminde bebeğin fiziksel ve zihinsel özürlü olup olmadığının saptanması amacıyla, danışmanlık hizmeti alabilirler ) Tıbbi rehabilitasyon merkezlerinden ( rehabilitasyon hizmeti alabilirler ) İllerdeki Rehberlik ve Araştırma Merkezlerinden (özürlü çocuğu olan aileler çocukları hakkında danışmanlık hizmeti alabilirler )

Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Vakıflarının destekleri Sosyal güvenlik kuruluşlarından aylık geliri olmayan vatandaşlara ; Geçici olarak küçük bir yardım veya eğitim ve öğretim imkanı sağlanması halinde topluma faydalı ve üretken olabilecek kişilere yönelik yardımları yapar Aylık geliri olan özürlülerin tedavi giderleri ile fonksiyon kazandırıcı ortopedik ve diğer yardımcı araç ve gereçlerin kurumlarca karşılanmayan kısımlarını karşılar

Kat Mülkiyetinde İmar Projesi tadili Özürlülerin yaşamı için zorunluluk göstermesi hâlinde, proje tadili yapılabiliyor ( 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu )    

Vergi reformu kanununun özürlülere ve ailelerine sağladığı imkanlar Ailesinde sakat bulunan ücretliler sakatlık indiriminden yararlanacaklardır  Serbest meslek erbabı özürlüler sakatlık indiriminden yararlanacaktır  Ailesinde sakat bulunan serbest meslek erbabı aynı şartlarla sakatlık indiriminden yararlanabilecektir Basit usulde vergilendirilen özürlülerden ücretli duruma girmeksizin imalat ve tamirat ve küçük sanat işleriyle uğraşan özürlüler sakatlık indiriminden yararlanabileceklerdir

Vergi muafiyeti avantajları-1 Gümrük vergisinden muafiyet a. Körler Motorlu taşıtlar için tanınan muafiyetlerin dışındadır b. Körlerin kendi kullanımları için getirdikleri veya, genel olarak körlerin eğitimi veya onlara yardım sağlanması amacına yönelik kamu yararına faaliyette bulunan dernekler ile Sağlık Bakanlığınca yetki verilmiş kurum ve kuruluşlarca ithal edilen ve EK-3 no'lu listede yer alan eşya için muafiyet tanınır

Vergi muafiyeti avantajları-2 Özel tüketim vergisi muafiyeti : Körler yararlanamaz Motorlu taşıtlar vergisi muafiyeti : Körler yararlanamaz Katma Değer Vergisi muafiyeti : Eğitimleri, meslekleri, günlük yaşamları için özel olarak üretilmiş her türlü araç-gereç ve özel bilgisayar programları ( görme özürlülerin kullandıkları baston, yazı makinası, kabartma klavye, sesli kitap )

% 90 ve üstü raporu olanların Vergi indirimleri – muafiyetleri Bizzat maluller tarafından kullanılan, yeni otomobil ve bir kısım ticari araçlarda ; Özel Tüketim Vergisi muafiyeti Motorlu taşıtlar vergisi muafiyeti Münhasıran aracı sakatlığına uygun hareket ettirici özel tertibatı bulunan, yeni otomobil ve bir kısım ticari araçlarda ; Özel Tüketim Vergisi muafiyeti El ve ayak fonksiyonunu tamamen yitirmiş bulunan özürlülerin yurt dışından getirtecekleri özel tertibatlı minibüslerde ; Gümrük Vergisi muafiyeti

H sınıfı sürücü belgeliler Yurt içinden özel tertibatlı otomobil alacaksa ; KDV İndirimli Taşıt Alım Vergisi muafiyeti Yurt dışından özel tertibatlı otomobil alacaksa ; Gümrük Vergisi muafiyeti Monokülerler H sınıfı sürücü belgesi alamaz

Emlak vergisi muafiyeti-indirimi 200 m2’yi geçmeyen tek meskeni olması ( kullanım hakkına sahip olunması hali dahil ) halinde, şartları taşıyan özürlülere emlak vergisi ödememeleri için fırsat tanınmıştır İndirimli vergi oranının uygulanması için meskende bizzat oturma şartı aranmamaktadır. Sahip olduğu tek meskeni kiraya verip, kirada oturan özürlü de diğer şartları taşımak kaydıyla emlak vergisi ödemeyecektir.

Noterlik İşlemleri 1512 sayılı Noterlik Kanunu işlemler özürlünün isteğine bağlı olmak üzere iki tanık huzurunda yapılır. İlgilinin işitme veya konuşma özürlü olması ve yazı ile anlaşma imkânının da bulunmaması hâlinde, iki tanık ve yeminli tercüman bulundurulur.

Özürlü öğrencinin burs alma imkanı Yükseköğretim kurumuna girmeye hak kazanan ve kayıt yaptırarak öğretime başlayan öğrenci 1.yılında bulunduğu ilin valiliği bünyesindeki Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı’na başvurduğunda Başbakanlık Bursundan yararlandırılır Yardımcı ders araç gereçlerinin temini için destek verilir

Görme özürlülerin eğitimi Okul öncesi dönemde gündüzlü eğitim İlköğretimde yatılı - gündüzlü eğitim İlköğretimi bitirenlere normal okullarda kaynaştırma eğitimi Akşam Sanat ve Basım evi Matbaasında basılmış Braille yazılmış ortaöğretim ders kitapları talep edenlere ulaştırılır Az gören üniversite öğrencileri fakülte / yüksekokul / bölüm amirliklerine yazılı olarak başvurarak sınav sorularını büyük puntolu harflerle yazılmış olarak sağlayabilirler

Hastane İlköğretim Okulları Uzun süre hastanede yatan çocuklar için bazı hastaneler bünyesinde faaliyet gösteren okullardır

Özürlü çocuğun eğitim giderleri-1 Resmi veya özel eğitim merkezlerinde aldıkları gelişim ve eğitime ilişkin giderlerin bir kısmı karşılanır * çalışılan kurum, * emekli sandığı * sosyal sigortalar kurumu tarafından ES ve SSK’na bağlı kişilerin çocuklarına 2007 yılında özel bireysel eğitim bedeli olarak 280 YTL Özel grup eğitim bedeli olarak 80 YTL eğitim yardımı yapılmaktadır

Özürlü çocuğun eğitim giderleri-2 Kredi ve Yurtlar Kurumu Genel Müdürlüğü’nün öğrenci yurtlarından yararlanabilirler %40 ve üzerinde özürlü olduğunu belgeleyenlere Kredi ve Yurtlar Kurumu tarafından uygulanan harç ve öğrenim kredisi tahsisinde öncelik tanınır Harç kredisinin geri ödenmesinde yönetim kurulu kararı ile %50 indirim yapılır

Meslek edindirme kursları Türkiye İş Kurumu Halk Eğitim Merkezleri Mesleki Eğitim Merkezleri Özel Dershaneler Belediyeler Özürlülerle ilgili dernekler Özürlülerle ilgili vakıflar tarafından açılır Kurs mezunlarına işe yerleştirmede öncelik tanınır

Üniversite sınavlarında Sınav sorularını okuyacak ve söylenecek yanıtları yazacak uygun eğitimde ve düzgün diksiyonlu “ yardımcı refakatçi ” eşliğinde sınava girme olanağı tanınır Ortopedik ve görme özürü bulunanlara uygun düzenlenmiş sınav mekanları hazırlanır Görme özürlüler ve az görenler için 30 dakikalık ek sınav süresi verilir

Özürlülerin Örgütlenme Hakları 2908 sayılı kanuna göre * dernek * federasyon * konfederasyon şeklinde örgütlenebilirler Profesyonel olarak spor yapabilirler Devlet Bakanlığına bağlı Özürlüler Spor Federasyonu vardır

Özürlünün çalışma hakkı 50 ve üzerinde işçi çalıştıran iş yerleri Türkiye İş Kurumu aracılığı ile Özür oranı % 40 ve üzerinde olan özürlüleri çalıştırmak zorunda Özürlü sayısı = Yükümlü + Terör mağduru ( En az oran 1 / 2 )

Özürlüler için kaynak aktarımları Ceza paraları ; Özürlünün * istihdamı * mesleki eğitimi * mesleki rehabilitasyonu için kullanılır Yasal kotasının üstünde özürlü çalıştıran işverenlerin sigorta primlerine devlet destek verir

İş veren teşviki Kontenjan fazlası özürlü, yükümlü, çalıştıranlar Özürlü çalıştırmakla yükümlü olmayanlar Özür oranı % 80 in üzerinde özürlü çalıştıranlar 506 sayılı SS Kanunu’na göre ; işveren sigorta priminin % 50 sini işveren, % 50 sini Hazine öder

Özürlünün çalışabileceği yerler Genel ve katma bütçeli daireler İl özel idareleri ve belediyeler Kefalet sandıkları, döner sermayeli kuruluşlar Sermayesinin yarısından fazlası devlete ait olan bankalar Hususi kanunlarla kurulmuş banka ve teşekküller

Belediyelerin iş yerlerinde tanınan imkanlar Belediyelere ait Belediyeler tarafından işletilen Belediyeler tarafından kiraya verilen iş yerlerinin özürlülerce işletilmesinde kolaylık Büfeler, Otoparklar

Çalışacak özürlü oranları Her yıl ocak ayında Bakanlar Kurulu işyerlerinde çalışacak özürlü, yükümlü, terör mağduru oranlarını belirler ( Son: 13.02.2008 ) Kamu işyerlerinde * özürlüler için %4, * eski hükümlüler için %2 Özel sektör işyerlerine * özürlüler için %3, * eski hükümlüler için %1, * terör mağdurları için %2 olarak

Özürlü çalıştırmayanlara uygulanan yaptırım 4857 sayılı Kanun'un 30. maddesindeki hükümlere aykırı olarak özürlü çalıştırmayan işveren veya işveren vekiline Çalıştırmadığı her özürlü ve her ay için aynı yasanın 101. maddesi gereğince 2007 yılı için 1.266 YTL para cezası Türkiye İş Kurumu il müdürlüklerince uygulanır.

Özürlülerin iş güvenceleri-1 Başbakanlık Dev. Personel Başkanlığı ; Kamu kurumlarının yükümlülüklerini yerine getirip getirmediğini takip eder ve denetler Özürlüler için ayrılan boş kadrolar için Nisan-Mayıs, Temmuz-Ağustos Ekim-Kasım dönemlerinde sınav açılır

Özürlülerin iş güvenceleri-2 Sınavlarda özürün özelliğine göre kurumların * refakatçi bulundurması * özür gruplarını dikkate alınarak sınav sorusu hazırlaması * değerlendirmek üzere özel sınav kurulu oluşturması gerekir İşverenlerin belirli bir mesleği olan özürlüleri öncelikle meslekleri ile ilgili işlerde çalıştırmaları gerekir

Özürlülerin iş güvenceleri-3 Sınav duyurularında işin özelliği ilan edilmemiş ise ; Kurumlar * özür grupları arasında bir ayrım yapamaz * özür oranına üst sınır getiremez Özürlü işçiler, diğer işçilere yapılan sosyal yardımlardan aynen yararlanır Toplu iş görüşmelerinde özürlü işçiler aleyhine hükümler konulamaz

Özürlülerin iş güvenceleri-4 Kapatma ve tasfiye halleri dışında özürlüler işten çıkartılamaz Tasfiye-kapatma nedeniyle işini kaybettiğinde; İş kaybı tazminatını, diğer çalışanların iki katı alır Türkiye İş Kurumu özürlüye iş bulmak durumundadır Erken emeklilik ; SSK, Emekli Sandığı güvencesinde olanlar, engelsiz sigortalılardan daha erken emekli olabilir

Özürlülere özel iş yeri düzenlemeleri Sosyal Güvenlik kuruluşlarınca karşılanan araç ve gereçlerin standartlara uygun olarak sağlanması Kurum ve kuruluşların çalışma yerlerini özürlülerin çalışmasını kolaylaştıracak şekilde * düzenlemeleri yapması * gerekli tedbirleri alması * özel araç ve gereçleri temin etmesi

Sakatlık indirimi Her yıl Maliye Bakanlığı’nca yeniden değerlendirilerek belirlenmektedir. Kalkınmada öncelikli yörelerde ( Adıyaman, Batman, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Elazığ, Hakkari, Mardin, Muş, Siirt, Şırnak, Tunceli, Van ) sakatlık indirimi daha yüksektir

Sakatlık indirimi Serbest meslek faaliyetinde bulunan veya basit usulde vergilendirilenlerin Gelir Vergisine tabi kazançlarına, belli bir tutar ve oranda Sakatlık İndirimi uygulanır 1- Özürlü hizmet erbabı ile bakmakla yükümlü olduğu özürlü kişi bulunan hizmet erbabı 2- Özürlü serbest meslek erbabı ile bakmakla yükümlü olduğu özürlü kişi bulunan serbest meslek erbabı 3- Özürlü olup basit usulde vergilendirilenler

Ailesinde bakmakla yükümlü olduğu özürlü kişi bulunanlar İndirimden yararlanan özürlü kişi değil ona bakmakla yükümlü olan serbest meslek erbabı ve ücret geliri elde eden mükelleftir Bakmakla yükümlü sayılanlar ; anne,baba, eş ve çocuklardır

Aylık sakatlık indirim uygulaması % 80 ; 1. derece sakatlar ; özel indirim tutarının 8 katı ( 2008 için 600 YTL ) % 60 ; 2. derece sakatlar özel indirim tutarının 4 katı ( 2008 için 300 YTL ) % 40 ; 3. derece sakatlar özel indirim tutarının 2 katı ( 2008 için 150 YTL )

Yıllık sakatlık indirimi uygulaması Mesleki faaliyet icra eden veya basit usulde vergilendirilen özürlüler imalat, tamirat ve küçük sanat işleriyle uğraşın özürlüler Ailesinde bakmakla yükümlü olduğu özürlü kişi bulunan serbest meslek erbabı ve ücret geliri elde edenler Gelir vergisi matrahına esas olan kazançlarına göre hesaplanan yıllık indirim uygulanır ( 2008 de ödenen, 2007 gelir vergisi için ) 1. derece sakatlar ; 6.840 YTL 2. derece sakatlar ; 3.360 YTL 3. derece sakatlar ; 1.680 YTL

Engellinin işyerindeki hakları İş yerinden malulen ayrılmak zorunda kalan, sonradan maluliyeti ortadan kalkanlar, eski iş yerlerine girmek istedikleri takdirde iş veren kadroda boşluk varsa derhal, yoksa boşalan ilk kadroda kendilerine şans tanımalıdır Çalışırken iş kazasıyla sakatlanan kişilerin öncelik hakkı vardır. İş veren, bu işçisini sakat kadrosunda öncelikle çalıştırmakla yükümlüdür Engellilik dereceleri % 40'ın üzerindeyken işe girip de daha sonra durumlarında bir iyileşme ile % 40'ın altına düşenler engelli kadrosunda çalışmaya devam ederler

ES - Emekli olma ve malul aylığı bağlanma şartları %40 ve üzeri özürle işe girmiş olanlar, 15 yıl fiili hizmet süresini doldurdukları takdirde istekleriyle emekliye ayrılabilirler Hastalık-kaza sonucu çalışma gücünü kaybedenlere ( hayatını çalışarak kazanamayacak derecede ) 10 yıllık emekliliğe tabi hizmetleri olmaları halinde aylık bağlanır. Yukarıda 1. ve 2. Maddelerde bahsi geçenlerin ölmeleri halinde dul ve yetimlerine Sandıkça aylık bağlanır

ES - Emekli olma ve malul aylığı bağlanma şartları 5 sene emekliliğe esas bir hizmette bulunmak şartıyla tedavisi mümkün olmayacak bir şekilde malul duruma düşen adi malullere 15 sene hizmetleri varmış gibi aylık bağlanır. Bu aylıklar dul ve yetimlere intikal etmez * çalışırken ( en az 5 yıl fiili hizmeti olmak kaydıyla ) * emeklilik hakkını kazanmış iken * emekli aylığı alırken ölmüş olanların yaşları ne olursa olsun malul ve muhtaç çocuklarına emekli aylığı bağlanır

2022 sayılı kanun 65 yaşını doldurmuş muhtaç güçsüz ve kimsesiz Türk vatandaşlarına aylık bağlanması hakkında kanun Üç ayda bir maaş alırlar * 65 yaşını doldurmuş yaşlılar * 18 yaşından büyük özürlüler * Kanunen bakmakla yükümlü olduğu 18 yaşını tamamlamamış özürlü yakını bulunanlara Devlet Hastanelerinden ücretsiz muayene Hastaneye yatarak tedavi olduklarında, tüm hastane masrafları karşılanır

Yaşlılık aylığı 65 yaşını doldurmuş, herhangi bir Sosyal Güvenlik Kuruluşundan bir gelir veya aylık hakkından faydalanmayan vatandaşlarımızdan, her türlü gelirleri ile Medeni Kanunumuza göre nafaka yükümlüsü yakınlarından sağladığı yada sağlayabileceği nafaka miktarının aylık ortalaması, muhtaçlık sınırının ( 01.01.2008 itibariyle 79,18 YTL ) altında olan kimselere, muhtaçlık sınırı tutarında ödenen aylıktır.

65 yaşından büyük bakıma muhtaç özürlü aylığı Aylık ortalaması, muhtaçlık sınırının ( 01.01.2008 itibariyle 79,18 YTL ) altında olan kimselere, muhtaçlık sınırının %300’ü tutarında ödenen aylıktır.

Diğer aylıklar ÖZÜRLÜ AYLIĞI: ( 01.01.2008 itibariyle 79,18 YTL ) altında olması halinde, muhtaçlık sınırının %200’ü tutarında ödenen aylıktır. ÖZÜRLÜ YAKINI AYLIĞI : ( 01.01.2008 itibariyle 79,18 YTL ) altında olan vatandaşlarımıza, Kanunen bakmakla yükümlü olduğu 18 yaşını tamamlamamış özürlü yakınının bakımını fiilen gerçekleştirmek kaydıyla, muhtaçlık sınırının %200’ü tutarında ödenen aylıktır.

Ağır özürlü tarifi Tüm vücut fonksiyon kaybı oranı %50 nin üzerinde Beslenme, giyinme, yıkanma ve tuvalet ihtiyacını giderme gibi öz bakım becerilerini yerine getiremeyen kendi başına hareket etmede zorluk-yoksunluğu olan iletişim kurmada zorluk ya da yoksunluk yaşayan bu becerileri başkalarının yardımı olmaksızın gerçekleştiremeyeceğine tıbbi olarak karar verilen kişi

Bakıma muhtaç özürlülere yardım Yatılı bakım merkezlerinden hizmet alanlar için aylık 838,30 YTL Gündüzlü bakım merkezlerinden, a. günde 8 saat süreyle tam gün hizmet alanlar için aylık 419 YTL b. 4 saat süreyle yarım gün bakım hizmeti alanlar için aylık 209.50 YTL Bakım merkezi personeli kişiye 4 saat evinde hizmet verdiğinde aylık 419 YTL Kişi akrabaları tarafından 24 saat süreyle evinde bakıldığında aylık 419.52 YTL

% 85 kayıplı görme özürlüler Göz yönünden vücut fonksiyon kaybı oranı % 85 olan, hiç görmeyen Görme özürlüler, a. Özür oranları % 50 nin üzerinde olsa da b. Ağır özürlü tarifindeki nitelikleri taşımadıklarında, sadece görme özürleri nedeniyle ağır özürlü grubuna girmezler Birden fazla özrü bulunan görme özürlüler, ancak diğer tıp disiplinleriyle ilgili yoksunları olduğunda ağır özürlü grubuna girebilirler.

Günümüz mevzuatına bundan sonraki bölümde yer verilmiştir Yasal düzenlemelerin pek çoğunda özürlülerle ilgili maddelere yer verilmiştir Mevzuat çok sık aralıklarla değişmekte günceli takip zorlaşmaktadır Günümüz mevzuatına bundan sonraki bölümde yer verilmiştir TEŞEKKÜR EDERİM Op.Dr. Sunay DUMAN

MEVZUAT Kanunlar Kanun Hükmünde Kararnameler Yönetmelikler Genelgeler Tebliğler Özürlülerle ilgili çalışmalar yapan kurumlar / kuruluşlar / örgütler TSE Standartları Kabul Tarihleri ( SSGSS’ nın henüz hayata geçmiş olması nedeniyle mevzuat değişikleri olabilecektir )

Özürlüler Mevzuatı / Kanunlar - 1 193 numaralı Gelir Vergisi Kanunu 197 numaralı Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu 205 numaralı Ordu Yardımlaşma Kurumu Kanunu 222 numaralı İlköğretim ve Eğitim Kanunu 298 numaralı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun 406 numaralı Telgraf ve Telefon Kanunu 506 numaralı SSK Kanunu 573 numaralı Özel Eğitim Kanunu 625 numaralı Özel Öğretim Kurumları Kanunu 634 numaralı Kat Mülkiyeti Kanunu 657 numaralı Devlet Memurları Kanunu 854 numaralı Deniz İş Kanunu 1086 numaralı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu

Özürlüler Mevzuatı / Kanunlar - 2 1319 numaralı Emlak Vergisi Kanunu 1479 numaralı Bağ-Kur kanunu 1512 numaralı Noterlik Kanunu 1593 numaralı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu 1739 numaralı Milli Eğitim Temel Kanunu 2022 numaralı 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun 2330 numaralı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun 2709 numaralı TC Anayasası 2828 numaralı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu 2918 numaralı Karayolları Trafik Kanunu

Özürlüler Mevzuatı / Kanunlar - 3 3065 numaralı Katma Değer Vergisi Kanunu 3146 numaralı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun 3194 numaralı İmar Kanunu 3289 numaralı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü’nün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun 3294 numaralı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu 3308 numaralı Mesleki Eğitim Kanunu 3348 numaralı Ulaştırma Bakanlığı’nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun 3359 numaralı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu 3713 numaralı Terörle Mücadele Kanunu 3797 numaralı MEB Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun 3816 numaralı Yeşil Kart Yasası

Özürlüler Mevzuatı / Kanunlar - 4 3960 numaralı Kalıtsal Hastalıklarla Mücadele Kanunu 3984 numaralı Radyo Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanun 4046 numaralı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun 4123 numaralı Tabii Afet Nedeniyle Meydana Gelen Hasar ve Tahribata İlişkin Hizmetlerin Yürütülmesine Dair Kanun 4458 numaralı Gümrük Kanunu 4721 numaralı Türk Medeni Kanunu 4736 numaralı Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Ürettikleri Mal ve Hizmet Tarifeleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun 4760 numaralı Özel Tüketim Vergisi Kanunu 4857 numaralı İş Kanunu 4904 numaralı Türkiye İş Kurumu Kanunu 5216 numaralı Büyükşehir Belediyesi Kanunu

Özürlüler Mevzuatı / Kanunlar - 5 5233 numaralı Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkında Kanun 5237 numaralı Türk Ceza Kanunu 5253 numaralı Yeni Dernekler Kanunu 5258 numaralı Aile Hekimliği Pilot Uygulaması Hakkında Kanun 5369 numaralı Evrensel Hizmetin Sağlanması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun 5378 numaralı Özürlüler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun 5393 numaralı Belediye Kanunu 5434 numaralı T.C. Emekli Sandığı Kanunu 5490 numaralı Nüfus Hizmetleri Kanunu 5510 numaralı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu 5580 numaralı Özel Öğretim Kurumları Kanunu

Özürlüler Mevzuatı / Kanun Hükmünde Kararnameler Tarih : 25/3/1997 No :571, Özürlüler İdaresi Teşkilat ve Görevleri Hakkında KHK Tarih : 30/5/1997,  No: 573, Özel Eğitim Hakkında KHK Tarih : 27.6.1984 No: 3030, Büyükşehir Belediyelerinin Yönetimi Hakkındaki Kanun Hükmünde Kararname

Özürlüler Mevzuatı / Yönetmelikler - 1 Tarih:17.10.1966 RG sayı : 12428 Gecekondu Kanunu Uygulama Yönetmeliği Tarih: 28.4.1981 RG sayı : 17324 Sakatlık İndiriminden Yararlanacak Hizmet Erbabının Sakatlık Derecelerinin Tespit Şekli ile Uygulaması Hakkında Yönetmelik Tarih:19.08.1982 RG sayı : 17789 Halk ve Çocuk Kütüphaneleri Yönetmeliği Tarih: 02.11.1985 RG sayı : 18916 3030 Sayılı Kanun Kapsamı Dışında Kalan Belediyeler Tip İmar Yönetmeliği ( Plansız Alanlar İmar Yönetmeliği ) Tarih: 28.12.1989 RG sayı : 20386 Başbakanlık Vakıflar Gn.Md. Muhtaç Aylığı ve Vakıf İmaret Yönetmeliği Tarih: 21.09.1991 RG sayı : 20998 Toplu Konut Fonundan Şehit Ailelerine Maluller İle Dul ve Yetimlerine Açılacak Faizsiz Konut Kredisi Yönetmeliği

Özürlüler Mevzuatı / Yönetmelikler - 2 Tarih: 13.08.1992 RG sayı : 221314 Ödeme Gücü Olmayan Vatandaşların Tedavi Giderlerinin Devlet Tarafından Karşılanması ve Yeşil Kart Uygulaması Hakkında Yönetmelik Tarih : 18.01.1993 RG sayı : 21469 Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Yönetmelik Tarih: 29.03.1993 RG sayı : 22595 Terör Eylemleri Nedeniyle Şehit ve Malul Olanların Yakınlarının ve Çalışabilecek Durumdaki Malülllerin Kamu Kurum ve Kuruluşlarında İstihdamı Hakkında Yönetmelik Tarih: 01.07.1993 RG sayı : 21624 Otopark Yönetmeliği Tarih: 19.08.1993 RG sayı : 21673 Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurulu Gn.Md. Özürlülerin Tespiti, İncelenmesi, Bakım ve Rehabilitasyonuna Dair Yönetmelik

Özürlüler Mevzuatı / Yönetmelikler - 3 Tarih: 14.10.1993 RG sayı : 21728 . Koruyucu Aile Yönetmeliği Tarih: 18.07.1997 RG sayı : 23053 Karayolları Trafik Yönetmeliği Tarih:12.11.1997 RG sayı : 23168 Özürlüler İdaresi Başkanlığı Özürlüler Yüksek Kurulu Görev ve Çalışma Esasları Yönetmeliği Tarih: 28.02.2000 RG sayı 23978 Bedensel Engelliler Tekerlekli Sandalye Basketbol Hakem Yönetmeliği Tarih: 28.02.2000 RG sayı : 23978 Bedensel Engelliler Tekerlekli Sandalye Basketbol Müsabaka Yönetmeliği Tarih:17.02.2001 RG sayı : 24321 Telekomünikasyon Kurumunun Teşkilat ve Görevleri İle Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik

Özürlüler Mevzuatı / Yönetmelikler - 4 Tarih: 25.04.2001 RG sayı : 24383 Milli Piyango İdaresi Gn.Md. Sayısal Oyunlar Yönetmeliği Tarih: 08.12.2001 RG sayı : 24607 Özürlüler İdaresi Başkanlığı Özürlüler Şurası Yönetmeliği Tarih: 31.05.2002 RG sayı : 24771 Gümrük Yönetmeliği Tarih: 26.7.2002 RG sayı : 24822 Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik Tarih: 09.11.2002 RG sayı : 24931 Milli Kütüphane Kullanıcı Hizmetleri Yönetmeliği Tarih: 15.02.2003 RG sayı : 25021 Asansör Yönetmeliği Tarih: 17.04.2003 RG sayı : 25082 Radyo ve Televizyon Yayınlarının Esas ve Usulleri Hakkında Yönetmelik Tarih: 06.09.2003 RG sayı :25221 Emekli ve Malullük Aylığı Bağlanmış Olanlarla, Bunların Kanunen Bakmakla Yükümlü Bulundukları Aile Fertleri, Dul ve Yetim Aylığı Alanların Muayene İle Tedavileri Hakkında Yönetmelik

Özürlüler Mevzuatı / Yönetmelikler - 5 Tarih: 26.09.2003 RG sayı : 25241 Özürlü ve Eski Hükümlü Çalıştırmayan İşverenlerden Ceza Olarak Kesilen Paraları Kullanmaya Yetkili Komisyonun Kuruluşu ile Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik Tarih:23.12.2003 RG sayı : 25325 Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği Tarih: 10.02.2004 RG sayı : 25369 . İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Tarih: 25.02.2004 RG sayı : 25384 Karayolları Taşıma Yönetmeliği Tarih: 24.03.2004 RG sayı : 25412 Özürlü Eski Hükümlü ve Terör Mağduru İstihdamı Hakkında Yönetmelik

Özürlüler Mevzuatı / Yönetmelikler - 6 Tarih: 07.04.2004 RG sayı : 25426 Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik Tarih: 28.04.2004 RG sayı : 25446 Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü Yurt İçinde İşe Yerleştirme Hizmeti Hakkında Yönetmelik Tarih: 21.08.2004 RG sayı : 25560 Türkiye İş Kurumu İşgücü Yetiştirme ve Uyum Hizmetleri Yönetmeliği Tarih: 16.09.2004 RG sayı : 25585 Özürlülerin Devlet Memurluğuna Alınma Şartları ile Yapılacak Yarışma Sınavları Hakkında Yönetmelik Tarih: 20.10.2004 RG sayı : 25619 Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkında Yönetmelik Tarih: 3.12.2004 RG sayı : 25659 Özel Öğrenci Yurtları Yönetmeliği

Özürlüler Mevzuatı / Yönetmelikler - 7 Tarih: 03.03.2005 RG sayı : 25744 Telekomünikasyon Sektöründe Hizmet Kalitesi Yönetmeliği Tarih: 06.07.2005 RG sayı : 25867 Aile Hekimliği Pilot Uygulaması Hakkında Yönetmelik Tarih: 30.10.2005 RG sayı : 25981 İşitme Engelliler Spor Federasyonu Başkanlığı Spor Dalları Yönetmeliği Tarih : 14 .04. 2006 RG sayı : 26139 Türk İşaret Dili Sisteminin Oluşturulması ve Uygulanmasına Yönelik Usül ve Esasların Belirlenmesine İlişkin Yönetmelik Tarihi: 22.04.2006 RG sayı : 26147 Kamu Kurum ve Kuruluşlarında İşçi Olarak İstihdam edilecek Özürlü ve Eski Hükümlülere Uygulanacak Sınav Yönetmeliği Tarihi: 22.04.2006 RG sayı : 26147 Yapılarda Özürlülerin Kullanımına Yönelik Proje Tadili Komisyonları Teşkili Çalışma Usül ve Esasları Hakkında Yönetmelik

Özürlüler Mevzuatı / Yönetmelikler - 8 Tarih: 02.05.2006 RG sayı : 26156 Özel Mesleki Rehabilitasyon Merkezleri Hakkında Yönetmelik Tarih: 30.05.2006 RG sayı : 26183 Korumalı İşyerleri Hakkında Yönetmelik Tarih: 31.05.2006 RG sayı : 262184 Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği Tarih: 20.06.2006 RG sayı : 26204 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşları ile Özürlü ve Muhtaç Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Yönetmelik Tarih: 20.06.2006 RG sayı : 26204 Yüksek Öğretim Kurumları Özürlüler Danışma ve Koordinasyon Yönetmeliği Tarih: 16.07.2006 RG sayı : 26230 Özürlülük Ölçütü Sınıflandırması ve Özürlülere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelik

Özürlüler Mevzuatı / Yönetmelikler - 9 Tarih :08.10.2006 RG sayı : 26313 Kent Konseyi Yönetmeliği Tarih: 20.10.2006 RG sayı : 26325 Spor Hizmet ve Faaliyetlerinde Üstün Başarı Gösterenlerin Ödüllendirilmesi Hakkında Yönetmelik Tarih : 30.07.2006 RG sayı : 26244 Bakıma Muhtaç Özürlülerin Tespiti ve Bakım Hizmeti Esaslarının Belirlenmesine İlişkin Yönetmelik Tarih : 30.07.2006 RG sayı : 26244 Bakıma Muhtaç Özürlülere Yönelik Özel Bakım Merkezleri Yönetmeliği Tarih : 30.07.2006 RG sayı : 26244 Bakıma Muhtaç Özürlülere Yönelik Resmi Kurum ve Kuruluşlar Bakım Merkezleri Yönetmeliği

Özürlüler Mevzuatı / Yönetmelikler - 10 Tarih: 16.08.2006 RG sayı : 26261 Büyükşehir Belediyeleri Özürlü Hizmet Birimleri Yönetmeliği Tarih : 19.08.2006 RG sayı : 26264  İşaret Dili Tercümanlığı Hizmeti Verecek Personelin Yetiştirilmesi ile Çalışma Esasları Hakkında Yönetmelik Tarihi: 26.09.2006 RG sayı : 26301 Sürücü Adayları ve Sürücülerde Aranacak Sağlık Şartları ile Muayenelerine Dair Yönetmelik Tarih: 23.11.2006 RG sayı : 26355 Nüfus Hizmetleri Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik Tarih: 19.07.2008 RG sayı : 26941 Özürlüler Veri Tabanı Oluşturulmasına ve Özürlülere Kimlik Kartı Verilmesine Dair Yönetmelik

Özürlüler Mevzuatı / Genelgeler Özürlülerin Kurumlarınca Karşılanmayan Giderleri Hakkında Sayı : 1200.001/386 Tarih : 25 Eylül 1998 Genelge Özürlüler ile İlgili 2002/58 Sayılı Başbakanlık Genelgesi 2005 Özürlülerin İstihdam Yılı Konulu 2004/28 Sayılı Başbakanlık Genelgesi Özürlü Sağlık Kurulu Raporu Hakkında Genelge ( 2004/30 sayılı ) Özürlülerin İstihdamı Hakkındaki 2006/15 Sayılı Başbakanlık Genelgesi Kamu Binaları, Kamuya Açık Alanlar ve Toplu Taşıma Araçlarının Özürlülerin Kullanımına Uygun Duruma Getirilmesi ile İlgili 2006/18 Sayılı Başbakanlık Genelgesi Malul Gazi ve Engellilere Ait Araçların Park Etmeleri Konulu İçişleri Bakanlığı, Emniyet Gn.Md. 13.10.2006 tarih, 5.5 sayılı Genelge 5579 Sayılı Kanun Değişikliği Hakkında SHÇEK Gn.Md.nün Yayınladığı 2007/2 sayılı SHÇEK Genelgesi MEB’nın Kaynaştırma Yoluyla Eğitim Uygulamaları Hakkında Genelgesi ( 2008/60 sayılı )

Özürlüler Mevzuatı / Tebliğler Emlak Vergisi Kanunu Genel Tebliği ( Seri No: 47 ) Özel Tüketim Vergisi Genel Tebliği ( Seri No: 7 ) GVK Genel Tebliği ( Seri No: 222 ) Gümrük Genel Tebliği ( Seri No: 2 ) 2007 yılı Maliye Bakanlığı Merkezi Yönetim Bütçe Uygulama Tebliği, (özürlü çocukların eğitim ve rehabilitasyon giderlerine ilişkin), (sıra no: 7)

Özürlülerle ilgili çalışmalar yapan kurumlar / kuruluşlar / örgütler - 1 Maliye Bakanlığı MEB Sağlık Bakanlığı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı-Çalışma Gn.Md Bayındırlık Bakanlığı Başbakanlık Devlet Personel Başkanlığı Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı

Özürlülerle ilgili çalışmalar yapan kurumlar / kuruluşlar / örgütler - 2 Türkiye İş Kurumu Gn.Md Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü Kredi ve Yurtlar Kurumu Halk Eğitim Merkezleri Mesleki Eğitim Merkezleri İllerde Rehberlik Ve Araştırma Merkezleri Genetik Danışma Merkezleri Tıbbi Rehabilitasyon Merkezleri

Özürlülerle ilgili çalışmalar yapan kurumlar / kuruluşlar / örgütler - 3 YÖK Özürlüler Danışma ve Koordinasyon Merkezi Belediyeler Özürlü Koordinasyon ve Danışma Birimleri Türk Dil Kurumu Başkanlığı özel eğitim ve rehabilitasyon merkezleri Sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıfları Türkiye Sakatlar Konfederasyonu Dernekler Özürlüler Spor Federasyonu

TSE Standartları Kabul Tarihleri - 1 TS 9111 04.04.1991 Özürlü İnsanların İkamet Edeceği Binaların Düzenlenmesi Kuralları TS 12460 20.04.1998 Şehir İçi Yollar-Raylı taşıma Sistemleri Bölüm 5: Özürlü ve Yaşlılar İçin Tesislerde Tasarım Kuralları TS 12576 08.04.1999 Şehir İçi Yollar- Özürlü ve Yaşlılar İçin Sokak, Cadde, Meydan ve Yollarda Yapısal Önlemler ve İşaretlemelerin Tasarım Kuralları TS EN ISO 10535 16.04.1999 Özürlülerin taşınması için asansörler- özellikler ve deney metotları TS 12694 23.01.2001 Demiryolu Taşıtları- Yolcu Vagonları- Özürlü Yolcuların Tekerlekli Sandalyeleri İle Seyahatine Uygun Vagon Düzenlemeleri

TSE Standartları Kabul Tarihleri - 2 TS ISO 10542-1 08.02.2005 Özürlü veya engelli kişiler için teknik sistemler ve yardımcı donanımlar – tekerlekli sandalye bağlantı ve emniyet kemeri sistemleri - Bölüm 1: Bütün sistemler için özellikler ve deney metotları TS ISO 10542-2 08.02.2005 Özürlü veya engelli kişiler için teknik sistemler ve yardımcı donanımlar – Tekerlekli sandalye bağlantı ve emniyet kemeri sistemleri – Bölüm 2: Dört noktalı kuşak tipi bağlantı sistemleri. TS EN 12312-14 27.03.2007 Uçak yer destek donanımı Özel kurallar / Özürlü, yetersiz yolcular için uçağa taşıyacak taşıtlar