DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Dr. Melek GÜRBÜZ Zeytincilik Araştırma İstasyonu Bornova 30 OCAK 2013

İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Projenin başlangıcı Zeytincilik Araştırma İstasyonu Müdürlüğü, Merkezi Madrid’de bulunan Uluslararası Zeytin Konseyi – UZK (International Olive Council) tarafından “Dünya Zeytin Koleksiyonunun Kurulması, Korunması ve Yönetimi” konulu yayınladığı hibe çağrısına Haziran 2010 yılında başvurmuş ve Kasım 2011 yılında bu projeyi; Türkiye > İran > Ürdün > Mısır > Suriye 455.2 414.7 397.5 375.5 --- geride bırakarak ülkemizde gerçekleştirmeye hak kazanmıştır.

İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Projenin Amacı Zeytincilik Araştırma İstasyonuna ait Kemalpaşa Deneme ve Uygulama Sahası’nda, Dünya Zeytin Koleksiyonunun kurulması, korunması ve yönetimi amaçlanmıştır. Bu proje ile dünyada mevcut zeytin gen kaynaklarının gelecek kuşaklar için koruma altına alınması, zeytinciliğin sürdürülebilirliğinin sağlanması ve değişen iklim ve çevre koşullarına daha uygun çeşitlerin geliştirilebilmesi mümkün olacaktır.

İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ İlk ikisi Kordoba (İspanya) ve Marakeş (Fas)’te oluşturulan koleksiyonların devamı niteliğindeki bu girişim, Dünya zeytin gen kaynaklarını Doğu Akdeniz havzasında farklı bir ekolojide koruma altına almayı hedeflemektedir. Koleksiyonun, aynı zamanda AR-GE projeleri ile UZK üyesi ülkelerin bilimsel çalışmalarına hizmet etmesi planlanmaktadır.

Proje Yeri : Zeytincilik Araştırma İstasyonu’na ait İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Proje Yeri : Zeytincilik Araştırma İstasyonu’na ait Kemalpaşa Deneme ve Uygulama Sahası

Proje Süresi : 3 yıl (9 Ekim 2012 – 9 Ekim 2015) İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Proje Süresi : 3 yıl (9 Ekim 2012 – 9 Ekim 2015)

Proje Ekibi Dr. Melek GÜRBÜZ Proje Lideri İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Proje Ekibi Dr. Melek GÜRBÜZ Proje Lideri Metin ALTINDAĞ Teknik Koordinatör Mehmet ULAŞ, Murat ÖZALTAŞ Yetiştirme Tekniği Böl. Özgür DURSUN ” Nurengin METE, Dr. Öznur ÇETİN Islah Bölümü Mehmet HAKAN, Hülya KAYA ” Mustafa ŞAHİN, Hükümran GÜL ” Nurcan ULUÇAY ” Kenan ALTAN, Naciye ALPER İşletme Bölümü İştihar ÇİÇEK ” Nuray KÖRÜKMEZ, Serkan KAPTAN Bitki Sağlığı Bölümü

1. Dünya Zeytin Koleksiyonu (1970) : Kordoba İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONLARI 1. Dünya Zeytin Koleksiyonu (1970) : Kordoba 2. Dünya Zeytin Koleksiyonu (2003) : Marakeş 3. Dünya Zeytin Koleksiyonu (2012 – 2015) : İzmir

Kordoba’da 525 çeşit bulunmaktadır İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ UZK ülkelerinde RESGEN projesi sonucu elde edilmiş 1198 zeytin çeşidi bulunmaktadır. Marakeş’te 576 çeşit Kordoba’da 525 çeşit bulunmaktadır

9-15 Aralık 2012 tarihleri arasında ; Marakeş Dünya Zeytin Koleksiyonu İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ 9-15 Aralık 2012 tarihleri arasında ; Marakeş Dünya Zeytin Koleksiyonu Kordoba Dünya Zeytin Koleksiyonu UZK (Madrid) Dr. Melek GÜRBÜZ Mehmet ULAŞ Yetiştirme Bölümü Şefi Nurengin METE Islah Bölümü Şefi

Marakeş Dünya Zeytin Koleksiyonu İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Marakeş Dünya Zeytin Koleksiyonu Marakeş Dünya Zeytin Koleksiyonu INRA (Institut National de la Recherche Agronomique)’ya ait Tassaout bölgesinde 2003’te oluşturulmaya başlandı. UZK ve INRA “Dünya Zeytin Koleksiyonunun kurulması, korunması ve yönetimi“ projesi için 2005’te beş yıllık bir anlaşma imzaladı. Proje 2010’da sona erdi. Proje henüz tamamlanamadı…

2011 yılı itibarıyla Marakeş Koleksiyonunda, İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ 2011 yılı itibarıyla Marakeş Koleksiyonunda, 14 üye ülkenin ulusal koleksiyonlarından alınmak üzere 576 adet farklı çeşit bulunmaktadır.

Ülkelere ve Yıllara göre Çeşit Sayısı İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Ülkelere ve Yıllara göre Çeşit Sayısı ORIJIN DİKİM YILI TOTAL 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 İtalya 158 9   167 İspanya 65 24 89 Güney Kıbrıs 31 Yunanistan 17 Portekiz 15 Fransa 13 Tunus 12 2 29 Fas 8 33 41 Cezayir 44 Hırvatistan 16 Mısır 19 Slovenya 10 Lübnan Suriye 70 268 64 134 85 576

Marakeş Zeytin Koleksiyonu İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Marakeş Zeytin Koleksiyonu

Marakeş Zeytin Koleksiyonu İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Marakeş Zeytin Koleksiyonu

Ağaçların Etiketlenmesi İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Ağaçların Etiketlenmesi Giriş Kayıt numarası (Blok numarası, Sıra numarası, Ağaç numarası)

BASE DE DONNEES DE LA COLLECTION MONDIALE DE L'OLIVIER MARRAKECH Situatioinfevrier 2012 N°enregistrement Variété Numero origine Date de réception Pays Type de plant Date plantation Coordonnées Arbre   Observation Parcelle Ligne Rang Bloc 00001 OTTOBRATICA 01.03.2002 Italie Plant greffé 21.02.2003 I 25 19 26 20 03.06.2008 00002 CICIARELLO 3 21 4 22 00003 DRITTA DI MOSCUFO NP 00004 MAIATICA DI FERRANDINA 9 10 00005 CAROLEA 00006 SANT'AGOSTINO 15 11 16 12 00007 CARBONCELLA 17 18 00008 NOCIARA

INRA – Marakeş Köklendirme Serası İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ INRA – Marakeş Köklendirme Serası

Marakeş koleksiyonunda karşılaşılan problemler; İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Marakeş koleksiyonunda karşılaşılan problemler; - Ulaşım sırasında kaybedilen çeşitler - Etiketleri kaybolup dikilmemiş çeşitler Bitki transferlerinin düzenli yapılmaması Aşılı fidanların gelmesi

Kordoba Dünya Zeytin Koleksiyonu İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Kordoba Dünya Zeytin Koleksiyonu 1970 yılından başlayarak oluşturulmuş, şimdilerde ise “IFAPA” olarak bilinen Endülüs Tarım, Balıkçılık, Gıda ve Organik Üretim Araştırma ve Eğitim Enstitüsü’nün üstlendiği bir koleksiyondur. Koleksiyon Endülüs Hükümetine ait ve UZK ile legal bir bağlantısı bulunmamaktadır.

IFAPA – Kordoba Çelik alma işlemleri İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ IFAPA – Kordoba Çelik alma işlemleri

İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ IFAPA - Kordoba

IFAPA – Kordoba Köklendirme serası İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ IFAPA – Kordoba Köklendirme serası

İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ IFAPA - Kordoba

İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ IFAPA - Kordoba

Kordoba Zeytin Koleksiyon Bahçesi İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Kordoba Zeytin Koleksiyon Bahçesi

Blok no - Sıra no - Ağaç no – Giriş Kayıt no (Accession) İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Blok no - Sıra no - Ağaç no – Giriş Kayıt no (Accession)

Koleksiyondan değişik varyete görüntüleri İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Koleksiyondan değişik varyete görüntüleri

İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ

İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ

İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ

Koleksiyonun zayıf noktaları: İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Koleksiyonun zayıf noktaları: Fitosanitari problemleri var ve şehre yakınlığı sebebiyle kentsel tehdit altında.. Mevcut çeşitlerin hepsi ulusal koleksiyonlardan gelmemiş.. Bu sebeple “Kordoba Üniversitesi” 200 hektarlık bir alanda yeni bir koleksiyon kurma kararı almıştır. Koleksiyonun güçlü noktaları: Onlarca yıllık deneyim, bilimsel network ve uluslararası bilimsel ortaklıklar..

Dr. Angjelina Belaj, Kordoba Koleksiyonu Sorumlusu - IFAPA - Cordoba İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Dr. Angjelina Belaj, Kordoba Koleksiyonu Sorumlusu - IFAPA - Cordoba Dr. Raul de la Rosa, IFAPA - Cordoba Dr. Agustine Romero, Gözlemci , Raportör IRTA- Barselona

PROTOKOL

Protokol Bitkilerin gönderiminde uyulacak kurallar İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Protokol Bitkilerin gönderiminde uyulacak kurallar Alıştırma seralarında bitki yönetimi Araziye dikim protokolu Veri toplama protokolu Koleksiyonun tarımsal yönetim protokolu

(Herbiri ayrı etiketlenmiş) İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ “Bitki Taşınımı” (Herbiri ayrı etiketlenmiş) “Accession 1”  10 bitki … “Accession N”  10 bitki Ülke 1  Pasaport bilgisi (Kayıt no, çeşit ismi, bitki tipi, geldiği ülke, vs.) Morfolojik özellikleri DNA bilgileri UZK hibe sertifikası Fitosanitari sertifikası Tam bitki listesi

Bitki Dikimi Protokolu İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Bitki Dikimi Protokolu Dikime ait şema oluşturulması İstatiksel Model: Tesadüf blokları 2 blok, her blokta 2 ağaç Tesadüf unsuru “giriş kayıt no”suna göre olacak Ac 01 Ac 05 Ac 19 Ac 13 Ac 15 Ac 12 Ac 17 Ac 22 Ac 03 Ac 21 Ac 25 Ac 23 Ac 06 Ac 10 Ac 16 Ac 09 Ac 04 Ac 08 Ac 24 Ac 18 Ac 14 Ac 02 Ac 11 Ac 20 Ac 07

Veri Toplama protokolu İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ PROTOKOL Veri Toplama protokolu Veri çeşidi: Objektif: Ölçülebilir veriler Subjektif: Gözlemler Önerilen: 400-500 ağaç/kişi /gün 100-125 çeşit/kişi /gün 1000 çeşit /2 kişi/ 1 hafta

Veritabanı Oluşturma Giriş Kayıt bilgileri İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Veritabanı Oluşturma Giriş Kayıt bilgileri Fenolojik incelemelerin girileceği veri tabanı Pomolojik analizlerin girileceği veri tabanı Moleküler analizlerin girileceği veri tabanı Gıda Teknolojisi veri tabanı Yaprak- Toprak analizleri veri tabanı Bitki sağlığı veri tabanı Meteoroloji veri tabanı Server- veri toplanması: Veri girişlerinin yapılacağı bir server sisteminin oluşturulması

İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ İŞ TAKVİMİ 2013 Yeni köklendirme serası yapımı ve mevcut seranın iyileştirilmesi (Bornova) Arazi düzenlemesi (Kemalpaşa) Koleksiyonun güvenliği için bahçe etrafının çitle örülmesi Kemalpaşa’da çalışma ofisleri ve küçük ölçekli pomoloji lab.’nın oluşturulması 2014 Alıştırma Seralarının Yapılması (Kemalpaşa) Arazi düzenlemesi (Kemalpaşa) Veri tabanı : Veri girişlerinin yapılacağı bir server sisteminin oluşturulması 2015 Kemalpaşa’da fidan dikimleri (Öngörülen tarih : Şubat- Mart 2015)

Proje Bütçesi : 700.000 Euro (48.000 € UZK – 652.000 € Türkiye) İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Proje Bütçesi : 700.000 Euro (48.000 € UZK – 652.000 € Türkiye)

Malzeme/Hizmet alımı talebi İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ 2013 bütçe planlaması Malzeme/Hizmet alımı talebi Gerekçe Yaklaşık maliyet Bahçe panel çiti Koleksiyon bahçesinin güvenliğini sağlamak amacıyla etrafının koruma altına alınması 300.000 TL Traktör Toprak işleme, gübreleme ve kimyasal mücadelede kullanmak üzere 80.000 TL Altyapı Bakım-Onarım Kemalpaşa’da mevcut altyapının iyileştirilmesi, araştırma personeli için çalışma ofisinin kurulması, küçük ölçekli pomoloji laboratuvarının oluşturulması 120.000 TL TOPLAM 500.000 TL

Koleksiyonun Başarısı İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Koleksiyonun Başarısı Deneyim Veritabanının doğru oluşturulması Hataların tespiti ve doğru şekilde çözümlenmesi Tarımsal yönetim Mali destek

İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Koleksiyonun Önemi Koleksiyon, kurulacağı ülkeye “uluslararası” bir merkez konumu kazandıracak olması yönünden önem taşımaktadır Koleksiyon, bilim dünyasına materyal sunma ve sayısız araştırmaya olanak sağlaması açısından önemlidir Koleksiyon, Bornova Zeytincilik Araştırma İstasyonu’nun dünya literatüründe atıf almasını sağlayacak olması açısından önemlidir Koleksiyon, gerçekleştirilecek araştırmalar ve işbirlikleri ile ülkemiz zeytinciliğine yapacağı olumlu katkıları yönünden önemlidir

Zeytincilik Araştırma İstasyonu Bornova – İzmir Dr. Melek GÜRBÜZ melekgurbuz@yahoo.com TEŞEKKÜRLER Zeytincilik Araştırma İstasyonu Bornova – İzmir www.zae.gov.tr www.gsb.gov.tr

Paneli Oluşturma 5-9 Kasım 2012 Uluslar arası Zeytin Konseyi – UZK Hibe Projeleri Promosyon Çalışması 21 Aralık 2011 Zeytinyağı Tadım Paneli Oluşturma 5-9 Kasım 2012

İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUNUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ

İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ IFAPA – Kordoba Çelik alma işlemleri

İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ IFAPA - Kordoba

İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ IFAPA - Kordoba

İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ IFAPA – Kordoba Oleasters

Bitkilerin gönderiminde uyulacak kurallar İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Bitkilerin gönderiminde uyulacak kurallar Gönderecek Ülke; UZK ‘yı ve Bitkinin gideceği ülkeyi bilgilendirmek zorunda Bilgiler Uçağın kalkış zamanı Havayolları Uçuş numarası Varış zamanı Varılacak Havaalanı ismi

İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ PROTOKOL Giriş Kayıt (Accession) bilgileri Kayıt (accession) numarası Çeşit ismi Bitki tipi (kendi kökünde, aşılı) Geldiği ülke Alındığı tarih İlgili dosyalanmış evraklar (sertifikalar, vs)

İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Tarımsal Yönetim Damla sulama Gübreleme (yaprak analizi) Tek gövde ve vazo şekli (80 cm’de 2-3 dallı) Hastalık ve zararlılarla mücadele

İZMİR DÜNYA ZEYTİN KOLEKSİYONUN KURULMASI, KORUNMASI VE YÖNETİMİ Proje Bütçesi : 700.000 Euro (48.000 € UZK – 652.000 € Türkiye)