15.03.2010

Rahman ve Rahim Olan Allah’ın Adıyla KURUMSALLAŞMA SÜRECİNİN BAŞLAMASI MESCİD’İ NEBEVİ

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Mescid-i Nebevî ve Diğer Mescitler Medine’de; İslâm toplumunun oluşmasında ve Müslümanlar arasında birlik ve beraberliğin sağlanmasında en önemli unsurlardan birisi Mescid-i Nebevî (Peygamber Mescidi)'dir.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Mescid-i Nebevî ve Diğer Mescitler Hz. Peygamber devesinin çöktüğü alana bir Mescid inşa etmeye karar verdi. Medinelilerin hurma kuruttuğu bu arsayı satın almak istediğinde sahipleri, karşılıksız olarak vermek istediler. Ancak Hz. Peygamber bunu kabul etmedi. Arsanın değeri olan on dinarı Hz. Ebû Bekir ödedi.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Mescid-i Nebevî ve Diğer Mescitler İnşaata, arsanın tesviyesi ile başlandı. Burada bulunan hurma ağaçları kesildi, mezarlar başka yere nakledildi ve tümsekler düzeltildi. Binanın temelinde ve alt kısmında taş, üst kısımlarında ise kerpiç (lebin) kullanıldı.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Mescid-i Nebevî ve Diğer Mescitler Arsa üzerinde eskiden mevcut olan hurma ağaçları sütun olarak Mescid’in kıblesine dizildi ve bunların üzerine, hurma dal ve yapraklarından bir çatı yapıldı. Mescid’in yapımında başta Hz. Peygamber olmak üzere muhacirler ve ensâr fiilî olarak çalıştılar.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Mescid-i Nebevî ve Diğer Mescitler Başlangıçta kıblesi Kudüs’e doğru olan Mescid-i Nebevî'nin üç kapısı vardı. Birinci kapı güneyde, bugünkü kıble duvarında bulunuyordu (Bâbü's-Selâm). İkinci kapı doğu tarafında idi (Bâbü-Cibrîl). Hz. Peygamber bu kapıyı kullanırdı. Üçüncü kapı ise batı yönünde bulunuyordu (Bâbü-Âtike).

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması)

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Mescid-i Nebevî ve Diğer Mescitler Güney duvarı boyunca Suffe denilen bir revak veya gölgelik bulunmaktaydı. Kıble, Kudüs’ten Kâbe’ye çevrilince güney yönünde bulunan kapı kapatılarak kuzey yönünde aynı adla yeni bir kapı açıldı. Diğer kapılarda herhangi bir değişiklik yapılmadı. Suffe ise güneyden kuzeye nakledildi.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Mescid-i Nebevî ve Diğer Mescitler Yeni plana göre harim, güneyde iki sıra halinde yerleştirilen hurma kütükleri üzerine uzatılan hurma dallarının toprakla kapatılmasıyla elde edilen bir damla örtülmüştü. Tavan, bir insanın elinin yetişeceği kadar basıktı. İlk zamanlarda camide yere ince kum döşenmişti.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Mescid-i Nebevî ve Diğer Mescitler Başlangıçta Hz. Peygamber cuma hutbelerini, vaaz ve irşatlarını bir hurma kütüğüne dayanarak veriyordu. Cemaatin sayısı artınca ve ayakta uzun süre hitap kendisini rahatsız edince bir minber yapıldı. Bu minber, biri oturmak için olmak üzere üç basamaktan ibaretti.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Mescid-i Nebevî ve Diğer Mescitler Peygamberimiz Mescid'in kıble tarafında belirli bir yerde namaz kıldırırdı. Bugünkü anlamda oyuntu şeklindeki ilk mihrab, Emevî halifelerinden Ömer b. Abdülaziz’in Medine valiliği sırasında yapılmıştır. .

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Mescid-i Nebevî ve Diğer Mescitler Mescid-i Nebevî’nin inşâsı tamamlandıktan sonra Peygamberimiz, geçici olarak yerleştiği Ebû Eyyûb’ün evinden ayrılarak Mescid’in hemen bitişiğine aile mensupları için yapılan odalara taşındı. Başlangıçta bu odaların sayısının, birisi Hz. Hatice’den sonra evlendiği Sevde’ye, diğeri de Âişe’ye ait olmak üzere iki olduğu söylenmektedir.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Mescid-i Nebevî ve Diğer Mescitler Hz. Peygamber’in evlilikleri arttıkça bu odalara yenileri ilave edilmiş ve sayıları dokuza ulaşmıştır. Odaların kapı açıklığı kilim veya kumaş perde ile kapatılıyordu. Hz. Peygamber’in odalarının duvarları da kerpiçle örülmüş, üstleri hurma dal ve yaprakları ile örtülmüştü.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Mescid-i Nebevî ve Diğer Mescitler Bu odaların dışında başka maksatlarla kullanılan odalardan da bahsedilir. Burası gıda maddeleri, silahlar vesaire eşyanın saklandığı bir devlet hazinesi (Beytülmâl) olarak kullanılmaktaydı. Buranın muhafaza ve idareciliği ile Bilâl-i Habeşî görevlendirilmişti.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Mescid-i Nebevî ve Diğer Mescitler Resûl-i Ekrem bu arada aile fertlerini Medine'ye getirmek üzere Ebû Râfi’ ile Zeyd b. Hârise’yi Mekke'ye gönderdi. Bunlar Hz. Peygamber’in zevcesi Sevde ile kızları Fatıma ve Ümmü Gülsüm’ü Medine'ye getirdiler.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Mescid-i Nebevî ve Diğer Mescitler Zeyneb’i o sırada müşrik olan Ebü’l-Âs b. Rebî’ bırakmadı. Rukıye ise kocası Hz. Osman ile daha önce hicret etmişti.

Hz Muhammed (s.a.v) EŞLERİ ÇOCUKLARI 2.1.1 HZ MUHAMMED’İN SOY KÜTÜĞÜ Hz Hatice M25/H40 Sevde b. Zem’a (Dul) M53 Hz Aişe H1-H2 evlendi 623-624 Hz Hafsa b. Ömer Hz Zeynep b. Hüzeyme Hz Zeynep b. Cahş Hz Ümmü Seleme Hz Ümmü Habibe (H7) Hz Cüveyriye b.Haris Hz Safiyye b. Huyey (H7) Hz Meymune b. Haris (H7) Hz Mariyetül Kıptiyye Ebu Leheb’in çocukları ilkEşi: Utbe ilkEşi: Utbe İlk Eşi: Uteybe İlk Eşi: Uteybe ÇOCUKLARI Kasım (596-598) Zeynep (600-630) Rukiye (603-625) Ümmü Gülsüm (22) Fatıma (605,633) Abdullah (3 ay) İbrahim (17 Ay) Eşi : Ebu’l As Eşi : Ebu’l As Eşi : Ebu’l As Eşi : Ebu’l As Eşi : Ebu’l As Eşi: HzOsman Eşi: HzOsman Eşi: HzOsman Eşi: HzOsman Eşi: HzOsman Eşi: Hz Ali Eşi: Hz Ali Muhsin Öl: Bebek Muhsin Öl: Bebek Muhsin Öl: Bebek Muhsin Öl: Bebek Muhsin Öl: Bebek Muhsin Öl: Bebek Muhsin Öl: Bebek Muhsin Öl: Bebek Muhsin Öl: Bebek Muhsin Öl: Bebek Muhsin Öl: Bebek Muhsin Öl: Bebek Ümmü Gülsüm Ümmü Gülsüm Ümmü Gülsüm Ümmü Gülsüm Ümmü Gülsüm Ümmü Gülsüm Ümmü Gülsüm Ümmü Gülsüm Ümmü Gülsüm Ümmü Gülsüm Ümmü Gülsüm Ümmü Gülsüm Ali Öl: çocuk Ali Öl: çocuk Ali Öl: çocuk Hz Ümame Hz Ümame Hz Ümame Hz Ümame Hz Ümame Hz Ümame Hz Ümame Hz Ümame Hz Ümame Hz Ümame Hz Ümame Hz Ümame Abdullah 2 yaş ölm. Abdullah 2 yaş ölm. Abdullah 2 yaş ölm. Abdullah 2 yaş ölm. Abdullah 2 yaş ölm. Abdullah 2 yaş ölm. Abdullah 2 yaş ölm. Abdullah 2 yaş ölm. Abdullah 2 yaş ölm. Abdullah 2 yaş ölm. Abdullah 2 yaş ölm. Abdullah 2 yaş ölm. Hz Hasan Hz Hasan Hz Hasan Hz Hasan Hz Hasan Hz Hasan Hz Hasan Hz Hasan Hz Hasan Hz Hasan Hz Hasan Hz Hasan Hz Hüseyin Hz Hüseyin Hz Hüseyin Hz Hüseyin Hz Hüseyin Hz Hüseyin Hz Hüseyin Hz Hüseyin Hz Hüseyin Hz Hüseyin Hz Hüseyin Hz Hüseyin Hz Zeynep Hz Zeynep Hz Zeynep Hz Zeynep Hz Zeynep Hz Zeynep Hz Zeynep Hz Zeynep Hz Zeynep Hz Zeynep Hz Zeynep Hz Zeynep TORUNLARI TORUNLARI

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Mescid-i Nebevî ve Diğer Mescitler Bu arada Zeyd, eşi Ümmü Eymen ile oğlu Üsâme’yi de yanına aldı. Hepsi birlikte yanlarında Hz. Ebû Bekir’in aile bireyleri, oğlu Abdullah, hanımı Ümmü Rûmân, kızları Esmâ ve Hz. Âişe de olduğu halde topluca Medine'ye geldiler. Mekkeliler onlara herhangi bir güçlük çıkarmadılar.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Mescid-i Nebevî'nin fonksiyonlarına gelince, Medine’ye gelir gelmez ilk iş olarak bir Mescid İnşaasına başlanmasının nedeni nedir.? Allah Rasulü, Mescidi, bugünkü gibi, sadece belli saatler arasında açılan bir yer olarak düşünmedi. Mescid, bir şehrin, Medinenin kalbidir. Medinenin yüreği mescidde atmalıdır.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Mescid-i Nebevî'nin fonksiyonlarına gelince, Onun için, kendine bir ev inşaa etmeden önce ümmetine mescid inşaa etmiştir. Çünkü bir toplumun kalbi olmadan o toplum nasıl aynı duyguları paylaşıp, aynı şeylere üzülüp, aynı şeylere sevinsin. Duygu, düşünce ve eylem birliği nasıl gerçekleşsin.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Mescid-i Nebevî'nin fonksiyonlarına gelince, Mescidin 3 fonksiyonu vardır. Dikey Yatay Derinliğine.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Mescid-i Nebevî'nin fonksiyonlarına gelince, Dikey fonksiyonu, Allah İnsan ilişkilerini düzenleyen terbiye müessesi olmasıdır. Yani, insanı kutsala bağlayan bir müessese, bir kurumdur. Bu dikey fonksiyon, İnsan ile Allah arasındaki ilişkiyi, sürekli ve canlı tutmaktır.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Mescid-i Nebevî'nin fonksiyonlarına gelince, Onun için mescidler, Allah’ın yeryüzündeki evi sayılırlar. Onun içindir ki mescidler Kabe’nin şubesidirler. Allah’ın bir mekana ihtiyacı yoktur. Barınma ihtiyacı da yoktur. O halde mescidler neden Allah’ın evidirler.?

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Mescid-i Nebevî'nin fonksiyonlarına gelince, Mescidler de hac gibi birer semboldur. Bunun sembolize ettiği o kadar derin anlamlar vardır ki burada bunlardan birkaç tanesine değinelim. Mescidin Allah’ın evi olması, Allah’ın insanla buluştuğu mekan olmasıdır. Yani insanların, Rabbine karşı sorumluluklarını ifa etmek için bir araya geldiği mekandır.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Mescid-i Nebevî'nin fonksiyonlarına gelince, İnsanları bir arada tutan, sırf insanları Allah’a karşı olan sorumluluklarının bilincinde olduklarını ima ve ihdas etmek için bir araya geldikleri mekanlardır mescidler. Yatay Fonksiyon; Mescidler sosyal bir birliktelik mekanlarıdır. İslam toplumunu bir arada tutan muhteşem bir kurumdur.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Mescid-i Nebevî'nin fonksiyonlarına gelince, Onun için adına Cami’ denmiştir. Cami’, toplayan demektir. Cami toplayandır. Dağıtan değil, bölen parçalayan değil. Bir araya getiren, yan yana koyan, yüreklerini, zihinlerini, enerjilerini hep üst üste koyup, birtek ses, bir tek soluk, bir tek nefes, bir tek yumruk haline getiren müesseselerdir.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Mescid-i Nebevî'nin fonksiyonlarına gelince, Bugünkü mescidlerin Cami olup olmadığına girmiyorum, size bırakıyorum.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Mescid-i Nebevî'nin fonksiyonlarına gelince, Burası her şeyden önce bir ibadet mahalli idi; Cuma namazını ve beş vakit namazı cemaatle kılmak için Müslümanların toplandığı ve topluca ibadet ettiği mekandı. Beş vakit namaz her yerde kılınabilir. Ancak Hz. Peygamber, cemaatle kılınan namazın daha fazla sevap kazandıracağını bildirmişti. Sahâbîler de onun bu teşvik ve tavsiyesine azâmî ölçüde uymuşlardır.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Mescid-i Nebevî'nin fonksiyonlarına gelince, Mescidde toplu ibadete 27 kat sevabın gerekçesi herhalde yukarıda saydığımız dikey ve yatay gerekçeler olsa gerek. Bu sevap, dinden değil, sosyal gerekçelerden kaynaklanıyor. Mescide gelmeyen, İslam toplumunun kıyısında kenarında yaşıyor desek herhalde abartı yapmış olmayız.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Mescid-i Nebevî'nin fonksiyonlarına gelince, Mescidde talimatlar veriliyor, toplum ince ince dokunuyor. Bu yapının dışında kalanlar duygu, düşünce ve eylem birlikteliğine sahip olamazlar. Mescid, toplumun ortak bir yüreğidir. Allah Rasulü daima mescide gelenlere değil gelmeyenlere bakıyor ve niye gelmediklerini sorguluyordu.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Mescid-i Nebevî'nin fonksiyonlarına gelince, O yürekler, O nabızlar birlikte attığı süre, Allah o topluma bire yüz kuvvet vermiştir. Derinliğine Fonksiyonu; Kişinin kendi yetişmesi, kendi terbiyesi, Allah ile olan özel ilişkisiyle ilgilidir. Kişinin kendi yüreğine doğru yücelmesini temin etmektedir.Kişinin kendisi ile buluşmasını, kendisi ile barışmasını temin ediyordu.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Mescid-i Nebevî'nin fonksiyonlarına gelince, Mescid-i Nebevî ibadet mahalli olmanın yanında, Hz. Peygamber'in sohbet ve vaaz yaptığı, Askerî işlerin müzakere edildiği, Elçilerin kabul edildiği, Bazen duruşmaların yapıldığı,

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Mescid-i Nebevî'nin fonksiyonlarına gelince, Folklor gösterilerinin tertiplendiği bir mekândı. Mescid-i Nebevî, aynı zamanda bir eğitim-öğretim yeri olarak kullanılmaktaydı. Namazlardan sonra Hz. Peygamber vaaz eder, nasihatta bulunur, Allah’a itaate davet ederdi. Bunun yanında günlük hayatla ilgili tavsiyelerde bulunur, kendileriyle sohbet ederdi.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Mescid-i Nebevî'nin fonksiyonlarına gelince, Müslümanların eğitilmesinde, Nâzil olan âyetlerin duyurulup hayata geçirilmesinde, Müslümanların cemaatleşmesinde ve kaynaşmasında, son derece önemli fonksiyonlar üstlenmiştir.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Mescid-i Nebevî'nin fonksiyonlarına gelince, Hz. Peygamber döneminde Mescid-i Nebevî aynı zamanda askerî işlerin görüldüğü bir mekân olarak da kullanılırdı. Dışarıdan gelebilecek her türlü saldırı ve tehditlere nasıl karşı konulacağı burada görüşülür ve karara bağlanırdı.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Mescid-i Nebevî'nin fonksiyonlarına gelince, Hz. Peygamber bir yere askerî sefer düzenleyeceği zaman birliğin başına geçecek kumandanı Mescid'e çağırır ve gerekli talimatı burada verirdi.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Mescid-i Nebevî'nin fonksiyonlarına gelince, Askerî birliklerin komutanları seferden döndükten sonra doğruca buraya gelerek sefer hakkında bilgi verirlerdi. Eğer orduya bizzat kendisi kumanda edecekse, Mescid'de iki rekat namaz kılar, sonra zırhını giyinmiş olarak buradan çıkar ve kapıya getirilen atına binerek seferi başlatırdı. Seferden dönüşte de doğruca Mescid'e gider, yine iki rekat namaz kılar ve seferin değerlendirmesini yapardı.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Mescid-i Nebevî'nin fonksiyonlarına gelince, Savaşta yaralanan askerlerin, mescidde kurulan bir çadırda tedavi edildikleri olurdu. Nitekim Hendek Savaşı'nda yaralanan Sa’d b. Muaz, Eslem kabilesinden Rufeyde adındaki kadının Mescid'deki çadırında tedavi edilmiş, fakat kurtarılamamıştı. Gerektiğinde Mescid-i Nebevî’de harplerde ele geçirilen esirlerin hapsedildiği de olurdu.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Mescid-i Nebevî'nin fonksiyonlarına gelince, Mescid-i Nebevî, elçilerin kabul yeri olarak kullanılırdı. 5/626 yılından itibaren 11/632 yılına kadar, 9/630 yılında daha yoğun olmak üzere, Arabistan’ın çeşitli bölgelerinden Medine'ye heyetler gelmiştir. Bunların çoğu kabileleri adına Müslüman olduklarını bildirmek, bîat etmek ve İslâm dininin esasları hakkında bilgi almak üzere geliyorlardı. Peygamberimiz elçileri Mescid'de “Elçiler Sütunu” (Üstüvânetü’l-Vüfûd) adını taşıyan bir direğin önünde kabul ederdi.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Mescid-i Nebevî'nin fonksiyonlarına gelince, Hukûkî ve kazâî davalar için Mescid, sabit bir mahal olmamakla birlikte, Hz. Peygamber devrinde mahkeme ve duruşma salonu olarak kullanılmıştır. Aslında Hz. Peygamber’in bulunduğu her yer, çarşı, pazar, konaklama mahallinde bir çadır bu tür işler için uygundu. Fakat o, Mescid'de de çeşitli davalara bakmış ve kararlar vermiştir.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Mescid-i Nebevî'nin fonksiyonlarına gelince, Mescid-i Nebevî zaman zaman savaş oyunlarına da sahne olurdu. Bir defasında Peygamberimiz Habeşlilerin burada sergiledikleri bir oyunu hanımı Hz. Âişe ile birlikte seyretmiştir. Hz. Peygamber bağışları Mescid'de kabul ediyordu. Çeşitli bölgelerden gelen cizye ve zekat malları Mescid'de toplanıyor ve gerekli yerlere buradan dağıtım yapılıyordu.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Mescid-i Nebevî ve Diğer Mescitler Medine’de daha hicretin ilk yıllarından itibaren Mescid-i Nebevî’nin dışında pekçok mescid inşâ edilmiştir. Bunların çoğu kabile adları ile, bazıları da bulundukları mekanın adıyla anılırlar. İki Kıbleli Mescid (Mescidü’l-Kıbleteyn) gibi, bazı olaylar sebebiyle değişik isim alanlar da mevcuttur. Adını kıblenin değişmesinden alan bu son mescid, Hazrec’den Benî Selime’ye aitti.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Mescid-i Nebevî ve Diğer Mescitler Hz. Peygamber Medine'ye hicretinden sonra on altı veya on yedi ay Kudüs’e doğru yönelerek namaz kılmıştı. Hicretin ikinci yılında Hz. Peygamber sahâbîleri ile Benî Selime mescidinde öğle namazının ilk iki rekatını kılınca kıblenin değişmesi ile ilgili ayet nâzil oldu. Bunun üzerine Hz. Peygamber yönünü Kâbe’ye çevirdi.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Mescid-i Nebevî ve Diğer Mescitler Böylece Hz. Peygamber iki ayrı kıbleye dönmüş olarak namaz kıldığı için bu mescid “İki Kıbleli Mescid” adını almıştır.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Mescid-i Nebevî ve Diğer Mescitler İki kıbleli mescidin dışında, Evs kabilesinin Benî Abdüleşhel kolu tarafından inşa edilen “Benî Abdüleşhel Mescidi”, Yine Evs’in bir kolu olan Benî Hârise’ye ait “Benî Hârise Mescidi”, Benî Zurayk, Benî Amr b. Mebzûl, Benî Sâide, Benî Ubeyd, Râtic, Gıfâr, Eslem, Cüheyne, Benî Mâzin, Benî Adiy, Benî Beyâza, Beni’l-Hâris, Benî Harâm, Benî Vâkıf...

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Mescid-i Nebevî ve Diğer Mescitler ….gibi mescidler Medine’de Hz. Peygamber döneminde mevcut olan mescitlerdir. Müslümanlar buralarda vakit namazlarını kılıyorlar, cuma namazına Mescid-i Nebevî'ye geliyorlardı.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Mescid-i Nebevî ve Diğer Mescitler Bunlardan başka Medine dışında, Cuvâsâ, Beni’l-Mustalik, Benî Sa’d b. Bekir, Benî Cezîme, Becîle mescidleri vardı. Tâif ve Yemâme’de de mescidler bulunuyordu. Ayrıca askerî seferler esnasında inşa edilen pekçok mescidin isimleri kaynaklarda yer almaktadır…………………

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Suffe (Ne demektir?) Suffe, çardak ve gölgelik demektir Mescid-i Nebevî’nin bitişiğinde Üzeri hurma dallarıyla örtülü, Fakir, Kimsesiz ve Barınacak yeri olmayan Müslümanlar için yapılmış gölgelikti. Burada kalanlara Suffe Ehli, Suffe Ashâbı denilirdi.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Suffe Ehli kimlerden oluşmaktadır, Kimsesiz muhâcirler, Bekarlar, Arap kabilelerinden Müslüman olup Medine'ye göç edenler İlim tahsil etmek isteyen sahâbîlerden oluşuyordu. Bunlar genellikle yoksul kimselerdi.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Bir kaç kişi vardı ki hayatlarını ibadete ve Hz. Peygamber'in sohbetinde geçirmeye adamışlardı. Bu insanlar gün boyu Hz. Peygamber'in huzurunda kalıyor, onu dinliyor, geceleyin de bu gölgelikte kalıyorlardı. Ebu Hureyre (ra) da bunlardandı.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Hz. Peygamber, Suffe’de kalan sahâbîlerin yeme ve içme gibi ihtiyaçlarıyla yakından ilgilenirdi. Bazı iyiliksever sahâbîler, Hz. Peygamber’in tavsiyesi üzerine bunları birer-ikişer evlerine davet ederek iaşelerini temin ederlerdi. Hz. Peygamber zengin Müslümanları bunlara yardım etmeye teşvik ederdi. Ensâr, hurma salkımlarını getirerek Mescid-i Nebevî’ye bırakırlardı. Suffe Ashabı arasında çeşitli işlerde çalışanlar da vardı.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Suffe’de Hz. Peygamber’in dışında okuma-yazma ve Kur’an öğretmek üzere öğretmenler de görev yapıyordu. Ubâde b. Sâmit bunlardan biridir. Burada toplanan öğrenciler esas itibarıyla kendilerini Kur’an öğrenimine vakfetmişlerdi; Kur’an âyetlerini aralarında müzakere ederler ve geceleri ilim tahsili ile meşgul olurlardı.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Yeni Bir Kardeşlik Sistemi Efendimiz, öncelikle insan inşa etmiş idi. Mekke bunun adıdır. Dar-ul Erkam İnsan İnşa etmenin adıdır. Medine’yi Medine yapan insanlardır. Her biri bir Medine’dir onların.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Yeni Bir Kardeşlik Sistemi Daha Mekke’de iken yüreklerinde Medine’yi inşa etmişlerdi. Medine’ye geldiklerinde, yüreklerindeki Medine’yi hayata dönüştürdüler. Allah’ın Rasulü, Medine’ye geldiğinde İlk yaptıklarından biri Kardeşlik tesis etmek oldu.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Yeni Bir Kardeşlik Sistemi Çünkü O çok iyi biliyordu ki, bir yerde sosyal bir başarı gerçekleşecek ise mutlaka bu başarının temelinde güç birliği, enerji birliği yatıyordu. Güç birliğini sağlamadığınız bir yerde, sosyal bir başarıdan söz edemessiniz. Onun için Peygamberimiz de Medine’de kardeşlik kurumunu çalıştırmıştır.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Yeni Bir Kardeşlik Sistemi İslâm toplumunun teşkilatlanmasında önemli bir adımı, ensar ile muhacirler arasında oluşturulan özel kardeşlik sistemi teşkil eder.. Buna geçmeden evvel, İslâm’ın getirdiği ve geliştirdiği kardeşlik sisteminin tarihî seyrine kısaca temas etmek yerinde olacaktır.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Yeni Bir Kardeşlik Sistemi Hz. Peygamber İslâm’ı ilk tebliğ etmeye başladığı andan itibaren bu dine girenleri Hangi ırk, kabile ve ülkeden olursa olsun eşit kabul etmiş ve kabile kardeşliğinin yerine İslâm kardeşliğini getirmiştir.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Yeni Bir Kardeşlik Sistemi O, bir yandan insanlara İslam’ı anlatırken, diğer yandan bu inanç etrafında toplananları din kardeşliğinde birleştirip kaynaştırıyordu. Bu sistemde Habeşistanlı bir köle ile Kureyşli bir asilzade arasında fark kalmıyordu.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Yeni Bir Kardeşlik Sistemi İslâm tarihinin en eski kaynakları, Hz. Peygamber’in, birisi hicretten önce Mekke’de, diğeri de hicretten sonra Medine’de Müslümanları iki defa özel olarak kardeşleştirdiğini kaydederler. Mekke’deki kardeşleştirmede (muâhâtta) son derece anlamlı bir husus dikkati çekmektedir. Bu, Kureyş’e mensup bazı Müslümanların azatlı kölelerle kardeş ilan edilmesidir.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Yeni Bir Kardeşlik Sistemi Mesela; Hz. Peygamber’in azatlısı Zeyd b. Hârise ile Hz. Hamza, Ebû Huzeyfe’nin azatlısı Sâlim ile Ebû Ubeyde b. Cerrâh Hz. Ebû Bekir’in azat ettiği Bilâl-i Habeşî ile Ubeyde b. Hâris.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Yeni Bir Kardeşlik Sistemi Bu kardeşlik öyle bir şey ki, Nitekim İslâm’ın daha ilk yıllarında Hz. Ebû Bekir işkence çeken, kendisiyle aralarında kan bağı bulunmayan köleleri hiçbir karşılık beklemeden sırf Müslüman oldukları için büyük paralar ödeyerek satın almış ve hürriyetlerini ellerine vermiştir.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Yeni Bir Kardeşlik Sistemi Mekke’den Medine'ye hicret eden muhacirler birbiriyle kenetlenmiş ve kardeşlik bilincine sahip olmuş kimselerdir. Medine’deki Evs ve Hazrec kabilelerinin “Ensar” haline dönüşmesine gelince; İslâm’dan önce Evs ve Hazrec kabileleri, aynı babadan türemiş oldukları halde yıllarca birbiriyle savaşmışlardı.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Yeni Bir Kardeşlik Sistemi Birinci Akabe görüşmesinde İslâm’ı kabul eden Medineliler, Evs ve Hazrec düşmanlığının vahim boyutlarını ve Hz. Peygamber’den nasıl medet umduklarını şu sözleriyle dile getirmişlerdi: Milletimiz iç savaşlar sebebiyle çok kötü bir durumdadır. Cenab-ı Hak sizin sayenizde milletimizi savaştan, darmadağınıklıktan belki kurtarır ve onları birleştirir”.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Yeni Bir Kardeşlik Sistemi Gerçekten Evs ve Hazrec arasındaki kan davaları o derece korkunç boyutlara ulaşmıştı ki, bu iki kabile neredeyse tarih sahnesinden silinecekti. Bu husus Kur’an-ı Kerim’de şöyle ifade edilmiştir:

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Yeni Bir Kardeşlik Sistemi “Allah’ın size olan nimetini hatırlayın. Hani siz birbirinize düşman kişiler idiniz de O, gönüllerinizi birleştirdi. O’nun nimeti sayesinde kardeş oldunuz. Siz bir ateş çukurunun tam kenarında iken oradan sizi kurtardı”. (Al-i İmran 103)

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Yeni Bir Kardeşlik Sistemi Cenâb-ı Hak, Evs ve Hazrec’in Müslüman olmadan önceki durumunu ve içinde bulundukları ortamı ateş çukuruna benzetmektedir. Ateş çukurunun kenarında bulunan kimseler büyük ölçüde yok olmakla karşı karşıya kalırlar.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Yeni Bir Kardeşlik Sistemi Evs ve Hazrec kabileleri de böyleydi; birbirine ateş püskürüyorlardı. Kabilelerarası savaşlarda birbirini öldürmek suretiyle tükenecekleri bir sırada Allah hidayetini lutfedip İslâm sayesinde onları kurtardı ve kardeş topluluklar haline getirdi;

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Yeni Bir Kardeşlik Sistemi Evs ve Hazrec birbirleriyle kenetlendiler, İslâm'a girmekte birbirleriyle adeta yarıştılar. İslâm’ın birleştirici şemsiyesi altında “Ensar” adıyla, İslâm toplumunun şerefli bir kesimini oluşturdular.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Yeni Bir Kardeşlik Sistemi Şimdi sıra Muhacirlerle Ensarı kardeşleştirmeye gelmişti. Hz. Peygamber, Enes b. Mâlik’in evinde (bir rivayete göre Mescid-i Nebevî’de) hicretin birinci yılının ortalarında onları topladı ve ikişer ikişer kardeşleştirdi.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Yeni Bir Kardeşlik Sistemi Kardeşleştirilen kimselerden bazıları şunlardır: Hz. Ebu Bekir (ra) Hârice b. Zeyd el-Ensârî (ra) Hz. Ömeı (ra) Utbân b. Mâlik el-Ensarî Hz. Osman (ra) Evs b. Sabit el-Ensârî Ebu Ubeyde el-Cerrâh (ra) Sa'd b. Mu'âz (ra) Zübeyr b. Avvâm (ra) Selâme b. Vahş (ra) Mus'ab b. Umeyr (ra) Ebu Eyyûb el-Ensârî

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Yeni Bir Kardeşlik Sistemi Kardeşleştirilen kimselerden bazıları şunlardır: Ammâr b. Yâsir (ra) Huzeyfe b. el-Yemân Ebu Zerr el-Ğıfârî (ra) Münzir b. Amr (ra) Selmân-ı Fârisî (ra) Ebu'd-Derdâ (ra) Bilâl (ra) Ebu Rudeyha (ra) Ebu Huzeyfe b. Utbe b. Rebîa (ra) Abbâd b. Bişr (ra) Sa'd b. Zeyd b. Amr b. Nüfeyl (ra) Ubeyy b. Ka'b (ra)

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Yeni Bir Kardeşlik Sistemi Hz. Peygamber’in, eşsiz bir sosyal yardımlaşma ve dayanışma örneği olan kardeşleştirmeyi gerçekleştirmesinin gayesi neydi. İş-güç ve servet sahibi oldukları Mekke’de her şeylerini bırakan ve dinleri uğruna doğup büyüdükleri yeri terk eden muhâcirleri maddî ve manevî olarak desteklemek, Mâlî sıkıntılarını bir ölçüde de olsa hafifletmeye çalışmak

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Yeni Bir Kardeşlik Sistemi Öz yurtlarından ayrılmış olmanın vermiş olduğu garipliği ve mahzunluğu gidermekti. Böyle bir faaliyet aynı zamanda muhâcirlerle ensarı birbirine ısındırma gayretidir. Yekvücut olarak kenetlenmelerini sağlamak, Bilgi ve tecrübelerini birleştirmek, Ortaklaşa iş yapma ve üretme anlayışını kazandırma amacına yönelikti.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Yeni Bir Kardeşlik Sistemi Ensarın fedakarlığı o derece ileri gitti ki, hurmalıklarının muhacir kardeşleriyle paylaştırılmasını bile teklif ettiler. Ancak Hz. Peygamber bunu uygun görmedi. Beraber çalışmak suretiyle mahsule ortak olmalarını kararlaştırdı.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Yeni Bir Kardeşlik Sistemi Kardeşleştirilenler birbirlerine vâris bile olabileceklerdi. Kardeşlik anlaşması ile, Câhiliye dönemindeki hilfin yerini İslâm kardeşliği almıştır.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Yeni Bir Kardeşlik Sistemi Tarih, ensârın muhacirlere gösterdiği kardeşlik ve fedakârlık duygularının bir benzerini göstermekten acizdir. Bahreyn'in fethi sırasında Resûl-ü Ekrem ensârı çağırtarak oradaki arazileri aralarında bölüştürmek istediğini söylemişti. Ama ensâr hep bir ağızdan: "Önce muhacir kardeşlerimize verilsin, hissemizi onlardan sonra alırız" demişlerdi

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Yeni Bir Kardeşlik Sistemi Bir keresinde aç biri Hz. Peygamber'in huzuruna gelmiş ve: "Çok açım, bana yiyecek birşeyler ver" demişti. Hz, Peygamber evine haber göndererek yiyecek bir-şeyler varsa gönderilmesini istedi. Sudan başka bir şey olmadığı bildirildi.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Yeni Bir Kardeşlik Sistemi Bunun üzerine Hz. Peygamber yanındakilere hitaben: "Bu adamı evinde misafir edecek var mı?" buyurdu. Ebu Talha (ra):"Ben varım" dedi ve onu alıp evine götürdü.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Yeni Bir Kardeşlik Sistemi Ama orada da durum aynı idi. Hanımı sadece çocukların yiyeceğinin olduğunu söyledi. Karısına lambayı söndürmesini ve o yiyeceği getirip misafirin önüne koymasını söyledi. Üçü birlikte sofraya oturdular. Karı koca aç durdular ve sanki yiyormuş gibi ellerini getirip götürerek hareket ettirdiler, yemeği o aç misafirin yemesine fırsat verdiler. Bu olay üzerine şu âyet nazil olmuştur:

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Yeni Bir Kardeşlik Sistemi "Kendileri zaruret içinde bulunsalar bile onları kendilerine tercih ederler." (Haşr, 59/9

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Yeni Bir Kardeşlik Sistemi Ancak Hz. Peygamber câhiliye döneminde haksızlığı önlemek ve yardımlaşmak amacıyla gerçekleştirilen hilfleri de doğru kabul etmiştir. Mâlî destek ve vâris olma, işin maddî yönüydü. Mesele sadece maddî destekten ibaret değildi; öyle olsaydı, Hz. Peygamber muhâcirlere gerekli yardımın yapılmasını ensara emreder, onlar da bu emri memnuniyetle yerine getirirlerdi.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Yeni Bir Kardeşlik Sistemi Fakat bu sistemle işin maddî yönü manevî bir kardeşlikle desteklenmiş oluyordu. Ensar ile muhâcirler arasında ortak kimlik oluşturuluyor, zihniyet birliği sağlanıyordu. Mü’minler arasındaki bu birliktelik, onları çok sevindirmiş bazılarını da üzmüştür. Abdullah b. Ubey. B. Selül bunların başındadır.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Birarada Yaşama Tecrübesi Daha önce de belirtildiği gibi, Resûl-i Ekrem Medine'ye hicret ettiği sırada burada bütün şehir halkını kapsayan bir idârî yapı mevcut değildi. Her kabile kendi içinde birlik oluşturuyordu. Hz. Peygamber, kardeşleştirme müessesesi ile Müslümanlar arasında birliği sağlamlaştırdıktan sonra şehre, Müslümanları, gayrı müslim Arapları ve Yahudileri içine alan ve daha önce Medine tarihinde hiç rastlanmayan bir siyâsî-sosyal yapı getirdi.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Birarada Yaşama Tecrübesi Bu yapı, etnik kökenleri ve dinleri farklı çeşitli gruplardan oluşan bir konfederasyon idi. Bu teşebbüs her şeyden evvel şehir halkının barış ve güven içinde yaşamasını sağlamak gayesini taşıyordu.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Birarada Yaşama Tecrübesi Öncelikle de Medine’de Müslümanların güvenliğini sağlamak gerekiyordu. Bu, İslâm’ın ve Müslümanların geleceği bakımından son derece önemli idi. Çünkü Mekke müşrikleri Medine'ye saldırmak için fırsat kolluyorlardı.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Birarada Yaşama Tecrübesi Medine'de Müslümanlar dışında müşrik Araplar ve Yahudiler önemli bir güç olarak duruyorlardı. Yahudiler hem mâlî bakımdan, hem de nüfus olarak hiç de küçümsenmeyecek bir durumda idiler. Hz. Muhammed (s.a.s.) başlangıçta Yahudileri ve müşrik Arapları şehirden uzaklaştırmak veya onlara husûmet beslemek gibi bir tutum içine girmedi.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Birarada Yaşama Tecrübesi Yahudiler de ilk başlarda, Rasulullah’a fazla tepki göstermediler. Bekle gör politikası izlediler.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Birarada Yaşama Tecrübesi Rasulullah, onlarla antlaşma yapmak için teşebbüse geçti. Bu suretle Medine'ye yapılacak bir saldırı karşısında Yahudilerin ve müşriklerin tehlike oluşturması önlenmiş oluyordu. Buna ek olarak şehri beraberce savunacaklardı. Bu, siyâsî ve askerî bakımdan son derece gerekli idi.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Birarada Yaşama Tecrübesi Hz. Peygamber, Müslümanların yanısıra Medine toplumunu oluşturan Yahudileri ve diğer grupları bir şehir devleti halinde teşkilatlanmaya ikna etti. Durumu müzakere etmek üzere Enes b. Mâlik’in evinde bir toplantı yaptı. Bu toplantıya katılanlar şu kararları aldılar; Medine toplumunu yeniden düzenleyen bir sistem oluşturulacak;

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Birarada Yaşama Tecrübesi İnsanların, birbirleriyle ve yabancılarla ilişkilerini, İdârî ve adlî yapılarını, Fertlerin sahip oldukları din ve vicdan hürriyetini, Haklarını ve sorumluluklarını belirli esaslara bağlayan bir metin hazırladılar.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Birarada Yaşama Tecrübesi Bir sosyal mukavele olarak da kabul edilebilecek bu metin, şekil açısından bugünkü anayasalarla hayli farklı olsa da bir anayasa niteliğindedir. Bu metin, ana kaynaklarımızda bütün halinde bize intikal etmiş bulunmaktadır. “Kitâb”, “Sahîfe” ve "Müvâdea", yani sulh antlaşması adını taşıyan bu vesîka zamanımızda Medine Anayasası, Medine Vesîkası, Medîne Belgesi, Medine Sözleşmesi ve Medineliler Sözleşmesi olarak anılmaktadır.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Birarada Yaşama Tecrübesi 47 veya 52 madde olarak tasnif edilmiştir

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Birarada Yaşama Tecrübesi Vesîka, Medîne’de dinî olduğu kadar siyâsî bir topluluk da meydana getirme gayesine yönelikti. Daha ilk maddede bu topluluğun ensar ve muhacir Müslümanlarla, bir savaş durumunda Müslümanlarla birlikte saldırgana karşı savaşacaklarını kabul eden gayri müslim topluluklardan oluşacağı belirtilmektedir.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Birarada Yaşama Tecrübesi Vesikaya göre bu topluluk (ümmet) diğer bütün insanlardan ayrı bir mahiyettedir. Aralarında ihtilaf çıkan herkes için Allah, kanunların ve adaletin yegane kaynağıdır. Hz. Muhammed (s.a.s.) de en yüksek hakemdir.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Birarada Yaşama Tecrübesi Vesîkada, Açık bir şekilde Yahudilerin Mekke müşriklerine veya onların işbirlikçilerine bir yardım, yahut himaye hakkı vermeleri yasaklanmıştır. Bir düşman saldırısı halinde, buna karşı çıkmak üzere bir Müslüman-Yahudi ittifakı sözkonusu olacaktır.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Birarada Yaşama Tecrübesi Vesîkada, Şehrin savunulması için girişilecek savaşların masrafları, taraflarca karşılanacaktır.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Birarada Yaşama Tecrübesi Fakat Medine dışında yapılacak bir savaş halinde hiçbir topluluk diğerine yardımda bulunma sorumluluğu altında bulunmayacaklardır. Müslümanların çıktıkları savaşlara Yahudilerin katılması, Hz. Muhammed (s.a.s.)’in müsaade ve rıza göstermesine bağlanmıştır.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Birarada Yaşama Tecrübesi Yahudiler, Müslümanlara düşman olan Mekkelilere bundan böyle emân hakkı tanımayacaklardır.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Birarada Yaşama Tecrübesi Vesîkada; Müslüman cemaatin ve İslâm dininin hukûkî ve sosyal varlığı, diğer unsurlar tarafından tanınmaktadır. Bu, Müslümanlar açısından önemli bir gelişmedir. Bu sözleşme ile Medine'deki müşrik Araplar ve Yahudiler, Müslümanları dinî, siyâsî ve sosyal açıdan tanıyorlardı.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Birarada Yaşama Tecrübesi Vesîkada; Aynı zamanda Mekkelilerle ittifaklarını bozup, onlara karşı Müslümanlarla işbirliği içine giriyorlardı.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Birarada Yaşama Tecrübesi Müslümanlar gayri müslimlere, inanç ve fikir hürriyeti, mal ve can güvenliği sağlıyorlardı. Hîle ve vefasızlık yasaklanıyordu. İstibdat, zorbalık, hakka ve hukuka riayetsizlik, zulüm ve şiddetin hakim olduğu o günkü dünya ortamında bu vesîka çok önemli bir gelişmedir.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Birarada Yaşama Tecrübesi "Yeryüzünde bir devletin vazettiği ilk yazılı anayasa olma özelliğine sahip olduğu" kabul edilmektedir. Aynı zamanda "Bu vesika, Peygamber'in bir diplomasi kabiliyetine sahip olduğunu göstermektedir."

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Birarada Yaşama Tecrübesi Hz. Peygamber ve Müslümanlar vesîkanın şartlarına riayet ettiler. Yahudilerin vesîkanın şartlarına her riayetsizliklerinde Hz. Peygamber, onlara ahde vefa göstermeleri gerektiğini hatırlatmıştır.

Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Birarada Yaşama Tecrübesi Ancak Yahudilerin vefasız davranmaları, Kureyş’i tahrik etmeleri, hileleri, Evs ve Hazrec’in aralarını bozmaya çalışmaları, Resûl-i Ekrem’e suikast tertiplemeleri gibi davranışları sebebiyle önce onlardan Kaynukâ', sonra Nadîr grupları şehirden çıkarıldılar. Hendek savaşından sonra da Kurayza’nın cezalandırılmasıyla vesîka yürürlükten kalkmış oldu .“……………………..