AVRUPA KONSEYİ AMACI VE FONKSİYONLARI Dış Politika Enstitüsü’nün Avrupa Konseyi konulu sunumu Barış ULUSOY, Dışişleri Bakanlığı Avrupa Konseyi İnsan Hakları Bölümü İkinci Sekreteri 5 Ekim 2005

TARİHİN İRONİSİ: YAŞCA DAHA GENÇ OLAN AB, ULUSLARASI BİR KURULUŞA GÖLGE DÜŞÜREBİLİYOR AB’den daha “yaşlı”(1949’a karşı 1957 ), fakat daha az tanınıyor; hatta bazıları tarafından hiç tanınmıyor. AB ile birçok sembolik benzerliği var. (AB’nin doğuşunu simgeleyen sembollerin aynılığı) ( Aynı bayrak ve marş – Beethoven’in 9. senfonisi- Prelude to the Ode to Joy (Neşeye Çağrı) ) Bu iki organizasyonu karıştırarak: “Avrupa Konseyi’nin işleriyle ilgileniyorsunuz; peki ya Türkiye’nin Birliğe Girişi ne zaman?” AB ve Avrupa Konseyi arasındaki en yakın ilişki : AB üyelerinin Avrupa Konseyi üyelerinin alt grubu olmasıdır Şaşırtıcı Benzerlikler “Council of Europe” ve “European Council”’ın Türkçe karşılıklarının aynı oluşu-Avrupa Konseyi “Avrupa Konseyi’nin Parlamenter Meclisi”(Parliamentary Assembly of the Council of Europe) ve “Avrupa Parlamentosu”nun (European Parliament) dilimizdeki kullanımının benzerliği Aynı şekilde: “İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi” (European Court of Human Rights) ve “Avrupa Adalet Mahkemesi” (European Court of Justice)

AVRUPA KONSEYİ HAKKINDA TEMEL OLGULAR Avrupa’nın en eski uluslararası siyasi organizasyonudur. 5 Mayıs 1949 tarihli Londra Anlaşması aracılığıyla kurulmuştur. Başlangıçta 10 üyeli bir organizasyon iken; simdi 46 üyeli tüm Avrupa’yı kapsayan bir kurumdur(Yap bozdaki tek eksik parça olan Beyaz Rusya dışında) Türkiye, 13 Nisan 1950’de dahil olmasıyla, 9 Ağustos 1949’da katılan Yunanistan ve 7 Mart 1950’de katılan İzlanda ile birlikte kurucu üyelerinden biri olarak değerlendirilmektedir.

TARİHİ AÇIDAN BAKARSAK: NEDEN İLK OLARAK AVRUPA KONSEYİ VAROLDU ? Tarihi şartlar: II.Dünya Savaşı sonucu savaştan yıpranmış bir kıtanın varlığı Totaliter rejimlere geri dönüşü engellemek ve savaşı önlemek gibi değerlere olan ihtiyaç Avrupa’nın birleştirilmesi: Koşullar açısından, zamanın en cazip fikri “Avrupa Federasyonu” ve “Hükümetler arası işbirliği” önerileri. İki kutup arasındaki siyasi uyuşmazlığın gelecekteki Soğuk Savaşın ilk sinyallerini vermesi. “Birleşik Avrupa’ya” doğru siyasi birlik konusundaki ilk görüş birliğinin oluşumu. Avrupa konseyinin kuruluş amacı kanundaki 1.Maddede ifade ediliyor: Avrupa Konseyi’nin amacı, üyelerinin arasındaki güvenliği sağlamak ve ortak çıkarları gözeten prensiplerini korumak amaçlı, daha güçlü bir birlik sağlamak ve bu ülkelerin sosyal ve ekonomik gelişimlerine yarar sağlamaktır.

NİÇİN İLK AVRUPA KONSEYİ’NİN KURULDUĞUNA DAİR TARİHİ BİR BAKIŞ Başlangıcından bu yana tarihindeki en heyecanlı 2. olay, Doğu Blok’unun erimesidir. (80’ler sonu-90’lar başı). Eski Sovyet ülkelerinden biri olan Macaristan’ın Avrupa Konseyinin kapısını çalması ve 1990’larda liderliği üstlenmesi Avrupa Konseyi’nin sosyalist anlayıştan, demokratik yönetişime geçişini kolaylaştıran bir unsur oluşu “Avrupa’daki yasal birlik ve demokrasi anlayışının nasıl tam bir parçası olunabilir?” sorusuna yanıt verebiliyor olması 1996’da Rusya Federasyonu’nun Avrupa Konseyi’ne 40. üyesi olarak katılımı Kafkasya ülkelerine de üyelik verilmesi (Gürcistan 1999 ; Azerbaycan ve Ermenistan 2001). 2004 yılının sonlarına doğru Monako’nun üyeliğinin kabulü (46.üye)

AVRUPA KONSEYİNİN TEMEL KURUMLARININ ÖZETİ Kanuni Organları: Bakanlar Komitesi Parlamenterler Meclisi Diğer Ana Organları Yerel ve Bölgesel Hükümetler Meclisi Temel Antlaşma Organları: İnsan Hakları Mahkemesi İşkenceyi önleme Komisyonu Bakanlar Komitesi

AVRUPA KONSEYİ’NİN TEMEL AMAÇLARINA KISA BIR BAKIS Avrupa Konseyi’nin amacının kanundaki en geniş ifadesi: “Ortak ideallerin ve ilkelerin farkına varılıp; bu ilkelere sahip çıkarak büyük bir birliğin gerçekleştirilmesi”dir Ortak idealler ve prensipler: İnsan hakları ve temel özgürlükler Demokrasi Hukuk kurallarının üstünlüğü Amaçtan çok bir sonuç:Avrupalı kimliğini tanımlamak; Avrupalılığı diğer kimliklerden ayıran unsurları sorgulamak

AVRUPA KONSEYİ’NİN FONKSİYONLARI: GENİŞ ÇAPLI AKTİVİTELER Avrupa Konseyi varoluş süreci boyunca ne gibi aktivitelerde bulunmuş; ne gibi görevleri üstlenmiştir? Görev alanının istisnaları: Savunma ile ilgili konular Ekonomik Konular (uygulamada)

AVRUPA KONSEYİ’NİN FONKSİYONLARI: GENİŞ ÇAPLI AKTİVİTELER İNSAN HAKLARININ KORUNMASI DESTEKLENMESİ VE TEDBİRLER ALINMASI KORUNMASI En gelişmiş bölgesel insan hakları koruma sistemi (1950 AİHM) AİHM’de tanınan temel hakların ve özgürlüklerin en etkili biçimde uygulanması DESTEKLENMESI İnsan Haklarını hedef alan yeni tehditleri belirlemek (terörizm vb...) AİHM, Avrupa Sosyal Derneği, Sosyal Güvenliğin Avrupa Kanunu ve diğer sözleşme hükümlerinden yararlanarak standart koyma İnsan hakları konusunda bilinçliliği arttırmak, Irkçılığa, hoşgörüsüzlüğe, yabancı düşmanlığına ve anti- Semitizme karşı savaşmak İnsan Hakları Temsilciliği: Eğitimin teşviki ve insan haklarının tam olarak elde edilmesi ve benimsenmesi; bu konudaki eksiklerin tanımlanması ÖNLENMESI Profesyonel eğitime yer verilmesi (Kanunların empoze edilmesinde)

AVRUPA KONSEYİ FONKSİYONLARI GENİŞ ÇAPLI AKTİVİTELER DEMOKRATİK TOPLUMDA MEDYANIN YERİ Demokratik toplumun temel gereksinimi olan özgür, bağımsız, tarafsız medyanın varlığı. İfade ve bilgi alma özgürlüğünün güçlendirilmesi; bilginin özgür akışı Avrupa’nın tam bütünlüğünü sağlamak yolunda ortak hukuki ölçülerin belirlenmesi İfade özgürlüğü ve diğer temel haklar arasında denge sağlamak. Medya alanlarında işbirliği yapmak; bilinçliliğin arttırılması, eğitim uzmanlık seminerlerinin düzenlenmesi

AVRUPA KONSEYİ FONKSİYONLARI GENİŞ ÇAPLI AKTİVİTELER YASAL İŞBİRLİĞİ Yasal bir çerçeve içine oturtulmuş ortak değerler yaratmak Hukukun tüm alanları arasında bir uyum sağlamak (Konvansiyonlar, iki taraflı kurumsal işbirlikleri; idari ve kanuni reformlar) Venedik Komisyonu’nun işleyişi Yerel ve bölgesel idareler arasındaki işbirliğini desteklemek Küresel suçlara karşı meydan okuma Terörizm Organize suçlar Para aklama ve yolsuzluk Sanal suç

AVRUPA KONSEYİ FONKSİYONLARI GENİŞ ÇAPLI AKTİVİTELER SOSYAL UYUM Sosyal hakları destekleme ve koruma (Konvansiyonlar ve yürütme organları) Savunmaya muhtaç grupların korunması (Çocuklar, engelliler) Ayrımcılıkla mücadele Göç konusunda işbirliğini destekleme Mali ve sosyal yatırım projelerinin finanse edilmesi (Avrupa Konseyi Kalkınma Bankası tarafından)

AVRUPA KONSEYİ FONKSİYONLARI GENİŞ ÇAPLI AKTİVİTELER KÜLTÜR Kültürler arası diyalogu destekleme Ortak kimliğin bir parçası olarak ortak kültür mirasını ve kültürel çeşitliliği destekleme Avrupa sinema, film ve belgesellerinin gösterimini ve üretimini destekleme

ÖZET OLARAK AMAÇLARI VE FONKSİYONLARI Avrupa’daki en eski politik organizasyon Amaç: Üyeler arasında ortak ideallere ve değerlere dayanan daha büyük bir birlik yaratılması Aktivitelerin daha geniş alanlara yayılması FONKSİYONLAR: Standart belirleme Koruma Destekleme Yasal yardım sağlama