Mahkemelerde gecikmiş iş yükü Çözüm için muhtemel yollar

Bert Maan Zwolle-Lelystad İlk Derece Mahkemesi Başkanı Amsterdam İstinaf Mahkemesi Hakimi Türkiye’de Mahkeme Yönetimi Sisteminin Desteklenmesi Projesi Danışmanı, 2008, 2009

Mahkemede gecikmiş iş yükü Özellikleri Gecikmiş iş yükü nedir

Gecikmiş iş yükünü çözme ihtiyacı Gecikmiş iş yükünü çözme yaklaşımı Proje organizasyonu ve yönetimi

Genel özellikler Gecikmiş iş yükü, mümkün olan en erken dönemde önlenmesi gereken bir durumdur Bkz: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi itibarı ile derdest dava itibarı ile derdest dava Gecikmiş iş yükünde yıllık artış

Hollanda deneyimi Bazı ilk derece mahkemelerinde gecikmiş iş yükü Hareketli ekip ( ); Davaların seçimi (duruşma gerektirmeyenler) 6 hakim Geçici personelin atanması – 30 kişilik adli yardımcı ekibi Proje organizasyonu Kendi yeri

Sebep Mahkemeler esnek organizasyonlar olamaz Hakimlerin bağımsız konumu Kapasite boyutu: itfaiye ekibi Karmaşık siyasi pozisyon

Resmi yetkiler problemi Hakimler kararlarından sorumludur; Kim neticeye ilişkin söz verebilir? Adalet ve Maliye Bakanlıklarının Rolü Siyasi konum: “popülerlik?”

Özetle: Esnek olmayan teşkilat yapısı Sorumlu merciin belirlenmesi zor Kapasite problemi

Gecikmiş iş yükü nedir Gecikmiş iş yükü: makul zamanda görülebilecek olan davaların sayısını aşan dava ve dosyaların sayısıdır

5. Örnek Bir mahkemede 5000 derdest dosya vardır; Davanın neticelendirilmesi için ortalama / makul süre 6 ay Kapasite, 6 ayda 2000 davadır

Öyle ise: Bu 5000 derdest dava arasında 2000’i olağan iş yükü Gecikmiş iş yükü: 3000 dava

Sonuç 1. Davanın neticelendirilmesi için kabul edilebilir süre dikkate alınarak olağan yük belirlenmelidir 2. Artan kısım gecikmiş iş yüküdür

Çözüm yolu Birinci: olağan yükle olağan şekilde başedilmesini sağlayın Gecikmiş iş yükünde artış olmasın İkinci: Bir plan yapın ve mahkemedeki tüm hakimleri ve personeli dahil edin;

Sonraki adım Gecikmiş iş yükünü belirleyin İhtiyaç duyulan insan kaynağını belirleyin Gecikmiş iş yükünün çözüme kavuşturulması gereken zamanı belirleyin Proje benzeri bir yaklaşım izleyin

Proje Planlanmış ve birbiriyle ilişkili görevlerin belirli bir zaman diliminde ve maliyet ve bazı diğer kısıtlar dikkate alınarak yerine getirilmesi.

Ya da: Proje, belirli bir komisyoner için belirli bir şeyin gerçekleştirilmesi amacı ile günlük çalışmaların dışında ve net bir çerçeve (zaman ve yer) dahilinde, profesyoneller ve personelden oluşan bir takımın yürüttüğü bir dizi faaliyettir.

Proje yönetimi Mahkemedeki olağan faaliyetlerden ayrı Projede yer alanlar sadece buna odaklanır; Belirli zaman dilimi Sonuçların düzenli olarak kontrolü

Proje analizi ile başlayın Faaliyetler, etkinlikler, süreler ve maliyetler arasındaki ilişkinin incelenmesi amacı ile önerilen bir projenin tüm yönleri ile incelendiği bir süreç. Muğlak veya ihtilaflı alanlar belirlenir ve tatminkar bir dengeyi sağlayacak muhtemel alternatifler bulunur veya karşılıklı mutabakata varılır.

Ön şart Olmazsa olmaz: liderliğin şartsız ve sürekli desteği Organizasyon üzerinde kontrol Beklenen çıktı için gerekli olan kapasiteyi oluşturabilecek Bu kapasitenin varlığı (aksi halde problem sadece daha kötüye gider)

Proje yöneticisi Projenin doğal unsuru proje yöneticisidir: Organizasyondan ve projenin sonucundan sorumludur Mutlaka bir hakim olmalıdır Ancak: bir yönetici kendisine destek vermelidir

İnsan Kaynakları İhtiyaç duyulan insan kaynaklarını belirleyin: Hakimler Yardımcı personel

Esnek(olmama) problemi Ne kadar zaman alacağını belirleyin, Diyelim ki üç sene Bu dönemde kaç hakimin mahkemeden ayrılacağını belirleyin Bu sayının yaklaşık 1,5 katı kadar fazladan hakim görevlendirin; Bu kadar hakimi projede görevlendirin

Eski ve yeni Kürsüdeki hakimlei projeye katılmaya davet edin Yeni atanan hakimleri mevcut iş yükü ile ilgilenmek üzere görevlendirin.

Örnek Mahkemede 200 hakim olsun Önümüzdeki 3 senede 15’i emekli olacak Öyle ise: en az 15 yeni üye

Farz edelim 1,5 yıllık gecikmiş iş yükü Teorik olarak, 1,5 * 200 hakim: 300 hakim; 3 yıllık proje süresince 100 hakim. Bu yapılabilir değildir: Proje tanımının bir kısmı; Daha az sayıda hakim ve daha çok yardımcı personel seçeneğini düşünün

Örnek olarak 40 hakim ve 120 yardımcı personel; Davaların kategorilere ayrılması Duruşmaların düzene konulması Düzenleyici usuller (“procesreglement”) Standartlaştırma Bilgisayar şablonları Diktafon kullanımı

Mahkemenin yapısı 2012 – 5 (em.) + 20 yeni (proje) (+15) 2013 – 5 (em.) + 30 yeni (proje) (+ 25) 2014 – 5 (em.) (+5) 2015 – 5 (em.) (proje’den 20 ) (-15) 2016 – 5 (em.) (proje’den 20) (- 15)

Teoride Kapasite yaklaşık 30 fazla Çözüm Gerçekte daha yüksek iş yükü olduğu görülecek Diğer mahkemelere veya hükümet kurumlarına görevlendirme

Avantaj İhtiyaç olgusunun oluşturulması Yeni çalışma usullerinin geliştirilmesi Hakimlere görevlerinde yardımcı olmak için yeni sistemler Mevcut duruma göre neyin mümkün olduğuna bakmak, daha az direnç

Öneri Benim deneyimimden: İyi geçmişi olan tecrübeli bir hakimin liderliğinde, projeyi organize etmek ve yürütmek üzere dışarıdan bir yönetici istihdam edin.

Türkiye özelinde İstinaf mahkemelerinin kurulması İş yükünü azaltacaktır Bir çok dava yeni mahkemelerce görülecektir Sonrası için Yargıtay’da daha az kapasiteye ihtiyaç olacaktır

Sonuç Yetki ve sorumluluğu üstlenerek ve neyin mümkün olduğuna bakarak Mahkemenin liderliği sonuçlar elde edebilir Gerekli araçlara ihtiyaç duyar Problem? Veya Engel?

Sorular Gözlemler? Teşekkür ederim!