ÇALIŞAN HAKLARI ve GÜVENLİĞİ Uz. Çetin KARACA İdari Hizmetler Başkanlığı T. Sosyal Hizmetler, Hasta, Çalışan Hakları ve Güvenliği Birimi

ÇALIŞAN GÜVENLİĞİ NEDİR? Sağlık çalışanına karşı şiddetin önlenmesi ve hizmet sunumunun kalitesinin arttırılması hususunda çalışan güvenliği; “sağlık personelinin çalışma koşulları ve sundukları hizmetten dolayı karşılaşabilecekleri tehlikeleri tanımlayarak; risk analizi yapmak, yasal mevzuat hakkında bilgilendirmek, eğitim modülleri ile hak ve uygulamaları aktarmak, koruyucu – önleyici tedbirleri almak” ilkelerine dayanır.

SAĞLIK ÇALIŞANI HAKLARI Sağlık hizmetinin sunumu bir ekip işidir. Hekimlerin / sağlık çalışanlarının çağdaş bilimsel tıp olanaklarını uygulama hakkı Hekimlerin / sağlık çalışanlarının mesleğini uygularken etik ilkelere bağlı olma hakkı Hekimlerin / sağlık çalışanlarının baskı altında olmadan mesleklerini uygulama hakkı Hekimlerin/sağlık çalışanlarının kendi değerlerine ters düşen durumlardan kaçınma hakkı İyileşme garantisi vermeme hakkı / tedavi yöntemini seçme hakkı Hekimlerin / sağlık çalışanlarının nitelikli bir eğitim görme ve kendini yenileme hakkı Hekimin / sağlık çalışanının danışma / konsültasyon isteme hakkı Hekimlerin/sağlık çalışanlarının hizmetten çekilme hakkı

MEVZUAT Hasta ve Çalışan Güvenliğinin Sağlanmasına Dair Yönetmelik ( Resmi Gazete 06.04.2011 tarih ve 27897 sayı ) Sağlık Bakanlığı Personeline Karşı İşlenen Suçlar Nedeniyle Yapılacak Hukuki Yardımın Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik ( Resmi Gazete 28.04.2012 tarih ve 28277 sayı ) Çalışan Güvenliğinin Sağlanması Genelgesi (Sağlık Bakanlığı, Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, 14.05.2012-6665 ) İş Yerlerinde Psikolojik Tacizin (Mobbing ) Önlenmesi Genelgesi (Başbakanlık, 19.03.2011-27879 ) Hukuki Yardım ve Beyaz Kod Uygulaması Genelgesi (Sağlık Bakanlığı, Hukuk Müşavirliği, 17.04.2013-9854 ) Sağlık Çalışanına Şiddet Haberleri Genelgesi (TKHK, Hastane Hizmetleri Başkan Yardımcılığı, 19.07.2013-15451.156 )

MEVZUAT   Tüm sağlık kurumlarında, hizmet alanlar ve sağlık çalışanları için güvenli bir ortam sağlanması amacıyla yayımlanan “Hasta ve Çalışan Güvenliğinin Sağlanmasına Dair Yönetmelik” doğrultusunda; 1)       Çalışan güvenliği komitesinin kurulması, 2)       Çalışan güvenliği programının hazırlanması, 3)       Çalışanlara yönelik sağlık taramalarının yapılması, 4)       Çalışanların kişisel koruyucu önlemleri almasının sağlanması, 5)       Çalışanlara yönelik şiddetin önlenmesi için düzenleme yapılması, 6)       Enfeksiyonların kontrolü ve önlenmesine yönelik program hazırlanması, 7)       Beyaz kod uygulamasına geçilmesi, 8)       Çalışanlara, çalışan güvenliği konusunda eğitimlerin verilmesi.      Kurumlarımızda uygulamaya konulan “Hizmet Kalite Standartları” kapsamında çalışma ortamından kaynaklanan risklerin bertaraf edilmesi amacıyla şiddet ve iletişim konularını da kapsayacak şekilde risk değerlendirmesi yapılarak gerekli tedbirlerin alınması.   “Yataklı Sağlık Tesislerinde Acil Servis Hizmetlerinin Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ” ile acil servisler başta olmak üzere riskli alanlarda güvenlik tedbirleri artırılarak,  genel kolluk ve özel güvenlik personeliyle güvenlik kamerası bulundurulmasının sağlanması.

ÇALIŞAN HAKLARI ve GÜVENLİĞİ BİRİMİ (Çalışan Güvenliğinin Sağlanması konulu 2012/23 sayılı Genelge) Başhekim Yardımcısına doğrudan bağlı olarak faaliyet gösterecektir. Birim, tüm sağlık çalışanlarının kolay ulaşabileceği bir yerde olacaktır. Gerekli ekipman (dış hatta açık telefon, faks, internet bağlantılı bilgisayar ve uygun görüşme ortamı temin edilecektir. Tercihen sosyal çalışmacı, psikolog veya halkla ilişkiler uzmanı sekreterya olarak görevlendirilecektir. Çalışanların, çalışan hakları ve güvenliğine yönelik talep ve şikayetlerini kabul edecek, bu başvuruları değerlendirerek raporlayacak, gerekli düzeltici/önleyici faaliyetlerin ( DÖF ) başlatılmasını sağlayarak talep sahibine geri bildirimde bulunacaktır. Çalışan hakları ve güvenliğine yönelik aylık olarak başhekimliğe rapor sunulacaktır. Birim tanımlamasının yapılması gerekmektedir.

ÇALIŞAN GÜVENLİĞİ KOMİTESİ (Hastane Hizmet Kalite Standartları ) Tıbbi, idari ve hemşirelik hizmetleri yöneticilerinden birer temsilci, kalite yönetim direktörü, bir hekim, enfeksiyon hemşiresi, güvenlik amiri, psikiyatrist veya psikolog veya sosyal hizmet uzmanı ve diğer meslek gruplarından (laboratuvar teknisyeni, anestezi teknisyeni, radyoloji teknisyeni) bir temsilci yer almalıdır. Komitenin görev tanımı asgari; Çalışanların zarar görme risklerinin azaltılması, Riskli alanlarda çalışanlara yönelik gerekli önlemlerin alınması, Fiziksel şiddete maruz kalınma risklerinin azaltılması. Kesici delici alet yaralanma risklerinin azaltılması, Kan ve vücut sıvılarıyla bulaşma risklerinin azaltılması, Sağlık taramalarının yapılması konularını kapsamalıdır

ÇALIŞAN GÜVENLİĞİ KOMİTESİ (ADSM Hizmet Kalite Standartları ) Bir başhekim yardımcısı, bir müdür yardımcısı, başhemşire, kalite yönetim direktörü, bir diş hekimi, protez laboratuvar sorumlusu, röntgen sorumlusu yer almalıdır. Komitenin görev tanımı asgari; Çalışan personelin zarar görme risklerinin azaltılması, Riskli alanlarda çalışanlara yönelik gerekli önlemlerin alınması, Fiziksel şiddete maruz kalınma risklerinin azaltılması. Kesici delici alet yaralanma risklerinin azaltılması, Kan ve vücut sıvılarıyla bulaşma risklerinin azaltılması, Sağlık taramalarının yapılması konularını kapsamalıdır.

ŞİDDETE KARŞI ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER Şiddet Öncesi Koruyucu Önlemler Şiddet Sırasında Acil Yardım Şiddet Sonrasında Tedavi ve Rehabilitasyon

ŞİDDETE KARŞI ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER ŞİDDET ÖNCESİ Fiziksel ortama ilişkin önlemler. Silah girişinin engellenmesi. Kamera. Yardım hattı vb. Güvenlik. İnsan gücü planlaması. İlkyardım ve acil prosedürleri. Eğitim.

ŞİDDETE KARŞI ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER ÖNLEMLER ALINIRKEN Yalnız ya da çok az kişi ile çalışanlar, Gece çalışanlar, Suç oranının yüksek ve güvenliğin az olduğu bölgelerde çalışanlar, Acil servis çalışanları, Psikiyatri servisi çalışanları, Yeterli sağlık ve uzmanlık desteği bulunmayan birimlerde çalışanlarının diğer çalışanlara göre daha sık şiddete maruz kaldıkları unutulmamalıdır.

ŞİDDETE KARŞI ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER ACİL YARDIM Sağlık yardımı Adli yardım Suçla ilgili bildirim Şiddet bulgularını belgeleme ve rapor etme

ŞİDDETE KARŞI ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER ŞİDDET SONRASINDA Tedavi ve rehabilitasyon, Şiddet sonuçlarının ortadan kaldırılması.

BEYAZ KOD İŞLEYİŞİ Sağlık çalışanına karşı sözel/fiziksel şiddet olayı gerçekleştiğinde; Beyaz Kod (1111) verilir. Beyaz Kod Ekibi olay yerine gelir, müdahalede bulunur. Gerekirse kolluk kuvvetlerinden yardım istenir. Beyaz Kod Bildirimi Formu (tarih, isim ve imzalar tam olmalıdır) ve tutanaklar tutulur. Beyaz Kod Bildirim formu ve tutanaklar Çalışan Hakları ve Güvenliği Birimine teslim edilir. Şiddet mağduru çalışanımızın, psikolojik ve sosyal destek ve danışmanlık alması sağlanır.

BEYAZ KOD İŞLEYİŞİ İlgili Başhekim Yardımcısı tarafından telefon ile (113) veya www.beyazkod.saglik.gov.tr internet adresinden Bildirim Formu 1 doldurulur. Kayıt numarası alınır. Sağlık çalışanından bildirim formu 2 ‘yi doldurması istenir. ( Şiddet gören sağlık çalışanı aynı zamanda bildirim Formu 1 de doldurabilir.) Eş zamanlı olarak mutlaka Cumhuriyet Baş Savcılığına bildirilir. Soruşturma numarası alınır. Şiddet gören sağlık çalışanına hukuki yardım talep edip etmediği sorulur. Hukuki yardım talep ediyor ise hukuki yardım talep ettiğine dair dilekçe imzalanır. Şiddet mağduru çalışanımız hukuki yardım talep etmemesi halinde, her ne kadar savcılığa olay intikal ettirilmiş olsa bile dosyanın bir örneğinin gönderilmeyip hastanede arşivlenmesi gerekmektedir. Bu durumda ilgili personel davasını kendi tutacağı vekil ile devam ettirecektir. Hizmet alımı yolu ile çalışan personeller ve iki sağlık çalışanı arasında gerçekleşen olaylar kapsam dışıdır.

BEYAZ KOD İŞLEYİŞİ İl Sağlık Müdürlüğünce hazırlanan tebliğ tutanağı imzalatılır. Çalışan Hakları ve Güvenliği Birimi tarafında yaşanan şiddet olayını kısaca anlatan Yönetici Özeti e-mail olarak Genel Sekreterliğimize (calisan.haklari@beyoglubirlik.gov.tr adresine) gönderilir. Sağlık Bakanlığı personeli olup hukuki yardım talep eden personelin evrakları İl Sağlık Müdürlüğü Hukuk Birimine iletilmek üzere Genel Sekreterliğimize gönderilir. Yazışmalar kapalı zarf içinde, mahremiyet kurallarına riayet edilerek ve bekletilmeden yapılmalıdır. 1-Beyaz Kod Bildirim Formu, 2-Tutanaklar, 3-Hukuki Yardım Talep Dilekçesi, 4-113 beyaz kod bildirim formu 1’in çıktısı, 5-İl Sağlık Müdürlüğünce hazırlanan tebliğ tutanağı, 6-Savcılık başvuru yazısı örneği 7-Savcılık soruşturma numarasının belirtildiği bir üst yazı

BEYAZ KOD İŞLEYİŞİ Hizmet alımı çalışanları ve hukuki yardım talep etmeyen çalışanların evrakları hastanelerin Çalışan Hakları ve Güvenliği Biriminde arşivlenir. Hizmet alımı çalışanları ve hukuki yardım talep etmeyen çalışanların sonuçlanan davalarının karar örnekleri İl Sağlık Müdürlüğüne iletilmek üzere Genel Sekreterliğimize gönderilir. Her ayın ilk 5 günü içerisinde Beyaz Kod Bildirimi Aylık Takip Formu e-mail olarak Genel Sekreterliğimize (calisan.haklari@beyoglubirlik.gov.tr adresine) gönderilir.

HİZMETTEN ÇEKİLME (Çalışan Güvenliğinin Sağlanması konulu 2012/23 sayılı Genelge Madde 6. Hizmetten Çekilme) Sağlık çalışanı sağlık hizmeti sunumu esnasında şiddete uğraması halinde, acil verilmesi gereken hizmetler hariç olmak üzere hizmetten çekilme talebinde bulunabilir. Talep, sözlü veya yazılı olarak kurum yetkili yöneticiye bildirilir. Yönetici talebin uygunluğuna gecikmeksizin karar verir. Talep uygun bulunursa, gerekli tedbirler alınarak , hastanın sağlık hizmetini devam ettirecek yeni sağlık çalışanı belirlenecek, kurum içerisinde bunun mümkün olmaması halinde başka bir sağlık kurumuna sevki sağlanacaktır. Bu süreçte hastanın tedavisinin aksatılmamasına itina edilecektir.

ÇALIŞAN HAKLARI ve GÜVENLİĞİ EĞİTİMLERİ (TKHK, Hastane Hizmetleri Başkan Yardımcılığı, 19.02.2013 tarih ve 1229 sayılı ‘Çalışan Hakları ve Güvenliği Eğitim Modülü’ konulu yazı yayınlanmıştır). Hekimlere: İletişim ve Empati, Stres Yönetimi, Tükenmişlik Sendromu, Zor İnsanlarla Başa Çıkma,

ÇALIŞAN HAKLARI ve GÜVENLİĞİ EĞİTİMLERİ Hemşire, Sağlık Memuru, Psikolog, Diyetisyen, Sosyal Hizmet Uzmanı, Odyolog, Röntgen Teknisyeni, Anestezi Teknisyeni ve diğer sağlık çalışanlarından oluşan meslek gruplarına: İletişim ve Empati Beden Dili Stres yönetimi ve öfke kontrolü Tükenmişlik Sendromu Zor insanlarla Başa Çıkma

ÇALIŞAN HAKLARI ve GÜVENLİĞİ EĞİTİMLERİ Özel hizmet alımı yoluyla istihdam edilen personele (güvenlik görevlisi, hasta kabul personeli, temizlik personeli) : İletişim ve Empati Beden Dili Görgü Kuralları Profesyonel İmaj Kişisel Bakım Stres yönetimi ve Öfke Kontrolü Tükenmişlik Sendromu Zor insanlarla Başa Çıkma

İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ (İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, 30.06.2012 tarih ve 6331 sayılı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı) Kanun kapsamında, sağlık tesislerinde; risk analizi acil durum planları iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri alt işveren şirketler aracılığı ile çalışan personele, ilgili kanun kapsamında çalışmalara başlanılması konusunda yazışmalar yapılmıştır.