AB’ye Uyum Sürecinde Tarım ve Çevre WWF-Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı) Su Kaynakları Programı Buket Bahar Dıvrak Çağrı Deniz Eryılmaz Nisan 2005

AB- Ortak Tarım Politikası ve Çevre AB'nin tarım politikasının genel amaçları AB nüfusu için erişilebilir ve güvenli gıdanın üretiminin sağlanması Tarım sektörünün modernleşmesi ve gelişmesiyle birlikte AB çiftçilerine makul bir hayat standardının sağlanması Teknik ilerlemenin özendirilmesi, tarımsal üretimin rasyonelleştirilmesi ve işgücünün verimliliğinin artırılması Piyasalarda istikrar sağlanması Çevrenin, gelecek nesiller için korunmasının sağlanması Hayvanlar için daha sağlıklı koşulların sağlanması Bütün bunların AB bütçesine en az maliyet getirecek şekilde gerçekleştirilmesi

AB- Ortak Tarım Politikası ve Çevre 1990'lı yıllardan itibaren, çevresel konuların OTP ile bütünleşmesi gündemde 1993-2000- 5. Çevre Eylem Programı, AB'nin tüm politikalarının çevre koruma ile bütünleşmesi için bir çerçeve Temel hedef; Ekonomik ve sosyal bütünleşmenin hızlanması, toprağın daha rasyonel kullanılması, kırsal alanların dengeli kalkınmasının sağlanmasıyla birlikte çevrenin de korunması

AB- Ortak Tarım Politikası ve Çevre 1998- tarım, çevre ve sürdürülebilir kalkınma konularının entegrasyonu için uygun stratejiler; çevrenin tarıma entegrasyonu ve Agro-çevre göstergelerinin geliştirilmesi için taahhütler 1999- "sürdürülebilir tarım için direktifler" Öncelikli konular: Suyun kalitesi ve tasarruflu kullanımı, tarımsal kimyasal risklerinin azaltılması, erozyon, iklim değişikliği, hava kalitesi, peyzaj ve biyolojik çeşitlilik

AB- Ortak Tarım Politikası ve Çevre 2001-Göteburg, OTP'ye sürdürülebilir kalkınma ve çevresel boyutun entegrasyonu ile ilgili strateji 2003 OTP Reformu, çapraz-uyum (cross-compliance) ilkesi: Çiftçilerin belirli pazar desteklerinden yararlanabilmesi için çevre koruma konusundaki bazı koşulları yerine getirme zorunluluğu

AB- Ortak Tarım Politikası ve Çevre İyi Tarım Uygulamaları eğimli arazilerin ekilmesinde belirli koşullara uyma, birim hektarda kullanılacak maksimum gübre miktarına uyma, bitki koruma ürünlerinin kullanımında sınırlandırmalar, biyolojik çeşitliliğin korunması Çevreyi ve kırsal alanları korumak için minimum çevresel standartları karşılama zorunluluğu İyi Tarım Uygulamaları tanımı

AB- Ortak Tarım Politikası ve Çevre En az 5 yıllık bir dönem için, çevreyle dost tarımsal uygulamalar yapacağını taahhüt eden çiftçilere ek masraflarını karşılamak için geri ödemeler, teşvikler çevreyle uyumlu ekstansif tarım düşük yoğunluklu otlak/mera yönetimi entegre çiftlik yönetimi ve organik tarım peyzajın ve tarihsel öğelerin korunması yüksek değerdeki habitatların ve onların sağladığı biyolojik çeşitliliğin korunması

AB- Ortak Tarım Politikası ve Çevre Tarım ve Biyo-çeşitlilik Tarımsal üretimin yoğunlaşması biyolojik çeşitlilik dengesini etkilemiştir 2001- Tarım için Biyo-çeşitlilik Eylem Planı çevreyle dost tarımsal uygulamaların ve sistemlerin desteklenmesi ve yaygınlaştırılması sürdürülebilir tarım uygulamalarının özellikle biyo-çeşitlilik açısından önemli alanlarda desteklenmesi iyi ekolojik altyapıların yaygınlaştırılması tehdit altında olan hayvan ve bitki türlerinin korunması Hedef: Tarımsal alanlardaki biyolojik çeşitliliğin yok olmasını durdurma

AB- Ortak Tarım Politikası ve Çevre Tarım ve İklim Değişikliği AB'deki sera gazı emisyonlarının %10 tarımdan kaynaklanmaktadır. Avrupa İklim Değişikliği Programı, 2012 yılına kadar sera gazı emisyonunu %8 oranında azaltmayı hedeflemektedir. Tarımsal arazilerin karbon tutma potansiyellerini belirlemek için kapsamlı çalışmalar yapılmaktadır.

AB- Ortak Tarım Politikası ve Çevre Tarım ve Pestisitler Ekonomik faydalar için oldukça yaygın olarak kullanılmaktadır. Doğru kullanılmaması halinde insan ve hayvan sağlığı için büyük riskler taşımaktadır. Yanlış kullanımdan dolayı toprak ve su kaynakları kirlenmekte, kalitesi düşmekte, biyolojik çeşitlilik zarar görmektedir. AB, Tarımsal ilaçların zararlı çevresel etkilerini minimize etmek için bunların doğru kullanımı konusunda çiftçileri eğitmektedir. Bu ürünlerin piyasada satılması konusunda ciddi düzenlemeler getirmiştir.

AB- Ortak Tarım Politikası ve Çevre Tarım ve Su AB'deki toplam su varlığının %30'u tarımda kullanılmaktadır. Güney Avrupa'da %60 oranında sulu tarım yapılmaktadır. Sulamada kullanılan suyun miktarı, iklim, toprak yapısı, ürün tipi, su kalitesi ve sulama tekniklerine göre değişir. Ancak, sürdürülebilir olmayan sulama sebebiyle birçok çevresel ve ekonomik sorun ortaya çıkmaktadır. Akiferlerden aşırı su çekimi, aşırı sulamadan kaynaklı tuzlanma, erozyon, doğal ve yarı doğal habitatların bozulması, sulak alanların yok olması

AB- Ortak Tarım Politikası ve Çevre AB- Su Çerçeve Direktifi, tüm su kaynakları için(yüzey ve yeraltı suları) “iyi durum”a ulaşmak Su kaynaklarının yönetiminde “Havza Ölçeği” Katılımın artırılması Ekolojik kalitenin sağlanması Sürdürülebilir su kullanımı Kirliliğin önlenmesi Suyun fiyatlandırılması

AB- Ortak Tarım Politikası ve Çevre Uluslararası Su ve Çevre Konferansı(Dublin,1992), Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Konferansı(Rio De Janerio,1992) su, “sonlu” bir ekonomik ve sosyal kaynak AB Su Çerçeve Direktifi- Entegre Havza Yönetimi anlayışı OTP, modern sulama tekniği altyapılarının yaygınlaştırılması(damlama ve yağmurlama sulama) EHY; yüzey ve yeraltı sularının miktar, kalite ve ekolojik anlamda toplumun ihtiyaç ve kullanımları göz önüne alınarak çok disiplinli bir perspektiften hidrolojik havza ölçeğinde yönetimidir.

AB- Ortak Tarım Politikası ve Çevre Tarım ve Nitrat 1991-Nitrat Direktifi, 2 temel hedef: Tarımsal kaynaklardan oluşan nitratların yarattığı su kirliliğini azaltmak Daha fazla kirlenmesini önlemek Su kalitesinin izlenmesi

AB- Ortak Tarım Politikası ve Çevre Sonuç olarak, TARIM ve ÇEVRE birlikte düşünülmeli; biyoçeşitlilik Pestisit kullanımı Su Toprak İklim değişikliği

TARIM-ÇEVRE SORUNLARI Yoğun ve sürdürülebilir olmayan tarım yerine sürdürülebilir kırsal kalkınma

KIRSAL KALKINMA Tarımsal Kullanım + Doğa Koruma = Kırsal Kalkınma

Avusturya AB sonrası fiyatlar düştü; verim artırımı için aşırı kimyasal kullanımı Aşırı kullanılan ve tüketilen eski ve yeni tarım alanları Avusturya Tarım-Çevre Programı (OPÜL)

OPÜL 1 Ortaklıklar Yasal zemin Toplumsal ve çevre koşullarına uyum Katılımcılık Danışma Kurulu (Tarım Bakanlığına bağlı) Tarım ve çevre koruma için diyalog zemini Değişik ilgi grupları (Bölge otoriteleri, Çevre Bakanlığı, STKlar, Su Koruma, Tarım) Oylama, öneriler (Tarım Bakanlığına ve AB’ye)

OPÜL 2 Bütün Avusturya’da (tüm alanları kapsama amacıyla) Performansa dayalı destek Bölgesel değişimlere esneklik Çiftçiler ile 5 yıllık sözleşmeler (10, 20 yıla yönelik) Sadece özel çiftlikler Çevre fonlarına yönelik projeler Biyoçeşitliliği yüksek alanlara yönelik

KIRSAL KALKINMA Kilit önemde (2/3 OTB) Basitleşecek (tek kalemden) Genişleme Çok işlevli (Gıda ve alan kullanımı) Kilit Önemde : Kırsal Kalkınma OTB bütçesinin 2/3 ünü alıyor ve AB ‘de önemi artıyor. Basitleşme: Gelecekte Kırsal Kalkınama destekleri tek elden verilecek, OTB ve yapısal fonlardan gelenler de dahil olmak üzere. Genişleme: Genişleme sürecinde yeni ülkelerin bütünleşmesi safhasında daha da önem kazanıyor, yeni tarım ülkelerinin tarımsal yapılarının çökmemesi ve AB sistemine uyabilmesi açısından ve ayrıca biyoçeşitlilik değerlerinin ve kırsal yapının yokolmadan geçiş dönemini atlabilmesi için. Çokişlevli: Tarım gelecekte yüksek nitelikli yiyecek ve sürdürülebilir arazi yönetimi işlevlerini birarada götürecek.

AVUSTURYA DENEYİMİ Arazi Ödemeleri Tamamlayıcı Araçlar Ortaklık Yapıları İzleme ve Değerlendirme

AVUSTURYA DENEYİMİ 1/4 1. Arazi Ödemeleri Devlet Desteği (basit, uygun, gereği kadar) Eğitim ve kapasite artırımı Aşağıdan yukarıya yaklaşım Esnek program (bürokrasi ve program) 1.1 Sistemi karmaşıklaştırmadan uygun ve gereği kadar destek 1.2 Avusturya da ekologların danışmanlığı yanı sıra çiftçiler arazilerindeki biyoçeşitlilik hakkında somut bilgi aldılar. Böylece sahiplendirler. 1.3 Çiftçiler geçis dönemindeki uygulamalara nasıl katılacaklarını kendileri seçtiler. 1.4 Bürokrasi ve programın esnekliği arasında uyum. Her ülke kendine uygun bir düzenleme yapacak. Aşırı bürokrasiden kaçarken programın gereklerinden sapma olmasın.

AVUSTURYA DENEYİMİ 2/4 Tamamlayıcı Araçlar Farklı araçların kullanımı (yatırım, eğitim) ii. STK ve Özel Sektör ile işbirliği 2.1 Farklı araçların kullanımı ile doğa korumanın artırılması. Arazi ödemelerinin yanı sıra yatırımlar, eğitim. 2.2 Özel sektür ile işbirliği AB fonalrının kullanımın artırıyor, toplumsal faydaları da artırıyor.

AVUSTURYA DENEYİMİ 3/4 3. Ortaklık Yapıları i. Yasal Gereklilik ii. Uzun dönemli faydalar (tasarım, uyguluma) Örnek: Avusturya Tarım-Çevre Programı 3.1 Uzun dönemli ve verimli program tasarımı, uygulaması için önemli. Tarım v eçevre konusunda farklı çıkarların çözümü için gerekli.

AVUSTURYA DENEYİMİ 4/4 4. İzleme ve Değerlendirme i. Önemli ii. Estonya örneği iii. Ortaklıklar iv. Zorluklar v. Gelecekteki fırsatlar ve zorluklar (KK, Natura 2000) vi. AB’nin ölçüt belirlemesi 4.1 Başarıya ulaşılıp ulaşılmadığını kontrol etmek ve gelişme-düzeltme için geri besleme yapar 4.2 İzleme ve değerlendirme sorunu çoğu ülke tarafından önemsenmez, belirsiz kalır, stratejisi olmaz. Estonya iyi bir metodoloji ve yüksek uzmanlık bilgisi ile izleme&değerlendirme sitemini çoğu üye ülkeden daha iyi bir biçimde kurdu. 4.3 Ortaklıklar ile program tasarımında, gelişmesinde, uygulanmasında izleme ve değerlendirmesinde faydalı. Böylece program gelişebilir. 4.4 Veri toplamada , bağımsız izlemede, doğa koruma ölçütleri belirlemede zorluklar olacak. 4.5 Kırsal Kalkınma ve NAtura 200 izleme ve değerlendirme sistemlerinin gelecekte bütünleşmesi

ÇÖZÜM İÇİN; Yoğun ve sürdürülebilir olmayan tarım yerine sürdürülebilir kırsal kalkınma

AB’ye Uyum Sürecinde Tarım ve Çevre WWF-Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı) Su Kaynakları Programı Buket Bahar Dıvrak Çağrı Deniz Eryılmaz Nisan 2005