SOSYAL GÜVENLİK REFORMU VE REFORM SONRASI GENEL BİLGİLENDİRME

REFORMUN YAPILMA SEBEPLERİ Demografik değişim. (Nüfusun yaşlanma problemi) 2. Sosyal güvenlik hak ve yükümlülükleri arasında norm ve standart birliğinin olmaması. 3. Nüfusun tamamının koruma kapsamına alınamaması. 4. Finansmanla ilgili sorunlar. (Sosyal Güvenlik açıkları) - Aktif/pasif oranları - Erken emeklilik - Prime esas kazançların düşük gösterilmesi - Kayıt dışı istihdamın yüksek olması - Aylık bağlama oranının yüksek olması

Reform öncesi sosyal güvenlik açıkları 2007 sonu Milyar TL SSK, BK ve ES’nın 1994 - 2007 arası açıklarının Hazine borçlanma faizleriyle güncellenmiş değeri 853 Toplam iç borç stoku 266,3 Toplam kamu borç stoku (brüt) 357,7 GSMH (2007) 646,9 Sosyal güvenlik sisteminin yaşadığı finansman sorunu, kamunun borçlanma gereğini de artırmaktadır. Bu kurumların 1994-2003 dönemindeki toplam açıklarının aynı dönemdeki Hazine iç borçlanma faiz oranları dikkate alınarak hesaplanan 2003 yılı güncel değeri 345 katrilyona ulaşmaktadır. Bir başka ifadeyle, son on yıldır sosyal güvenlik sisteminin açıklarının kapatılması için kullanılan kaynaklar, neredeyse Türkiye’nin 2003 yılında yarattığı toplam milli gelire eşittir. Ayrıca, bu tutar 2003 yıl sonu toplam konsolide borç stokunun 1.24 katıdır. Bu yaklaşımla, sistemin açıklarının borçlanma döngüsü, enflasyon, reel faiz, yatırımlar, istihdam ve gelir dağılımını üzerinde ciddi bir olumsuz etkisi olduğu söylenebilir. Türkiye’nin genç bir nüfusa sahip olduğu dikkate alındığında, doğru yönlendirilmiş bir sosyal güvenlik sisteminin açık vermek yerine, aynı dönemde fon birikimi sağlayarak ekonomimize olumlu katkıda bulunması gerekirdi. Toplam İç Borç Stoğu ve Kamu Borç Stoğu Rakamları Hazine Kamu net borç stoğu tablosundan alınmıştır. GSMH DPT tahminidir.

SOSYAL GÜVENLİK KURUMU BAŞKANLIĞI Sosyal Güvenlik Reformunun T.C. SOSYAL GÜVENLİK KURUMU BAŞKANLIĞI Sosyal Güvenlik Reformunun Dört Ana Bileşeni

Sosyal Güvenlik Reformunun Dört Ana Bileşeni Bileşen 1 : Sigorta hak ve yükümlülüklerin eşitlendiği, mali olarak sürdürülebilir tek bir emeklilik sigortası sisteminin kurulması, Bileşen 2: Nüfusun tamamına eşit, kolay ulaşılabilir ve kaliteli sağlık hizmeti sunumunu finanse eden genel sağlık sigortası sisteminin oluşturulması, Bileşen 3 : Dağınık bir halde yürütülen sosyal yardımların merkezi olarak izlenebildiği, nesnel yararlanma ölçütlerine dayalı bir sosyal yardımlar sisteminin oluşturulması ve halen sosyal güvenlik kurumları tarafından sürdürülen primsiz ödemelerin toplulaştırılması, Bileşen 4 : Yeni kurumsal yapının oluşturulması suretiyle yukarıda belirti-len üç temel işlevin mali disiplin içinde, bütünleşmiş, etkin ve vatandaşlarımı-zın günlük hayatlarını kolaylaştıracak şekilde sunulması amaçlanmıştır.

Sigorta ve Sağlık Açısından Kapsam Tarım İşçileri Tarım Bağ-Kur 2008 ÖNCESİ MAYIS 2008 SONRASI Farklı prim ödeme sistemi Farklı sigortalı kapsamı Farklı düzeyde hizmet veren sosyal güvenlik kurumları ve kanunları SOSYAL GÜVENLİK KURUMU TEK KURUM S. S. K. 5510 SAYILI SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNU BAĞ-KUR TEK KANUN EMEKLİ SANDIĞI

Ana Parametrelerde Yapılan Değişiklikler Prim Ödeme Gün Sayısı Aylık Bağlama Oranı Güncelleme Katsayısı

SOSYAL GÜVENLİK KURUMU BAŞKANLIĞI T.C. SOSYAL GÜVENLİK KURUMU BAŞKANLIĞI Genel Sağlık Sigortasına İlişkin Değişiklikler

GENEL SAĞLIK SİGORTASI KAPSAMI Genel sağlık sigortası düzenlemeleri ile ülke sınırları içerisindeki tüm vatandaşlar sağlık güvencesine kavuşturulmaktadır. Getirilen düzenleme ile halen sağlık hizmetlerinden yararlananlara ilave olarak; İsteğe bağlı sigortalılar, 18 yaşına kadar çocuklar, Vatansız ve sığınmacılar, Türkiye’de ikamet eden ve kendi ülkesinde sigortalı olmayan yabancı ülke vatandaşları kapsama alındı.

GENEL SAĞLIK SİGORTASI KAPSAMI 18 yaşından küçük çocuklar, anne ya da babaları tescil edilmese veya prim ödeme ve diğer yükümlülüklerini yerine getirmeseler dahi sağlık yardımlarından yararlandırılacaktır.

GENEL SAĞLIK SİGORTASI (GSS) PRİMLERİ “Aile içinde kişi başı geliri asgari ücretin üçte birinden az olması” nedeniyle genel sağlık sigortası primini ödeme gücü olmayan vatandaşlarımızın primleri Devlet tarafından karşılanacak.

SOSYAL GÜVENLİK KURUMU BAŞKANLIĞI T.C. SOSYAL GÜVENLİK KURUMU BAŞKANLIĞI 2008 - 2011 YILLARINDA YAPILAN ÖNEMLİ ÇALIŞMALAR

2008 – 2011 YILLARINDA YAPILANLAR I- ÖNEMLİ YASAL DÜZENLEMELER 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu: 5763 Sayılı Yapılandırma Kanunu: Bu Kanun kapsamında; 1.267.362 başvuru gerçekleşmiş ve 2009 Aralık ayı itibariyle 7,57 Milyar TL‘sı tahsil edilmiştir. 5763 Sayılı Kanun ile 5 Puanlık Teşvik Uygulaması: Bu kapsamda 2009 Aralık ayı itibariyle 707.892 İşveren ve 5.314.501 sigortalı bu teşvikten faydalanmıştır. 6111 Sayılı Yapılandırma Kanunu: Bu Kanun kapsamında; 2.348.586 adet başvuru gerçekleşmiş, toplam 31.20 Milyar TL Kurum alacağı yapılandırılmış ve 2011 Aralık ayı itibariyle bu alacağın 7,96 Milyar TL‘si tahsil edilmiştir. 13

2008 – 2011 YILLARINDA YAPILANLAR II- TEŞKİLATLANMA ÇALIŞMALARI Merkez ve taşra üst düzey yönetici atamaları yapılarak birimler aktif olarak çalışmaya başladı.   Merkez teşkilatı oluşturularak Genel Müdür ve Daire başkanlığı düzeyinde yapılan atamaların yanında 81 il müdürlüğünün de ataması yapılarak birimlerimizin aktif olarak çalışmaya başlaması sağlandı. 14

2008 – 2011 YILLARINDA YAPILANLAR III- BÜROKRASİNİN KALDIRILMASI VE VATANDAŞ ODAKLI HİZMETİN YAYGINLAŞTIRILMASI Sağlık karneleri kaldırılmıştır. 2022 Sayılı Kanun kapsamında 85 yaş üzeri yaşlılar ile %70 ve üzeri özür oranı bulunan vatandaşlar ile talepte bulunan tüm emeklilerin ikametinde ödeme yapılmasına başlanmıştır. Geçici işgöremezlik ödeneği, emzirme yardımı cenaze ödeneği, cenaze nakil gideri, yol gideri ve gündelik ödemelerinin PTT işyerlerinde ödenmesi sağlanmıştır. 15

2008 – 2011 YILLARINDA YAPILANLAR T.C. Kimlik No ile Gelir ve Aylık Alma İmkanı Getirildi Bağımsız Çalışanlarla İlgili On-Line Tescil İşlemi Hayata Geçti 3 Ayrı Kuruma Verilen İşe Giriş Ve İşten Çıkış Belgeleri Tekleştirildi Bağ-Kur Kaydı Olmadığına İlişkin Belgelerin İnternetten Alınabilme İmkanı Sağlandı Borcu Yoktur Yazılarının İnternetten Alınması Sağlandı 16

2008 – 2011 YILLARINDA YAPILANLAR 354 Adet Sosyal Güvenlik Merkezi Hizmete Girdi Hizmetin vatandaşın ayağına götürülmesi amacıyla Kurum Yönetim Kurulunca alınan karar ile toplam 565 adet Sosyal Güvenlik Merkezinin kurulması kararlaştırılmış ve son 3 yılda 354 adet sosyal güvenlik merkezi faaliyete geçirilmiştir. Kurulmasına Karar Verilen Sosyal Güvenlik Merkezi Sayısı 565 Adet Faaliyette Bulunan Sosyal Güvenlik Merkezi Sayısı 354 Adet Faaliyete Başlayan Sigorta Sosyal Güvenlik Merkezi 310 Adet Faaliyet Başlayan Mali Hizmetler Sosyal Güvenlik Merkezi 9 Adet Faaliyete Başlayan Sağlık Sosyal Güvenlik Merkezi 35 Adet 17

Yeni Konsept Sosyal Güvenlik Merkez Müdürlükleri 2008 – 2011 YILLARINDA YAPILANLAR Yeni Konsept Sosyal Güvenlik Merkez Müdürlükleri

Yeni Konsept Sosyal Güvenlik Merkez Müdürlükleri 2008 – 2011 YILLARINDA YAPILANLAR Yeni Konsept Sosyal Güvenlik Merkez Müdürlükleri

Yeni Konsept Sosyal Güvenlik Merkez Müdürlükleri 2008 – 2011 YILLARINDA YAPILANLAR Yeni Konsept Sosyal Güvenlik Merkez Müdürlükleri

2008 – 2011 YILLARINDA YAPILANLAR Hizmet Binalarının ve Fiziki Mekanların İyileştirilmesi Çalışmaları Hızlandırıldı Tüm Hizmet Binalarının Yenilenmesi Amacıyla TOKİ ile Protokol İmzalandı. (2012 Yılında Kurum iştiraki olan Emek İnşaat ve İşletme A.Ş. ile de protokol imzalanmıştır.) 21

ÇANAKKALE SOSYAL GÜVENLİK İL MÜDÜRLÜĞÜ HİZMET BİNASI 2008 – 2011 YILLARINDA YAPILANLAR Çanakkale Sosyal Güvenli İl Müdürlüğü ÇANAKKALE SOSYAL GÜVENLİK İL MÜDÜRLÜĞÜ HİZMET BİNASI

2008 – 2011 YILLARINDA YAPILANLAR IV-TEKNOLOJİK ALT YAPI YATIRIMLARI HIZLANDIRILDI. Merkez ve taşra bilgi işlem altyapısı güçlendirildi. Önemli yazılımlar tamamlandı. İnternet sayfası güçlendirildi ve kurum içi iletişim için intranet sistemi hayata geçirildi.  

2008 – 2011 YILLARINDA YAPILANLAR V- DİĞER ÇALIŞMALAR Banka protokolleri yenilenerek 2009 yılında yaklaşık 300 milyon TL tasarruf sağlandı. Personel, mevzuat ve toplam kalite yönetimi eğitimleri yapıldı.   Kurumumuzun 2010-2014 yıllarını kapsayan Stratejik Plan çalışmaları tamamlandı. Stratejik Plan çalışması kapsamında Kurumun merkez ve taşra 2009-2011 yılı Eylem Planı çalışmaları tamamlandı. (2012 Yılı Eylem Planı çalışmaları da tamamlanarak yürürlüğe konulmuştur.) 24

SAĞLIK ALANINDA KÖKLÜ DEĞİŞİKLİKLER MEDULA Entegrasyonu, Global Bütçe E- Rapor, Karekod 25

TEŞVİK UYGULAMALARI Kayıt dışı istihdamın en önemli nedeni sayılan istihdamın üzerindeki yükler teşviklerle azaltılmıştır. 2011 Aralık itibariyle 1.129.998 işyeri (İşyerlerinin %80’i), 7.880.767 sigortalı (sigortalıların %68’i) teşvik uygulamasından yararlanmaktadır. 2004 yılından 2011 yılı sonuna kadar uygulanan teşvik tutarı 18,7 milyon TL. olmuş, 2011 yılı için bu rakam 6,7 milyon TL. olarak gerçekleşmiştir. 26

KAYIT DIŞI İSTİHDAM İLE MÜCADELE 2008 – 2010 YILLARINDA YAPILANLAR KAYIT DIŞI İSTİHDAM İLE MÜCADELE 27

STRATEJİMİZ Kayıt dışı istihdamla mücadele stratejimiz beş bileşenden oluşuyor; Sosyal güvenlik hizmetlerinin iyileştirilmesi, Teşvik uygulaması sonucu sigorta prim maliyetinin düşürülmesi, Bilgi (veri) paylaşımına dayalı çapraz denetim, Sosyal Güvenlik Kurumu Denetim Sisteminin Yeniden Yapılandırılması, Bilgilendirme ve bilinçlendirme çalışmaları,

KAYIT DIŞI İSTİHDAM İLE MÜCADELE ÇERÇEVESİNDE YAPILAN ÇALIŞMALAR ALO 170 Hattı kurularak, kayıt dışı istihdamla ilgili ihbar ve şikayetlerin zamanında sonuçlandırılması sağlanmıştır. Bu hattımıza Mayıs 2008 tarihinden 2011 yılı Kasım ayı sonuna kadar gelen şikayetlerden 33.720 kişinin kayıt dışı çalıştığı ve 3.375 işyerinin tescilsiz olduğu tespit edilmiştir. Toplam 22 kurumdan 2008 yılı Ekim ayından itibaren T.C. kimlik numaraları ile birlikte “meslek bilgileri” alınmaya başlanmış, gelen verilerin Kurumca değerlendirilmesi sonucunda 2011 yılı Kasım ayı itibariyle yaklaşık 940.987 kişi, 55.649 işyeri kayıt altına alınmıştır. 29

KAYIT DIŞI İSTİHDAM İLE MÜCADELE ÇERÇEVESİNDE YAPILAN ÇALIŞMALAR 01.01.2009 tarihi itibariyle ücretlerin banka kanalıyla ödenmesi uygulamasına geçilmiştir. Sosyal güvenlik il müdürlüklerinde kayıt dışı istihdam ile mücadele (KADİM) servisleri kurulmuştur. Kayıtlı İstihdamı Teşvik Projesi (KİTUP): (28 Eylül 2010 – Haziran 2012) Kapasite Artırımı ve Politikaların gerçekleştirilmesi Bilişim ve İletişim teknolojilerinin uygulanması Toplumsal farkındalığın artırılması. 30

MESLEK KODUNA UYGUN BİLDİRİM Herkesin SPEK alt sınırından bildirimi yerine Meslek ve hiyerarşiye uygun bildirim İŞKUR sınıflandırması esas alınacak Aylık bildirge formatı uyarlanacak Bildirimler düzenli takip edilecek 31

ÖRNEK: MESLEK KODUNA UYGUN BİLDİRİM Bir kereste fabrikasında hem hızar işçisi hem de ağaç işleri endüstri mühendisi asgari ücret üzerinden bildiriliyorsa, bu işletme denetim kapsamına alınacak. 32

KAYIT DIŞI İSTİHDAMIN SONUÇLARI İŞVERENLER AÇISINDAN Kayıt dışı çalıştıran işletmeler ile kayıtlı çalıştıran işletmeler arasında haksız rekabet ortaya çıkmakta, İstihdam ve mali yapılar gerçeği yansıtmadığından hibe, kredi ve desteklerden yoksun kalmalarına yol açmakta, Geleceğe güvenle bakamazlar ve her zaman iş kazası riski, denetim fobisi ile karşı karşıya kalırlar. 33

KAYIT DIŞI İSTİHDAMIN SONUÇLARI DEVLET AÇISINDAN Büyük oranda vergi ve prim kaybı ortaya çıkmakta, bu da sosyal güvenlik ve bütçe açığına neden olmaktadır. Sosyal güvenlik sisteminde aktif/pasif dengesi bozulmakta ve sistem finansal açıdan tıkanmaktadır. Gelir elde etmeyen vatandaşlara yönelik yapılan primsiz ödemeler artmaktadır. SOSYAL AÇIDAN Gelir dağılımında adaletsizlik, yoksulluk ve ahlaki dejenerasyon gibi sosyal sorunlara yol açmaktadır. 34

BİLGİ & VERİ PAYLAŞIMI Sağlık Bakanlığı ile yapılan çalışmalar sonucunda; portör muayenesine tabii mesleklerde çalışanlar için, Sağlık İl Müdürlüklerince düzenlenen portör muayene listelerinin 2008 yılı Temmuz ayından itibaren Sosyal Güvenlik İl Müdürlüklerine gönderilmesi sağlanarak Kurum tescil kayıtlarından kontroller yapılmaya başlanmıştır. Emniyet Genel Müdürlüğü ve Jandarma Genel Komutanlığı ile yapılan çalışmalar sonucunda; Kimlik Bildirme Kanunun uygulanmasına ilişkin yönetmelik ekinde bulunan formların Kurumumuza gönderilmesi ve bu formların Kurum tescil kayıtlarından kontrol edilmesi sağlanmıştır. Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı ile yapılan çalışmalar sonucunda; yoklama memurlarınca düzenlenen yoklama fişlerinin her ay periyodik olarak Kurumumuza gönderilmesi hususunda mutabakat sağlanmış ve alınan bilgilerden sigortalılık ve işyeri kontrolü yapılmaya başlanmıştır. 35

BİLGİ & VERİ PAYLAŞIMI Tüm bankalar ve kurumlardan işlem yapan kişilerin T.C. kimlik numaraları, Adı-Soyadı, mesleki bilgileri ve işyeri unvanı ve adres bilgileri Kurumumuzca toplanmaya başlanmıştır. Bu kapsamda; Bankalar, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü, Gençlik ve Spor Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, Valilikler, Belediyeler gibi 27 Kurum nezdinde yapılan 68 işlemin bilgileri manuel veya elektronik ortamda Kurumumuza aktarılmakta ve sigortalılık açısından çapraz denetimler yapılmaktadır. E-SGK, E-Devlet uygulamaları sonucu veri paylaşımının yaygınlaşması kayıt dışında kalmayı daha riskli hale getirmiştir. 36

YENİ DENETİM MODELİ Kurumumuz müfettişleri tarafından ülke genelinde sahte sigortalılık, sağlık ve sigorta suiistimalleri, asgari işçilik gibi önemli ve risk odaklı denetimler yapılmaktadır. Kurumumuz taşra birimlerinde görev yapmakta olan ve şu an 1187 olan denetmen sayısı, görev ve yetkileri artırılarak 2012 yılı sonunda yapılacak alımlarla 1.500’e ulaşacaktır. Kamu kurumlarından temin edilen bilgi ve belgelerin Kurumumuz kayıtlarıyla sorgulanması amacıyla İl Müdürlükleri ve Merkez Müdürlüklerimizde “Kayıt Dışı İstihdamla Mücadele Servisleri” kurulmuştur. Ayrıca kamu kurum ve kuruluşlarının denetim elemanlarınca işyerlerinde yapılan denetimlerde, aynı zamanda sigortalılık kontrolü de yapılmakta ve sigortasız olarak tespit edilenler Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmektedir. 37

2012 YILI HEDEFLERİMİZ 1- KADİM (Kayıtdışı İstihdamla Mücadele) Coğrafi ve sektörel analizler yapılarak kayıt dışı istihdamın yaygın olduğu düşünülen yerlerde ve sektörlerde denetimler yapılacaktır. Denetim stratejimiz, kayıt altında olan işletmeler değil, kayıt dışı kalmış işletmeler üzerine kuruludur. 2- İş ve işlemlerin basitleştirilmesi, 3- Prim tahsilatlarının artırılması,

2012 YILI HEDEFLERİMİZ AYS (Arşiv Yönetim Sistemi) 4- Teknik alt yapının güçlendirilmesi, AYS (Arşiv Yönetim Sistemi) SGEP (Sosyal Güvenlik Entegrasyonu Projesi) Data Center (Hizmet binası) Teknolojik Altyapı Çalışmalarının Hızlandırılması (Türk Telekom Sözleşme - ayrı otoban) 5- Sağlık; Global Bütçe, E – Reçete, Risk Odaklı Denetim Avuç içi damar izi tanıma ve Biyometrik Kimlik Doğrulama 6- Hizmet Binalarının Vatandaş Odaklı Hale Getirilmesi

İşverenlerimiz SGK’dan ne bekliyor? Şimdi söz sizde… İşverenlerimiz SGK’dan ne bekliyor? 40

SAYGILARIMIZLA... 41