T.C. MALİYE BAKANLIĞI MUHASEBAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Yeni Mali Yapılanmada Muhasebe Sistemi Ömer DUMAN Genel Müdür HAZİRAN 2005 İSTANBUL

PROGRAM 1050 Sayılı Kanunun kapsamı 5018 Sayılı KMYKK nun kapsamı Mevcut muhasebe sistemi 5018 Sayılı KMYKK göre muhasebe sistemi Devlet Muhasebesi alanında yapılan çalışmalar Sonuç

KAMU MALİ YÖNETİMİ VE KONTROL KANUNU Kanun No : 5018 Kabul Tarihi : 10/12/2003 Yayım : 24/12/2003 tarih ve 25326 sayılı Resmi Gazetede yayınlanmıştır.

MEVCUT MALİ SİSTEMİMİZDEKİ EKSİKLİKLER Bütçe birliği ilkesinden uzaklaşılmış olması, Bütçe planlaması ve uygulamalarının mali yılla sınırlı olması, Kalkınma planları ve bütçeler arasında gereken ölçüde bir bağ kurulamaması, Bütçe uygulamalarında kamu idarelerine yeterli insiyatif tanınmaması, Kamu harcamalarında etkin bir denetimin gerçekleştirilememesi, Sayıştay denetiminin sınırlı olması, Kamuoyuna istenilen düzeyde bilgi üretilememesi, Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Sistemimizin Uluslararası standartlara ve Avrupa Birliği normlarına uygun olmaması,

1050 SAYILI KANUNUN KAPSAMI Genel Bütçeye dahil daireler Katma ve Özel Bütçeli idareler kendi mevzuatlarındaki hükümler saklı kalmak üzere 1050 sy Kanun hükümlerine tabidirler. Yerel yönetimler, döner sermaye ve fonlar, sosyal güvenlik kurumları bu kanuna tabi değildir.

5018 SAYILI KMYKK NUN KAPSAMI Merkezi Yönetim Kapsamındaki Kamu İdareleri Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu İdareleri Özel Bütçe Kapsamındaki İdareler Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar Sosyal Güvenlik Kurumları Mahalli İdareler (Bu idarelerin tamamına “Genel Yönetim Kapsamındaki Kamu idareleri” ismi verilmiştir.)

MEVCUT MALİ SİSTEMİMİZDE HARCAMA SÜRECİNDE ROL ALANLAR Mali Sistemimizde Harcama Sürecinde Rol Alanlar ve Sorumlular İta Amiri Tahakkuk Memuru Sayman

5018 S KMYKK NA GÖRE HARCAMA SÜRECİNDE ROL ALANLAR Mali Sistemimizde Harcama Sürecinde Rol Alanlar ve Sorumlular Harcama Yetkilisi Mali Kontrol Yetkilisi Muhasebe Yetkilisi

MEVCUT MUHASEBE SİSTEMİ (I) Genel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler ve bunlara bağlı döner sermayeli işletmelerin muhasebe sistemlerinin belirlenmesi ve bu konudaki mevzuat düzenlemeleri Maliye Bakanlığınca yapılmaktadır. Yukarıda belirtilen idarelerin saymanlık hizmetleri Maliye Bakanlığınca yürütülmektedir. Tahakkuk esaslı muhasebe sistemi, 1 Ocak 2004 tarihinden itibaren konsolide bütçeye dahil birimlerde uygulanmaya başlanmıştır.

MEVCUT MUHASEBE SİSTEMİ(II) Her ay sonunda tüm saymanlıkların ay sonu işlemlerini tamamlayıp verilerini kesinleştirmelerini takiben kesinleşmiş sonuçlar elde edilmekte, geniş kapsamlı tabloları içeren “Kamu Hesapları Aylık Bülteni” çıkarılmakta ve www.muhasebat.gov.tr adresinde kullanıcıların hizmetine sunulmaktadır. Bu web adresinde ayrıca 1990 yılından bugüne kadar olan veriler ve trend tabloları grafikleriyle birlikte yer almaktadır.

MEVCUT MUHASEBE SİSTEMİNİN SORUNLARI Devlette muhasebe birliği yoktur, Kapsam ve konu itibariyle dardır, Raporlamaya ve sonuç üretmeye elverişli değildir, Nakit esasına dayalıdır, Bütçe uygulama sonuçları almaya yönelik olması nedeniyle muhasebe konusu bütçe dışı işlemler raporlanamamaktadır, Tam süreklilik göstermemektedir, Hesaplar muhasebe sistematiği içinde sınıflandırılmamıştır; bilanço hesapları ile nazım karakterli hesaplar birlikte sınıflandırılmıştır, Detaylı bilgi üretilememektedir, Taahhüt ve şarta bağlı yükümlülükler raporlanamamaktadır.

MUHASEBE SİSTEMİNDEKİ SORUNLARIN KAYNAĞI Muhasebe sistemini de düzenleyen çerçeve bir mali kanun bulunmaması, Muhasebe standartlarını ve ortak uygulama esaslarını belirleyen çerçeve bir idari düzenleme bulunmaması, İdari yapıya bağlı olarak muhasebe birimlerinin standart olmaması, Muhasebe hizmetlerinde çalışanların standart bir ölçüye göre belirlenip, yeterli mesleki eğitimden geçirilememesi, Bilgi işlem alt yapısındaki dağınıklık ve yetersizlikler.

5018 S KMYKK nda ÖNGÖRÜLEN MUHASEBE SİSTEMİ (I) Genel yönetim sektörünün tamamını kapsaması, Standart ve genel kabul görmüş muhasebe prensiplerine uygun olması, Her türlü kamu kaynağının elde edilmesinde ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanların hesap vermelerini ve kontrol edilmelerini mümkün kılması, Yöneticilerin yönetim ihtiyaçlarına uygun bilgi üretilebilmesi için yeterli detayda olması,

5018 S KMYKK nda ÖNGÖRÜLEN MUHASEBE SİSTEMİ (II) Mali raporların düzenlenmesine ve kesin hesabın çıkarılmasına imkan vermesi, Tüm mali işlemlerin tahakkuk esasına, bütçe işlemlerinin ise nakit esasına göre kaydedilmesi, Muhasebe ve raporlama standartlarının bir kurul tarafından belirlenmesi, Mali rapor ve mali istatistiklerin uluslararası standartlara uygun olarak hazırlanması, Mali raporlara dayanılarak üretilen mali istatistiklerin belirlenen sürelerde Maliye Bakanlığınca yayımlanması,

5018 S KMYKK nda ÖNGÖRÜLEN MUHASEBE SİSTEMİ (III) Mali raporlara dayanılarak üretilen mali istatistikler Maliye Bakanlığınca; Genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri için üçer aylık dönemler itibariyle, Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri için aylık olarak, yayımlanır.

DÜZENLENECEK MALİ TABLOLAR a) Bilanço b) Faaliyet Sonuçları Tablosu c) Bütçe Uygulama Sonuçları Tablosu d) Nakit Akım Tablosu e) Mali Varlık ve Yükümlülükler Değişim Tablosu f) İç Borç Değişim Tablosu g) Dış Borç Değişim Tablosu h) Şarta Bağlı Varlık ve Yükümlülükler Tablosu i) Gelirlerin Ekonomik Sınıflandırılması Tablosu j)Giderlerin Kurumsal Fonksiyonel ve Ekonomik Sınıflandırılması Tabloları k) Bütçe Gelirlerinin Ekonomik Sınıflandırılması Tablosu l) Bütçe Giderlerinin Kurumsal Fonksiyonel Finansal ve Ekonomik Sınıflandırılması Tabloları m) Bütçe Giderleri ve Ödenekler Tablosu

5018 S KMYKK nda ÖNGÖRÜLEN MUHASEBE SİSTEMİ (IV) Bir mali yıla ilişkin mali istatistikler izleyen yılın Mart ayı içinde Sayıştay tarafından değerlendirilir. Değerlendirme raporu TBMM ve Maliye Bakanlığına gönderilir.

DEVLET MUHASEBESİ ALANINDA YAPILAN ÇALIŞMALAR (I) Kamuda muhasebe birliğini sağlamak üzere; Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu İdarelerini, Özel Bütçeli Kuruluşları, Düzenleyici ve Denetleyici Kurumları, Mahalli İdareleri, Sosyal Güvenlik Kurumlarını kapsayan; Uluslar arası Para Fonu (IMF) Devlet Mali İstatistikleri El Kitabı (GFSM 2001) ile uyumlu; -Çerçeve hesap planını, -Muhasebe Standartlarını, -Raporlamaya ilişkin esasları, Düzenleyen Tahakkuk Esaslı Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği Taslağı hazırlandı ve Bakanlar Kurulu Kararıyla yayımlanmak üzere Başbakanlığa gönderildi.

DEVLET MUHASEBESİ ALANINDA YAPILAN ÇALIŞMALAR (II) 5018 sayılı Kanuna Ekli 1 nolu Tabloda Sayılan Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu İdarelerinin; Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği Taslağına Uygun, Uygulayacakları Detaylı Hesap Planını İçeren, Hesapları Tanımlayan ve İşleyişlerini Açıklayan, Dönem Sonu İşlemlerini Belirleyen, Üretecekleri Mali Raporları Gösteren, Bütçe Uygulamasını Nakit Esasında Kaydeden, Diğer Tüm İşlemleri Tahakkuk Esasında Kaydeden, Genel Bütçe Muhasebe Yönetmeliği Taslağı hazırlandı ve Mali Danışma Kuruluna sunuldu.

DEVLET MUHASEBESİ ALANINDA YAPILAN ÇALIŞMALAR (III) 5018 sayılı Kanunun 49 uncu maddesi gereğince “Devlet Muhasebesi Standartları Kurulunun Yapısı ve Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik” hazırlanmış ve 13.5.2005 tarihli ve 25814 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe konulmuştur. Yine anılan Kanun hükümleri gereği hazırlanması gereken Yönetmeliklerin hazırlıkları hızla devam etmektedir.

KESİN HESAP SİSTEMİ Mevcut duruma göre; Genel bütçeye dahil daireler ve katma bütçeli idarelerin Kesin Hesap Kanun Tasarıları Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanmaktadır. 5018 Sayılı Kanuna göre; Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin (Düzenleyici ve denetleyici kurumlar hariç) Kesin Hesap Kanun Tasarıları Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanır. Mahalli idare bütçeleri ile sosyal güvenlik kurumları bütçelerinin uygulama sonuçlarının kesin hesaba bağlanması, ilgili kanunlarındaki hükümlere göre yapılır.

MEVCUT SAYMAN İNCELEMESİ Giderin kendisine verilen yetki içinde olması Bütçe tertibine uygunluğu Ödeme belgelerinin tamam olması Maddi hata Kanunlar, tüzükler ve kararlar hükümlerine uygunluğu Hak sahibinin kimliği

5018 SAYILI KMYKK GÖRE MALİ KONTROL YETKİLİSİ Kullanılabilir ödenek tutarı Bütçe tertibi Ayrıntılı harcama programı Harcamanın bütçe ve gider mevzuatına uygunluğu

5018 SAYILI KMYKK GÖRE MUHASEBE YETKİLİSİ Yetkililerin imzası Ödeme belgelerinin tamam olması Maddi hata Hak sahibinin kimliği

DEVLET MUHASEBESİ ÇALIŞMALARININ MALİ YÖNETİM SİSTEMİNE KATKILARI Saydamlık, Hesap verilebilirlik, Etkin iç ve dış denetim, Karar alma sürecine etki, Kamu yönetimine güven,  

SONUÇ Yapılan bu çalışmalar; Tüm Genel Yönetimin “Tahakkuk esasına dayalı bir muhasebe sistemine” geçmesini, Bütün kamu idarelerinde (devlette) muhasebe birliğinin sağlanmasını, Bütün kamu idarelerinin mali istatistiklerinin birleştirilerek, devletin mali resminin tam olarak çıkarılabilmesini, Kamu yönetiminde saydamlık ve hesap verilebilirliği, Etkin iç ve dış denetim için sağlam bir temel oluşturulacak ve kaynakların etkin, etkili ve ekonomik kullanılmasını, Sağlayacaktır.

BİLGİ İÇİN Yapılan çalışmaları “http://www.muhasebat.gov.tr” adresinden takip edebilir, görüş ve önerilerinizi “duzenleme@muhasebat.gov.tr” elektronik posta adresini kullanarak bizimle paylaşabilirsiniz.

TEŞEKKÜRLER