ÇOCUK VE GENÇLERİN ANTRENMAN PLANLAMALARI Hazırlayan Prof. Dr. Mustafa Ferit ACAR UEFA Pro-Lisans Antrenör BURSA TÜFAD SEMİNERİ 2012

ÇOCUK VE GENÇLERİN FUTBOL EĞİTİMİNDE KULÜPLER VE ÖNEMLİ KAVRAMLAR ALT YAPI, FUTBOL GELİŞİM MERKEZİ, FUTBOL AKADEMİLERİ

BAZI SORULAR ? NİYE .....Hiç genç milli olmadan A Milli takımda oynamıştır ? ...... ....... Hepsi, Hiçbiri ( diğer ).

Planlama kavramı ve Türkiye’de Planlama YETENEK, ANTRENMAN, ANTRENMAN SÜRELERİ. KONTROL. Kulüplerin yapıları, antrenörler, Federasyon, eğitim sistemi.

UZUN SÜRELİ HAZIRLIĞIN EVRELERİ VE GENEL KARAKTERİSTİĞİ YIL SAYISI HAFTALIK ANT. SAY. ANTREN. SÜRESİ YILLIK ANT. KAPSAMI ÖN HAZIRLIK 1-3 3-4 45-60 120-170 ÖZELLEŞMEDE BAŞLANGIÇ 2-3 4-5 75-90 250-300 ÖZELLEŞMEDE İLERİ EVRE 6-9 60-120 500-750 750-1400 SPORTİF MÜKEMMELİYET EVRESİ KİŞİYE BAĞLI 6-12 70-150

ANTRENMAN PLANLAMASI Amacı saptamak [ teknik, taktik, gelişim vb. ] İçeriği belirlemek [şut, markaj, aerobik dayanıklılık vb.] Yöntemi saptamak [ çok tekrar, pekiştirme, ext. interv] Antrenmanı uygulamak [ saha çalışması, teorik ] Sonuçları amaçlarla karşılaştırmak [ maç sonucu, analizi, testler, gözlemler ] Bilgileri değerlendirmek [ programların revize edilmesi ] Ön koşulları belirlemek [ futbolcu, saha, tesis,önceki maç, sonraki maç ]

PROFESYONEL DÜZEYDE AMAÇLAR Şampiyonluğa oynamak, Değişik kupalarda iddialı olmak, Gelecek yıla iddialı bir takım yaratılması, Ligde belirli bir yer hedeflemek, Seyir zevkine, mücadeleci olmaya yön., Ligden düşmemek.

ÇOCUK VE GENÇLERDE AMAÇLAR Kendi kategorisine uygun gelişim standartlarına ve düzeyine ulaşma, Bir üst kategoriye geçiş için hazır oluş, Milli Takımları hedefleme, Örnek birey davranışları kazanma, Maç kazanma, şampiyon olma.

İÇERİK Teknik… Şut, top sürme,… Taktik… Standart pozisyonlar… Biyomotor y… Sürat, çabuk kuvvet.. Teori..Oyun kuralları, maç analizi..

YÖNTEM Antrenör merkezli, emir komuta,anlatım… Futbolcu merkezli, problem çözme, Video,dia gösterimi

GENÇLERDE ÖĞRETİM YÖNTEMİ Önceliği tümdengelimli karma yöntem, Öncelikle öğrenci merkezli, Gösterimde (Demonstrasyon) titizlik, teknoloji kullanım zenginliği, Problem çözme, Yönlendirilmiş buluş, Gurup çalışmaları, Yaratıcılık eğitimi.

UYGULAMA Antrenmanların uygulanması ve yapılan müsabakaların ortaya çıkardığı sonuçlar.

SONUÇLARI AMAÇLARLA KARŞILAŞTIRMA Deplasmanda maç kazanılamaması, İç sahada maç kazanılamaması, Şampiyon olunamaması, Tüm olumsuz sonuçlar, Olumlu yönlerin değerlendirilmesi [SWOT Analizi ]

Çocuk ve Gençlerde Amaç-Sonuç İlişkisi Oyunlar, Testler Maçlar, Genel Gözlem, Antrenmanlara devam, Futbolu terk etme,

ÖN KOŞULLAR Saha, tesis,araçlar,malzeme vb. Hava koşulları Ekonomik koşullar, Ligdeki konum, Veliler Hakem, Seyirci,

PLANLAMA VE UYGULAMA SONUCU ELDE EDİLEN BİLGİLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ Maç, test ve gözlem sonuçları, Çerçeve planları, Yeni stratejik kararlar alınma hazırlığı ve birimlerin oluşturulması Dönemler, Aylık,haftalık,günlük planlar,

Uzun Süreli Sporcu Gelişim Evreleri Kazanmak için Antrenman Geç Özelleşme Modeli Yarışmakiçin Antrenman Antrenman için Antrenman Antrenmanı Öğrenme Kazanmak için Antrenman Temel Eğitim (Oyun-Eğlence) Aktif başlama (Oyun) Yarışmakiçin Antrenman Antrenman için Antrenman Erken Özelleşme Modeli Antrenmanı Öğrenme

futbol Geç Özelleşilen Sporlar Elit Düzey (14-16 antrenman yılı) Temel Antrenmanlara Başlama Yaşı Özel Antrenmana Yüksek Performansa Ulaşma Yaşı Spor Futbol 9-12 13-16 17-20/21-23/23+ Gelişim Antren. 5-8 Aktif başlama (Oyun) Temel Eğitim (Oyun-Eğlence) Antrenmanı Öğrenme Antrenman için Antrenman Yarışma için Kazanmak için Elit Düzey Futbol: Erken Başlanılan Geç Özelleşilen Sporlar 14-16 antrenman yılı (Açıkada, 2008) 18

Farklı antrenman yaklaşımı ve performans gelişimi (Schönborn, 1989) Bireysel kapasite limiti performans Erken Özelleşme 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 Yaş (yıl) Gelişim Antrenmanı 1 + 2 Geçiş antrenmanı Üst düzey performans antrenmanı yaygın olmakla birlikte, yanlış Temel Antrenman Gelişim Antrenmanı 1 Gelişim Antrenmanı 2 Üst düzey performans antrenmanı az uygulanmakla olmakla birlikte, yanlış

Postnatal büyüme miktarı (%) Olgunlaşma etkisi... Çocukluk evresinde farklı sistemlerin büyüme eğrileri Buluğ Çağı Öncesi Buluğ Çağı Buluğ Çağı sonrası 100 80 60 40 20 Nöral Postnatal büyüme miktarı (%) Genel Genital (Scammon, 1930’dan uyarlama) 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 Yaş (yıl) (Voitenko, 1985)

♀ ♂ Biyolojik Yaş ve Biyolojik Fonksiyonların Gelişim İlişkisi 7-11 Çocukluk Pre-Puberte Puberte Adolesan Yetişkin Biyolojik uyum yetisi ♀ 7-11 14-18 ♂ 8-12 15-19 Sinir sistemi Kardiyovasküler sistem Kas gelişim Kemik gelişimi Psikolojik gelişim (Voitenko, 1985)

Olgunlaşma etkisi... Yıllık gelişim (%) Yaş (yıl) Genç sporcularda farklı performans kapasitelerinin yıllık gelişimi 90 80 70 60 50 40 30 20 10 Maks anaerobik güç (Margaria) Exc CO2 Yıllık gelişim (%) VO2maks B[La] anaerobik egzersiz sonrası AnT 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 Yaş (yıl) (Voitenko, 1985)

14.0 kronolojik yaşta iki erkek çocuğun el grafileri: Soldaki grafi 12.0 kemik (Biyolojik), sağdaki ise 16 kemik yaşı göstermektedir.

Büyüme Evreleri: Duyarlı Periyodlar Maks Sürati 10-12 Reaks Sürati 8-10 Anaerob Dayanık 12-14 Aerob Dayanık 8-10 Kuv Devamlılık 12-14 Koordinasyon 5-8 Patlayıcı Kuvvet 10-12 Maks Kuvvet 12-14 Bayan Bebeklik Çocukluk Evresi Hızlı Büyüme Buluğ Çağı Adolesan Evresi Yetişkinlik Evresi 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 Bebeklik Çocukluk Evresi Hızlı Büyüme Buluğ Çağı Adolesan Evresi Yetişkin Evre Aerob Dayanık 8-10 Patlayıcı Kuvvet 12-14 Maks Kuvvet 14-16 Erkek KuvDevamlılık 14-16 Reaks Sürati 8-10 Anaerob Dayanık 14*16 Koordinasyon 5-8 Maks Sürati 12-14 (Açıkada, 2002)

Yaş Fizik, Sosyal, Duygusal, Bilişsel, Sağlık Gelişimi Zirve Boy Hızı ve Biyomotor Özellikler İlişkisi Aktif başlama (Oyun) Temel Eğitim (Oyun-Eğlence) Antrenmanı Öğrenme Antrenman için Antrenman Yarışmakiçin Antrenman Kazanmak için Antrenman 9 8 7 6 5 4 3 2 1 10 Kızlar Erkekler Yıllık Büyüme Miktarı (cm) Sürat 2: 20 sn Anaerobik Kapasite Esneklik Anaerobik Güç Kuvvet Aerobik Kapasite Aerobik Güç Anaerobik Güç Beceri Sürat 1: 5 sn Anaerobik Kapasite Esneklik Sürat 2: 20 sn Kuvvet Sürat 1: 5 sn Beceri Aerobik Kapasite Aerobik Güç Yaş Fizik, Sosyal, Duygusal, Bilişsel, Sağlık Gelişimi 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 (Açıkada, 2008)

ANTRENMAN PERİYOTLAMASI Sporda kalıcı bir başarı elde edilmesi için yapılacak antrenmanların planlanması sırasında hedeflerin değişkenliğine bağlı olarak evreler (örneğin yarışma sezonları) göz önünde bulundurulmalıdır.Bu evreler birbirlerinden yapısal farklar göstermektedir. Planlamada bu evreleri birer periyod olarak düşünüp, uzun vadede planlamaların bu periyodlara ayrılmasına “ Antrenman Periyodlaması “ denilmektedir.

PERİYOTLAMA MODELLERİ TEK UÇLU PERİYOTLAMA Bireysel sporlarda üst düzey sporcular, bazı evrede çocuklar ve gençler için periyotlama uygun olan tek zirvesi olan periyotlama. ÇİFT UÇLU PERİYOTLAMA Bireysel sporlarda üst düzey ve orta düzey sporcular için periyotlama modeli ÇOK UÇLU [ Takım sporlarına uygun periyotlama ]

ANTRENMAN PERİYODLAMASINDA MODELLER Klasik Model ( Matweyev ) Çok zirveli Model, Blok periyodlama Çocuk ve gençlere özgü model.

PERİYOTLAMAYA ETKİ EDEN FAKTÖRLER Planlanan hedef ve strateji Varolan ön koşullar Maddi olanaklar, Kadronun niteliği, Saha, tesis ve araç yeterliliği. Fikstürün gereklilikleri, Zaman sınırlamaları, Sağlık kontrolleri,ölçüm ve testler, sosyal etkinlikler, Kamp programı [ tarih, yer, olanaklar]

Tüm spor yaşamı antrenman planı [Perspektif plan] en az 8 yıl, Periyodlamada yöntem olarak, planlanacak en uzun evreden en kısa evreye doğru bir sıra izlenmelidir. Bu sıraya dikkat edildiği zaman şöyle bir süreç elde edilir. Tüm spor yaşamı antrenman planı [Perspektif plan] en az 8 yıl, Uzun süreli antrenman planı [Olimpik siklüs veya Quadrennial plan, 2-4 yıl], Yıllık antrenman planı[ Makrosiklüs], Orta vadeli plan [ Mezosiklüs ] 2- 6 hafta, Haftalık plan [ Mikrosiklüs ], Günlük antrenman planı, Birim antrenman planı [1 antrenman seansı], Bir Antrenman ünitesi [sürat,teknik,..]

TÜM SPOR YAŞAMI ANTRENMAN PLANI ( 8 YIL VE ÜSTÜ ) Bireysel sporlarda ve bu süredeki gelişmenin kesintisizliğini garanti edebilecek güçlü kulüp yapılarında bu süre planlanabilir. Stratejideki hedeflerin çok akılcı olarak belirlenmesi ve yapıya uygun olan sporcuların seçilmesine bağlı olarak kesintisiz gelişimi sağlayacak bilgili bir antrenör kadrosuna gereksinim bulunmaktadır. Bu süreçte olası çok sayıda engel bulunmaktadır. Sporcu tabanının genişliğine ve bu engelleme etkilerini ortadan kaldırabilme güçlülüğüne sahip olan nadir sayıdaki büyük kulüpte bu planlama başarıyla hayata geçirilebilir.

Ön Hazırlık Evresi Antrenmanların Ana Yönelimleri TEKNİK Genel ve Futbola özgü becerilerin kazanılması, özel ve genel koordinasyon kapasitesinin gelişimi TAKTİK Futbolun taktik gereksinimleri ile tanışma, Temel taktik bilgilerin ve tekno-taktik becerilerin kazanılması. FİZİKSEL Futbola özgü vurgularla biyomotor yetilerin çok yönlü gelişimi ve genel antrenman kapasitesindeki artış. ZİHİNSEL ( MENTAL) Futbola ilginin desteklenmesi,kararlı bir motivasyonun düzenlenmesi, bilinçlenmenin teşviki, fair-play’in temel ahlaki değerlerinin ve takım ruhunun kazandırılması.

Özelleşmeye Başlangıç Evresi Antrenmanların Ana Yönelimleri TEKNİK Futbola özgü becerilerin daha da geliştirilmesi, Teknik ve koordinasyon tipi yetilerde artma. TAKTİK Müsabaka kural ve taktiklerinin daha derin öğrenimi, taktik bilginin tekno-taktik becerilerin daha da güçlendirilmesi. FİZİKSEL Futbolun özel gereksinimlerine odaklanmış biyomotor becerilerin daha özelleşmiş gelişimi. ZİHİNSEL ( MENTAL ) Kendine güven ve irade gücünün kazanılması, antrenman ve müsabakalarda bilinç ve sorumluluk kazanılması, Antrenmana motive olmada gelişim ve futbolda uzmanlaşma.

Özelleşmede Gelişme Evresi Antrenmanların Ana Yönelimleri TEKNİK Futbolda etkili tekniklere ulaşma, Bireysel teknik sitil oluşturma ve Bireysel teknikteki duraklama ve gerilemeleri engelleme. TAKTİK Bireyselleşmiş taktik ve tekno-taktik becerilerin şekillendirilmesi, tekno-taktik koordinasyonun geliştirilmesi. FİZİKSEL Futbola özgü biyomotor yetilerin daha da geliştirilmesi, Etkili ve bireyselleştirilmiş beceri teknikleri için yeterli olacak biyomotor yetilerin şekillendirilmesi. ZİHİNSEL ( MENTAL ) Sporda mükemmelliğe ulaştıracak motivasyonun geliştirilmesi, duygusal kontrolün kuvvetlendirilmesi,zihinsel düzenleme becerilerinin kazanılması, yüksek düzeyde kendine güven ve iradenin korunması.

Sportif Mükemmelliyet Evresi Antrenmanlarında Ana Yönelimler TEKNİK Futbolcunun özel ve bireysel tekniğiyle beraber hareket tekniğinin daha da geliştirilmesi. TAKTİK Taktik yaratıcılığa ulaşma, tekno-taktik becerilerde ve eksiksiz hale gelişte daha ileriye gitme ile, tercih edilen tekno-taktik becerilerde otomatikleşme. FİZİKSEL Futbola özgü biyomotor yetilerde en yüksek düzeye ulaşma ve etkili tarzda kullanımlarını geliştirme. ZİHİNSEL ( MENTAL) Mükemmelliyete varmaya kendini adama, en yüksek düzeyde kendine güven ve ruhsal düzenlemelere ulaşma, etkili duygusal kontrol ve zihinsel güçlülük.

Uzun süreli antrenman planı [Olimpik siklüs veya Quadrennial plan, 2-4 yıl], Ulaşılabilirliği Türkiye’deki kulüp yapılanmalarına göre önemli bir makroplanlama evresi olabilir.

Makrosiklüs Müsabakaların yıllık plandaki yerine ve sayılarına göre düzenlenmesi yapıldıktan sonra hazırlık evresinin ve daha sonraki sonraki sportif sezonlara geçiş evresinin bu plana uygun olarak yerleştirilmesi ile oluşur. Futbol sporu uzun süreli ( genellikle 2 devreli olduğundan ) yıl boyunca lig takvimine göre farklı bir çok zirve oluşacaktır. Bu nedenle klasik ve bireysel sporlara uygun gelen tek zirveli ve iki zirveli antrenman periyotlaması kavramları futbola uygun değildir. Bu durumda çok zirveli antrenman periyotlaması yapılmaktadır. Futbola yeni başlanılan dönemleri kapsayan planlamada uzun vadeli genel çıkışı kapsayan periyotlamalar tercih edilebilir. Ancak genç sporcularda günlük hedefler genel gelişim hedeflerinin önüne geçmemelidir.

Yıllık Antrenman ( Makrosiklüs) Geçiş dönemi Hazırlık dönemi 1. Hazırlık dönemi 2. Hazırlık dönemi 1. Müsabaka dönemi Ara dönem 2. Müsabaka dönemi

Mezosiklüs Bir antrenörün önceden antrenman planları oluştururken en gerçekçi hedeflere ulaşabileceği ölçekteki evredir. Bu orta ölçekteki planlama bir çok spor dalında olduğu gibi futbolda da değişen antrenman bilimi kavramlarına göre yeniden şekillendirilebilmektedir. Blok periyodlama Klasik mezoplanlamadan farklı olarak futbol sporunda geliştirilecek öğelerin fazlalığı nedeniyle bu öğelerin öncelikli olduğu dönemleri bloklayıp planlamalar yapmak ve gelişecek özelliklere konsantre olmak sonuçlar yönünden kontrol şansını arttırmaktadır. Bu blok antrenman anlayışı programlarda çok dikkatli olarak ele alınmalı, genel gelişim çizgisinden anlamlı farklılaşmalara izin verilmemelidir. Burada testlerin ve gözlem yeteneğinin önemi ortaya çıkmaktadır. Farklı spor dallarına ve farklı antrenman bilimi yaklaşımlarına göre süresi farklılaşan mezosiklüsler futbol patiğine uygun sınıflamada 2-6 haftalık mikrosiklüsleri kapsamaktadır.

HAFTALIK ANTRENMAN PLANI (MİKROSİKLÜS) Antrenman Biliminde 1 haftalık antrenman periyodu mikrosiklüs olarak adlandırılır. Önceden planlanan en küçük döngü (siklüs) anlamındadır. Fonksiyonel olarak en önemli antrenman planlama aracıdır. Spor oyunlarndaki antrenman planlamasında bir hayli önem kazanmıştır. Eğer yarışma periyodunda bulunuluyorsa, yarışma hazırlığı tüm mikrosiklüsün ana belirleyicisi olacaktır. Yapılacak olan birim antrenmanların sayısı ve içeriğinde yıllık plandaki genel gelişme çizgisine uygunluk, oynanacak maça yönelik yüklenme ve dinlenmeler, rejenerasyon evreleri ve motivasyon göz önünde bulundurulmalıdır. Bu nedenle periyodik olarak planlanmalı ve antrenman yükleri çok iyi ayarlanmalıdır. Futbolcu hafta sonu oynanacak lig maçına toparlanmış ve zirve performansı sağlıyacak şekilde hazırlanılmalıdır.Geliştirilmek istenen biyomotor özelliklerde çalışma adetleri için yaklaşık rakamlar verilebilir.

. Her ne kadar “ Çok tekrar antrenmanın temelidir “ denilse bile, bazı özellikler açısından tekrarlarda şu ilkelere dikkat edilmelidir: Sporcunun bireysel sınırlarını zorlayan antrenmanlar haftada iki defadan fazla yapılmamalıdır. Dinlendirici tipte düşük yoğunluktaki antrenmanlar ise haftada bir defadan fazla yapılmamalıdır. Aktif dinlenme mikrosiklüsteki en yoğun aktivitelerden sonra verilmelidir. Zaman zaman kısa veya orta süreli genel dayanıklılık, esneklik ve küçük kas gruplarının kuvvet antrenmanları her gün yapılabilir. Büyük kas gruplarına yönelik kuvvet antrenmanları iki günde bir yapılmalıdır. Sürat, kuvvet ve esneklik özelliklerinin kaybedilmemesi için haftada en az iki kere çalışılması gerekmektedir.

GÜNLÜK ANTRENMAN PLANI Özellikle üst düzey sporcularda yaklaşık olarak haftanın her gününde antrenman yapılmaktadır. Özel durumlarda günde bir antrenman seansının dışında iki günde bir çift antrenman ya da uzun süreli kamp dönemlerinde olduğu gibi günde üç veya dört antrenman seanslarına bile rastlanmaktadır.Günde üç saatlik bir antrenman seansı yerine genel kapsamda beş,altı saati bile bulabilecek üç veya dört antrenman seansı uygulamasının daha etkili olabileceğini önerilmektedir. Gençlerde günlük antrenmanın yapısını kapsam, içerik, yöntem ve yüklenmeleri makrosiklüsün neresinde olunduğu ve genel gelişim hedefleri belirler.

HERŞEY YARININ YETİŞKİNİ OLACAK GEÇLERİMİZ İÇİN. TÜM ÇALIŞMALARINIZDA BAŞARILAR DİLERİM