NVİVO 8 NİTEL VERİ ANALİZ PROGRAMI Eray EĞMİR-090625007

Günümüzde CAQDAS(Computer Aided Qualitative Data Analysis) şemsiyesi altında yer alan programlar, çok geniş sayıda bir dizi yazılım paketini içermektedir. Bunları birleştiren temel ilke ise, nitel verilere yönelik nitel yaklaşıma sahip olmalarıdır(Lewins ve Silver, 2007; akt. Kuş 2010). Verilere yönelik bu nitel yaklaşım ise, ‘içerik analizi’ metodundan farklıdır(Kuş, 2010)

Nitel veri analiz programları, araştırmacılar tarafından çoğunlukla yanlış anlaşıldığı üzere sadece verileri organize etmeye yarayan bir araç değildir; kategorilerin hiyerarşik düzenlenişinden daha fazlasına olanak tanımaktadır(MacNillan ve Koenig, 2004; akt. Kuş, 2010)

CAQDAS, üç kuşakta sınıflandırılan bir evrim sürecini izlemiştir(Fielding ve Lee, 2002; akt. Kuş, 2010): Kuşaklar Teknikler Olanaklar Word işlemcisi ve veri tabanı düzenleme sistemleri Kes ve kopyala Veri düzenlemenin temel gereklerini sağlamada yetersiz Uzmanlaşmış kodlama ve geri çağırma programları Sofistike kes ve kopyala İndeksleme Memo Yapılaşmamış metin formundaki veriyi düzenleme kabiliyeti var Gelişmiş kodlama ve geri çağırma programları Birlikte beliren kodları arama, karmaşık ilişki ağları inşa etme, model inşa etme Teori inşası ve hipotez testini destekliyor

NVİVO 8 PROGRAMININ ARAYÜZÜ NVivo programındaki çalışma alanı temelde üç pencereden oluşmaktadır: Navigation View: Bu pencerede programın temel işlevlerine işaret eden ögeler(sources,nodes,sets vb. yer almaktadır) List View: dosya içeriklerinin görüntülendiği penceredir. Detail View: Projedeki her bir ögenin içeriğine bu pencereden ulaşılabilir(Kuş, 2010)

NVİVO’da ÇALIŞMAYA BAŞLAMA NVivo ile çalışmaya başladığınızda yapacağınız ilk şey proje oluşturmaktır. NVivo’da proje, veri kaynaklarının ve tüm analiz basamaklarının saklandığı yerdir. Kısaca NVivo’daki proje dosyası şunları içermektedir: İnternal Sources(veri kaynakları): Görüşme deşifreleri, ses kayıtları, resimler, videolar gibi tüm birincil veri kaynakları External Sources: Kitaplar, elde yazılmış günlükler gibi programa “import” edemeyeceğiniz kaynaklar Memos: Gözlemlerinizi ve düşüncelerinizi kaydettiğiniz belgeler(Kuş, 2010)

Nodes: Kodlamada kullandığınız tema, kategori veya case’ler Attributes: Cinsiyet, yaş vb. demografik değişkenler ya da case’lere ait özellikler Queries: Fikirlerinizi sorgulamak ya da kategorileriniz arasında ilişkiler, örüntüler aramak için kullandığınız işlev Models: Verilerinizi, kategorilerinizi, fikirlerinizi grafiksel gösterimlere dönüştürebileceğiniz işlev(Kuş, 2010)

1.NVİVO ile LİTERATÜR TARAMA Kodlama yapma Nitel veri analizinde temel süreç kodlamadır. Kodlama sırasında orijinal metin ya da veri kaynağı içinden bir parçayı seçip belirli bir kategori ya da tema içine koyarız. NVivo’da bu kategori ya da temalara “node” adı verilmektedir. NVivo’da bir “case” ise cinsiyet, yaş vb. demografik değişkenlerin ya da belirli özellikleri ifade eden attribute’lara sahip bir node’dur. Araştırmanızdaki bir kişi ya da bir entiteyi temsil edebilir. Örneğin, araştırmanıza bağlı olarak case’iniz bir kurum, bir kişi ya da bir yer olabilir. Kısacası NVivo’da case’leri “analiz birimimiz” olarak düşünebiliriz(Kuş, 2010)

In-vıvo oluşturulan her node, NVivo’da “free node”u temsil eder In-vıvo oluşturulan her node, NVivo’da “free node”u temsil eder. “Free node” aralarında hiyerarşik ilişki kurulamayacak olan node’lardır. NVivo’da bundan başka bir de “tree node”lar vardır. “Tree node”lar, “free node”ların tersine hiyerarşik ilişkiye sahip olan node’lardır. “Tree” ifadesi, dallara ayrılabileceğini simgelemektedir(Kuş, 2010)

Nitel veri analizi programlarının en büyük katkılarından birisi “ coding and retrieving” işlevidir. Bu işlev, nitel araştırma metodolijisindeki bağlamsızlaştırma ve yeniden bağlamsallaştırma süreçlerine karşılık gelir. Kodlamadan sonraki adım ise, kategori içeriklerini, yapılan kodlamaları genişletmek ya da daraltmak üzere kontrol etmektir. İşte bu süreçte kodlana metin parçalarını orijinal bağlamı içinde görmek gerekebilir. Kodlamadaki bu iki temel süreçten ilki “bağlamsızlaştırma”ya, diğeri ise “yeniden bağlamsallaştırma”ya karşılık gelmektedir(Kuş,2010)

İlintiler: Nitel veri analiz programlarının en büyük katkılarından birisi de çeşitli ilintiler kurmaya imkan vermesidir. NVivo ile kategoriler, belgeler, resimler vb. arasında çeşitli ilintiler kurmak mümkündür. “Memo link” “Memo” nitel araştırma metodolojisinde kullanılan bir terimdir. Bir memo, araştırmacının saha notları, gözlem notları ya da analiz notları ya da araştırma günlüğü olabilir(Gibbs, 2002; akt. Kuş, 2010)birincil veriler ve memo’lar arasındaki ayrımın ne kadar katı çizileceğine ilişkin karar araştırmacıya ati metodolojik bir karardır(Kuş, 2010)

2.NİTEL GÖRÜŞMELERİN ANALİZİ Ses dosyalarını kodlama Ses kayıtları üzerinde doğrudan kodlama yapabilmek, araştırmacıların izledikleri geleneksel süreçleri dönüştürmektedir. Şöyle ki, teknolojinin sunduğu imkanlarla artık görüşme ses kayıtları, deşifre edilip metin biçimine getirildikten sonra bir kenara bırakılacak veri kaynağı durumunda değildir. Tersine, analiz boyunca elimizin altında bulunan, üzerinde kodlama yapabileceğimiz, analiz boyunca istediğimiz anda tekrar dinleyebileceğimiz ve raporlaştırma aşamasında dahi kullanabileceğimiz bir veri kaynağı durumundadır(Kuş, 2010).

Grafik oluşturma Rapor oluşturma “Relationships” oluşturma NVivo’da yer alan “Relationships” işlevini kullanarak projede yer alan ögeler arasında ilişki kurulabilir. Model oluşturma NVivo’da veriler arasındaki bağlantıları, ilişkileri görselleştirmek üzere çeşitli modeller oluşturulabilir. Grafik oluşturma NVivo’da matris arama sonuçlarını, kodlamaları ya da attribute’ların case’lere dağılımını gösteren iki ya da üç boyutlu grafikler hazırlamak mümkündür. Rapor oluşturma NVivo’da istenilen zamanda projenin, veri kaynaklarının, node’ların ve case’lerin özet raporları alınabilir(Kuş, 2010)

3.OTOFOTOGRAFİ ARAŞTIRMASI Fotoğraf gibi görsel verilerin analizinde bilgisayar programlarının katkısı çarpıcıdır. Fotoğraflar daha detaylı analiz edilebilir, fotoğraflardaki belli bölümler kategorileştirilebilir ve bu sürecin geri dönülerek kontrol edilmesi de çok daha kolay ve hızlıdır(Kuş, 2010)

4.AÇIK-UÇLU SURVEY SORULARININ ve ODAK GRUP(FOCUS GROUP) GÖRÜŞMELERİNİN ANALİZİ NVivo’da odak grup analizinin otomatik kodlama ile yapılabilmesi için öncelikle odak grup görüşme metninin biçimsel düzenlenmesi önem taşımaktadır. Veri kaynağını programa aktarmadan önce ya da programlandıktan hemen sonra gerekli biçimsel düzeltmeyi yapabiliriz. Odak grup görüşme metninin biçimsel düzenlenmesi: görüşmede yöneltilen sorular ayrı paragraf olarak düzenlenmeli ve yanıtlar da aynı biçimde bir paragraf olarak düzenlenmelidir. Katılımcıların adları(ya da kod adları) alt-başlık gibi ayrı bir satırda yer almalı ve yanıtları bu başlığın altında yer almalıdır(Kuş, 2010)

Açık-uçlu survey sorularının analizi Odak grup görüşmesi üzerinden anlatılan otomatik kodlama süreci, açık-uçlu soruların analizi için de kullanılabilir. Burada da soru formunun biçimsel olarak düzenlenmesi önem taşımaktadır. Soru formundaki sorular ayrı bir paragraf, yanıtlar ise ayrı bir paragraf olarak düzenlenmelidir. Kısaca, soru ve yanıtlar arasında bir satır boşluk bulunmalıdır(Kuş,2010)

KAYNAKÇA Kuş, E. (2010). NVIVO 8 ile Nitel Araştırma Projeleri. Ankara: Anı Yayıncılık