YEREL YÖNETİMLERİN ÖZ GELİR YARATMA KAPASİTESİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ SALİH TANRIKULU GELİR İDARESİ GRUP BAŞKANI

BELEDİYELERİN MEVCUT GELİRLERİ 1- ÖZ GELİRLERİ 2- MERKEZİ BÜTÇEDEN YAPILAN TRANSFERLER OLMAK ÜZERE İKİYE AYRILMAKTADIR.

1- BELEDİYELERİN ÖZ GELİRLERİ; 1319 SAYILI EMLAK VERGİSİ KANUNUNA GÖRE ALINAN EMLAK VERGİSİ, 2464 SAYILI BELEDİYE GELİRLERİ KANUNUNA GÖRE ALINAN VERGİLER, HARÇLAR, HARCAMALARA KATILMA PAYLARI, ÜCRETLER VE MADENLERDEN VE MÜZE GİRİŞ ÜCRETLERİNDEN AKTARILAN PAYLAR DİĞER ÖZ GELİRLERİ Olarak Söylenebilir.

2464 SAYILI KANUNDA BELEDİYELER İÇİN; - 6 ADET VERGİ - 12 ADET HARÇ öngörülmüştür. VERGİ VE HARÇLARDAN MAKTU OLARAK DÜZENLENENLER İÇİN ALT VE ÜST LİMİTLER KONULMUŞ, BU LİMİTLER ARASINDA MİKTAR TESPİT ETME YETKİSİ; VERGİLERDE BELEDİYE MECLİSİNE, HARÇLARDA İSE BAKANLAR KURULUNA VERİLMİŞTİR.

A. VERGILER 1. EMLAK VERGİSİ 2. ILAN VE REKLAM VERGISI 3 A. VERGILER 1. EMLAK VERGİSİ 2. ILAN VE REKLAM VERGISI 3. EĞLENCE VERGİSİ 4. HABERLEŞME VERGİSİ 5. ELEKTRİK VE HAVAGAZI TÜKETİM VERGİSİ 6. YANGIN SİGORTASI VERGİSİ 7. ÇEVRE TEMİZLİK VERGİSİ

B. HARÇLAR 1. İŞGAL HARCI 2. TATİL GÜNLERİNDE ÇALIŞMA RUHSATI HARCI 3 B. HARÇLAR 1. İŞGAL HARCI 2.TATİL GÜNLERİNDE ÇALIŞMA RUHSATI HARCI 3. KAYNAK SULARI HARCI 4. TELLALLIK HARCI 5. HAYVAN KESİMİ MUAYENE VE DENETLEME HARCI 6. ÖLÇÜ VE TARTI ALETLERİ MUAYENE HARCI) 7. BİNA İNŞAAT HARCI 8. KAYIT VE SURET HARCI 9. İMAR İLE İLGİLİ HARÇLAR a) Parselasyon Harcı b) İfraz ve Tevhit Harcı c) Plan ve Proje Harcı d) Zemin Açma İzni ve Toprak Hafriyat Harcı f) Yapı Kullanma İzni Harcı 10. İŞYERİ AÇMA İZİN HARCI 11. MUAYENE, RUHSAT VE RAPOR HARCI 12. SAĞLIK BELGESİ HARCI

C. PAYLAR BU PAYLAR; - HARCAMALARA KATILMA PAYI İLE - MADENLERDEN VE MÜZE GİRİŞ ÜCRETLERİNDEN AKTARILAN PAYLARDIR. HARCAMALARA KATILMA PAYLARI; TEMEL KENTSEL ALTYAPI HİZMETLERİ OLAN SU, KANALİZASYON VE YOL HARCAMALARININ BİR BÖLÜMÜNÜN BU HİZMETLERDEN FAYDALANANLAR ARASINDA BÖLÜŞTÜRÜLMESİ SURETİYLE ELDE EDİLEN GELİRLERDİR. BELEDİYE SINIRLARI VE MÜCAVİR ALANLARDA BULUNAN MADENLERDEN VE MÜZE GİRİŞ ÜCRETLERİNDEN BELEDİYELERE PAY AKTARILMAKTADIR. (TBMM’NE AİT MİLLİ SARAYLAR HARİÇ) . 1.YOL HARCAMALARINA KATILMA PAYI 2. KANALİZASYON HARCAMALARINA KATILMA PAYI 3. SU TESİSLERİ HARCAMALARINA KATILMA PAYI 4. MADENLERDEN VE MÜZE GİRİŞ ÜCRETLERİNDEN AKTARILAN PAYLAR

D. ÜCRETLER VERGİLER, HERHANGİ BİR HİZMETLE BAĞLI OLMAKSIZIN, HARÇLAR , BELEDİYELERİN SUNDUĞU HİZMETLERİN KARŞILIĞI OLARAK KANUNLA DÜZENLENEN, GELİR KAYNAKLARIDIR. ÜCRETLER İSE, İLGİLİLERİN TALEBİNE BAĞLI OLARAK YAPILAN HİZMET VE İŞLER KARŞILIĞINDA ALINAN BEDELDİR. VERGİ, HARÇ, KATILMA PAYI VE ÜCRETLERDEN OLUŞAN ÖZ GELİRLERİ ARASINDA EMLAK VERGİSİ EN YÜKSEK ORANA SAHİPTİR.

2 . MERKEZİ BÜTÇEDEN YAPILAN TRANSFERLER İL ÖZEL İDARELERİ VE BELEDİYELERİN GELİRLERİNİN ÖNEMLİ BİR KISMI MERKEZİ BÜTÇE VERGİ GELİRLERİNDEN BU İDARELERE YAPILAN TRANSFERLERDEN OLUŞMAKTADIR. ÜLKEMİZDE MERKEZİ İDAREDEN MAHALLİ İDARELERE TRANSFER SİSTEMİ PAY AYIRMA YÖNTEMİNE DAYANMAKTADIR. 1/7/2008 TARİHİNDEN İTİBAREN 5779 SAYILI KANUNLA MERKEZİ BÜTÇE VERGİ GELİRLERİNDEN BU İDARELERE YAPILAN TRANSFERLER, GENEL BÜTÇE VERGİ GELİRLERİ TAHSİLÂTI TOPLAMININ; YÜZDE 2,85’İ BÜYÜKŞEHİR DIŞINDAKİ BELEDİYELERE, YÜZDE 2,50’Sİ BÜYÜKŞEHİR İLÇE BELEDİYELERİNE VE YÜZDE 1,15’İ İL ÖZEL İDARELERİNE AYRILMAKTADIR. BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE SINIRLARI İÇİNDE YAPILAN GENEL BÜTÇE VERGİ GELİRLERİ TAHSİLÂTI TOPLAMININ YÜZDE 5’İ İLE GENEL BÜTÇE VERGİ GELİRLERİ TAHSİLÂTI TOPLAMI ÜZERİNDEN BÜYÜKŞEHİR İLÇE BELEDİYELERİNE AYRILAN PAYLARIN YÜZDE 30’U BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE PAYI OLARAK AYRILMAKTADIR

GENEL BÜTÇE VERGİ GELİRLERİNDEN AYRILAN PAYLAR 5779 SAYILI KANUN BÜYÜKŞEHİR BELEDİYELERİ SINIRLARI İÇİNDEKİ GBVG’NİN % 5’İ İLÇE BELEDİYELERİNİN % 30’U DİĞER BELEDİYELER % 2,85 BÜYÜKŞEHİR İLÇE BELEDİYELERİ % 2,50 İL ÖZEL İDARELERİ % 1,15

BELEDİYELERİN, YUKARIDA SAYILANLAR DIŞINDA BAŞKA ÖZ GELİRLERİ DE BULUNMAKTADIR. - İŞLETME VE TEŞEBBÜS GELİRLERİ, - CEZA VE FAİZ GELİRLERİ, - BELEDİYE MALLARININ SATIŞINDAN VEYA KİRALANMASINDAN ELDE EDİLEN GELİRLER Bunlar arasındadır.

3- YEREL YÖNETİMLERİN ÖZ GELİRLERİN ARTIRMAYA YÖNELİK KANUN DEĞİŞİKLİĞİ YEREL YÖNETİMLERİN ÖZ GELİRLERİNİN YENİDEN DÜZENLENMESİ VE ARTIRILMASI AMACIYLA (KONAKLAMA VERGİSİ İLE YAPI KULLANMA İZNİ VE CİNS DEĞİŞİKLİĞİ HARCI GİBİ DÜZENLEMELERİ DE İÇEREN) VE 2006 YILINDA BAŞBAKANLIK TARAFINDAN HAZIRLANAN “İL ÖZEL İDARESİ VE BELEDİYE GELİRLERİ KANUNU TASARISI” 2008 YILINDA TBMM’ DE GÖRÜŞÜLMÜŞ, ANCAK YASALAŞMAMIŞTIR.

4. YEREL YÖNETİMLERİN MEVCUT DURUMDA ÖZ GELİRLERİNİ ARTIRMAYA YÖNELİK YAPILABİLECEK DEĞİŞİKLİKLER 1. EMLAK VERGİSİ KANUNUNDA YAPILABİLECEKLER A) BİNA METREKARE NORMAL İNŞAAT MALİYET BEDELLERİ TESPİTİ - EMLAK (BİNA) VERGİSİNİN TARH VE TAHAKKUKU İLE İLGİLİ OLARAK HER YIL BAKANLIĞIMIZ İLE BAYINDIRLIK VE İSKAN BAKANLIĞINCA BİNA METREKARE NORMAL İNŞAAT MALİYET BEDELLERİ TESPİT EDİLEREK RESMİ GAZETE İLE İLAN EDİLMEKTEDİR. BU DEĞERLER PİYASADAKİ ALIM SATIMLARDA UYGULANMAKTA OLAN RAYİÇ DEĞERLERİN ALTINDA BULUNMAKTADIR.

BU İTİBARLA, BİNA METREKARE NORMAL İNŞAAT MALİYET BEDELLERİNİN PİYASA RAYİÇLERİNE YAKIN BELİRLENMESİ HALİNDE EMLAK VERGİSİ TAHSİLATININ ARTIRILMASI MÜMKÜN BULUNMAKTADIR. BİNA METREKARE NORMAL İNŞAAT MALİYET BEDELLERİ 15/03/1972 TARİHLİ RESMİ GAZETE’DE YAYIMLANAN “EMLAK VERGİSİNE MATRAH OLACAK VERGİ DEĞERLERİNİN TAKDİRİNE İLİŞKİN TÜZÜK” ESASLARINA GÖRE TESPİT EDİLMEKTEDİR. TÜZÜĞÜN 10 UNCU MADDESİ HÜKMÜNE GÖRE TESPİT EDİLEREK 15/12/1982 TARİHLİ RESMİ GAZETE’DE YAYIMLANAN “BİNA İNŞAAT SINIFLARININ TESPİTİNE DAİR CETVEL” DEKİ ÖZELLİKLERE GÖRE BELİRLENMEKTEDİR.

* EMLAK VERGİSİ UYGULAMASINDA VERGİYE MATRAH OLACAK VERGİ DEĞERLERİNİN TAKDİRİNE İLİŞKİN TÜZÜĞÜN 1972 YILINDA, * BİNA İNŞAAT SINIFLARININ TAYİNİNE DAİR CETVELİN DE 1982 YILINDA, YAYIMLANMIŞ OLMASI VE İNŞAAT TEKNOLOJİSİNDE YAŞANAN SÜREKLİ GELİŞME NEDENİYLE ANILAN CETVELİN GÜNCELLENMESİ GEREKLİ BULUNMAKTADIR. BU YAPILMADIĞINDAN BİR ÇOK YENİ YAPI MALZEMESİ CETVELDE YER ALMAMAKTADIR. BU HUSUSLAR YERİNE GETİRİLDİĞİNDE EMLAK VERGİSİNİN ARTIRILMASI SÖZ KONUSU OLABİLECEKTİR.

B) ASGARİ ÖLÇÜDE ARSA VE ARAZİ METREKARE BİRİM DEĞER TAKDİRLERİ TAKDİR KOMİSYONLARINCA DÖRT YILDA BİR ASGARİ ÖLÇÜDE ARSA VE ARAZİ METREKARE BİRİM DEĞER TAKDİRLERİ YAPILMAKTADIR. ARSA VE ARAZİNİN EMLAK VERGİ DEĞERİ, TAKDİR KOMİSYONLARINCA DÖRT YILDA BİR TAKDİR EDİLEN ASGARİ ÖLÇÜDE ARSA VE ARAZİ METREKARE BİRİM DEĞERLERİ ESAS ALINARAK HESAPLANAN DEĞER; BİNALAR İÇİN İSE; HER YIL BAKANLIĞIMIZ İLE BAYINDIRLIK VE İSKAN BAKANLIĞINCA MÜŞTEREKEN TESPİT VE İLAN EDİLEN BİNA METREKARE NORMAL İNŞAAT MALİYET BEDELLERİ ESAS ALINARAK HESAPLANAN MALİYET BEDELİNE, ASGARİ ÖLÇÜDE ARSA VE ARAZİ METREKARE BİRİM DEĞERLERİ ESAS ALINARAK HESAPLANAN ARSA VEYA ARSA PAYI DEĞERİNİN EKLENMESİ SURETİYLE ORTAYA ÇIKAN DEĞERDİR. BU AÇIKLAMALAR ÇERÇEVESİNDE ARSA VE ARAZİ TAKDİRLERİNİN RAYİÇ DEĞERE YAKIN BELİRLENMESİ HALİNDE EMLAK VERGİ DEĞERİNDE, DOLAYISIYLA TAHSİL EDİLECEK EMLAK VERGİSİNDE ARTIŞ OLACAĞI AÇIKTIR.

2- BELEDİYE GELİRLERİ KANUNUNDA YAPILABİLECEKLER 2464 SAYILI KANUNDA YER ALAN MAKTU VERGİ VE HARÇ TARİFELERİ 1/1/2005 TARİHİNDE 5281 SAYILI KANUNLA ARTIRILMIŞ OLUP BU TARİHTEN İTİBAREN SÖZ KONUSU VERGİ VE HARÇLARDA HERHANGİ BİR ARTIŞ YAPILMAMIŞTIR. 2464 SAYILI BELEDİYE GELİRLERİ KANUNUNUN 96 NCI MADDESİNİN (C) FIKRASINDA; “BAKANLAR KURULU BU KANUNDA YER ALAN MAKTU VERGİ VE HARÇLARIN EN AZ VE EN ÇOK MİKTARINI BELİRLEYEN HADLERİ BİRLİKTE VEYA AYRI AYRI YAHUT HER VERGİ VE HARÇLA İLGİLİ TARİFELERDE YER ALAN EN AZ VE EN ÇOK HADLERİ BİRLİKTE VEYA AYRI AYRI ON KATINA KADAR ARTIRMAYA VE KANUNDA YAZILI HADLERDEN AZ VE BU HADLERİN ON KATINDAN ÇOK OLMAMAK ÜZERE YENİ HADLER TESPİT ETMEYE VE 21 İNCİ MADDEDE YAZILI EĞLENCE VERGİSİ NİSPETLERİNİ BİRLİKTE VEYA AYRI AYRI BİR KATINA KADAR ARTIRMAYA VEYA SIFIRA KADAR İNDİRMEYE YETKİLİDİR.” HÜKMÜ YER ALMAKTA OLUP, BU YETKİ HENÜZ KULLANILMAMIŞTIR. 2464 SAYILI KANUNDA YER ALAN MAKTU VERGİ VE HARÇLARIN TARİFELERİ BU YETKİ KULLANILMAK SURETİYLE BAKANLAR KURULUNCA ON KATINA KADAR ARTIRILMASI MÜMKÜN BULUNMAKTADIR.

3. PERSONEL İHTİYACI BELEDİYELERİN YETERLİ PERSONELİ OLMADIĞI GEREKÇESİYLE GELİRLERİNİN TAHSİL EDİLEBİLMESİNDE GÜÇLÜKLER YAŞANDIĞI BİLİNMEKTEDİR. KANUNLARLA VERİLEN GELİRLERİN SAĞLIKLI BİR ŞEKİLDE TOPLANMASI HALİNDE BELEDİYELERİN GELİRLERİNDE BÜYÜK ÖLÇÜDE ARTIŞ SAĞLANACAKTIR. BU NEDENLE GELİRLERİN TOPLANABİLMESİ AMACIYLA YETERLİ BİRİKİME SAHİP PERSONEL İSTİHDAM EDİLMESİ GEREKMEKTEDİR.

TEŞEKKÜRLER…