Tıp Fakültelerinin Misyonları ve Mesai Dışı Çalışma Prof. Dr Tıp Fakültelerinin Misyonları ve Mesai Dışı Çalışma Prof.Dr.Şükrü Hatun Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanı 31 Ocak-1 Şubat 2014, Ankara

Kurumlarımızı/değerlerimizi koruma misyonu için teşekkürler Cesaret, umutsuzluğa rağmen ilerleyebilme yetisi. Sağlıkta dönüşüm programı hatalı bir şekilde üniversite hastanekerinin sistem içinde olumsuzlanması, katı uygulamalar döneminde kuruldu ve esas ihtiyaç bvurdan kaynaklandı. Nafile dinamizm..içeriksizlik/hız/yüzeysellik vs..

Tıp Fakülteleri: Akademik Kamu Kurumu Eğitim Mezuniyet öncesi/Uzmanlık eğitimi/Sürekli tıp eğitimi Sağlık sistemine destek Sevk edilen hastalar Profesyonel önderlik Topluma yönelik etkinlikler için merkez Birinci basamak sağlık hizmetlerinin yönetimi Araştırma Temel bilimler Klinik araştırmalar Sağlık hizmeti araştırmaları Eğitim araştırmaları Hasta bakımı Yatan hasta/ Ayaktan hasta /Günübirlik hasta, Acil ve Elektif, Rehabilitasyon Sosyal Devletin meşruiyeti Politik sembol Sosyal destek merkezi Mesleki güç odağı Ulusal değer/onur İş sahası Hastane içinde Sağlık çalışanları Diğer çalışanlar Hastane dışında Tedarikçiler Transport Diğer Son yıllarda üniversiteler ve tıp fakülteleri ile ilgili bir misyon çoğalması yaşandığını söyleyebiliriz. Eğitim, araştırma, topluma hizmet – hangisine yetişeceğiz? Sorusu gerçek ve önemli sorulardır. Öte yandan ise Üniversite mi toplumu yönlendiriyor? Yoksa toplumsal dinamikler (piyasa ekonomisi) ve politika mı üniversiteyi şekillendiriyor? Bizler hangisini istiyoruz? Noktalarında bir karmaşanın var?. Bu süreç sağlık sistemi içinde kurucu, yön verici bir kurum olan ve 60-70 yıllık birikimleri temsil eden tıp fakültelerinin sistem içindeki etkisini yitirdiği zamanlar Bir sağlık işletmesi değil;rekabet vs yerine işlevleri arasındaki sinerji ile canlılığı koruyan bir akademik kurum

Tam Gün Yasası ve sonrasındaki dönemin tıp fakülteleri üzerine etkileri Mali disiplinin sağlanması ve SGK sistemi ile bütünleşme-Olumlu Öğretim üyesi muayene farkının kaldırılması-Olumsuz Farklı statüde çalışan öğretim üyelerinin oluşması-Olumsuz İşlem puanlarına dayalı ek ödeme sistemine geçilmesi- Büyük ölçüde olumsuz Tıp Fakültelerinin eğitim ve araştırma misyonlarının geri planda kalması-Olumsuz Son yıllarda yetkililerin tıp fakültelerinin misyonlarına karşı en hafif deyimle “anlayışsızlık” içinde olduklarını görüyoruz. Değişimin üniversiteler açısından bir eksen kaymasına neden olduğundan endişe edenlerin sayısı artmaktadır.. Bunun en açık kanıtı ülke sağlık harcamalarından üniversite hastanelerinin aldığı paydır ve diğer uygulamalardır.

Özel muayenenin Kaldırılması: “Kaybet/Kaybet” Öğretim üyelerine muayene olma ihtiyacı duyan hastalar cepten daha çok para ödeyerek ve daha çok zorluk çekerek sağlık hizmetine ulaşabildi Üniversite hastaneleri gelirlerinin % 10-15’ini kaybetti Hastaların tercih ettiği öğretim üyeleri başta olmak üzere bir çok öğretim üyesi gelir kaybına uğradı ve bunların önemli kısmı muayenehane açtı veya ücretsiz izin aldı SGK’nın özel sağlık kurumlarına ödediği miktarlar arttı Önemli sayıdaki hasta grubu üniversite hastanelerinin vaka serilerinden çıktı

Özel muayene öncesi ve sonrası Ek Ödeme Dağıtımı Buradaki bilgilerden görüleceği üzere öğretim üyelerine 2010’da 23+7 özel olmak üzere 30 milyon TL ek ödeme dağıtılmış, maliyenin ek kaynağı ile 2011’de 37 milyona çıkarılmış ve 2012 mart ayından itibaren hazineden gelen yıllık 11 milyon TL kaynak kesilmesine rağmen aynı miktarda ek ödeme dağıtılmaya devam edilmiştir. Öğretim üyelerinin doğrudan emeği ile elde edilen gelir ortadan kalkmasına rağmen, öğretim üyelerine daha fazla ek ödeme verildi. Özel muayeneye dayalı gerçek performans yerine mesai içi “fake” puanlarla dağıtılan ek ödeme dönemi..

Şuçlama yerine konuşarak sorunlarımız çözme zamanı Şimdi “düzeltme” dönemine giriyoruz? (İki adım geriden sonra bir adım ileri dönemi?) Başta poltikacılar ve yöneticiler olmak üzere herkesin yerme, kötüleme, küçümseme yerine düzeltici, uyarıcı ve esinleyici dille konuşması igerekiyor.. Amacımız kurumlarımızın ve ülkemizin ileri gitmesi. Bunun için üniversitelere ve akademisyenelere de büyük görevler düşüyor. Hepimizin “büyük savruluşları önlemek için hükümete ve yöneticilere gerçekleri söylemesi gerekiyor.

Tıp Fakültelerinde öğretim üyeliği ve mesai dışı çalışma Hem hekim hem öğretmen: İki meslek sahibi talihli bir insan Yeni bir öğretim üyesi kuşağına ihtiyaç var. Tam gün çalışmayı ilke edinen, Bütün bilgi ve birikimlerini kendi kurumları için kullanan öğretim üyeleri 10-15.000 TL civarında ve emekliliğe yansıyan bir aylık gelirle yetinen Gözü daha çok para kazanmak için dışarda olmayan Tam Gün Yasa’sının layıkıyla uygulanabilmesi için tam gün çalışmayı seçen ve üniversitelerde kalmaya karar veren öğretim üyelerinin desteklenmesi gereklidir Öğretim üyesine muayene olma ihtiyacı gerçek ve telafisi başka türlü mümkün olmayan bir ihtiyaç Bu ihtiyaç karşılanamazsa hastalar ya özel sağlık kurumlarına ya da muayenehane açan hocalara yöneliyor ve üniversite vaka serilerinden çıkıyor Makul miktardaki ücret hasta ile öğretim üyesi arasında bir sahiplenme yaratıyordu(karşılıklı değer bilme, hasta tarafında tercih edilme vs). Mesai dışı çalışma bu nedenlerle öğretim üyesi misyonları, akademik kamu kurumu değerleri ile uyumlu ve hastaların yararına bir uygulama

Yeni düzenlemeler Büyük ölçüde eski “özel muyane” uygulamasının geri gelmesi anlamına geliyor. Sağlık hizmet bedeli: “Paket” fiyatı? Öğretim üyelerine verilecek pay hesaplanırken o hasta için SGK’dan alınan ücret içindeki “hekim emeği” de hesaplamaya dahil edilecek mi? ( Sayın sağlık bakanı’nın demeçlerine göre “ evet”) Öğretim üyesine verilecek oran: % 50-60 Mesai dışı çalışmaya katkıda bulunan asistanların emeğinin değer bulması Eski dönemdeki “yozlaşmaların” önlenmesi

Öğretim üyelerine verilecek pay hesaplanırken o hasta için SGK’dan alınan ücret içindeki “hekim emeği” de hesaplamaya dahil edilecek mi? “Yani devlet, üniversite hocamıza 55 liralık bir muayene ücreti verirken, vatandaştan da bir 55 lira muayene ücreti alma hakkı olacak.” 4 Ocak 2014 Bir başka seçenek mesai sonrası yapılan işlemlerden SGK’ya fatura edilen tutar üzerinden normal döner sermaye payının alınması yani bunların mesai sonrası puan üzerinden ( % 50 arttırılabilir) öğretim üyesine yansıtılması.

Temel yaklaşımlar Öğretim üyelerine yasal sınırlar içinde maksimum katkı verilmesi (SGK’dan alınan ücret içindeki hekim emeğinin hesaplamaya dahil edilmesi+%60 geri dönüş).Bu şekilde önceki dönemdeki kayıplar hızla telafi edilebilir. Mesai dışı öğretim üyesi çalışmasına asistan katılımı gönüllü olmalı ve kesin olarak emeklerini karşılayacak bir ek ücret verilmelidir (Ayrı bordro ile veya mevcut puan sisteminde % 10-20 ek para almalarını sağlayacak düzenleme ile)

Temel yaklaşımlar Bu çalışmanın saat 16’dan sonra olmasına ve ek hasta kapasitesi yaratması konusunda titiz davranılmalıdır (Kurum için katma değer yaratılması) Bu sistemin rutine olumsuz etkisini önlemek için (öğretim üyelerine muayene olanların gündüz ameliyathane/girişimsel işlem randevularını doldurması, ayrıcalık vs) gereken önlemler alınmalıdır. “Yorganı kendi üzerine çekme” reflekslerine karşı önleme alınmalı, mesai dışı ameliyathane randevu defteri tutulması gibi konular yakından izlenmelidir.

Bundan sonra.. Mesai dışı çalışmanın düzene girmesinden ve yeni Tam Gün Uygulamasının netleşmesinden sonra şu andaki performans sistemi modifiye edilmelidir. Öğretim üyelerinin sağlık hizmetine dayalı performansı esas olarak mesai dışı çalışma ile ilişkilendirilebilir.

Puan toplamaya dayalı ek ödeme Mesai içinde büyük ölçüde asistanların yaptıkları işlemlerin öğretim üyelerine puan olarak girilmesine dayalı bir hesaplamaya dayanmaktadır Hizmet miktarı ve niteliğinde bir artış sağlamamaktadır Öğretim üyelerinin hizmetle ilgili çalışmalarında kesin olarak bir motivasyon sağlamamaktadır Sistemin en önemli hatası öğretim üyelerinin emeğini ölçmek yerine şu veya bu şekilde girilen puanları baz almasıdır Aynı kıdemdeki ve aynı emeği harcayan öğretim üyeleri arasında yalnızca çalıştıkları anabilim dalının puan toplama kapasitesi ve öğretim üyesi sayısı gibi emekle ilgili olmayan faktörlerden kaynaklana büyük farklar olmaktadır

Şubat ayı net ek ödeme miktarları: Bir örnek ... bölümünde kıdemli bir profesörün ek ödemesi 12.371 .. bölümünde benzer kıdemde ve emek yoğunluğunda bir profesörün ek ödemesi 6.687 ...bölümünde tek öğretim üyesi olan bir yrd.doç ek ödemesi 11.746 ...bölümünde aynı kıdemde ve aynı emek yoğunluğunda bir yrd.doç ek ödemesi 5,135

Ek ödeme sistemi: Öneri Mevcut uygulanan girişimşel işlem puanlarına dayalı ek ödeme sistemi terk edilerek, tam gün çalışan öğretim üyeleri için Üniversitelerin insiyatifine bırakılarak gerçekçi performans kriterleri belirlenmelidir (anabilim dalı ve bireysel olarak minimum ders, pratik, yıllık plk operasyon, işlem,yatan hasta sayısı, yatak doluluk oranları vb). Döner sermaye gelirleri bu belirlenen performans kriterlerine göre öğretim üyeleri ve diğer sağlık çalışanları arasında hakkaniyet ile dağıtılmalıdır Bunlar yapılamıyorsa öğretim üyeleri için ek ödemenin % 30’luk dilimi mesai içi puana dayalı olarak değişkenlik göstermelidir.

Ek ödeme dağıtımında emek ve tıp fakültesi kimliği/misyonları dikkate alınmalı Prof. Doç. Yrd.Doç. Araştırma Görevlisi Diğer Çalışanlar Toplam Sayı 100 61 53 322 920 1456 Oran %7 % 4 % 22 % 63 Ek ödemeden alınan pay %25 % 14 % 9 % 31 öğretim üyeleri % 48 Günümüzde ülkemiz tıbbının en önemli sorunlarından birisi temel bilimlerin (daha doğrusu klinikle, doğrudan hizmetle ilgili olmayan bilimlerin) inhibe edilmesi,küçümsenmesidir.Dekan olarak temel bilimlerin yasaların izin verdiği oranlarda ek ödemeden pay almasından yanayım ve bunun tıp fakültesi olmanın ayırt edici niteliği olduğunu düşünüyorum. Aynı şekilde asistan ve diğer çalışanların emeklerinin yeterli değeri bulmasının kurum içi huzur ve adalet bakımından şart olduğunu düşünüyorum. TEMEL TIP 5 % İDARİ Personel 12 % KLİNİK BİRİM 83 % Ek ödeme alan tüm personelin birimlere göre aldıkları pay

Bilimsel ve İnsancıl Bir Tıp İçin

İnsancıl Tıp? Hastalarla hekimler arasında iyi duygular/sevgi/insana-dokulara-ruha saygı temelinde ilişki kurulması Hekimlerin kendi önemlerini geri çekerek, hastaya yer açtıkları, bunu yaparken mutluluk hissettikleri bir ilişki Hastaların güvenle kendi bütünlüklerini teslim ettikleri beklentisi yüksek bir ilişki Arada bir çok araç/gereç olsa da insanların yüzleri/gözleri ile kurulan bir ilişki

rekabetçi, tüketim odaklı yarı sanal dünyası İyi İnsan/hekim ? Sosyal yaşamda yasal ve toplumsal kurallara uyan Dürüst, Namuslu, Üretken , Çalışkan Bilgi ve görgüye önem veren Toplumu yaşamdaki eylem ve düşünceleri ile aydınlatan Empati, dayanışma ve paylaşmayı bilen Bilgiye, değerlere ve ilişkilerine sadakat duyan Alçak gönüllü ve nazik olan Sosyo-ekonomik, sosyo-kültürel ve psikolojik etkenler İyi insan/hekim olmayı güçleştiriyor. Günümüzün kaotik, rekabetçi, tüketim odaklı yarı sanal dünyası

Yeni Yıla Girerken Önemli Sorunlar Öğrenci kontenjanlarında ve öğrenci hareketlerinde kontrolsüz artış Üniversite hastanelerinin sağlık sistemi içinde yeterli değeri bulmaması ve SUT fiyatlarının yetersizliği Üniversite hastanelerinde hizmete ağırlık verilmesinden kaynaklanan misyon çatışması Performans sisteminin yozlaştırıcı etkisinden kaynaklanan sorunlar Asistan sayılarında azalma Bütün bunlara rağmen bu yılı bütün çalışanlar ve öğrencilerimizle birlikte iyi bir şekilde tamamladığımızı düşünüyorum.Teşekkür ediyorum

Sonuç: Kaybolan ve korumamız gereken Prof. Dr. Annette Grüters-Kieslich “Bilim adamı- doktor” yok olmakta olan bir tür. Bunu korumamız lazım. Yöneciler olarak benim en önemli misyonumuz bu olmalı