Ülkemizde Ambalaj Atığı Yönetimi Hülya ÇAKIR Çevre Mühendisi Çevre ve Orman Bakanlığı Eskişehir 04 Mart 2010

Sunumun İçeriği Ambalaj Atık Yönetimi ile İlgili Mevzuat Ambalaj Atığı Yaşam Döngüsü Yönetmelikteki Sorumluluk Paylaşımı Ambalaj Üreticileri, Piyasaya Sürenler, Satış Noktaları, Yetkilendirilmiş Kuruluş, Belediyeler, Ambalaj Atığı Üreticileri) Lisans Uygulaması Ambalaj Atığı Yönetim Sistemi

Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği 24 Haziran 2007 tarih ve 25534 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Yönetmeliğin Kapsamı Plastik,metal,cam,kağıt-karton Yönetmelik evsel, endüstriyel, ticari ve işyeri olmasına bakılmaksızın yurt içinde piyasaya sürülen Plastik,metal,cam,kağıt-karton kompozit ve benzeri malzemelerden yapılmış bütün ambalajları ve bu ambalajların atıklarını kapsamaktadır. Tehlikeli, tıbbi,tehlikeli kimyasal maddelerle kontamine olmuş ambalajlar Yönetmelik kapsamı dışındadır.

Ambalaj Atığı Yaşam Döngüsü Ayırma Tesisi Ambalaj Üreticisi Toplama-Taşıma Piyasaya Süren/ Marka Sahibi İthalatçı Geri Dönüşüm Tesisi Satış Noktası Biriktirme Son kullanıcı

I -Ambalaj Üreticileri Ambalaj malzemesi ve ambalajın kendisini üretenler ile ambalajın doğrudan üretildiği ürünü piyasaya sürenlere tedarik edenleri veya bu ürünleri ithal edenleri,

Ambalaj Üreticisinin Yükümlülükleri Internet erişim şifresi ile kod numarası almak Ek-4 Ambalaj Üreticisi Müracaat Formu’nu doldurmak Tekrar kullanıma, geri dönüşüme, geri kazanıma uygun üretmek Ambalaj Üreticisinin Yükümlülükleri Ek-4 bildirimini şubat ayının sonuna kadar il müdürlüğüne göndermek Az atık üretecek ambalaj üretmek Eğitim yapmak Ambalajlar Ambalajlı olarak satışa sunuluyorsa (koli, shring, Çuval) Ek-5 Piyasaya Süren Müracaat Formu’nu doldurmak

Ek-4 Ambalaj Üreticisi Müracaat Formu kutsan1974 kutsan1974 kutsan1974 kutsan1974 kutsan1974 kutsan1974 kutsan1974 kutsan1974

II -Piyasaya Süren İşletmeler (Bir ürünü bu Yönetmelik kapsamındaki ambalajlar ile paketleyen gerçek veya tüzel kişiyi, üretici tarafından direk olarak piyasaya sürülmemesi durumunda ambalajın üzerinde adını ve/veya ticari markasını kullanan gerçek veya tüzel kişiyi, üreticinin Türkiye dışında olması halinde, üretici tarafından yetkilendirilen temsilciyi ve/veya ithalatçıyı) Olarak tanımlanmaktadır.

Piyasaya süren işletmelerin Yükümlülükleri Internet erişim şifresi ile kod numarası almak Eğitim yapmak Ek-5 Piyasaya Süren Müracaat Formu’nu doldurmak Piyasaya süren işletmelerin Yükümlülükleri Tekrar kullanıma uygun ambalajları tercih etmek Ek-5 bildirimini şubat ayının sonuna kadar il müdürlüğüne göndermek En az atık üretecek ve geri dönüşümü ve geri kazanımı en kolay ve en ekonomik olacak ambalajları kullanmak

işletmelerin Belgelendirme Yükümlülükleri Geri kazanım hedeflerini sağlamak lisanslı işletmeler, belediyeler ve yetkilendirilmiş kuruluşlarla sözleşme yapmak Kaynakta ayrı toplamayla ilgili harcamaları karşılamakla Piyasaya süren işletmelerin Belgelendirme Yükümlülükleri 2009 yılı için Belgelendirme dosyalarını şubat ayının sonuna kadar il müdürlüğüne göndermek 2010 yılı için Belgelendirme dosyası PS de kalacak İl müdürlüğüne gönderilmeyecek On-line belgelendirme yapılacaktır.

Malzemeye göre yıllık geri kazanım hedefleri (%) Yıllar Cam Plastik Metal Kağıt/Karton 2005 32 30 20 2006 33 35 2007 2008 2009 36 2010 37 2011 38 2012 40 2013 42 2014 44 2015 48 2016 52 2017 54 2018 56 2019 58 2020 60

EKONOMİK İŞLETMELER Yönetmelikte tanımlanan ekonomik işletmeler; Ambalaj üreticileri Piyasaya sürenler

Bakanlık veri kayıt programına kaydedilen ekonomik işletme sayısı 2005-Ocak 2010

Ambalajların İşaretlenmesi Ambalajlar; ambalaj üreticileri ve piyasaya süren işletmeler tarafından ambalaj atıklarının geri toplanması, tekrar kullanılması, geri kazanımının kolaylaştırılması ve tüketicinin bilgilendirilmesi amacıyla işaretlenmektedir. Bu işaretleme gönüllülük esasına dayanmaktadır. 20 PAP 4567

III-Yetkilendirilmiş Kuruluşlar Piyasaya sürenler, geri kazanım yükümlülüklerini yerine getirmek için bir araya gelerek kar amacı taşımayan tüzel kişiliğe haiz bir yapı oluşturabilirler, Bu kuruluşa Bakanlık tarafından yetki verilmektedir. (ÇEVKO) Piyasaya sürenler yükümlülüklerini bu Yetkilendirilmiş kuruluşa devredebilirler. Satış noktaları da yükümlülüklerini yerine getirmek amacıyla yetkilendirilmiş kuruluşa üye olabilirler.(Madde-18)

IV-Satış Noktaları Toptan ve/veya perakende olarak ambalajlı ürünlerin satışını yapan iki yüz metrekareden büyük kapalı alana sahip mağaza, market, süpermarket, hipermarket ve benzeri satış yerleri, Olarak tanımlanmaktadır.

Satış noktalarının Yükümlülükleri Ambalaj atıklarının ayrı toplanmasını sağlamak ve tüketicileri bilgilendirmek üzere ambalaj atığı toplama noktaları oluşturmak Ambalaj atıklarını, belediyenin ambalaj atığı toplama planı doğrultusunda sözleşme imzaladığı lisanslı toplama ayırma tesisine vermekle

Satış Noktalarının Yükümlülükleri Bakanlıktan kod numarası almamış işletmeleri tespit ederek Bakanlığa bildirmekle, Kod numarasını almamış işletmelerin ürünlerini satmamakla, Plastik poşet kullanımını en aza indirecek gerekli tedbirleri almakla, Yükümlülükleri doğrultusunda yapılan çalışmaları her yıl şubat ayının sonuna kadar İl Çevre ve Orman Müdürlüklerine göndermekle Yükümlüdürler. 4705

V-Ambalaj Atığı Üreticileri Ambalajlı ürünü kullanarak ambalaj atığının oluşumuna sebep olan tüketiciler, nihai kullanıcılar, satış noktaları ve benzeri gerçek veya tüzel kişiler Olarak tanımlanmaktadır.

Ambalaj Atığı Üreticilerinin Yükümlülükleri Ambalaj atıklarının kaynağında ayrı toplanması konusunda ambalaj atıkları yönetim planını hazırlayarak Bakanlığa sunmuş olan belediyelerde; Plan kapsamında yer alan tüm ambalaj atığı üreticilerinin, oluşturdukları ambalaj atıklarını; belediyenin sistemine uygun olarak biriktirmeleri ve belediye ile anlaşarak ayrı toplama faaliyetini gerçekleştiren lisanslı/geçici çalışma izinli toplama ayırma tesislerine vermeleri gerekmektedir. (Madde 5/d)

VI-Belediyelerin Yükümlülükleri Belediye Kanun ve yönetmeliklerine göre atıkların toplanmasından belediyeler sorumlu olduğundan ambalaj atıklarının toplanması da belediyelerin sorumluluğuna verilmiştir. Belediyeler bu sorumluluğu kendileri tesis kurarak yapabildiği gibi hizmet alımı yoluna giderekte gerçekleştirebilirler. Kendileri yapması durumunda tesisleri için lisans almaları gerekmekte veya Lisans/geçici çalışma izni almış işletmelerle sözleşme imzalamalıdırlar.

VII-Belediye Ambalaj Atığı Yönetim Planı Belediyeler; yürütecekleri ayrı toplama çalışmaları için lisanslı işletmeler, yetkilendirilmiş kuruluşlar ve piyasaya süren işletmelerle birlikte, ambalaj atık yönetim planını hazırlamakla yükümlüdürler. 31 Ağustos 2009 tarihli Bakanlık Makam Olur’u ile belirlenen Ambalaj Atıkları Yönetim Planı (AAYP) Formatı’ na göre hazırlanmalıdır.

Onaylanan Ambalaj atığı Yönetim Planları 2003-Mart 2010)

Ambalaj Atığı Yönetim Planı Onaylanan Belediyelerin Dağılımı (Ocak 2010) 36 3 16 6 2 10 2 1 13 2 1 4 9 2 1 2 1 60 1 1 1 6 1 1 1 3 3 1 1 2 9 6 27 27

Onaylı planların toplam nüfus içindeki oranı

F-Lisans Uygulaması Ambalaj atıklarının toplanması ayrılması ve geri dönüştürülmesi amacıyla faaliyet gösteren veya göstermek isteyen gerçek ve tüzel kişiler tesisleri için lisans almak zorundalar.(Yönetmelik 32 nci madde) Ambalaj atıklarının lisanslı işletmelere verilmesi esastır ve ambalaj atıklarının bunların dışındaki işletmeler tarafından toplanması yasaktır.

Toplama ayırma ve geri dönüşüm tesislerinin illere göre dağılımı (Ocak 2010) 3 2 2 41 9 19 1 21 5 1 2 7 28 1 6 9 1 3 18 2 5 3 8 2 2 1 24 9 2 2 1 5 1 5 1 2 1 3 17 10 11 7 1 30 30

Lisanslı/Geçici Çalışma İzinli Tesis Sayıları (2003- Mart 2010) 31

G-AMBALAJ ATIĞI YÖNETİM SİSTEMİ Geri Dönüşüm Tesisi EK-8 Toplama-Ayırma Tesisi EK-8 Belediye AAYP Gelişme Raporu Ambalaj Atığı Üreticileri Bakanlık Yetkilendirilmiş Kuruluş (ÇEVKO) Ambalaj Üreticisi EK-4 Piyasaya Süren İşletme EK-5 Satış Noktası Malzeme Yetki Lisans Belgeleme Sözleşme Raporlama

2007 yılı ambalaj ve ambalaj atıkları istatistik sonuçları Tablo–1: 2007 yılı ambalaj ve ambalaj atıkları istatistik sonuçları Atık Kodu Ambalaj Cinsi Üretilen Ambalaj Miktarı (t) Piyasaya Sürülen Ambalaj Miktarı (t) Geri Kazanım Oranları (%) Geri Kazanılması Gereken Miktar (t) Geri Kazanılan Miktar (t) Gerçekleşen Geri Kazanım Oranı (%) 15 01 02 PLASTİK 867.221 351.354 35 115.310 139.703 40 15 01 04 METAL 152.562 133.822 46.054 75.323 56 15 01 01 KAĞ./KARTON 1.496.089 558.918 183.718 1.825.692 327 15 01 07 CAM 343.010 352.550 121.987 88.974 25 15 01 05 KOMPOZİT 63.779 49.876 16.822 7.168 14 TOPLAM 2.922.661 1.446.520 483.891 2.136.860 92

Telefon :0.312. 207 50 00 Faks :0.312. 207 64 46 www.atikyonetimi.cevreorman.gov.tr/