TEKNOLOJİK ÖNGÖRÜ İÇİN ULUSAL İNOVASYON BAĞLANTI SİSTEMİ TEKNOLOJİ YÖNETİMİ TEKNOLOJİK ÖNGÖRÜ İÇİN ULUSAL İNOVASYON BAĞLANTI SİSTEMİ Hazırlayanlar: Şenel Etingü Demir Mustafa Altun Bilgen Okumuş Ders Sorumlusu : İlker Murat AR

Teknolojik öngörü, refahın ve yaşam kalitesinin artmasında bilim ve teknolojiyi birbirine bağlayan bir süreç oluşturur. Bu makalede İngiltere , Avusturalya ve Yeni Zelanda’daki teknolojik öngörülerle ilgili tecrübeler göz önüne alınmıştır.

Gelişen dünya , Avrupa’daki sanayileşme ve politik değişimlerin sonucunda endüstriyel ve ekonomik rekabette artış olmuştur.Bu rekabetçi baskılar özellikle Avusturalya , Yeni Zelanda gibi hızlı büyüyen ekonomiye sahip ülkelerin yakınında olan ve düşük işçi maliyetlerine sahip ülkelerde daha şiddetlidir.

Sonuç olarak bilgi temelli endüstride ayakta kalmak için ülkelerin ve firmaların inovasyona gitmeleri gerekir. Bu baskılar büyüyen ekonomik,hükümet harcamalarındaki sağlık,sosyal bakım gibi artışlar,kamusal harcamayı azaltma gibi başka politik baskılardır .

Bilim ve fenin bağlı olduğu kamusal kaynaklar azaldıkça kamusal para ve kredinin değeri artar ve birçok alanda araştırma maliyetleri de artacağından ülkeler bilimin her alanında araştırma yapmayı kaldıramaz.

Özellikle Avusturalya ve Yeni Zelanda gibi küçük ekonomiler ülkenin sosyal ve ekonomik yapı,bilim,teknoloji alternatifleri göz önüne alınarak bir seçim yapılmalıdır

Gibbans ve arkadaşlarının yaptığı araştırmaya göre disiplinler arası çalışmalar ve heterojenlik(çok kökenlilik) üzerinden bilgi üretimi süreci karakterize edilmiştir.Yani inovasyonlar ayrı ayrı çalışan bölümlerin birlikte çalışmasıyla ortaya çıkar.

Teknolojik önsezi,gelişmeler sonucunda oluşan araştırmacılar ve araştırmaların kullanıcıları arasındaki işbirliği, ortaklıklar,iletişim kurma gibi gittikçe artan ihtiyaçları geliştirmede iyi bir fırsat sunmaktadır.

1990’larda büyük önem kazanan teknolojik önsezinin fonksiyonları; ulusların önceliklerini öne çıkaran tercihler sağlar.İletişimi canlandırarak araştırmacıların kullanıcıları ve sunucuları arasında ortaklık meydana getirir.

Teknolojik Öngörüyle İle İlgili Arka Plan 1983’te İngiltere kabinesi ve danışma konseyi Bilim Politikaları Araştırma Ünitesine Almanya,Japonya gibi uygulanabilir teknolojileri araştırmaları için görev vermiştir.Bu araştırma sonucunda, Japonya gibi deniz aşırı ülkelerin tecrübelerinden yararlanılması ve teknolojik önseziye deneysel bazda yaklaşılması gerektiği raporu hazırlanmış fakat bu rapor o dönemde uygulanmaya müsait olmadığı için yayınlanamamıştır.

1992 ‘de John Major’un gelmesiyle Bilim Politikaları Araştırma Ünitesi, Almanya ve Amerika gibi ülkelerdeki yeni teknolojiler araştırılarak yeni bir rapor yayınlanmıştır.Bu raporda İngiltere’deki bilimin refah ve yaşam kalitesinde daha etkili olması,kamudan ödenek alan fen ve teknoloji araştırmacılarının uzun dönemli ihtiyaçlarını belirlemek amaçlarını gerçekleştirebilmek için hükümet “white paper science” adlı önsezi programı başlattı.

Avustralya’da son 20 yılda teknoloji ve sanayi alanında gelişmelerle ilgili hedef planlama çalışmaları; hükümetin isteksizliğinden dolayı azdır.Bu yüzden fen ve teknoloji konusundaki öncelikleri belirleme üniversitelere,hükümet araştırma ajanslarına ,endüstriyel firmalara kalmıştır.

Öncelik belirlemeye ilgiyi arttırmak için Avusturalya Bilim ve Teknoloji Konseyi çalışmalar yapmıştır.Bu kurum, 1977 den beri milli yönlendirme ve öncelik belirleme konusunda 8 farklı konuda incelemeler yapmıştır.

Yeni Zellanda’da 1980lerden başlayarak bilim ve teknoloji radikal yapılanma yoluna girmiştir.Bu süreç için : Politika tavsiyeleri sağlamakla görevli Bilim ve Teknoloji Bakanlığı Fon sağlama ve gerekli malları satın almak için Araştırma ve Bilim Teknoloji Kurumu Birliği Fonları Yeni Zelanda yararına araştırmalarda kullanmak için Kraliyet Araştırma Enstitüleri kurulmuştur.

1920’de önceliklerin belirlenmesi için başlayan çalışmaları 1994-95 yıllarında yapılan çalışmalar izledi.Hükümetin araştırma stratejisini anlatan Araştırma ve Teknoloji:2010 çalışması yayınlandı.1997’de bilim ve teknoloji konusunda ilgili önceliklerin gözden geçirilmesine yönelik bir çalışma yapılmıştır.

İngiltere Önsezi Programı Bu program,1993’te yaklaşık 1milyon sterlinlik yatırımla başladı.Amaçları; İngiltere'de rekabeti arttırmak Sanayi ve hükümet arasında ortaklık yaratmak Gelecek 20 yıl içinde yararlanılabilir teknolojileri tanımlamak Bilimin daha iyi kullanılmasını sağlamak

Programın 3 ana aşaması vardı: 1)Önsezi Öncesi Aşama:Önsezinin önemi hakkında bilgilendirmeler yapıldı. 2)Önsezi Aşaması:Yaklaşık 7000 uzmandan oluşan Delphi Araştırması yapılarak önraporlar hazırlandı. Bu raporlar düzenlenerek refah ve yaşam kalitesine katkı sağlayacak fırsatlar incelenerek öncelikler listesi oluşturuldu.

Sağlık ve yaşam paneli düzenlenerek yaşlanan popülasyon , moleküler genetik,gelişen sağlık bakımı yapıları gibi konular üzerinde duruldu.Bu çalışma sonucu ilaçla ilgili gelişen teknoloji,teşhis uygulamaları,medikal bilgi teknolojileri üzerine tavsiyelere ulaşıldı.

Yapı paneli düzenlenerek uluslar arası rekabet ,alt yapının iyileştirilmesi konuları üzerinde duruldu.Çalışma sonucu altyapı ve ağları öğrenme bilimsel teknolojilerinden yararlanma,inovasyon kültüründeki değişime yönelik yorumlar yapıldı.

Yönlendirme grubu panellerin bulguları doğrultusunda, gelecekteki iletişim ve rekabetlerin harmanlanması,önceliklerin belirlenmesi çalışmalarını yaptılar.Bu çalışmalar sonucu önsezileri ileri getirmeye yönelik tavsiyelerde bulunuldu.

3)Uygulama Aşaması:Yeni hükümet araştırma önceliklerinin belirlenmesi,sanayi-bilim ortaklıklarının geliştirilmesi,bir sonraki önsezi programı için dersler çıkarma üzerine yapılan bir çalışmadır. Bu çalışmaların faydalı olduğu,hükümetin 12 düzine önsezi projesi yapması,Araştırma Konseyinin ve Ar-Ge’yi planlayan hükümet departmanlarının harcama örgüsü değişmesinden görülmektedir.

Avustralya’daki Önsezi Çalışmaları Avustralya’daki en büyük önsezi çalışması 1994-96 yıllarında 1.5 milyon yatırımla ASTEC tarafından yapılmıştır.

”Bilim ve Teknolojiyi Gelecekteki İhtiyaçlarıyla eşleştirmek:2010” adındaki bu çalışmanın amaçları; Avustralya’nın geleceğinin yönetilmesi konusunda oryantasyonu arttırmak bunun için de güçlü mekanizmaların var olduğunu göstermektir.

Trend analizi ve senaryo yapımı 50 paydaşın katıldığı toplantıda birleştirilmiştir.bu çalışmalar sonucu yayınlanan raporlarda sektörel soruna odaklı bölgesel konsültasyonlarla ilgili senaryo ve çıktılar tespit edildi.

ASTEC önsezi projesi,önsezinin gelecek için milli hedeflere ilerleme noktasında, fikir birliği,farklı gruplar arası iletişim,gelecekle ilgili vizyonlar noktasında önemini gösteren bir projedir.

Danışma grubu toplantılarından elde edilen analizin sonucunda Avustralyalıları 2010 ‘a kadar geleceğinin etkileyecek değişim anahtarları tanımlandı.Bunlar;küresel entegrasyon, bilgi ve iletişim teknolojilerinin uygulanması, çevresel sürdürülebilirlik, biyoteknolojideki gelişmelerdir.

ASTEC, farklı teknolojik noktalarda Avustralya’nın performansını değerlendirmiştir.Uluslararası yapılan karşılaştırmalar, Avustralya’nın biyoteknoloji,genetik alanlarındaki relatif gücünü,bilgi ve iletişim teknolojilerini ortaya koymuştur.

Yeni Zelanda’daki Önsezi Çalışmaları Hükümet 2010 a doğru araştırma,bilim,teknolojiye yatırım kararı aldı.Fonların nereye yönlendirileceği konusunda Araştırma bilgi ve teknoloji (RST 2010) adlı öncelik belirleme çalışması yapıldı.

Çalışmada 24 bilim alanını oluşturularak bilim önceliklerinin gözden geçirilmesi paneli yapıldı.24 bilim alanı için uzman paneller oluşturularak güçlü ve zayıf yanlar,fırsatlar ve tehlikeleri gösteren rapor yayınlandı.

Bilim ve teknoloji hizmetlerini desteklemek,araştırma sonuçlarının uygulanması gibi kamusal yatırımlar için desteklenen bu alanların gelecekteki katkıları üzerine analizler yapıldı.Bu analizlere göre fonlar,iklim,toprak,kültür alanına göre değişmektedir.

Fonların tahsis edilmesine yönelik bu kılavuz 1997 yılları için 45 milyon Yeni Zelanda dolarının tahsisiyle uygulandı.Bu uygulama ilk fonlama kılavuzuna uygun yapılan bir çalışmadır.

Son zamanlarda Araştırma Teknoloji ve Bilim Bakanlığı,bilgi ve teknoloji önceliklerini oluşturmak için yeni bir önsezi projesi duyurmuştur.Önsezi çalışmalarını artmasını sebebi;daha önceki yaklaşımda stratejik öncelikler,araştırma stratejileri gibi eksikliklerden dolayı önsezi araştırmalarına verilen önemin artmasıdır.

ÜÇ ULUSAL ÖNSEZİ ÇALIŞMASININ KARŞILAŞTIRILARAK DEĞERLENDİRİLMESİ Özellik Birleşik Krallık (İngiltere) Avustralya Yeni Zelanda Çalışmayı gerçekleştiren kurum Ulusal B&T Politikası koordinasyon ofisi (OST) B&T Danışma Konseyi (ASTEC) B&T Fonlama Ajansı (FORST) Özgüllük Bütüncül Bütüncül + seçili odaklar Ana amaçlar Öncelikleri belirlemek Yön-belirleme, İleriye dönük öngörüler, İletişim ve eğitim B&T hamlesi ve Talep enflasyonu arasındaki denge Dengeli Talep enflasyonuna daha çok önem verilmiştir. B%T hamlesine karşı biraz daha fazla önem verilmiştir. Tepeden aşağıya veya aşağıdan yukarıya arasındaki denge İlgili taraf ve 3. Şahıslar arasındaki denge İlgili taraf + danışmanlar Dönem uzunluğu 30 yıla kadar 15 yıl Metodolojik yaklaşım Gayri-resmi + yarı resmi + Delphi Gayri-resmi+ yarı resmi+ senaryolar (+ biraz Delphi) Daha resmi (biraz nicel (kantitatif) içererek) Başarılar Denizaşırı tecrübelerden öğrenilenlerin ulusal koşullara uydurulması Önsesi-öncesi aşama- istek ve hevesin artması Süreç faydaları Paydaşların katılımı Yeni Zelandanın güçlü yanlarının tanımlanması Önceliklerin halihazırdaki harcamayla ilişkilendirilmesi Eksik Yönler Fazla acele edilmiş Kısıtlı veri/araştırma 1995’den sonra OST’nin etkisinin kısıtlı olması ASTEC’in etkisinin kısıtlı olması Kısıtlı araştırma Süreç yararlarının ve kullanıcı katılımının kısıtlı olması Önceliklerin uygulanması

Milli inovasyon sistemini ilk Japonya ile ilgili olarak Freeman tanımlamıştır. Freeman’ın ulusal inovasyon tanımı; yeni teknolojileri başlatmayı,modifiye etmeyi sağlayan özel sektör ve kamu kurumlarının ağıdır. Potansiyel inovasyon için çok disiplinli,enstitülü,çok milletli çabalar ve fikri mülkiyet hakları,yeni fikirlerin ticarileşmesi ,finansal ,kanuni sistemler gerekmektedir. 3 ülkede de yapılan çalışmalar,milli inovasyon sisteminin konseptinde tamamlayıcı faktörlerin bağlarının anlaşılması,teknolojik performansı geliştireceği inancı yattığını gösterir.

Teknolojik önseziyi 3 ana trend etkiler. 1.Pazardaki oyuncuların artması ,globalleşme sonucu ekonomik rekabetteki baskıların artması teknolojik öngörünün önemini arttırır,bilgi temelli hizmetin gelişmesiyle inovasyon önem kazanır. 2.Bilim ve teknoloji devlet hazinesine muhtaçtır.Bu yüzden rekabet alternatifleri arasından seçme konusunda daha iyi mekanizmalar gerekir. 3.Bilgi üretiminin doğası değişimlere uğrar.Araştırmacılar ve araştırma kullanıcıları arasında daha iyi etkilere ihtiyaç vardır. Teknolojik önsezi bu 3 gücün ortaya çıkardığı ihtiyaçları karşılama yolunu sunar. 1990’dan sonra ilerleyen önsezi konusunda bu 3 ülkeden edinilen tecrübelerin karşılaştırılmasıyla şu sonuçlara ulaşabiliriz:

1.Teknolojik önsezi kültürel,ekonomik gibi konularda da farklı amaçlarla kullanılabilir. 2.Diğer ülkelerin tecrübelerinden yola çıkarak yarar sağlanabilir. 3.Daha iyi iletişim,uzun dönemli konsantrasyon,gelecekle ilgili istenen fikir birliği gibi yararlar sağlar. 4.Önseziyi ilk anda elde etmek imkansızdır. Sürecin tamamlanması,problemin belirlenmesi,derslerin çıkarılması,önsezi için daha iyi çalışmaların yapılması,takip eden çalışmalar yapılarak eksiklikler tamamlanır.

Teknolojik önsezi;milli inovasyon sistemleri,onları öğrenme ve yenilik elde etme kapasitesi yönünde bir öneme sahiptir.Milli inovasyon yönteminin merkezini , bu sistemi oluşturan aktörler arasındaki etkileşimler oluşturur.Mill, inovasyon sistemlerini güçlendirmek için bu etkileşimleri geliştirmeli,teşvik etmeliyiz.Teknolojik önsezi bunu başarmada faydalı olur.

Ülkelerin yaptığı önsezi tecrübelerinden görülmektedir ki: Hükümetler, sanayi,araştırma ve eğitim organizayonları önsezi çalışmalarına katılmalı,teşvik edilmelidir. Teknolojik önsezi geleceğimizi şekillendirerek uzun dönemdeki ekonomik ve sosyal ihtiyaçlarımızı daha iyi karşılar.

Türkiyede teknolojik uzgörü ve inovasyonu geliştirmek için;

Türkiye’de teknolojik uzgörü ve inovasyonu geliştirmek için ; Ülkemizin toplam Ar-Ge’ye yatırımı ve yatırımın özel sektöre katkısı sınırlıdır. Özel teşebbüslerde, KOBİ ler için kamu kaynaklı Ar-Ge ve inovasyon destekleri arttırılarak Ar-Ge yapan firma sayısının artırılması Ar-Ge ve inovasyon hakkında bilgilendirme amaçlı seminer ,proje,sertifika eğitimleri uygulanmalıdır. KOBİ lerin önemli rol oynadığı alanlarda ortaklıklar oluşturulmasını da teşvik edebilirler.Gerekli danışmanlık hizmeti ücretsiz olarak sağlanmalıdır.

Gençlerin inovasyon ve girişimcilik konularında eğitim almaları, farkındalık oluşturma açısından gereklidir. İlköğretimden başlayarak çocuklara yenilikçi, yaratıcı düşünce becerisi kazandırılmalıdır. Üniversitelerde gelişmekte olan ülke koşullarına, gereksinimlerine yönelik dersler verilmesi ulusal inovasyon sisteminin geliştirilmesine önemli katkılar sağlayacaktır. Farklı düşünen, yeni fikirler üreten bireyler yetiştirmek için eğitimde bu anlayış benimsenmelidir. Üniversite ve sanayiyi bir araya getiren platformların etkin hale getirilmesi ve yaygınlaşması gerekmektedir.