YÖNETMELİKLERDE YETERİNCE AYRINTININ VERİLMEDİĞİ BAZI MADDELER İÇİN ENSTİTÜLER ARASINDA YAŞANAN UYGULAMA FARKLILIKLARI Mustafa DEĞİRMENCİ1, Kaan Şevki KAVAK2, Bülent ÜNVER3, Murat YILDIRIM4 1Cumhuriyet Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Çevre Mühendisliği Bölümü, SİVAS 2Cumhuriyet Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü, SİVAS 3Cumhuriyet Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü, SİVAS 4Cumhuriyet Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, SİVAS

Bu çalışmada, enstitüler ile ilgili çıkarılmış olan son yönetmeliğin uygulanmasında karşılaşılan bazı sorunlara değinilmiş, söz konusu sorunların ve bunlar ile ilgili farklı uygulamaların enstitü yöneticileri arasında tartışılıp ortak çözüm yolları bulunarak enstitüler arasındaki uygulama farklılıklarının giderilmesi amaçlanmıştır.

Yönetmeliklerin yazılmasında, ilgili maddenin olabildiğince açık ve anlaşılır şekilde ayrıntıya girilmeden kısa ve öz yazılması istenir. Ancak maddenin uygulanması sırasında metinde yeterince ayrıntının verilmemesinden kaynaklı konu ile ilgili farklı birimlerde farklı yorumlama ve uygulamaların yaşandığı bilinmektedir. Özellikle “öğrenci ilişik kesilmesi”nin kaldırılması yönündeki yönetmelik değişikliği sonrasında, sözü edilen farklı uygulamaların sayısında önemli artışlar gözlenmiştir.

Uzmanlık Alanı Dersi ile ilgilidir. Enstitüler arasında farklı uygulamaların yaşandığı önemli konulardan birisi Uzmanlık Alanı Dersi ile ilgilidir. Bu dersin ders saatinin farklı enstitülerde farklı olmasının yanı sıra öğrencinin eğitiminin hangi aşamasında alınması gerektiği konusunda da farklı uygulamalar vardır.

YÖK’ün çerçeve yönetmeliğinde Yüksek Lisans Tez Danışmanı’nın en geç ikinci yarıyılın sonuna kadar atanması gerektiği, danışman atanmasından itibaren ise uzmanlık alanı dersinin açılabileceği belirtildiği için öğrenciye eğitiminin ilk yarıyılından itibaren bu dersi aldıran uygulamalar olabildiği gibi derslerin alımının tamamlanıp teze başlandığı yarıyılda aldıran uygulamaların da olduğu bilinmektedir.

50-d Öğrencileri ile ilgili örnekler: 50-d statüsünde Yüksek Lisans eğitimi alan bir öğrenci normal süresi olan üçüncü yılın sonunda başarısız olması durumunda “yeni bir danışman ve/veya yeni bir Tez Konusu alarak öğrenimine devam edebilmekte” ancak 50-d statüsündeki Araştırma Görevlisi konumu sona ermektedir denilmektedir.

ilgili öğrenci için söz konusu üç yılın belirlenmesinde, Ancak; ilgili öğrenci için söz konusu üç yılın belirlenmesinde, öğrencinin Yüksek Lisans’a başlama tarihinin mi yoksa 50-d statüsüne geçme tarihinin mi baz alınacağı net olarak belli değildir.

50-d öğrencileri ile ilgili diğer bir örnek 50-d statüsündeki Araştırma Görevlilerinin Yüksek Lisans eğitimlerini bitirip Doktora sınavına girecekleri zaman Yabancı Dil Puanlarının en az 55 olması gerekmektedir. Eğer öğrenci bu aşamada bu puana sahip değilse; Yüksek Lisans sonrası-doktora sınavına girinceye kadar bu öğrenci ne kadar süre 50-d statüsünde Araştırma Görevlisi olarak tutulacaklardır?

Türkiye genelinde tartışılan/yapılan uygulamalar şu şekildedir:   Yüksek Lisans Savunma Sınavı tarihini uygun olabilecek bir Yabancı Dil Sınavı tarihine göre ayarlayıp söz konusu sorunu fazlaca yaşamadan 50-d statüsünü devam ettirmek, Yüksek Lisans eğitiminden mezun olduğu tarihten sonra yapılacak olan ilk ÜDS, KPDS veya Üniversitelerarası Kurulca kabul edilen bir sınava kadar müsaade etmek,

3. Bu öğrenciler için “bir yıllık süreyle yapılmış olan son atamanın” bitiş tarihine kadar müsaade etmek, 4. Bütünleşik Doktora Programı gibi düşünüp, öğrencinin Yabancı Dil Sınavını alıncaya kadar geçen zamanı Yüksek Lisans ve Doktora için maksimum toplam zaman olan 9 yıl kapsamında kabul etmek-yani geçen bu süreyi 6 yıllık Doktora süresinden düşmek şeklindeki yorumlama, ve son olarak da; 5. Hiç bir esneklik göstermeden gereğini yapmak.

Dışarıdan Yüksek Lisans veya Doktora yapan öğrenciler için örnek; Atılmanın kaldırılması öncesinde iki yarıyıl üst üste kayıt yaptırmayan öğrencinin enstitüden kaydı silinirdi, mevcut yönetmelikte ise üç yıl içerisinde iki veya daha fazla yarıyıl üst üste kayıt yaptırmayan öğrenciye hangi yaptırımın uygulanacağı belli değildir.

hangi yaptırımın uygulanacağı net olarak belli değildir. Yine bu öğrenciler ile ilgili olarak Mevcut yönetmelikte, ikinci yarıyılın sonuna kadar tez önerisinde bulunmaları gerekmektedir denilmektedir. Bu öğrencilerin üçüncü, dördüncü ve hatta beşinci yarıyıl sonuna kadar tez önerisinde bulunmaması durumunda bile hangi yaptırımın uygulanacağı net olarak belli değildir.

Bu ve benzeri örneklerden, özellikle öğrenci atılmasının tamamen kaldırılması ile bilinen yeni yönetmelik için şu yorumu yapmak mümkündür; bu yönetmeliğin bazı maddelerinde konulması gereken sınırlamalar/süreler gerektiği şekilde konulmuştur, ancak bu sürelere uyulmaması durumunda hangi yaptırımların yapılması gerektiği açıkça belirtilmediği için yönetmeliğin ilgili maddelerinin uygulanmasında farklılıkların yaşanması doğaldır.

UZMANLIK ALANI DERSİ İLE İLGİLİ MADDELER MADDE 11- a) Tezli yüksek lisans programında, enstitü anabilim dalı başkanlığı her öğrenci için bir tez konusu ve tez danışmanını en geç ikinci yarıyılın sonuna kadar ilgili enstitüye önerir.  Tez Danışmanı Atanması MADDE 20- a) … ancak tez danışmanının, en geç üçüncü yarıyılın başına kadar atanması zorunludur. “ Yükseköğretim Genel Kurulunun 19.09.2005 tarihinde alınan karar gereği Ders Yükü Tespiti ve Ek Ders Ücreti Ödemelerinde Uygulanacak Esaslar neticesinde Uzmanlık alan dersleri Enstitü Yönetim Kurulunca tez danışmanının atandığı tarihte başlar ve Enstitü Yönetim Kurulunun öğrencinin mezuniyetine karar verdiği tarihe kadar devam eder. Bu dersler yarıyıl ve yaz tatillerinde de devam edebilir» denilmektedir.

50-d ÖĞRENCİLERİ İLE İLGİLİ MADDELER Lisansüs Eğitim ve Öğretim Yönetmeliğinin 23. maddesinin “c” bendi Tez onerisi reddedilen oğrenci yeni bir danışman ve tez konusu seçme hakkına sahiptir.   MADDE 24-d …tezi hakkında düzeltme kararı verilen öğrenci en geç altı ay içinde gereğini yaparak tezini aynı jüri önünde yeniden savunur. Tezi reddedilen veya düzeltme sonrası savunmada tezi reddedilen öğrenciye yeni bir tez konusu verilir. “Yükseköğretim Kurulu Başkanlığının 25.12.2012 tarih ve 15788-56242 sayılı yazılarında da belirtildiği üzere 2547 Sayılı Yasanın 50/d maddesi uyarınca atanan araştırma görevlilerinin azami yasal süre sonunda eğitimlerini tamamlamamaları halinde kadroları ile ilişikleri kesilir” denilmektedir.

Sınırlamalar/süreler gerektiği şekilde konulmuş, ancak uyulmaması durumunda hangi yaptırımların yapılması gerektiği açıkça belirtilmemiştir MADDE 11- a) Tezli yüksek lisans programında, enstitü anabilim dalı başkanlığı her öğrenci için bir tez konusu ve tez danışmanını en geç ikinci yarıyılın sonuna kadar ilgili enstitüye önerir. Tez Danışmanı Atanması MADDE 20- a). Ancak tez danışmanının, en geç üçüncü yarıyılın başına kadar atanması zorunludur.

İLİŞİK KESİLMESİNİN KALDIRILMASI İLE İLGİLİ MADDE “ 25 Şubat 2011 tarih ve 75857 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren, 6111 Sayılı Kanunun 173. maddesi ile 2547 Sayılı Kanuna geçici 58. maddesinin eklenmesi neticesinde Enstitülerin Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliklerinde öğrencilerin ilişiklerinin kendi istekleri dışında kesilmemesi nedeniyle yeniden düzenlemeye gidilmiştir.”