TÜRKİYE’DE TÜTÜN KONTROL PROGRAMI Dr.Saadet ÖNAL – Adana Halk Sağlığı Müdürlüğü Ruh Sağlığı Programları Tütün ve Bağımlılık Yapıcı Diğer Maddeler Şube Müdürü

Tütün ürünlerinin tüketilmesi ülkemizde yaygın bir alışkanlık ve ciddi bir halk sağlığı sorunudur. Bu ürünlerin tüketilmesi, kullananların yanı sıra pasif olarak tütün dumanına maruz kalanları da etkilemektedir.

Çocuklarımızın ve gençlerimizin günlük hayatta tütün ürünü tüketen yetişkinlerle bir arada bulunmaları ve onlara özenmeleri, gelecek nesillerin sağlığını tehdit eder durumdadır.

Bilindiği gibi kişileri ve gelecek nesilleri tütün ürünlerinin zararlarından korumak ve herkesin en temel haklarından biri olan temiz hava soluyabilmesini sağlamak amacıyla 4207 sayılı Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanun yürürlüğe konulmuş, 5727 sayılı Kanunla da önemli değişiklikler yapılmıştır.

4207 SAYILI KANUN UYGULAMALARI

RESMİ GAZETE 27 OCAK 2013 28541 SAYILI YÖNETMELİK TÜTÜN MAMÜLLERİ VE ALKOLLÜ İÇKİLERİN SATIŞINA VE SUNUMUNA İLİŞKİN USUL VE ESASLAR HAKKINDA YÖNETMELİKTE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK MADDE 3 h) 4207 sayılı Kanun kapsamında, tütün mamullerinin tüketilmesinin yasaklandığı alanlarda nargilelik tütün mamulü sunumu yapılamaz.

4207 SAYILI YASA UYGULAMALARI TÜTÜN ÜRÜNLERİ TÜKETİMİNİN YASAK OLDUĞU YERLER: Kahvehane, kafeterya, birahane, nargile içilen mekânlar, dernek ve vakıflara ait lokaller gibi eğlence hizmeti verilen işletmeler ve lokantalar dâhil kamu ve özel hukuk kişilerine ait tüm binaların kapalı alanları 2. Taksi hizmeti verenler dâhil olmak üzere karayolu, demiryolu, denizyolu ve havayolu toplu taşıma araçları

4207 SAYILI YASA UYGULAMALARI TÜTÜN ÜRÜNLERİ TÜKETİMİNİN YASAK OLDUĞU YERLER: 3. Özel eğitim ve öğretim kurumları dâhil olmak üzere ilk ve orta öğrenim kurumları ile okul öncesi eğitim kurumlarının, dershanelerin, kültür ve sosyal hizmet binalarının kapalı alanları ile birlikte açık alanları 4. Apartmanın merdivenleri veya asansörü gibi, kapalı ortak kullanım alanları

TÜRKİYENİN DUMANSIZ HAVA SAHASI DÜNYAYA RESMEN ÖRNEK OLDU

KAPALI ALAN TANIMI Kanunun uygulanması bakımından hangi alanların kapalı, hangi alanların açık alan kabul edileceği 16 Temmuz 2009 ve 27290 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 2009/13 sayılı Genelge'de “Sabit veya seyyar bir tavanı veya çatısı ( çadır, güneşlik vb. dahil) olan kapıları, pencereleri ve giriş yolları dışında bütün yüzeyleri geçici veya kalıcı olarak tamamen kapatılmış alanlar ile aynı şekilde tavanı veya çatısı olup yan yüzeylerinin yarısından fazlası kapalı bulunan yerler” şeklinde tanımlanmıştır.

Ancak, 4207 sayılı Kanunun uygulanmasına ilişkin denetimler esnasında; kapalı alan şeklinde inşa edilen veya düzenlenen bir kısım alanların, yan yüzeylerinin ya da tavan kısmının açılır-kapanır mekanizmalarla gün içinde zaman zaman açılmak suretiyle açık alan haline getirilmeye çalışıldığı gözlemlenmiştir

Bu çerçevede; Tütün Ulusal Komitesi, esasen kapalı alan olan bir kısım alanların gün içerisinde açılmasının tütün ürünlerinin zararlı etkilerinden korunmak için yeterli olmadığı,’ kişileri ve gelecek nesilleri tütün ürünlerinin zararlarından koruma” amacının gerçekleştirilebilmesine yönelik sahadaki uygulamaların yerindeliği ve yeterliğinin yeniden değerlendirilmesi gerekmiştir.

Dolayısıyla 4207 sayılı kanunun ve 2009/13 sayılı Başbakanlık genelgesinin amacına uygun olarak ‘ Kapalı Alan’ tanımlaması ‘’ Tavanı veya yan yüzleri ya da her ikisi birden açılır –kapanır bir düzeneğe sahip olan işletmelerde, bu düzenekler yardımıyla tavan veya yan yüzeyleri zaman zaman açık tutulsa dahi, Kapalı Alan mahiyetindeki bu alanlarda tütün ve tütün ürünlerinin tüketilmesi kanunun ihlali anlamına gelmektedir şeklinde düzenlenmiştir.

CEZALARIN UYGULANMASI A) Kişiye Verilecek Ceza: Kapalı mekânda tütün ve tütün mamulleri kullanılması durumunda Kabahatler Kanununun 39. maddesi gereği kişiye verilecek ceza; a) Kamu hizmet binalarında ve kamuya ait toplu taşıma araçlarında ilgili idari birim amirinin yetkili kıldığı kamu görevlilerince, b) Özel toplu taşıma araçlarında ilk başvurulan kolluk birimi yetkililerince, c) Özel hukuk kişilerine ait binalarda ( Sigara İçen Kişilere) en yakın kolluk birimi yetkililerince idari para cezası (2013 yılı için) 88 TL uygulanır.

12 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe giren  6354 sayılı Kanun ile “Sigara Yasakları” konusunda bir çok yenilikler yapılmıştır. 4207 sayılı Kanundaki; işletmelere  “ilk ihlal sonrası uygulanan yazılı uyarı yapılması” kısmı yürürlükten kaldırılmış olup, ihlali yapan (kapalı alanda sigara-nargile içirten, 18 yaşından küçüklere sigara satışı yapan, sigara paketleri açılarak tek tek satımını yapan v.s ) işletmelere direkt olarak 2013 mali yılı için 1187 ile 5943 TL arasında değişen rakamlarda ceza yaptırımlar uygulanacak hale getirilmiştir.

B) İşletmeye Verilecek Ceza: Tütün ürünleri tüketimin yasak olduğu işletmeler tütün ürünün tüketimine izin veriyorsa uygulanması ve tedbirlerin alınması ile ilgili yükümlülüklerini yerine getirmeyen işletme sorumluları mahalli mülki amir tarafından 1187 TL ile 5943 TL arasında idari para cezası ile cezalandırılır.

İşletme kamu kurumu ise görev ve sorumluluklarını yerine getirmeyen memurlar ve kamu görevlileri hakkında disiplin soruşturması açılır.

Tütün ürünleriyle ilgili izmarit, paket, ağızlık, kâğıt ve benzeri atıkları çevreye atanlara Kabahatler Kanununun 41. maddesi gereği belediye zabıta görevlilerince idari para cezası (2013 yılı için) 53 TL uygulanır.

Tütün ürünleri tüketiminin yasaklandığı yerler, yasal düzenleme ve buna uymamanın cezai sonuçlarını belirten ve TAPDK (Türün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurulu) tarafından belirlenen usullere uygun olarak yazılmış uyarı yazılarını uygun şekilde asmayanlar mahalli mülki amir tarafından 2013 yılı için 1463 TL idari para cezası ile cezalandırılır

CEZA İŞLEMİ UYGULAMAYA YETKİLİ KURUMLAR 1. Mahalli Mülki Amir: a-Yasal uyarı yazısı yok ise, b-işletmelerde tütün ürünleri tüketimine izin veriliyor ise, c-Tütün ürünlerinin paketleri açılarak adet şeklinde veya daha küçük paketlere bölünerek satışı yapılıyor ise. d- Her türlü sakız, şeker, çerez, oyuncak, kıyafet, takı, aksesuar ve benzeri ürünler tütün ürünlerine benzeyecek veya markasını çağrıştıracak şekilde üretiliyor, dağıtılıyor ve satılıyor ise

2. Kolluk Kuvveti Özel hukuk kişilerine ait bina, araç ya da tesislerinde tütün ürünlerini tüketen kişilere, Tütün ürün/firmalarına ait alamet taşınıyor. Sağlık, eğitim ve öğretim, kültür ve spor hizmeti verilen yerlerde tütün ürünleri satışı yapılıyor ise.

3. Kamu Görevlileri: Kamu bina, araç ya da tesislerinde tütün ürünler tüketiliyor ise. Tütün ürün/firmalarına ait alamet taşınıyor ise. 4. Belediye Zabıtası: Yere izmarit atıldı ise.

5. TAPDK: Tütün ürünlerinin otomatik makinelerde, telefon, televizyon ve internet gibi elektronik ortamlarla satışı yapılıyor ise. Tütün ürünlerinin reklam, promosyon ve sponsorluğu yapılıyor ise. Tütün ürünleri 18 yaşını doldurmamış kişilerin doğrudan ulaşacağı ve işletme dışından görülecek şekilde satışa arz ediliyor ise. Satış belgesi olmaksızın ve satış belgesinde belirtilen yerin dışında tütün ürünleri satışa sunuluyor ise.

6. RTÜK: Tütün ürünleri görüntülerine yer veriliyor ise. 7. Disiplin Amiri: Memur ya da kamu görevlileri yükümlülüklerini yerine getirmiyor ise. 8. Cumhuriyet Savcılığı: 18 yaşından küçüklere tütün ürünü satılıyor ise.

4207 sayılı Kanun İhlallerinin Bildirimi 4207 Sayılı Kanun kapsamında kamuya açık olan kapalı alanlarda sigara içilmesinin önlenmesi ve kanun hükümlerinin başarıyla uygulanabilmesi açısından ekiplerimizce yapılan denetimlerin yanı sıra toplum olarak konuya duyarlılığımız büyük önem arz etmektedir. Vatandaşlarımızın, ilgili Kanunla yasaklanmış alanlarda sigara içilmesi dolayısıyla kanun ihlalleri ile karşılaşmaları halinde, Alo 184 SABİM Alo 155 Polis İmdat 156 Alo Jandarma hatlarına bildirimde bulunmaları denetimlerin başarılı bir şekilde sonuca ulaşmasını sağlayacaktır.