UYUYAN ISIYI UYANDIRMAK HAZIRLAYANLAR ALEYNA İNCE – 14010308020 OĞUZ BOSTANCI- 14010308025 CİHAN DEMİR-14010308041 MEHMET HALİT GİZLİ- 14010308011 MUSTAFA DOĞUKAN KÖKTÜRK- 14010308026 UYUYAN ISIYI UYANDIRMAK JEOTERMAL
İÇERİK JEOTERMAL ENERJİ NEDİR? SONSUZ BİR KAYNAK MIDIR? SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK KULLANIM ALANLARI DÜNYADA JEOTERMAL TÜRKİYEDE JEOTERMAL ÇEVRE VE SAĞLIK AÇISINDAN JEOTERMAL MAKALELER VE KAYNAKÇALAR
JEOTERMAL ENERJİ Bu enerjiyi Bu enerjiye Dönüştürmektir.
NEDİR? Temelde, yeraltında biriken yüksek ısılı suları yüzeyde işleyip ısınma ya da sudan ayrılan buharı türbinlere vererek elektrik üretmek için kullanılan bir kaynak. Yağmur ya da kar sularının toprağa karıştıktan sonraki yolculuğu insanoğluna bu sürdürülebilir enerji kaynağını sunuyor. Bu sular için, tektonik kırıklardan ilerleyen magma faaliyetleri bir ısı kaynağı oluşturuyor. Meteorik sular derinlerde ısındıktan sonra rezervuar görevi gören kayaçlar içinde birikiyor. Bu suların bir kısmı genleşme ve basınç artışı sonucu fay hattı boyunca yükseliyor ve yüzeye ulaşarak jeotermal kaynakları meydana getiriyor. Bir kısmıysa yüzeye ulaşamadan rezervuar kayaların içinde hapsoluyor.
Bu kaynak aslında tabii ki hiç de yeni değil; insanlık binlerce yıldır yeryüzüne ulaşan termal suları, şifa ya da ısınmak için kullana geldi. Ancak 19. yüzyıl boyunca yapılan araştırmalar İtalya’nın Larderello bölgesinde nihayete erdiğinde, bu kaynakların da kaderi değişti.
Fotoğraflar, John W. Lund, Jeotermal Enerjinin 100 yılı makalesinden alınmıştır. Bu kasabada 1904 yılında jeotermal kaynakların buharından elektrik elde edildi ve yüksek ısıların elektrik kaynağı olarak kullanılabileceği kanıtlanmış oldu. Prens Ginori Conti ve 10 kW deneysel enerji santrali, larderollo, İtalya, 1904 Larderello’daki jeotermal enerji santrali Bugün, 2005
1950’lerde daha çok miktarda ve daha sıcak su için başlayan sondaj çalışmalarına başlandı. 1950’lerde Wairakel, Yeni Zelanda’da Sondaj Çalışması
1974 petrol krizinden sonra alternatif enerji kaynağı arayışı dahilinde küresel bir “dünyanın merkezine yolculuk”a dönüştü. Bu yolculukta ortalama olarak aşağıya doğru her 30 metrede bir, sıcaklığın bir derece yükseldiği fark edildi. Böyle bir ortalamanın varlığı aslında jeotermal enerjiyi bir anlamda dünyanın en demokratik enerji kaynağı haline getiriyor.
JEOTERMAL KAYNAKLAR ÜÇ GRUBA AYRILIYOR: 1) Düşük (20-70°C) 2) Orta (70-150°C) 3) Yüksek (150°C’den yüksek)
YERALTINDAN ELDE EDİLEN BU SULAR NASIL KULLANILIYOR ? DÜŞÜK (20-70°C) Sera, ahır ve kümes Hayvancılığı Mantar yetiştirme Balneolojik hamamlar Toprak ısıtma, yüzme havuzları Balık çiflikleri
YERALTINDAN ELDE EDİLEN BU SULAR NASIL KULLANILIYOR ? ORTA (70-150°C) Bayer’s Metodu ile alüminyum eldesi Koservecilik, çiftlik ürünlerinin kurutulamsı Şeker endrüstrisi, tuz ensrüstrisi Dislitasyonla temiz su eldesi Çimento kurutmacılığı
YERALTINDAN ELDE EDİLEN BU SULAR NASIL KULLANILIYOR ? YÜKSEK (150°C ve üzeri) Elektrik üretimi Yüksek konsantrasyonlu Solüsyonların eldesi Ağır su ve hidrojen sülfür eldesi Kereste kurutmacılığı
JEOTERMAL ELEKTRİK ÜRETİMİNDE ZİRVE: ABD Bu enerjiyi dünyada 24 ülke kullanmaktadır. Totalde 12600MW sahiptir. 2020’de 21400 MW olacağı tahmin edilmektedir.
Konum olarak Kaliforniya’da buluna The Geysers jeotermal üretim kompleksi 3450 MW kapasiteye ve 78 kilometrekare alana sahiptir. İlk başlarda kaplıca ve termal olarak kullanılmıştır. 900 MW aktif üretime sahiptir
DÜNYA SIRALAMASI ABD KENYA (dünya pazarının en hızlı gelişenlerinden, 594MW) İZLANDA (konutların %90’ı jeotermal kaynaklarla ısınıyor. 650 MW) FİLİPİNLER (1080 MW ile dünyada en büyük 2. kapasitesine sahip) ENDONEZYA(1340 MW) MEKSİKA (1017 MW) YENİ ZELENDA İTALYA (916 MW2lık kapasiteye shaiptir.)
TÜRKİYE’DE JEOTERMAL KAPASİTE Ülkemizin her tarafına yayılmış 1000 adet civarında doğal çıkış şeklinde değişik sıcaklıklarda birçok jeotermal kaynak mevcuttur. Ülkemizin jeotermal potansiyeli teorik olarak 31.500 MW’tır. (http://www.mta.gov.tr) ( Maden Tetkik ve Arama )
JEOTERMAL KAYNAKLARIMIZIN %90’I DÜŞÜK VE ORTA SICAKLIKLI OLUP doğrudan uygulamalarda Isıtma Termal turizm Minarel eldesi Kurutmacılık vs. % 10’u dolaylı uygulamalar (elektrik enerjisi üretimi) için uygundur.
JEOTERMAL ENERJİ UYGULAMALARINDA İLK ELEKTRİK ÜRETİMİ 1975 yılında MTA tarafından kurulan Kızıldere Santrali’dir
1990’LI YILLARDAN 2004 YILINA KADAR Jeotermal enerji uygulanan politikalardan dolayı durma noktasına gelmiştir. 2005 yılından itibaren mevcut kaynakların geliştirilmesi ve yeni kaynak alanlarının aranması çalışmalarına ağırlık verildi.
2008 YILINDA Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanunu’ nun yürürlüğe girmesi ve özel sektörün de jeotermal arama, geliştirme ve yaptırım çalışmalarında devreye girmesiyle, ülkemiz toplam jeotermal ısı kapasitesi (görünür ısı miktari) 15.500 MW’a ulaşmıştır.
2008 YILINDAN BUGÜNE KADAR 16 adedi elektrik üretimine uygun toplam 100 adet saha ihale yoluyla yatırımcıya devredilmiştir. MTA taarafından açık ihale usulü ile yaptırımcıya devredilen jeotermal kaynaklarda yaplan yatırımlarla , ekonomik ve istihdama çok büyük katkı sağlayan sektör haline gelmiştir.
2002-2017 TÜRKİYE JEOTERMAL UYGULAMALARI KARŞILAŞTIRILMASI Elektrik üretimine uygun saha sayısı 2002 yılında 16 adet iken 2017 yılında 25 adete yükselmiştir. Sera ısıtması 2002 yılında 500 dönüm iken 2017 yılında 3931 dönüme yükselmiştir. (%686 artış) Konut ısıtması 2002 yılında 30.000 konut iken 2017 yılında 114ç567 konuta yükselmiştir. (%281 artış)
2002-2017 TÜRKİYE JEOTERMAL UYGULAMALARI KARŞILAŞTIRILMASI Elektrik üretiminde kurulu güç 2002 yılında 15 Mwe iken 2017 yılı Kasım ayı itibariyle 1052 Mwe’e yükselmiştir. (%7000 artış) Ülke görünür ısı kapasitesinde 2002 yılında 3000 MWt iken 2017 yılında 15.500 Mwt’ yükselmiştir. (%416 artış)
SAĞLIK VE ÇEVRE Yüksek ısıdaki akışkanlar, jeolojik ortamlardan geçerken eriyebilen her minerali içine alarak ilerler. Akışkan yüzeye çıktığında içinde siyanür, arsenik ve bor barındırabilir. Ve kanunen yeraltına reenjekte edilmesi gereken akışkanlar, kullanım sonrası derelere verildiğinde, bu mineraller tarım için ölümcül bir sonuç doğurabilir; akıntılar tarım alanlarının verimsizleşmesine neden olabilir.
SAĞLIK VE ÇEVRE Jeotermal kaynakların çevreye sıfır zararı olması beklenir. Ancak maliyetten kaçınmalar nedeniyle rezervuar bakımının, yani kullanılan akışkanın reenjeksiyonun yapılmayışı, bunun yerine kullanılan akışkanın doğaya salıverilmesi su kaynaklarımızın ve akarsularımızın kirlenmesine ve dolayısıyla zirai çalışmalarda bitkilerin olumsuz etkilenmelerine sebep oluyor
REENJEKSİYON JEOTERMAL ENERJİNİN VAZGEÇİLMEZİ Jeotermal enerji santrallerinde, sistemden çıkan ısısını kaybetmiş suyun, yeraltındaki sıcak su rezervini soğutmaması amacıyla suyun akış yönü dikkate alınarak fayın son kısımlarına açılan kuyulardan aşağı verilmesi işlemidir.
MEVCUT YASADAKİ BİR MADDE Suların reenjeksiyonu konusunda maliyeti nedeniyle buna yanaşmayan firmalar için bir fırsata dönüşüyor. Yasada “Çalışmalar reenjeksiyonun mümkün olmadığı sonucunu veriyorsa… çevre kirlenmesini önleyecek tedbirler alınarak deşarj yapılır” şeklinde yer alan ve suiistimale açık olan bu madde, firmaların suları derelere bırakmasına imkan tanıyor.
AVANTAJLAR Çevre dostu enerji kaynağıdır, Dışa bağımlılığı yoktur, Elektrik üretimi için fosil yakıtlara ihtiyaç duyulmaz, Verimleri çok yüksektir, Jeotermal enerji yer altından elde edildiği için yatırım maliyeti düşük olan bir enerjidir.
DEZAVANTAJLAR Yapılarında zararlı kimyasallar barındırır, Hazırlık ve araştırma maliyetleri yüksektir, Jeotermal kaynaklardan çıkan sıvı maddeler, genellikle kirlilik yaratır, Bazı durumlarda verimsiz olabilir, Jeotermal sistemlerin yerleşim alanlarına yakın olması gerekir, Sondaj makineleri kurulacağı için geniş bir alana ihtiyaç vardır
MAKALELER Yenilenebilir Enerji Kaynakları Arasında Jeotermal Enerjinin Yeri ve Türkiye Açısından Önemi -Özlem Candan KÜLEKÇİ JEOTERMAL ENERJİNİN ÇEVRESEL ETKİLERİ- AYDIN Nisan 2015 JEOTERMAL ENERJİ VE TÜRKİYE- FATMA ÇANKA KILIÇ, MEHMET KESKİN KILIÇ -2013 DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE ENERJİ DURUM – GENEL DEĞERLENDİRME- ERDEN KOÇ, MAHMUT CAN ŞENEL, 2013)
KAYNAKLAR http://ekoiq.com/uyuyan-isiyi-uyandirmak-jeotermal/ (Uyuyan Isıyı Uyandırmak- Berkan Özyer) https://www.youtube.com/watch?v=uqoLppZ1HKo&t=29s (Mega Yapılar: Jeotermal Enerji - National Geographic)