VENTURE CAPITAL Risk (Girişim) Sermayesi Dr. Çağatay ORÇUN

Giriş Girişimciler, genellikle şirketlerin yaşam döngüsü aşamalarının oluşturulması sürecinde önemli miktarda sermaye gerektiren ürün ve fikirler geliştirir. Çoğu girişimci, projelerini kendi başlarına finanse edecek fonlara sahip değildir. Girişimler ile gelişimlerinin erken aşamalarında bulunan firmaların taşıdığı yüksek riskler ve yetersiz teminatlar, temel finansman kaynaklarına erişimi engellemektedir. 2

Ülkemizde de dünyada olduğu gibi girişimciliğin finansmanı; ▫ Öz kaynaklar (Girişimcinin kendisi, ailesi, arkadaşları vs..) ▫ Devlet destekleri (KOSGEB-Tekmer, TTGV, TÜBİTAK-TEYDEB, Sanayi Bakanlığı-Tekno Girişim, Santez) ▫ Krediler (Bankacılık Sistemi), ▫ Sermaye Piyasaları,  Borsa İstanbul,  Finansman Bonosu, ▫ Sermaye Finansmanı (Equity Finance)  İş Melekleri (Business Angel)  Girişim Sermayesi (Venture Capital)  Özel Sermaye Fonları (Private Equity Funds) 3

Risk Sermayesi Nedir? Dinamik, yenilikçi, üretken, yüksek büyüme potansiyeline sahip, ama yatırım ve büyümenin gerçekleştirilmesi için gerekli finansal kaynakların temininde sıkıntı çeken vizyon sahibi girişimcilerin ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik olarak kurumsal yatırımcılar tarafından yapılan yatırımlar olarak tanımlanmaktadır. 4

5 Sermaye İhtiyacı Zaman Başlangıç YÜKSEK RISK Arkadaşlar, Aile, Girişimci Business Angels Girişim Sermayesi (Venture Capital) Halka Arz, Private Equity Funds ÇekirdekGenişleme ÖncesiBüyümeyi Sağlamış

Risk Sermayesinin Gelişme Nedenleri Alışılagelmiş mal ve hizmetlere olan yatırımların çekiciliğini kaybetmesi, Yeni yaratılan ve ticareti daha karlı bulunan mal ve hizmetlerin varlığı, Sermaye kazançlarının vergilendirilmesinde risk sermayesi lehine sağlanan avantajlar, İleri teknoloji yatırımlarından sağlanan yüksek kazançlar. 6

Neden Risk Sermayesi? ▫ Girişimci şirketlere ortak olarak finansman sağlarlar. ▫ Sağladıkları finansman kaynağı uzun vadeli, geri ödemesiz ve faizsiz dir. ▫ Ortak oldukları şirketlere yeni ürün ve hizmet geliştirme, ▫ Sahip oldukları network ler sayesinde de bir çok pazarın kapısının açılmasına yardım ederler. ▫ Şirketlerin yönetimlerine katılarak şirket stratejisini belirler ve şirketin kurumsallaşma sürecini hızlandırırlar. ▫ Azınlık hissesini tercih ederler. ▫ Yeni ve hızlı büyüyen sektör ve şirketleri tercih ederler. ▫ Yüksek getiri beklentisi nedeniyle yüksek risk alırlar. ▫ Yatırımdan genelde 5 ila 7 yıl arasında çıkarlar. 7

Risk Sermayesinin Özellikleri 1.Teknolojik Yenilik, 2.Sermayeye katılma, 3.Yönetime katılma, 4.Küçük işletme-Hızlı büyüme ve 5.Uzun vadeli yatırım. 8

1. Teknolojik Yenilik Yeni bir buluş, makine, ürün, organizasyon, Pazar hatta bir hammadde olarak ortaya çıkabilen teknolojik yenilik, risk sermayesinin temel kriterlerinden biridir. Üretim yöntemlerinde, üretilen ürünlerde, kaynaklarda, pazarda ve organizasyonda yenilik teknolojik yenilik olarak kabul edilmektedir. 9

2. Sermayeye Katılma Risk sermayesi yatırımı, esas olarak bir özsermaye yatırımıdır. Yani risk sermayedarı yatırım yaptığı şirkete bir alacaklı olarak değil, ortak olarak girer. Beklentisi, firmanın gelişerek ticari başarıya ulaşması ve kar elde etmesidir. 10

3. Yönetime Katılma Yeni kurulmuş bir işletmenin iki temel sorunu finansman ile işletme yönetimi ve organizasyonudur. Amaç, yönetimi ele geçirmek değil, yönetim ve organizasyona destek sağlamaktır. 11

4. Küçük İşletme – Hızlı Büyüme Amaç normal üstü bir kar elde etmektir. Buda çoğu kez küçük olup da teknolojisiyle çok hızlı bir büyüme sağlayan işletmelerle sağlanabilmektedir. 12

5. Uzun Vadeli Yatırım Teknolojik buluş ile ürünün pazara sunulması arasındaki zamanın uzun oluşu, belirsizliği ve beraberinde ek yatırımları gerektirebilmektedir. 13

14 Yatırım Modeli YÜKSEK ORTA DÜŞÜK YÜKSEKYÜKSEK YÜKSEKYÜKSEK ORTAORTA ORTAORTA DÜŞÜKDÜŞÜK DÜŞÜKDÜŞÜK YATIRIM SEÇİCİ YATIRIM YATIRIM YAPMA REKABET EDEBİLİRLİK PAZAR POTANSİYELİ

Risk Sermayesi Sisteminin İşleyişi İş planı hazırlanması ve risk sermayedarına sunumu, Girişimin değerlendirilmesi, Girişimin finansmanı ve Risk sermayesi yatırımından çıkış. 15

* Risk Sermayesi Yatırımından Çıkış 1.Halka Arz, 2.Stratejik Ortağa Satış, 3.Başka bir Risk Sermayedarına Devretme veya 4.Şirket Ortaklarına Geri Satış. 16

1. Halka Arz Halka arz risk sermayesi yatırımlarında en çok tercih edilen çıkış yöntemlerinden biridir. Şirket istenilen büyüklüğe, karlılığa ve performansa ulaştığında halka arz çıkış için çok uygun olabilir. Ancak bilindiği gibi ülkemizde tam anlamıyla çalışan bir KOBİ borsası bulunmamaktadır. Bu nedenle halka arz imkanı oldukça zor ve kısıtlıdır. 17

2. Stratejik Ortağa Satış Uygun bir stratejik ortak, şirketin elde edeceği sinerjiyi göz önünde bulundurarak şirket değerinin üzerine bir prim koyarak satın alabilir. Yatırımcılara %100 çıkış sağladığı gibi, halka arzdan çok daha basit ve düşük maliyetlidir. Ancak, her zaman stratejik bir ortak bulmak kolay değildir. Özellikle bazı ülkelerde alıcı bulunmayabilir. Bu yöntem girişimciler tarafından çok tercih edilmemektedir; bunun sebebi de şirketteki kontrolün tamamen kaybedileceği korkusudur. 18

3. Başka bir Risk Sermayedarına Devretme Risk Sermayesi Fonları (RSF'ler) şirketi diğer bir RSF‘na veya finansal bir kuruluşa satmak isteyebilir. Özellikle halka arzın mümkün olmayacağı bir ortamda ve stratejik ortak bulunamaması durumunda tercih edilebilir. 19

4. Şirket Ortaklarına Geri Satış Bu çıkış biçimi, girişim sermayesi fonları için öncelikli ve çıkış alternatiflerine göre en az karlı olan bir yöntemdir. Bu çıkış yöntemi sektörde en zor satış yöntemi olarak adlandırılmaktadır. Çünkü girişimcilerin yeterli finansmanı sağlaması zordur ve firma değeri üzerinde anlaşmaya varmak çok zahmetli bir süreçtir. Sektörde bu çıkış yöntemi başarısız bir yatırımdan tek çıkış opsiyonu olarak da görülmektedir. 20

21 Melek YatırımcıRisk Sermayedarı Kendi sermayesini kullanır.Kendilerine yatırılan bireysel ve kurumsal fonları kullanır. Her türlü yatırımı destekleyebilir.Özellikle teknoloji tabanlı yatırımları destekler. Yatırımın ilk safhasına destek verir.Yatırımın ilerleyen safhalarına destek verir. Yatırımda kullanacağı sermaye miktarı azdır.Yatırımda kullanacağı sermaye miktarı çoktur. Yatırımın karar sürecine katılır.Stratejik denetimlerde bulunur. Yatırımlarını maceracı ve amatör bir ruhla yapar. Yatırımlarını profesyonel ve yüksek getiri amacı ile yapar. Yatırım sayısı ve yatırım deneyimi azdır.Yatırım sayısı ve deneyimi çoktur. Daha fazla risk alır ve beklentileri düşüktür.Daha az risk alır ve beklentileri yüksektir. Araştırma ve değerlendirme süreci kısadır.Araştırma ve değerlendirme süreci uzundur.