KONU BAŞLIKLARI RENKLİ KODLAR GÜVENLİ CERRAHİ GÜVENLİK RAPORLAMA GÜVENLİ HASTA TRANSFERİ STERİLİZASYON RADYASYON GÜVENLİĞİ Eğ.Hem.Aysel Sarıyıldız

Renkli Kod Uygulamaları ● Beyaz Kod ● Mavi Kod ● Pembe Kod

‘’1111’’ ● Gerçekleşecek olası bir kavga, taciz ve sağlık personeline yönelik bir tehditte, ilgili kişi veya olaya tanık olan kişi ‘’1111’’ nolu telefonu arayarak olayı bildirir. ● Olay yerine en yakın olan güvenlik görevlileri intikal eder, personelin güvenliğini sağlamak suretiyle ilgili kişinin eylemine son vererek, olay yerinden uzaklaştırır. ● Adli vakalarda hastane polisine haber verilir. BEYAZ KOD 1111 (YÖN.TL.16) (YÖN.TL.16)

● Olaya maruz kalan kişi Yön.fr.13 Olay bildirim Formu ile vakayı bildirir. ● Olaya maruz kalan çalışanın hizmetten çekilme isteği varsa Yön.Tl.20 hizmetten çekilme talimatına uygun hareket edilir. ● Beyaz kod vakaları Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Beyaz Kod Birimi '' elektronik adresinewww.beyazkod.saglik.gov.tr ve ''113'' nolu telefon hattına bildirim yapılır.

SORUMLULAR Hastane Güvenlik Amiri Başhekim Yardımcısı Müdür Yardımcısı Tıbbi Bakım Hizmetleri Müdür Yardımcısı Psikolog Sosyal Hizmet Uzmanı

Semt Polikliniklerinde: Semt-1 için 112 nolu Semt-2 için 105 nolu telefon İlgililer Sorumlu hekim Sorumlu Hemşire Güvenlik Görevlisi Memur

● Temel yaşam desteği sürecinin güvence altına alınmasıdır. ● Ani solunum/dolaşım yetmezliği gelişen hastaların hayati fonksiyonlarını geri döndürmek amaçlanır. 2-5 dakika ● Bu fonksiyonların geriye dönüşü mümkün olmayacak şekilde zarar görmemesi amacıyla ilk müdahale için sadece 2-5 dakikalık süre bulunur. MAVİ KOD: 2222 (YÖN.PR.09)

Genel Politikalar: ● Genel hedef beynin hasarının önlenmesi. önceliği daha yaşamsal fonksiyonları düzeltmeye ● Ekip üyeleri, NG ya da Üriner katater ile zaman harcamak yerine, önceliği daha yaşamsal fonksiyonları düzeltmeye vermelidir.(hava yolu açıklığı, kalp masajı, IV yol..) ● Bunun için Kod gerçekleştiği anda yardımda bulunabilecek kişilerden destek alarak, Mavi Kod çağrısında bulunmak, gerekli malzeme ve ekipmanın hazırlanmasını sağlamak ve derhal hastaya müdahale etmek gerekir.

Gündüz Mesai Mavi Kod Ekibi: Anestezi Uzm. Dr. (Ekip Lideri) Kardiyoloji Uzm. Dr. Acil Tıp Uzm. (Acildeki Mavi Kod) İç Hastalıkları Uzm. Anestezi Teknisyeni Başhemşire Yardımcısı Nöbet Saatleri Mavi Kod Ekibi: Nöbetçi Şef Uzm.Dr. Nöbetçi Uzm. Dr Anestezi Teknisyeni Süpervizör Hemşire

Uygulamada En büyük Sorun???

Kim, ne yapmalı ?

I.Hastayı ilk bulan kişi: Hastanın bilincini değerlendirir. Yanıt alamıyorsa ? II. Kişi: Defibrilatör, aspiratör, acil çantasının temini Defibrilatör, aspiratör, acil çantasının temini Damar yolu açıp,ilaç uygulamaları Gerekli örnekler(Ritim, kan..) İleri müdahaleler ya da transport organizasyonu Bakım ve tedavilerinin devamı

Anestezi uzmanı: ● Mavi Kod Ekip lideridir. ● Ekibin yönetimi ve koordinasyonundan sorumludur. ● Kalp masajı, defibrilasyon ve hava yolu açıklığını sağlar. Hastanın Primer Hekimi: ● Hasta bilgilerini ekip üyeleriyle paylaşır. ● Ekip gelene kadar CPR ı başlatır ve yönetir.

Anestezi Teknisyeni: ● Malzeme ve ekipmanla birlikte gelir. ● Entübasyon araç gereçlerinin hazırlığı ● Gerektiğinde damar yolu ve ilaç uygulaması Süpervizör: ● Haberleşme ● Çevre kontrolü ● İleri müdahale ya da transport durumunda organizasyon

● Hastaneye tedavi amacıyla veya hasta beraberinde gelen çocuk ve bebeklerin hastane içerisinde kaçırılmasını engellemeyi hedefler. ‘’3333’’ ● Kaçırılma olayını ilk farkeden ‘’3333’’ nolu telefonu arayarak kaçırma olayını bildirir. ● Santralin güvenlik amirine ilettiği İlk çağrıyla beraber tüm çıkışlar kapatılır. Güvenlik amiri ve diğer ekip üyeleriyle birlikte arama yapılır. PEMBE KOD 3333 (YÖN.TL.14)

Sorumlular: İlgili Başhekim Yardımcısı Tıbbi Bakım Hizmetleri Müdürü Teknik Servis Elemanı İdari İşler Müdürü Güvenlik Amiri Pediatri Sevis Sorumlu Hemşiresi Kapı Güvenlik Birimleri

Semt Polikliniklerinde: Semt-1 için 112 nolu Semt-2 için 105 nolu telefon İlgililer Sorumlu hekim Sorumlu Hemşire Güvenlik Görevlisi Memur

GÜVENLİ CERRAHİ ( AML.FR.02 GÜVENLİ CERRAHİ KONTROL FORMU)

Amaç : Cerrahi zarar ihtimalinin azaltılması. Güvenli cerrahi, hasta ameliyathaneye gelmeden önce daha klinikte iken başlaması gereken bir kavramdır.

Kontrol listesi, cerrahi tedaviyi dört ayrı aşamaya bölmektedir: 1. Klinikten ayrılmadan önceki periyot 2. Anesteziden önceki periyot 3. Anesteziden sonra, cerrahi insizyondan önceki periyot 4. Ameliyathaneden çıkarılmadan önceki periyot

A.Klinikten ayrılmadan önce: Servis Hemşiresi Hastayı teslim eden hemşire Teslim alan sağlık personeli 1.Hastanın; Kimlik bilgileri Ameliyatı Ameliyat bölgesi doğrulandı. 2. Hastanın rızası kontrol edildi mi? 3. Hasta aç mı? 4. Ameliyat bölgesi tıraşı yapıldı mı? 5. Hastada makyaj/oje, protez, değerli eşya var mı?

6. Hastanın kıyafetleri tümüyle çıkarılıp ameliyat önlüğü ve bonesi giydirildi mi? 7. Ameliyat öncesi gerekli özel işlem var mı? 8. Ameliyat için gerekli olacak özel malzeme, implant, kan veya kan ürünü hazırlığı teyit edildi mi? 9. Hastanın gerekli laboratuvar ve radyoloji tetkikleri mevcut mu? 10.Proflaktik amaçlı antibiyotik uygulandı mı? Evet ise uygulanan antibiyotik adı ve dozu; hayır ise teslim edildi mi?

B.Anesteziden önce: Anestezi Teknisyeni 13.Hastanın kendisinden Kimlik bilgisi/ Ameliyatı/ Ameliyat bölgesi/ Rızası doğrulandı. 14.Ameliyat bölgesinde işaretleme var mı? 15.Anestezi Güvenli Kontrol Listesi tamamlandı mı? 16.Pulse oksimetre hasta üzerinde ve çalışıyor mu? 17.Hastanın bilinen bir alerjisi var mı? 18.Gerekli görüntüleme cihazları var mı? 19.Hastada 500ml / daha fazla kan kaybı riski var mı?

C.Ameliyat kesisinden önce Anestezi Teknisyeni Ameliyathane Hemşiresi 20.Ekipteki kişiler kendilerini tanıttı mı? 21.Ekipten bir kişi sesli olarak hastanın kimlik ve operasyon bilgilerini teyit etti mi? 22.Kritik olaylar gözden geçirildi mi? Tahmini op süresi/ Olası kan kaybı/Beklenmedik olaylar/olası anestezi riskleri/op pozisyonu

23.Proflaktik antibiyotik uygulandı mı? 24. Kullanılacak malzemeler hazır mı? 25.Malzemelerin sterilizasyonu uygun mu? 26.Kan şekeri kontrolü gerekli mi? 27.Antikoagülan kullanımı var mı? 28.Derin ven trombozu proflaksisi gerekli mi?

D.Ameliyattan Çıkmadan Önce: Anestezi Teknisyeni Ameliyathane Hemşiresi 30.Gerçekleştirilen ameliyat için sözlü olarak Hasta bilgileri/ yapılan op./ Ameliyat bölgesi teyit edildi mi? 31.Alet, spanç, kompres ve iğne sayımları yapıldı mı? 32.Hastadan alınan numune etiketinde, Hastanın adı ve alındığı bölge doğru yazıldı mı? 33.Ameliyat sonrası klinik gereksinimler gözden geçirildi mi? 34.Hastanın op. Sonrası gideceği bölüm teyit edildi mi?

Klinikten ayrılmadan önce ve ameliyat sırasında kontrol listesini uygulamak için belirlenmiş bir kişi listedeki kontrolünden sorumlu olmalıdır.

“Güvenli Cerrahi Hayat Kurtarır”

GÜVENLİ HASTA TRANSFERİ ( YÖN.TL.19 HASTALARIN GÜVENLİ TRANSFERİ TALİMATI)

Amaç: Hastaların güvenli, doğru ve hızlı bir biçimde taşınması ve transferinin sağlanmasıdır. Sorumlular: Hasta Güvenliği Komitesi Bölüm Kalite Sorumluları Hastadan Sorumlu Doktor ve Hemşire Hastanın taşınması işlemini gerçekleştiren personel

A.Hasta Taşıma Türleri 1.Sedye 2.Tekerlekli Sandalye 3.Yatak B.Hasta Transfer Çeşitleri 1.Bölümlere Transfer 2.Hastane Dışına Transfer 3.Özellikli Hastaların Transferi

Hasta nasıl transfer edilmeli? Travması var / Travması yok

İlkel Taşımalar

a.1.Kütük Yöntemi ile Travma tahtası Ekip başı

a.2.Kütük Yöntemi ile Roll Board

a.3. Kütük Yöntemi ile Çarşaf:

b.Kaşık Yöntemi

Kombinasyon Vakum Kaşık Diğer Sedyeler:

1.Hastanın sedyeye alınması: Sedye yatağın yanına yaklaştırılır, yatak boyunda yükseltilir, frenler kilitlenir. Başı gidiş yönünde olmalıdır. Güçlü olan hastanın baş kısmında yer almalıdır.

2.Tekerlekli sandalye ile taşıma Tekerlekli sandalyenin frenleri kilitlenir, ayaklıklar dış yanlara doğru açılır. Hasta bir müddet yatakta oturtulup ayakları yataktan aşağıya sarkıtılır, karşıya bakması sağlanır. Kendini iyi hissediyorsa işleme devam edilir. Hasta oturtulur, ayaklıklar düzeltilip hastanın ayakları yerleştirilir ve sandalyenin frenleri açılır. Ayağa kalkamayan bir hastaysa koltuk altlarından destek olunarak sandalyeye alınır.

3.Yatak ile taşıma: Fren sistemi kontrol edilir. Hastanın başı gidiş yönünde olmalıdır.

Hasta anlayabilecek durumunda ise hastaya bilgi verilir ve işbirliği sağlanır. Taşıyacak olan kişiye hasta/hastalık hakkında bilgi verilir. Hasta transferi öncesi hastanın nakil olacağı birim bilgilendirilip ilgili hazırlıklar tamamlanır. Hasta mahremiyeti ve hastanın güvenliği önceliklidir. Üstü örtülmeli, kemerleri bağlanmalıdır.

B.Hasta transfer çeşitleri 1.Bölümlere Transfer: Sağlık personeli refakat eder. Hasta dosyası, ilaç, malzeme ve gerekiyorsa cihazlarıda nakil yapılacak birime teslim eder. YÖN.FR.30 BİRİMLER ARASI HASTA NAKİL FORMU doldurulur.

2.Hastane Dışına Transfer: Yatan hasta: Sevk formu epikriz doldurularak doktor istemi doğrultusunda hastanın nakli sağlanır.

Acil servisten ve/veya acil durumlarda sevk: Hasta nakil veya sevk kararını -ilgili uzman hekim, -acil servis sorumlu hekim yada -nöbetçi uzman hekimi tarafından verilip,onaylanır Sevk edilecek kurumun tesbiti, prosedürlerin koordinasyonu ve yürütülmesi 112 KKM yetkili ve sorumludur. EK-9 Sağlık Tesisleri Arası Vaka Talep Formu doldurulur.

3.Özellikli Hastaların transferi: Portabl cihazların kullanılabilirliği kontrol edilir. (Defibrilatör, O 2 tüpü..) Mayi, ilaç, infüzyon vs devamı sağlanacaksa yada damar yolu açıklığı korunacaksa gerekli önlemler alınır. Ajite hastalar için güvenlik önlemleri alınır.

Ameliyathaneye Hasta Transferi Tetkikleri ve ilgili dokümanları hazırlanır. Güvenli Cerrahi Formu Hasta, personel ve klinik hemşiresi eşliğinde, dosyası ve gerekli malzemeleri ile birlikte ameliyathane çalışanına hasta hakkında bilgi verilerek ve Güvenli Cerrahi Formu ile teslim edilir. Post-opta stabil duruma gelen hasta ameliyathane çalışanı tarafından, klinik hemşiresine ameliyat süreci hakkında bilgi verilerek dosyası ile teslim edilir.

Güvenlik Raporlama Sistemi ( Yön.Pr.10 güvenlik raporlama sistemi prosedürü Yön.Fr.26 güvenlik raporlama olay bildirim formu)

AMAÇ Hastaya zarar veren ve/veya verebilecek olan olayların oluşmasını engellemek.

En önemli üç konu, ● İlaç Güvenliği ● Cerrahi Güvenliği ● Transfüzyon Güvenliği

● Bildirim Yapılabilecek Örnek Olaylar İlaç Güvenliği: Yanlış ilaç istenmesi Yanlış ilaç uygulanması İlacın yanlış yolla uygulanması İlacın yanlış zamanda uygulanması Eczaneden yanlış ilaç gelmesi Eczaneden ilaçların uygun şartlarda gelmemesi Kayıtların yanlış olması

Transfüzyon Güvenliği: Hasta kimlik Doğrulamasının yapılmaması Yanlış kan/kan ürünü Kan /Kan ürününün yanlış etiketlenmesi Kan/kan ürününün uygun olmayan biçimde depolanması Transfüzyon sırasında uygun takip yapılmaması Uygulama sonrası reaksiyon gelişmesi

Güvenli Cerrahi: Hasta kimlik doğrulamasının yapılmaması Ameliyat taraf işaretlemesinin yapılmaması Yanlış taraf /organ cerrahisi Güvenli Cerrahi Kontrol Listesi nini yanlış doldurulması Cerrahi işlem sırasınsa oluşan istenmeyen olayların gelişmesi (örn.yanık)

Konu Tarih-saat Bölüm Olay Görüş Öneri

Bildirim Sisteminde Temel Kural Personel ve hasta isminden bağımsız olarak olayın konusu ve olaya ilişkin bilgilere yer vermelidir.

Olayın Sebeplerinin Araştırılması / Kök Neden Analizi ● Komite olayın GRS içinde ele alınmasının gerekli olup olmadığına karar vermelidir. ● Hasta güvenliğini tehdit eden bir unsur içermesi durumunda olay komite tarafından incelemeye alınır, olayın sebep ve sonuçları araştırılır. ● Her olay kendi içinde değerlendirilir ve kök neden analizi yapılır.

Kısaca; ● Kurumsal bir öğrenme sürecinin oluşturulmasıdır. ● Ana hedef olayın sorumlusu bireyler değil sistemdir; olayları ve olayların sebepleri incelenir, olayların kim tarafından gerçekleştirildiği ve zarar görenlerin kimler olduğunu araştırmaz.

STERİLİZASYON VE DEZENFEKSİYON

Enfeksiyon, başarıyı azaltan bir faktördür ve sadece antibiyotik kullanımı ile kontrol altına alınamaz. Neden sterilizasyon ve dezenfeksiyon?

Hastanede Enfeksiyon Kontrolü El hijyeni Sterilizasyon Dezenfeksiyon Sürveyans-izolasyon önlemleri

Temizlik : Kir ve organik maddelerin mekanik olarak uzaklaştırılması işlemidir. Dekontaminasyon:Dezenfeksiyon / sterilizasyon öncesinde, fiziksel ve /veya kimyasal yöntemlerle bir yüzeyden patojenlerin uzaklaştırılması.

Dezenfeksiyon: Cansız yüzeyler üzerinde bulunan moların (bakteri sporları hariç) yok edilmesi veya üremelerinin durdurulması işlemidir. Bakteri sporları ve mikobakterileri etkileme seviyelerine göre yüksek, orta ve düşük düzey dezenfeksiyon olarak 3 kategoride değerlendirilir.

Sterilizasyon: Herhangi bir yüzeyde bulunan tüm mikroorganizmaların (sporlar da dahil olmak üzere) yok edilmesi işlemidir.

Tıbbi gereçler kullanım alanı ve vücutla temasına göre üç kategoriye ayrılır. Sterilizasyon/ Yüksek düzey Düşük düzey Yüksek düzey

MSÜ (Hepa Filtreli, C, bakteriyostatik,vs…) a)Kirli Alan; Kullanılmış aletlerin kabul edildiği, sınıflandırıldığı, temizlendiği ve dekontamine edildiği alandır. b)Temiz Alan; Dekontamine olmuş, temiz alet ve malzemelerin kontrol ve bakımlarının, sterilizasyon için paketlenme işlemlerinin yapıldığı, paketlenmiş malzemelerin depolandığı alanı kapsar. c)Steril Alan; Steril malzemelerin depolandığı alandır.

KONTAMİNE ALETLERİN MSÜ YE TESLİMİ Açılmış her set ve malzeme kullanılmamış olsa bile kontamine sayılır. Kullanılan malzemeler, enfekte atıklardan (tampon, iğne, bistüri) ayrıştırılarak direk toplama kaplarında muhafaza edilir ve hiçbir işleme tabii tutulmadan ve bekletilmeden MSÜ ye teslim edilmelidir.

Kirli malzemeler kapalı kaplarda, sızdırmayan ve delinmeye dirençli, temizlemeye elverişli plastik kaplarda getirilir. Kullanılmış tıbbi aletlerin kapalı kaplarda taşınması çapraz kontaminasyon riski önler. Her set içinde mevcut aletlerin kayıtlı olduğu listeler ve kontrol sayım formları bulunmalıdır.

İŞLEMLER Ön temizlik- dekontaminasyon ve dezenfeksiyon Ön temizlik mikrobiyal yükü azaltır, dekontaminasyonun etkinliğini artırır.

Dekontaminasyonda kullanılan malzemeler: 1)Manuel yıkama (Fırça,sünger,hava/su tabancası ve deterjan-dezenfektan/enzimatik solüsyon ile C) 2)Ultrasonik yıkama cihazı ile yıkama (Ultrasonik dalgalarla,45> 0 C,özellikle lümenli aletlerden organik maddelerin uzaklaştırılması.) 3)Dezenfektör cihazı ile otomatik yıkama: (Yıkama c de alkali yada nötral deterjanla; termal dezenfeksiyon C de 5 dk, durulama demineralize su ile)

MSÜ MALZEME PAKETLEME TALİMATI AML GELEN SETLER AML KULLANILAN MALZEMELER TAMPON VE PED BOHÇA PAKETLEME 1.KAT KREP, 2. KAT ÇİFT YEŞİL 1.KAT KREP, 2. KAT ÇİFT YEŞİL TEK/ÇİFT KAT RULO ÇİFT RULO TAMPON (1 PKT 5’Lİ)PED (1 PKT 2’Lİ) 1.K TEKYEŞİL, 2.K ÇİFT YEŞİL PAKETLEME BÖLÜMÜNDE MALZEMENİN BUHARLA VEYA EO STERİLİZASYONUNA KARAR VERİLİP, YÖNTEME UYGUN PAKETLEME MATERYALİNİ KULLANILIR. EO İLE STERİLİZASYONDA YALNIZCA RULO POŞET KULLANILIR. GÖMLEK VE ÇAMAŞIR BOHÇALARI

Paketleme Prensipleri Her paketin içine kimyasal indikatör konur. Sete ait kayıtlı alet listesi ve sayım formu konur. Sterilizasyon tarihi ve son kullanım tarihi yazılı etiketleme yapılır.

STERİLİZASYON 1)Buhar Sterilizasyonu: Doymuş buhar, ısı, zaman parametrelerinden oluşan sistemle çalışan buhar sterilizatörleriyle gerçekleştirilen bir yöntemdir. Yüksek ısıya dayanıklı malzemelerin doymuş buhar elde edilerek C ve C belirli bir vakum ve basınç sağlanmasıyla uygulanır.

BUHAR STERİLİZASYONU KONTROLÜ

Kontrol Parametreleri; 1.Kaçak Hava Testi ( Cihaz Kontrol): 2.Bowie Dick Testi;Test paketi(Cihaz kontrol) 3.Maruziyet işlem indikatörü; Isı maruziyeti-paketleme bandı. (Yük kontrol) 4.Kimyasal İndikatör; Tüm paketlerin ve malzemelerin içine konulan ısı, buhar ve zaman parametlerini gösteren striplerdir.(Paket kontrol)

5.Biyolojik İndikatör; Bacillus stearotermophilus basili taşıyan kapsüllerdir. Sterilizasyon işleminin biyolojik ölümü gerçekleştirmede yeterli olup olmadığını gösterir. 48 saatlik ve rapid (kısa süreli-3 saat) olarak iki çeşit biyolojik indikatör kullanılır.

2.ETİLEN OKSİT STERİLİZASYONU: EO gaz konsantrasyonu, nem, zaman ve sıcaklık parametrelerinden oluşan sistemle çalışan EO gaz sterilizatörüyle gerçekleştirilen bir yöntemdir. Yüksek ısıya dayanıklı olmayan, plastik vb malzemelere C de Etilen oksit gazı kullanılarak uygulanan bir yöntemdir.

EO STERİLİZASYONU KONTROLÜ

Kontrol Parametreleri; A. Kimyasal İndikatör; Isı, buhar, zaman (Paket kontrol) B. Biyolojik İndikatör; Bacillus subtilus basili taşıyan kapsüllerdir. Her yüke konulur.(Yük kontrol)

Havalandırma süresi İşlem süreci 5, havalandırma süresi en az 8-10 saattir. Steril edilen malzemenin kullanım amacı, lümen inceliği, lümen uzunluğu, vücutta bırakılacak olması gibi kriterler göz önünde bulundurularak ilaveten on iki saatten iki haftaya kadar havalandırılmalıdır.

FİZİKİ KOŞULLAR Depolama: Steril malzeme depolarında malzeme rafları yerden cm yukarıda, tavandan 15 cm aşağıda, duvardan 5 cm öndedir.

KAYIT 1.Yapılan işlemlerin ve testlerin kayıtları 2.Biyolojik, kimyasal ve fiziksel indikatörlerin performans testleri 3.Temizlik kaydı 4.Arıza, tamir, rutin bakımların raporları 5.İşleme giren ürün veya paketlerde değişiklik olduğunda tutulan kayıtlar 6.Geri çağırma kayıtları

Steril paket açılırken; Steril malzeme paketinin yırtık/delik/ıslak olup olmadığını kontrol ediniz. Steril malzeme paketinin son kullanma tarihini kontrol ediniz. Paketi, kesinlikle yırtarak açmayınız. Steril malzemeyi, steril giyinen birisine açıyorsanız açtığınız paketin içindeki malzemeyi almasını bekleyiniz, içine dokunmayınız.

Steril paket veya bohça bir yere konularak açılacak ise zemin kuru, boş, bel seviyesinden yüksekte ve düz olmasına dikkat ediniz. Paketi veya bohçayı, en dış kenarlarından tutup kendinize uzak taraftan başlayarak açınız. Steril paket içindeki kimyasal indikatörü kontrol ediniz ve işlem sona erene kadar muhafaza ediniz.

Steril malzemeleri kullanım anına kadar açmayınız, açıp bekletmeyiniz. Patojenlerle kirletildiğinden şüphe edilen gereçler sterilize edilmesini sağlayınız.

RADYASYON GÜVENLİĞİ

RADYASYON /Işınım Radyasyon, elektromanyetik dalgalar veya parçacıklar biçimindeki enerji emisyonu (yayımı) ya da aktarımıdır.

Yeryüzündeki tüm canlılar ve cansızlar havada, suda, toprakta, hatta kendi vücutları içerisindeki doğal radyasyon kaynakları ve insanlar tarafından üretilen yapay radyasyon kaynaklarının her gün ışınımına maruz kalmaktadırlar.

DOĞAL RADYASYON KAYNAKLARI Topraktaİnsan Vücudunda ToryumPotasyum-40 UranyumRadyum PotasyumKarbon-14 RadyumTirityum RadonPolonyum

RADYASYON İYONLAŞTIRICI RAD. PARÇACIK TİPİ DALGA TİPİ İYONLAŞTIRICI OLMAYAN RAD. DALGA TİPİ Radyo Dalgaları Mikrodalga Kızılötesi Görülebilir ışık Alfa Parçacıkları Beta Parçacıkları Nötronlar X IŞINLARI Gama ışınları

İyonlaştırıcı radyasyon diğer atomların elektronlarını ayıracak yeterli enerjiye sahip olmak anlamına gelir. Bu tür radyasyonlar, maruz kalma süresine, radyasyonun şiddetine ve maruz kalınan vücut bölgesine bağlı olarak, hücreyi parçalayabilir, zarar verebilir veya herhangi zararlı bir etkisi olmadan geçip gidebilirler.

Moleküler Seviyedeki Etki; Fiziksel Evre: İyonizasyon yoluyla oluşan enerji transferi Kimyasal Evre: İyonlaştırılmış ve uyarılmış su molekülleri üzerinden reaktif kimyasal bileşikler (radikal) oluşur. Biyolojik evre: Direk veya indirekt etkiler.

Radyasyon dozu; hedef kütle tarafından, belli bir sürede soğurulan veya alınan radyasyon enerjisi miktarıdır.

İç radyasyon Vücudumuzda bulunan radyoaktif elementlerden, bir yıl boyunca maruz kaldığımız ortalama iç radyasyon dozu 0.55 mSv kadardır. Yiyecek, içecek ve teneffüs ettiğimiz havadan maruz kaldığımız ortalama doz ise, yaklaşık 0.25 mSv dır.

HÜCRELERiN RADYASYONA KARŞI DUYARLILIK SIRASI Beyaz kan hücreleri (Lenfositler) Kırmızı kan hücreleri (Eritrositler) Sindirim sistemi hücreleri Üreme organı hücreleri Cilt hücreleri Kan damarları Doku hücreleri (Kemik ve Sinir Sistemi)

Etkiler: Radyasyona maruz kalan hücre ölebilir veya zamanla doku tarafından onarılarak kurtulabilir. Eğer kurtulan hücre, kromozomlarındaki kırılmalar nedeniyle fiziksel/kimyasal değişimle mutasyona uğrarsa, hücre normal işlevini yapamaz ve ileride kişide (somatik) veya gelecek nesillerde(genetik)zararlar meydana getirebilir

Kısa bir süre içinde ve bir defada yüksek dozlara maruz kalınması durumundan hemen sonra meydana gelecek hasarlara erken etkiler (akut ışınlanma etkileri),kanser, ömür kısalması ve genetik bozukluklar gibi sonradan çıkacak hasarlara da gecikmiş etkiler (kronik ışınlanma etkileri)denir.

Kullanım Koşulları Tıbbi amaçlı iyonlaştırıcı radyasyon kaynaklarının alınması, bulundurulması ve kullanılması Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Kanunu ve Radyasyon Güvenliği Tüzüğü gereğince TAEK tarafından verilen lisansa bağlıdır.

RADYASYONDAN KORUNMA Temel prensipler; Gereklilik: Net fayda sağlamayacak uygulama yapılmamalı. Etkinlik: Maruz kalınacak dozlar mümkün olduğunca düşük tutulmalı. Kişisel doz-risk sınırları: Alınmasına izin verilen dozlar sınırlandırılmalı (Radyasyon Güvenliği Yönergesi)

Çalışanların dikkat etmesi gereken koşullar: Kısa süre temas Ortamda optimum izolasyon Kaynaklardan mümkün olduğunca uzak mesafe Kişisel dozimetre taşıma zorunluluğu Yılda bir kez tıbbi muayene Cihazların kalibrasyon ve düzenli kalite kontrolü

Gündelik yaşantıda… Mikrodalga Fırınlar Fön makineleri Kablosuz ağlar Oyun kumandaları ve konsollar Televizyon ve Müzik çalarlar, İklimlendirme ürünleri ve klimalar Elektrikli ısıtıcı battaniye ürünleri Tarayıcılar, lazer yazıcı ve fotokopi makineleri Tıraş makineleri ve epilasyon cihazları Aydınlatma ürünleri ve lambalar

Sonuçlar… Migren başlangıcı ve baş ağrılarının kronikleşmesi Sinir bozukluğu ve stres Uyku düzensizlikleri Gebelerde düşük riski Doğurganlığı azalması-Kısırlık

Teşekkürler…