TÜRKLERDE SANAT

Eski Türklerde Resim Elde edilen son buluntular Türk resminin ilk örneklerini Hunlara kadar götürmektedir. Ulan-Batur yakınlarında açılmış olan Hun mezarlarında ilk örnekler görülmüştür. Kısman Çin kökenli küçük madeni eşyaların bulunduğu bu kurganda üstleri ilenmiş halı ve kumaşlar bulunmuştur. Pazırık kurganında ise bir geyiğin parçalanışını gösteren halı bulunmuştur.

Eski Türklerde Resim Turfan yöresinde yapılan kazılarda hayvan resimlerinin yanında insan figürlerinin de bulunduğu resimler elde edilmiştir.Bu sanat anlayışında yeni bir adımdı. Maniheizm’in etkisi ile resim Uygurlarda hızla gelişmiştir.Kitaplar üstüne resimler çizilmiştir.Genellikle kırmızı bir fon üstüne çizilen resimlerde dinsel sahnele,rahipler ve müzisyenler canlandırılmıştır.

Eski Türklerde Resim

Eski Türklerde Resim İslamiyet'e geçiş ile birlikte Türk resim sanatı parlaklılığını ve etkililiğini yitirmiştir.İslamiyet’in resme getirdiği yasaklama buna neden olmuştur. XIII. Yüzyılda İslamiyeti kabul eden Moğol Hükümdarı Gazan Han’ın yaptığı ilk işlerden biri, Uygurlardan kalan resimleri tahrip etmek olmuştur.

Osmanlı Devleti ve Resim Türk resim sanatı, İslam öncesi özelliklerini tümüyle yitirmemekle birlikte içerik yönünden değişikliğe uğrayarak Türk-İslam resmine dönüşmüştür. İnsan ve hayvan figürleri azalmış,geometrik bezemelere dayanan arabesk şekiller önem kazanmıştır. Bu etki özellikle hat sanatının gelişmesine yol açmıştır.

Osmanlı Devleti ve Resim

Osmanlı Devleti ve Resim Bunun dışında insan figürleri kişinin gerçek boyutlarını ve görüşlerini yansıtmadığı için dine aykırı görülmeyen minyatür sanatı da gelişmiştir. Özellikle Osmanlı Devleti’nde minyatür başlı başına bir uğraşı haline gelmiştir. Topluma yönelik olma amacından uzaklaşan resim,her türdeki kitapları süsleyen bir nitelik kazanmıştır minyatür.

Osmanlı Devleti ve Resim Bugün pek çok minyatür eseri bulunmaktadır.Ancak bunları yapan kişilerin adlarını ve eserlerini yaptıkları yılları yazmamaları kataloglamada sorunlara neden olmaktadır. Osmanlı minyatürleri konuları yönünden dört gruba ayrılırlar: A.Portreler B.Peyzajlar C.Dinsel,tarihsel olaylar D.Bilimsel konuları açıklayanlar.

Osmanlı Devleti ve Resim Matrkçı Nasuh’un Beyan-i Menazil-i Sefer-i Irakeyn adlı eseri İran seferine katılan nakkaşın gidilen yerler hakkında yaptığı 128 önemli minyatürden oluşmaktadır.

Osmanlı Devleti ve Resim Nakkaş Osman’ın Surname adını taşıyan eseri Osmanlı günlük yaşamı hakkında pek çok bilgi edinmemiz sağlamaktadır.

Osmanlı Devleti ve Resim

Osmanlı Devleti ve Resim Fatih Sultan Mehmet döneminde Osmanlı Devleti Avrupa’daki sanatsal gelişmeleri takip etmiştir.1479’da İstanbul’a gelen Gentile Bellini Fatih Sultan Mehmet’in portresini yapmıştır.

Osmanlı Devleti ve Resim Bellini’nin ülkesine gönderilmesi ve yaptığı tabloların satılmasında sonra Osmanlı sarayına yabancı bir ressam ancak 300 yıl sonra girebilmiştir. Bu dönemde nakkaşlar kendi anlayışlarına göre padişah tasvirleri yapmışlardır.Bu arada pek çok Avrupalı Osmanlı sultanlarını görmeselerde duyduklarında hareketle sultanların resimlerini yapmışlardır.

Osmanlı Devleti ve Resim 1704’te geldiği İstanbul’da 30 yıldan fazla yaşayan Van Mour Türk tipi ve Türklerin yaşayışı üzerine yaptığı tablolar ile pek çok batılı sanatçının Türkiye’ye ilgi duymasını sağladı.

Osmanlı Devleti ve Resim 1773’te açılan Mühendishane-i Bahri-i Hümayun’un öğretim programına resim dersi de eklenmiştir.III. Selim döneminde ise Alman ressam Melling saray hizmetine alınmıştır.III Selim Fatih’ten sonra portresini yaptıran kişidir. II. Mahmut döneminde resim sanatının gelişmesi için 1829’da yurt dışına öğrenciler gönderilmeye başlamıştır.II. Mahmut’un Ermeni ressam Rupen Manas tarafından yapılan portresi resmi dairelere ve kışlalara asılmıştır.

Osmanlı Devleti ve Resim

Osmanlı Devleti ve Resim 1863’te düzenlenen Sergi-i Osmani’de hat ve minyatür sanatının önemli eserleri sergilenmiştir. 1876’da Sanayi-i Nefise Mektebi adıyla bir yüksekokul kurulmuş,Fransız ressam Guillement okulun müdürlüğüne atanmıştır. 1914’te İnas Sanayi-i Nefise Mektebi kurulmuştur.

Cumhuriyet Döneminde Resim TBMM’nce halife seçilen Abdülmecit’in övgüye değer bir ressam olması ve kendi ailesinin portresini yapması,kızını model olarak kullanması resimle uğraşmanın günah olduğu savlarının artık pek geçerli olmadığını göstermiştir.

Cumhuriyet Döneminde Resim Cumhuriyet döneminde ilk ve orta öğretim programları düzenlenirken resim zorunlu dersler arasına konulmuştur. Bu dersi verecek kişileri yetiştirmek için 1926’da Gazi Eğitim Enstitüsü’nde bir resim bölümü açılmıştır. 1937 ‘de İstanbul Dolmabahçe’de seçkin yapıtların sürekli sergileneceği Resim ve Heykel müzesi açılmıştır.

Cumhuriyet Döneminde Resim 1932’de açılan Halkevleri özellikle resmin gelişmesine ağırlık vermiştir. 1939’da İstanbul’da ilk Devlet Resim ve Heykel Sergisi düzenlenmiştir. Sergide 10 Türk ressamının 270 tablo ile 10 heykeli sergilenmiştir.

Cumhuriyet Döneminde Resim

Heykel Çevrede bulunabilen ya da kolaylıkla işlenen toprak,ağaç,taş,maden gibi malzemeyle yapılan ve sanat tarihinde idol denen tanrı ve tanrıça figürlerine Eski Türkler arasında da rastlanmaktaydı. Yine Uygurlar döneminde Maniehizmin etkisi ile heykelcilik gelişmiştir. İslamiyet’in kabulünden sonra durum değişmiş,heykelcilik dine aykırı sayıldığı için dışlanmıştır.

Heykel İslamiyet’in kabulünden sonrada Türklerde heykel yapma geleneği bir süre devam etmiştir.Mesela 841 yılında ölen Türk komutanlarından Afşin’in evinde ağaçtan yapılmış bir insan heykeli bulunmuştur. Anadolu Selçuklularda özellikle mimaride gerek gerek dış süsleme olarak insan ve hayvan figürlerini içeren kabartmalar sıklıkla kullanılmıştır.

Heykel Kubadabat çinilerinde, sultanı,saray hizmetlilerini,hatta kadınları gösteren figürlerde kişiler kaftanlı ve bağdaş kurmuş vaziyette yansıtılmıştır.

Heykel Kullanılan hayvan figürleri içinde en yaygını aslandır.Konya Sarayı’nda 20 tane aslan heykeli bulunmaktaydı. Aslanda sonra en çok kullanılan ise Kartaldır.Selçuklularda bu kartal simgesi çift başlı kartal haline gelmiştir.

Heykel

Heykel Özellikle Akkoyunlu ve Karakoyunlu Devletleri zamanında koç heykeli dikmek yaygın olmuştur.Mezarlıklardaki koç heykelleri kurbanın yerine geçen ve onu hatırlatan bir simge olmuştur.

Heykel Osmanlı Devleti zamanında dinsel otoritenin etkisinin artması sebebi ile Selçuklulardan kalan kabartmalar bir kullanılmamaya başlamıştır. Eskiden mimari süsleme olarak yapılan hayvan kabartmaları yerini geometrik ve bitkisel motiflere bırakmıştır.

Heykel Osmanlı Devleti’nde heykelcilik alanında yapılan en önemli teşebbüs 1867’de Paris gezisinden etkilenen Abdülaziz’in kendi heykelini yaptırmasıdır. 1883’te açılan Sanayi-i Nefise Mektebi’nde heykel çalışmaları yapılmıştır. 1927’de Kurtuluş Savaşı’nı simgeleyen Zafer Anıtı yapılmıştır.