TASAVVUF I VI. YARIYIL BAHAR DÖNEMİ PROF. DR. AHMET CAHİD HAKSEVER

- BİRİNCİ BÖLÜM - TASAVVUF VE TARİKATIN MAHİYETİNE DAİR SORULAR 2. HAFTA (20.02.2017) TASAVVUF Tasavvuf nedir? Tasavvuf, ayrı bir din midir? Kur’an’da ve hadislerde” tasavvuf” kavramı yer almakta mıdır?

Tasavvuf nedir? Tasavvuf kelimesinin Ashâb-ı Suffe, Benî Sûfe, saff-ı evvel, safevi, sûf terimlerinden türetildiğine dair görüşler bulunmaktadır. Literatürde en çok kabul göreni “yün” anlamındaki “sûf” dur. Gramer açısından en tutarlısıdır. Yün giyinmek fakrı sembolize etmektedir. Yün kıyâfet, Allah Rasûlü (s.) ve Ashâbı’nı örnek alan zâhidler ve sûfîlerin de tercihidir. İnsanlar, giydikleri kıyafete nispetle de isim almışlardır.

Tasavvuf nedir? “Tasavvuf” kelimesinin ilk tanımını yapan kişi Maruf-ı Kerhî (ö. 200/815)’dir Tasavvuf, hakikate sarılmak ve halkın elindekilerden yüz çevirmektir Tasavvuf zühttür, Tasavvuf güzel ahlâktır, Tasavvuf tasfiye, yani kalp temizliğidir, Tasavvuf tezkiye, yani nefs ile mücadeledir, Tasavvuf istikamet, yani Kitap ve Sünnet’e sarılmaktır, Tasavvuf Allah’a tam teslimiyet ve Rabbânîliktir, Tasavvuf Hakk’a vuslattır, Tasavvuf İslam’ın ruh hayatıdır, Tasavvuf bir bâtın ilmidir, Tasavvuf havassa dair bir ledün ilmidir

Tasavvuf nedir? Tasavvuf, İslam’ın ruh hayatı ve İslam Peygamberi’nin şahsında temsil ettiği manevî otoritenin, kurumsallaşmış ve günümüze kadar yaygınlaşarak gelmiş şeklidir. Konusu marifetullah; gayesi sâlikleri “ihsân” denilen ve Allah’ı görüyormuşçasına kulluk şuuruna erdirmek olan6 tasavvuf, Kur’an’ı Allah Rasûlü (s.)’nün yaşadığı gibi yaşamaya çalışmaktır.

Tasavvuf ayrı bir din midir? Tasavvuf ayrı bir din değil, dini emir ve nehiyler çerçevesinde, dini daha deruni boyutta yaşama, Allah’a yakınlaşma amacıyla riyazet ve mücâhedeyi temel referans alan bir yaşam biçimidir.

Tasavvuf ayrı bir din midir? Ilımlı İslam, Küreselleşen dünyanın hâkim unsurlarının kendilerine karşı muhalefet potansiyeli taşıyan Müslüman toplumlarda mücadele ruhundan arındırılmış, siyasi bilinci bulunmayan, Kur’an’ın özellikle ahkâma dair âyetlerinin günümüz şartlarına uymadığı iddiasıyla, çerçevesi yine bu hâkim unsurlar tarafından belirlenmiş bir İslam projesidir.

Tasavvuf ayrı bir din midir? Dinden soyutlanmış,hümanist karakterli bir Mevlânâ, Hacı Bektaş-ı Velî, Yunus Emre vb. isimler öne çıkarılmaya çalışılmakta, başka bir dine mensup, agnostik ve hatta ateist ama kendini herhangi bir İslâmî tarikata mensup sûfî olarak nitelendirenlere de rastlanılabilmektedir.

Tasavvuf ayrı bir din midir? Dinden soyutlanmış,hümanist karakterli bir Mevlânâ, Hacı Bektaş-ı Velî, Yunus Emre vb. isimler öne çıkarılmaya çalışılmakta, başka bir dine mensup, agnostik ve hatta ateist ama kendini herhangi bir İslâmî tarikata mensup sûfî olarak nitelendirenlere de rastlanılabilmektedir. Ancak onları bu kıvama getiren aslî unsurun İslam olduğu gerçeği göz ardı edilmemelidir

Tasavvuf ayrı bir din midir? Ilımlı İslam projesi çerçevesinde, “insanı pasifleştirici bir tasavvuf” düşüncesinin, tarihi vakıayla da uygunluk arz etmediği söylenebilir.

Tasavvuf ayrı bir din midir? Dini, ihsan boyutunda yaşamayı hedef edinen tasavvufun hümanizm, yoga, meditasyon gibi tecrübelere indirgenmesi onun özünden uzaklaştırılmasıdır. İslam asıl, İslami yaşantının uygulanmasını, insanın kâmil mânâda mü’min olmasını, kesretten vahdete ulaşmayı hedef edinen tasavvuf ise fer’dir. Bu açıdan tasavvuf mümkün olandır, yani tasavvufun varlığı İslam dininin varlığına muhtaçtır

Kur’an’da ya da Hadislerde tasavvuf kavramı yer almakta mıdır? Kur’an’da ve hadislerde terim anlamıyla “tasavvuf” ve “tarikat” kelimeleri geçmemektedir.

Kur’an’da ya da Hadislerde tasavvuf kavramı yer almakta mıdır? Kur’an’da ve hadislerde terim anlamıyla “tasavvuf” ve “tarikat” kelimeleri geçmemektedir. Tasavvufun ilk devresi kabul edilen “zühd” bile, Kur’an’da sadece bir âyette (zâhidîn)10 (pek değer vermediler) şeklinde geçmekte, o da terim anlamında kullanılmamaktadır.

Kur’an’da ya da Hadislerde tasavvuf kavramı yer almakta mıdır? Kur’an’da ya da hadislerde kurumlaşmış anlamıyla tasavvuf ve tarikat kelimelerinin geçmemesi, bir disiplinin İslam dışı olduğu anlamına gelmez. Zira fıkıh, hadis, tefsir, kelâm gibi ilim dalları da yöntem, terminoloji ve literatürleriyle sonradan teşekkül etmişlerdir. Hatta Kur’an-ı okuma usulü diyebileceğimiz tecvid bile sonradan oluşmuş bir ilimdir..

Kur’an’da ya da Hadislerde tasavvuf kavramı yer almakta mıdır? Kelime olarak Kur’an’da ve hadislerde geçmese de Kur’an’ın, dünya ve âhireti inşa mahiyetinde özendirdiği hayırlı amellere dair âyetler, Allah Rasûlü (s.)’nün bu yöndeki yaşantısı ve hadisleri, Allah Rasûlü (s.) sonrası ashâbdan zâhidâne yaşamı tercih edenler, tasavvufun kendine kaynak edindiği referanslardandır.

Kur’an’da ya da Hadislerde tasavvuf kavramı yer almakta mıdır? Dolayısıyla bir şeyin İslam’dan olup olmaması hususundaki esas kriter, onun aynı kelimelerle ve terim anlamıyla Kur’an’da veya hadislerde geçmesi değil, nass ve sahih rivâyetlerin ifade ettiği anlama, gerçekleştirmeyi amaçladığı hedeflere uygunluktur.

Kur’an’da ya da Hadislerde tasavvuf kavramı yer almakta mıdır? Dolayısıyla bir şeyin İslam’dan olup olmaması hususundaki esas kriter, onun aynı kelimelerle ve terim anlamıyla Kur’an’da veya hadislerde geçmesi değil, nass ve sahih rivâyetlerin ifade ettiği anlama, gerçekleştirmeyi amaçladığı hedeflere uygunluktur.