RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRMESİ

Hoşgeldiniz ! HOŞGELDİNİZ Kendinizi tanıtın, bilginiz konusunda ikna edin Eğitimin Amaçlarını Aktarın Daha önce benzeri eğitim alıp almadıklarını sorun Özel İhtiyaçları olup olmadığını sorun Eğitim Süresi, aralar ve Değerlendirme yöntemi hk bilgi verin Kişilere kendilerini ve iş alanlarını tanıttırın Acil çıkış kapısı, tuvaletler, çay içilebilecek yerler ile, eğitim süresi ve molaları hakkında bilgi verin. cep telefonlarını kapattırın Hazır mısınız? Sorusunu yöneltin, hazırlarsa başlayın 2 2

? EĞİTİMİN KURALLARI Cep telefonlarının kapalı tutulması Aklınıza takılan konuların derhal sorulması ?

Eğitimin Amacı Risk değerlendirme ve yönetimi ile ilgili kavramlar ile risk değerlendirme yöntemleri hakkında bilgi sahibi olmak.

Öğrenim hedefleri Risk değerlendirmesinin temeli, gerekliliği ve yöntemleri hakkında bilgi sahibi olmak, Risk değerlendirmesi yapabilecek bilgi düzeyine erişmek.

Konu Başlıklarımız 1-Risk Analizi Ve Risk Değerlendirme 2-İş Kazalarında Maliyet Hesaplaması 3-İSG Yönetim Sistemleri İle İlgili Standartlar 4-Risk Yönetimi 5-İş Sağlığı Ve Güvenliği Kimin Sorumluluğudur 6-Yaralanma Piramidi 7-Risk Yönetimi Yöneticinin Rolü 8-Tehlike Analizi 9-Ramak Kalma Ucuz Atlatma 10-Risk Analizi Ve Risk Değerlendirmesi 11-Tehlikeyi Belirlemek İçin Sorular 12-Risk Analiz Formu Kullanma 13-İlgili Mevzuat

1-RİSK ANALİZİ VE RİSK DEĞERLENDİRME Risk Analizinin Amacı İşyeri tehlikelerinin tanımlanması, çalışan sağlığı ve güvenliği açısından esastır. Yapılan her işe yönelik risk değerlendirme düzenli yapılmalıdır. Bu Eğitimin Amacı Risk Değerlendirme işleminin nasıl yapılacağının açıklanarak daha doğru, kaliteli ve etkin bir risk analizinin sağlanmasıdır. 7

RİSK DEĞERLENDİRMESİ

İŞ KAZASI MEYDANA GELDİKTEN SONRA HUKUKİ VE CEZAİ DURUM __________________ İŞ KAZASI CEZA HUKUKU İŞ HUKUKU SİGORTA HUKUKU SSK 11-26 mad. Taksirle Ölüme Neden olma Taksirle Yaralanmaya Neden olma Maddi Tazminat Manevi Tazminat Destekten Yoksun Kalma İş Göremezlik

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ POLİTİKASI Hiçbir iş emniyetsiz yapılacak kadar acil değildir. İSG’in temeli prosedür ve talimatlardır. Kazaların %98’i önlenebilir. Koza Altın İşletmeleri AŞ Sıfır Tolerans Politikası hakkında bilgi verin. 12 12

2-İŞ KAZALARINDA MALİYET HESAPLAMASI ? İşletmeler kazaların gerçek maliyetini belirleyemediği veya bu bilince sahip olmadıkları sürece kazaları azaltmak veya önüne geçmek mümkün değildir. 13

TÜRKİYE İSTATİSTİKLERİ Her yıl ortalama 80.000-90.000 İş Kazası 1500 Ölüm 3500-4000 Malul

GÖRÜNÜR MALİYETLER GÖRÜNMEYEN MALİYETLER Tazminatlar İş günü ve iş gücü kaybı Sigorta ödemeleri İşin durması Sağlık giderleri Bina, ekipman,ürünün zarar görmesi Verimin düşmesi Mahkeme masrafları Çalışanlar üzerindeki olumsuz etki Kötü imaj Yeni işçinin eğitimi 15

3-İSG YÖNETİM SİSTEMLERİ İLE İLGİLİ STANDARTLAR İSG Yönetim Sistemlerinin en iyi şekilde uygulanması için kriterler, uygulamalar ve prensiplerden oluşan bir çerçeve sunarlar. İLK ADIMDA MEVCUT DURUMUN BELİRLENMESİ VARDIR. İSG ile ilgili riskleri idare edebilmek için Risk Yönetimi sürecinin nasıl uygulanacağı üzerine pratik tavsiyeler sağlarlar. RİSK YÖNETİMİ, YÖNETİM SİSTEMLERİNİN KAPTAN GEMİSİDİR. 16

İŞLETMELER SAĞLIK ve GÜVENLİĞİ NİÇİN YÖNETMELİDİR? YASAL NEDENLER ETİK NEDENLER FİNANSAL NEDENLER İşçilerin sağlık ve güvenliği işverenin sorumludur. Kamu Hukukunun Gerekleri Hukuki Gerekler Üretim kaybı Hizmette Aksamalar Tazminatlar 17

Risk değerlendirmesi yaklaşımı, İşbirliği yapılması, İSG’DE YENİ YAKLAŞIM Sürekli iyileşme, Önleme politikası, Risk değerlendirmesi yaklaşımı, İşbirliği yapılması, Çalışanların katılımı, Çalışanların bilgilendirilmesi 18

RİSK ANALİZİNDE REAKTİF İZLEME TESİS / VARLIKLARIN ZARAR GÖRMESİ YARALANMALAR VE HASTALIK REAKTİF İZLEME TEHLİKELİ OLAY RAPORLARI SON ANDA ÖNLENEN OLAY RAPORLARI PERFORMANS STANDARTALARINDAKİ ZAYIFLIKLAR / İHMALLER 19

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETİMİ RUTİN PROSEDÜRLER SPESİFİK HEDEFLER AYLIK / ÜÇ AYLIK GÜVENLİK TEMSİLCİSİ DENETİMLERİ DOĞRUDAN DAVRANIŞ GÖZLEMLEMESİ SAĞLIK DENETİMİ ÇALIŞANLARIN GÖRÜŞLERİ İÇİN ANKETLER SİSTEMATİK DENETİMLER PROAKTİF İZLEME İDARENİN GÜVENLİK PERFORMANS İNCELEMESİ İDARECİLERİN OLAĞAN GÖZLEMLERİ YÖNETİCİLERE DÜZENLİ SAĞLIK VE GÜVENLİK RAPORLARI ÇEVRESEL İZLEME KONTROL SİSTEMLERİ 20

4-RİSK YÖNETİMİ İşyeri sağlık ve güvenlik risk yönetimi 5 temel adımdan oluşur. Bunlar; Tehlikelerin tanınması Tehlikelerden kaynaklanan risklerin değerlendirilmesi Risklerin önlenmesi veya en düşük seviyeye düşürülmesi için gerekli kontrol tedbirlerine karar verilmesi Kontrol tedbirlerinin tamamlanması Alınan tedbirlerin etkinliğinin izlenmesi ve tekrar edilmesi 21

TEHLİKENİN TANINMASI

RİSKLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ

RİSKİN KONTROLU

İSG ‘de PLANLAMA Şu anda Nerede Oraya olmak nasıl neredeyiz? istiyoruz? ulaşırız? YOLUNUZU BELİRLEYİN!

NEDEN GÜNDEMİMİZDE ? RİSK ANALİZİ TEHLİKE ANALİZİ RİSK HESABI TEHLİKE İSG RİSK YÖNETİMİ NEDEN GÜNDEMİMİZDE ? RİSK KABUL EDİLEBİLİR RİSK RİSK DEĞERLENDİRME KABUL EDİLEMEZ RİSK RİSK VE GÜVENLİK KAVRAMI 26 26

İSİG RİSK YÖNETİMİ RİSK İLETİŞİMİ RİSK ALGILAMA RİSK DEĞERLENDİRME 27

RİSK KAVRAMI RİSK Zarara uğrama tehlikesi Türk Dil Kurumu 28 28

RİSK KAVRAMI TEHLİKE “Tehlike” potansiyel olarak zarara sebep olabilecek hal ve duruşlardır. Bunlar, insan davranışları, maddeler veya makineler, çalışma metodları, iş organizasyonunun diğer konuları olabilir. 29 29

RİSK KAVRAMI ZARAR “Zarar” çalışan insanın kazanma gücünün hasar görmesi (fiziksel yaralanma, hastalık) veya ortadan kalkması (ölüm),işletme için ise ekipman hasarı ve bunlardan kaynaklanan her türlü maddi kayıp olarak tanımlanabilir. 30 30

RİSK KAVRAMI RİSK “Risk” tehlike dolayısıyla ortaya çıkan bir olayın oluşturduğu hasar derecesi ile, olayın oluşma olasılığının bileşkesidir. 31 31

RİSK KAVRAMI HASAR DERECESİ OLASILIK RİSK R = O X D R : Risk O : Olasılık D : Hasarın Derecesi HASAR DERECESİ 33 33

10 Dakika

5-İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KİMİN SORUMLULUĞUDUR? İşveren Çalışan İSG işveren ve çalışanın ortak sorumluluğu oldğunu, yasal olarak zorunlu eğitime gönderme yaparak hatırlatın. İşverenin çalışanlara “emniyetli çalışma alanı sağlamak” zorunluluğu ile “çalışanların tehlike bildiriminde bulunmak, işverenin talimatlarına uymak ve kkd leri kullanmak” gibi sorumluluklarını aktarın. 35 35

İŞVEREN VEYA VEKİLİ TARAFINDAN TAZMİNATSIZ OLARAK FESHEDEBİLİR. İŞ KANUNU MADDE 25 H- İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi. I- İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp ta eli altında bulunan makineleri,tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması halinde; İŞVEREN VEYA VEKİLİ TARAFINDAN İŞ AKİDLERİNİ TAZMİNATSIZ OLARAK FESHEDEBİLİR. 36

RİSK KAVRAMI Risk tanımı yaparken çok önemli soru şudur: Kim için RİSK? Bu sorunun cevabı şunlar olabilir : Çalışan İnsan için RİSK Çalışma Ortamı için RİSK İşveren için RİSK Kullandığımız Makina ve Malzeme için Rİsk İşletme çevresi için için RİSK Toplum için RİSK Ülke ekonomisi için RİSK v.d. Olay, hukuksal alanda belirsizlik taşımamalıdır. Belirsizlikler, yasadan yararlananlara zarar demektir. Yasalarla mecbur tutulan eylemlerin nasıl gerçekleştirileceği bilimsel ortamlarda tartışılmalı ve belirsizlikler taşımamalıdır. 37 37

İŞ EMNİYETİ ANALİZİ Tehlikeleri belirlemek ve doğru önlemleri almak için; İlk defa yapılan bir iş, Nadir yapılan bir iş ve/veya Risk seviyesi yüksek bir iş öncesi işi yapacak ekip tarafından yapılır. İş emniyeti analizinin yapılması gereken durumları aktarın. Örnekler verin. 38 38

ÇALIŞAN İNSANIN RİSKİ’ DİR. MESLEK HASTALIĞI RİSKİ Mİ? RİSK KAVRAMI Biz “KİM İÇİN RİSK?” sorusunun cevabı yasalarda belli olmamasına rağmen cevabı tahmin edebiliyoruz. CEVAP : ÇALIŞAN İNSANIN RİSKİ’ DİR. Belli olmayan diğer bir konu da ifade edilen riskin İŞ KAZASI RİSKİ Mİ? MESLEK HASTALIĞI RİSKİ Mİ? olduğudur. Değerlendirmeler yapılırken dikkat edildiğinde İNSAN faktörünün gözardı edildiği görülecektir. Yapılan değerlendirmenin daha çok iş kazası riskinin belirlenmesi olduğu izlenimi alınacaktır. 40 40

RİSK KAVRAMI RİSK RİSK TEHLİKE ÇALIŞAN İNSAN TEHLİKE 41 41

RİSK KAVRAMI ORTAK RİSK RİSK RİSK ÇALIŞAN İNSAN TEHLİKE 42 42

RİSK KAVRAMI ORTAK RİSK RİSK RİSK ÇALIŞAN İNSAN TEHLİKE ÇEVRE RİSK 43

RİSK KAVRAMI Riskin algılanması bilgi, görgü,hayal gücü ve sentez kabiliyeti gerektirir. Risk algılama yeteneği zamanla azalır. (İŞLETME KÖRLÜĞÜ) Bu yeteneği sürekli eğitimle canlı tutmak gerekir. Risk algılama Zaman 44 44

RİSK KAVRAMI BİR MUSİBET BİN NASİHATTEN EVLADIR !!!! CİDDİ KAZA Eğitimle canlı tutulmayan algılama yeteneği istenmeyen durumlarla yeniden canlanır. BİR MUSİBET BİN NASİHATTEN EVLADIR !!!! Risk algılama Zaman 45 45

RİSK KAVRAMI SÜREKLİ EĞİTİM ŞART !!! CİDDİ KAZA İstenmeyen durum ile ortaya çıkan bu canlanma bir süre sonra eski halini alır. SÜREKLİ EĞİTİM ŞART !!! Risk algılama Zaman 46 46

RİSK İLETİŞİMİNİN ÜÇ İLKESİ Algılama = Gerçek Amaç = Güven İletişim = Beceri-maharet Kaynağın içtenliği-samimiyeti (SİZ) Mesajın içeriği ( NE söylediniz) Mesajın söyleniş tarzı (NASIL söylediniz) Planlama (NEREDE söylediniz) 47 47

RİSK İLETİŞİMİNDE YEDİ TEMEL KURAL Çalışanı-Müşteri taraf olarak kabul edin ve dahil olmasını sağlayın (Özellikle ilgili tarafları) Dikkatli bir şekilde plan yapın ve çalışmalarınızı değerlendirin Kamuoyunun özel kaygılarına kulak verin Dürüst samimi ve açık olun İnanılır ve güvenilir kaynaklarla çalışın Medyanın ihtiyaçlarına karşılık verin Açık ve anlaşılabilir şekilde konuşun 48 48

6-YARALANMA PİRAMİDİ 1 Ölüm / Kalıcı Sakatlık 10 Kişisel Yaralanma 30 Maddi Hasar 600 Olay 49

Eşit Risk = Milyonda bir ölüm riski RİSK ALGILAMA Bir kömür madeninde birkaç saat çalışmak Bir ay boyunca her gün tereyağlı ekmek yemek Nükleer enerji santraline komşu bir evde 5 yıl yaşamak 3 3 1 1 2 3 2 1 2 Eşit Risk = Milyonda bir ölüm riski MÜHENDİS VE UZMANLAR HALK 50 50

RİSK ALGILAMA Tehlikenin ne ölçüde anlaşılabildiği DENEYSEL PSİKOLOJİ RİSK Tehlikenin ne ölçüde anlaşılabildiği Tehlikenin ne denli eşit dağıldığı Bireyin tehlikeyi ne derece önleyebileceği Risk gönüllü olarak üstlenilip üstlenilmediği Korkutuculuk düzeyi Anlaşılabilirlik düzeyi Etkilenecek kişi sayısı RİSK UZAYI 51 51

MEVZUATIMIZDA TEHLİKE VE RİSK KAVRAMI TEHLİKE RİSK İŞ KANUNU (1475) 15 - İŞ KANUNU (4857) 19 2 SGK 18 - İSİGT 89 - PARPAT 72 - -------------------------------------------------------------------------------- İSİG YÖNETMELİĞİ 23 26 YARGITAY Risk Nazariyesi -Tehlike Nazariyesi 52 52

AB MEVZUATINDA TEHLİKE VE RİSK KAVRAMI İşyerinde Çalışanların Sağlık ve Güvenliklerini iyileştirmeye Yönelik Tedbirler Alınmasına İlişkin 12 Haziran 1989 Tarih ve 89/391/AET sayılı Konsey Direktifi; İşverenlerin Genel Yükümlülükleri Madde 6-2(a,b,c), 6-3(a) ve 9’da : İşverenlere riskleri önleme ve risk değerlendirme zorunluluğu getirtilmiş Avrupa Birliğinin 2002-2006 Stratejisi; İşyerlerinde risk önleme kültürünü oluşturmak, Sağlık ve güvenlik anlayışına global bir yaklaşım getirmek, Serbest piyasa şartlarında eşitlik sağlamak 53 53

DANİMARKA: İşyerlerinin % 50 si risk değerlendirmesi yaptı EKONOMİK VE SOSYAL KOMİTENİN RAPORU Genelde risk değerlendirme ve yazılı hale getirme-dokümantasyonun kurumsal hale getirilemediği Risk değerlendirme kavramının ülke ve topluluk geneline yaygınlaştırılamadığı FRANSA (5.11.2001): Risk değerlendirmesi En az yılda bir defa yapılacak ve belgelendirilecek ALMANYA: Bütün işyerlerinin %75 sistematik ve ayrıntılı risk değerlendirme Adalet Divanı Kararı (C-5/00) 7.2.2002 10 ve daha az işçi çalıştıran işyerlerinde risk değerlendirmesinin yazılı olarak belgelendirilmesinde işverenlere yükümlülük getirmeyen yasal düzenlemesinden dolayı uyarılma kararı DANİMARKA: İşyerlerinin % 50 si risk değerlendirmesi yaptı İşçi sayısı: 5-19 %27 20-49 %61 50-199 %67 200- %95 54 54

RİSK MATRİSİ R: Risk O: Olasılık D: Zarar verme derecesi (Şiddet) R = O X Ş Olasılık Ortaya çıkma olasılığı / frekans için derecelendirme basamakları ------------------- -------------------------------------------------- ÇOK KÜÇÜK Yılda bir KÜÇÜK Üç ayda bir ORTA Ayda bir YÜKSEK Haftada bir ÇOK YÜKSEK Her gün 55 55

RİSK MATRİSİ SONUÇ DERECELENDİRME --------------- ------------------------------------------------------ ÇOK HAFİF : İş saati kaybı yok, ilkyardım gerektiren HAFİF : İş günü kaybı yok, ilk yardım gerektiren ORTA : Hafif yaralanma, tedavi gerekir CİDDİ : Ölüm, Ciddi yaralanma, meslek hastalığı ÇOK CİDDİ : Birden çok ölüm, sürekli iş göremezlik 56 56

RİSK DÜZEYİ VEYA RİSK SKORU R = O X Ş RİSK DÜZEYİ VEYA RİSK SKORU     ZARARIN AĞIRLIĞI SONUÇ OLASILIK   ÇOK CİDDİ Çok Hafif (1) Hafif (2) CİDDİ Orta (3) ORTA Ciddi (4) HAFİF ÇOK HAFİF Çok Ciddi (5) OLASILIK 1 4 3 2 5 Çok Küçük (1) ÇOK YÜKSEK Anlamsız 1 Düşük 2 Düşük 3 Düşük 4 Düşük 5   YÜKSEK YÜKSEK YÜKSEK ORTA DÜŞÜK 25 20 15 10 5 5 Küçük (2)   Düşük 2 Düşük 4 Düşük 6 Orta 8 Orta 10 YÜKSEK YÜKSEK YÜKSEK ORTA ORTA DÜŞÜK 4 20 16 12 8 4 Orta (3) Düşük 4 Düşük 6 Orta 9 Orta 12   Orta 15   ORTA YÜKSEK ORTA ORTA DÜŞÜK DÜŞÜK ORTA 15 9 6 3 3 15 12 Yüksek (4) Düşük 4 Orta 8 Orta 12 Yüksek 16 Yüksek 20   ORTA ORTA DÜŞÜK DÜŞÜK DÜŞÜK KÜÇÜK 4 10 8 6 2 2 Çok Yüksek (5) ÇOK KÜÇÜK Düşük 5 Orta 10 Orta 15 Yüksek 20 Tolore Edilemez 25 DÜŞÜK DÜŞÜK DÜŞÜK DÜŞÜK DÜŞÜK 4 3 2 1 5 1 57 57

Bu risklerle ilgili hemen çalışma yapın KABUL EDİLEMEZ RİSK 5 4 3 2 1 DİKKATE DEĞER RİSK KABUL EDİLEBİLİR RİSK SONUÇ EYLEM 15,16,20,25 KABUL EDİLEMEZ RİSK Bu risklerle ilgili hemen çalışma yapın 8,9,10,12 DİKKATE DEĞER RİSK Bu risklere mümkün olduğu kadar çabuk müdahale edin 1,2,3,4,5,6 KABUL EDİLEBİLİR RİSK Acil tedbir gerektirmeyebilir 58 58

7-RİSK YÖNETİMİ YÖNETİCİNİN ROLÜ Maliyet Hizmet Kalite Güvenlik 59

Bir Şirket Sağlık & Güvenliği nasıl yönetmeli Politika ve düzenlemelerimizi ne sıklıkta gözden geçirmeliyiz. Politika belirleme Sağlık&Güvenlikten ne kastediliyor Gözden geçirme  Politika  Bir Şirket Sağlık & Güvenliği nasıl yönetmeli Organizasyon  İzleme  Standartlara uygunluğu sağlamak. Örgütteki herkesin aynı standartla çalışmasını sağlamak Sağlık&Güvenlik düzenlemelerinden kim sorumlu olmalı? Bilgi  Planlama  Sağlık&Güvenlik nasıl ele alınacak? Organizasyon ve düzenlemelerle ilgili Sağlık&Güvenlik bilgilerini kim vermeli? Çalışanların Sağlık, Güvenlik ve Refahını sağlamak için nasıl düzenlemeler/sistemler/ prosedürler uygulanacak. Nasıl yapılmalı? Yazılı olarak Temel eğitimle 60

RİSK DEĞERLENDİRMESİ Hepimize doğal gelen bir şey ve hayata bir yaklaşım olmalıdır. Herkesin durumu kavrama yeteneği farklıdır; tehlikeyi, riski ve güvenliği bile. TANIMLAR Bazı sözcükleri net olarak tanımlamamız çok önemli. FARKLI İNSANLAR FARKLI ŞEYLER İÇİN AYNI TANIMLARI KULLANIRLAR 61

RİSK DEĞERLENDİRMESİ Risk Değerlendirmesini doğru anlamak için iki temel kavram bilinmelidir TEHLİKE RİSK Tehlike ve risk aynı şey değildir. 62

Personelin Tehlike Analizi -Risk Analizi Tespiti Nasıl Yapılır 63

RİSK DEĞERLENDİRMESİ TEHLİKE: Çalışma çevresinin fiziki kusurları ve insanların hatalı davranışları gibi nedenlerle çalışana, işyerine ve çevreye zarar veya hasar verme potansiyeli RİSK: Tehlikelerden kaynaklanabilecek bir olayın, meydana gelme olasılığı ile bu olayın sonuçlarının ortaya çıkardığı zarar, hasar veya yaralanmanın şiddetinin bileşkesi RİSK TEHLİKENİN SONUCUDUR Risk = O x Ş O : Olabilirlik Ş : Şiddet 64

RİSK DEĞERLENDİRMESİ TEHLİKE RİSK Çalışma ortamı : kapalı alan Bir kuyuda benzinle çalışan bir pompayı kullanan (yetersiz havalandırılmış alan) işçilerin karbonmonoksitten zehirlenme olasılığı Enerji : Elektrik İzolasyonu yetersiz olan elektrikli bir el aletinin kullanan işçiyi çarpma olasılığı Elle Taşıma 25 Kg ‘lık yükleri taşıyan bir işçinin sırt incinmesine maruz kalma olasılığı Gürültü Sürekli ses şiddet düzeyi 85 dB(A) nın üzerinde olan bir makinanın yanında çalışan işçilerin sürekli işitme kaybına maruz kalma olasılığı Bir ofiste çalışanların sabit 75 dB(A) nın altında düşük gürültü düzeyinde maruz kalmaları sonucu yorgunluk, endişe, kaygı ve/veya saldırganlık şeklinde strese girme olasılığı Madde : Bulaşıcı kan Bulaşıcı bir hastalığı bulunan bir hastadan kan örneği alırken enjeksiyon yaralanmasına bağlı olarak ortaya çıkabilecek bulaşıcı hastalık olasılığı İşyeri : Pres makinası Koruyucusu olmayan bir preste çalışan işçinin parmaklarını kaybetme olasılığı 65

RİSK DEĞERLENDİRMESİ Kabul Edilebilir Risk Kanuni zorunluluklar ve İşletmenin kendi iş sağlığı ve güvenliği politikası ve uygulamaları dikkate alındığında, kabul edebilecek düzeye indirilmiş risk Risk Değerlendirmesi Çalışma ortamı, şartları ya da çevrede var olan tehlikelerden kaynaklanan riskleri, sistematik bir yolla ortaya çıkarmak, yok etmek veya kabul edilebilir seviyeye indirmek için, nitel ve nicel yöntemler kullanılarak yapılan çalışmalardır. 66

BİR ÖRNEK ÇALIŞMA ÜZERİNDE RİSK YÖNETİMİNİ ANLAMA İşyerlerindeki çalışma koşulları,makine ve tesisat, kullanılan hammaddeler, insan ve organizasyon hatalarından kaynaklanan tehlikeler de dikkate alınarak çalışanların sağlık ve güvenliklerini etkileyebilecek tüm unsurların belirlenerek değerlendirilmesi ve risklerinin kontrol altına alınması için kılavuzun hazırlanmasıdır. 67

10 Dakika

8-TEHLİKE ANALİZİ İşyerindeki tehlike kaynakları belirlenmiş, Ana tehlike kaynaklarından İşlemler (Operasyonlar) den kaynaklanan tehlikelerin belirlenmesi yapılmış, İşlemler (operasyonlar) den kaynaklanan tehlikelerden, İşlemlerden çıkan gürültünün neden olduğu tehlikeler konusu seçilerek risk analizi ve değerlendirilmesi yapılmıştır. 69

İŞLEM SIRASI Bilgilendirme Tehlike Belirleme ve Risk Değerlendirme ekiplerinin Oluşturulması; Tehlike Kaynaklarının Belirlenmesi Tehlikelerin Belirlenmesi Seçilmiş bir tehlikenin risk analizinin yapılması Yöntem ve Kriterlerin belirlenmesi Tehlikenin değerlendirilmesi Sonucun değerlendirilmesi Risk faktörünün hesaplanması Risk faktörünün değerlendirilmesi 70

BİLGİLENDİRME Risk analiz çalışması yapılacak olan kuruluşlardan seçilen personele, iş sağlığı güvenliği mevzuatı ile risk analizi konusunda 1 saatlik ön bilgilendirme eğitimi yapılmıştır. 71

Tehlike Belirleme ve Risk Değerlendirme ekiplerinin Oluşturulması; İşletmenin özelliğine göre ISS uzmanları nezaretinde tehlikeleri belirlemek ve risk değerlendirmesi yapmak üzere ekipler belirlenmiştir 72

TEHLİKE KAYNAKLARINI BELİRLENMESİ Kurulan ekiple birlikte işyeri vaziyet planı ve iş akış şemaları ile kullanılan ham, yarı mamul maddeler de dikkate alınarak işyerindeki tehlike kaynakları aşağıdaki şekilde belirlenmiştir I. İşler (İşyerinde Yapılan ya da Yürütülen ) II. İşlemler (operasyonlar) III. Kullanılan Maddeler IV. Makine ve donanımlar V. Kişiler (İşyeri veya çevresinde bulunan kişiler,) VI. Organizasyonlar VII. Çevre VIII. Etkileşimler 73

SEÇİLMİŞ BİR TEHLİKENİN RİSK ANALİZİNİN YAPILMASI İşyerinde daha önce de iş kazalarına sebep olmuş olan işlemlerden çıkan gürültüden kaynaklanabilecek riskler uygulamalı örnek risk analizinin konusu olarak seçilmiştir. Risk derecelendirme yöntemi ile yapılan çalışmada R = O X Ş formülü kullanılmış ve R= Risk O= Olabilirlik Ş= Şiddet (Zararın Derecesi) olarak ifadelendirilmiştir. 74

RİSK FAKTÖRÜNÜN HESAPLANMASI Olabilirlik ve şiddet belirlendiğine göre ikisinin çarpımı; R=OXŞ R=5X3=15 R=15 Risk faktörü olarak elde edilmiştir. 75

KARARLAŞTIRILAN ÖNLEMLERİN UYGULANMASI Yukarıda belirlenen önlemlerin uygulanması için işyerinin kaynakları ve imkanları değerlendirilerek bir eylem planı yapılmalı ve bir takvim oluşturulmalıdır. Eylem planında yapılacak işler detaylandırılmalı ve her bir safhasının sorumluları belirlenmelidir. Planın tamamının uygulanmasından bir üst düzey yetkili sorumlu olarak belirlenmelidir. Belirlenen takvim en kısa zamanda uygulamaya konulmalıdır. Kararlaştırılan uygulama planı gerçekleştirildikten sonra çalışmalar belirli bir süre izlenmeli, aksaklıklar veya yetersizlikler tespit edilirse yeni iyileştirme planları yapılmalı ve uygulanmalıdır. 76

PERİYODİK RİSK ANALİZLERİNİN YAPILMASI İşyerindeki tehlikelerin büyüklüğü, çalışan sayısı, çalışanların eğitim durumu, teknolojik değişmeler ve yasal şartlar da dikkate alınarak risk değerlendirmesi çalışmalarım için bir periyot belirlenmeli ve bu çalışmalar tümüyle tekrar edilmelidir. Ayrıca; Yeni bir makine veya ekipman alınması durumunda, Teknoloji değişikliğinde, Üretim tarzı ve şekli değiştiğinde, Personel yapısında ciddi anlamda değişiklik olduğunda, İş Kazası ve meslek hastalıkları durumunda İş Sağlığı Güvenliği kurulu veya uzmanının gerek görmesi halinde Yeni hammadde ve/veya yarı mamul maddelerin üretime sürecine girmesi durumunda Yeni bir mevzuatın yürürlüğe girmesi veya mevcut mevzuatta değişiklik yapılması durumunda RİSK DEĞERLENDİRMESİ YAPILMALIDIR. 77

Personel Temsilcisi Grubu Nasıl Denetim Yapar Resim : Yüksekte emniyetsiz çalışma 78

Risk Değerlendirmesi RİSK DEĞERLENDİRMESİ YOLUYLA RİSK ANALİZİ Personel Temsilcisi Grubu Nasıl Denetim Yapar RİSK DEĞERLENDİRMESİ YOLUYLA RİSK ANALİZİ Risk Değerlendirmesi değerlendir Risk Seviyesi Olabilirliği, şiddeti ve etkilenen insan sayısını düşün Ne zaman Risk ortaya çıktı Tehlike& insan bir arada Riskle uğraşma Tehlikeyi ortadan kaldır. Tehlikeden uzaklaş İşyerinde önlem al. Kişisel Koruyucular kullan veya 1. 2. 3. 4. 79

RİSK DEĞERLENDİRMESİNİN KALİTESİ Bütün tehlikeleri tanımladınız mı? Uygun bir metod kullandınız mı? Riskleri doğru değerlendirdiniz mi? İlgili alanlarda önceliklerinizi belirlediniz mi? 80

RİSK DEĞERLENDİRMESİ SÜRECİ Neredeyse kayıp verecek olaylar (ramak kalma) Meydana gelen tehlikeler Kayıpla sonuçlanmayan olaylar Alışılmadık olaylar dikkate alınmalıdır. 81

9-RAMAK KALMA - UCUZ ATLATMA Bir şeyin olacağı kesin olarak bilinir ama henüz olmamıştır. Önleyici tedbirler burada çok önemlidir. İşveren olayları ve ucuz atlatmaları bilmelidir. 82

İLETİŞİM Projeler de herkesin katılımını sağlamak çok zordur. Riskleri en aza indirmek istiyorsanız iletişimde çok iyi olmalısınız. İletişim ANAHTAR sözcüktür. 83

RİSK YÖNETİMİ - İNSAN HATASINI ANLAMA Suçlamayalım. Sorumluluk alalım. Sadece kendimiz için değil, Başkaları için de yapalım 84

10-RİSK ANALİZİ VE RİSK DEĞERLENDİRME 85

İSG Personeli Kendisinden Beklenilen Yetkinlikler Nelerdir Operasyonel işlemlerdeki tehlike ve risk faktörlerinin analiz edilmesi Risk Analizlerinin iş yapılmadan önce yapılması ve sonuclarinin personele aktarılması Yasal Mevzuat ve Müşteri gereksinimleri ve SOP ‘lerin etkin şekilde takibi projeye aktarılması İletişim ve Takım çalışmasında Etkinlik 86

RİSK ANALİZİ VE RİSK DEĞERLENDİRME NE ZAMAN YAPILIR? RİSK ANALİZİ VE DEĞERLENDİRMESİ Proses değişikliği olunca Kaza / kılpayı olaylar yaşanınca Yeni ekipman / makina alınınca Yılda enaz birkere kontrol amacıyla yapılır 87

RİSK ANALİZ DEĞERLENDİRME İŞLEMİ SORUMLULUĞU Müşteri Temsilcisi EKİP LİDERİ ÇALIŞMA GRUP LİDERİ İSİG SORUMLUSU Operasyon Çalışanı 88

RİSK ANALİZ DEĞERLENDİRME EKİBİ - PROJE MÜDÜRÜ - ÇALIŞMA GRUP LİDERİ - İŞVEREN TEMSİLCİSİ - ÇEVRE SORUMLUSU - İŞYERİ DOKTORU - İSG ALAN SORUMLUSU - İSG MÜHENDİS - ERGONOMİ SORUMLUSU 89

İLGİLİ TANIMLAR Tehlike - Zarar verebilecek potansiyel kaynak, Risk - Tehlikenin ortaya çıkma olasılığı ile yaratacağı etkinin bileşkesi, Risk tahmini - Risk değerlendirmede, riskin tahammül-kabul edilebilir olup olmadığının kararlaştırılması, Risk analizi - Tehlike belirleme ve risk tahmini ile makinanın yapabilirlik sınırlarının bileşimidir, Risk değerlendirme - Risk analizi ve risk evaluation prosesinin tamamı, 90

RİSK DEĞERLENDİRME SÜRECİ Yapılan iş Yeni değerlendirme Değerlendirmeyi; Proses değişikliği olunca, Kaza/kıl payı olaylar yaşanınca Yeni ekipman/makina alınınca, Yılda en az bir kere kontrol et Risk değerlendirmesi yaparak tehlikeleri belirle İSİG sorumlusu ile kontrol et Hayır Tehlike Var mı? Gerekli dökümantasyon Evet 91

RİSK DEĞERLENDİRME SÜRECİ Evet Risk değerlendirme ekibi ile birlikte, standart ve/veya yasalara göre risk faktörünü Ve grubunu hesapla Önlem al Alınan önlemler Yeterli mi? Kontrol et. Evet Hayır İlave önlem planlaması Ve uygulaması Sorumlu ekip liderliği İle önlemler izlenir Döküman kontrolü 92

“......TEHLİKESİNDELER Mİ?” demek Herhangi bir tehlike olduğunu düşünüyor musunuz? Tehlikenin herhangi bir belirtisi var mı? Çalışanlar yukarıda tanımlanan konulardan şikayetçi mi? Bu konularda iyileştirilebilecek birşeyler olduğunu düşünüyor musunuz? 93

Personele Ne Şekilde Aktarılması Gerekir Çalışanlara İş başı öncesi yapacağı işinin tehlike ve risklerinin bildirimini yapar Her vardiya öncesi olası değişiklikler varsa risk yönetimini bilgilendirmesini yapar Çalışanlara periyodik düzenli Tehlike Analizleri ve Risk Yönetimi konusunda bilgilendirme eğitimi yapar Vardiya başlarında tehlikeli durumlarla ilgili müşteri ve çalışan arasında köprü olur 94

10 Dakika

11-TEHLİKEYİ BELİRLEMEK İÇİN SORULAR 1-Çalışanlar hareketli parça veya hareketli makinaların tehlikesindeler mi? 2-Hareket eden makina, seyyar donanım/güç beslemeli araç (forklift gibi) tehlikesinde mi? 96

TEHLİKEYİ BELİRLEMEK İÇİN SORULAR 3-Çalışanlar düşme/yüksekten düşme tehlikesinde mi? 4-Çalışanlar yüksekten malzeme düşmesi tehlikesindeler mi? 97

TEHLİKEYİ BELİRLEMEK İÇİN SORULAR 5-Çalışanlar mekanik kaldırma işlemi veya donanımı tehlikesindeler mi? 6-Çalışanlar kayma, takılma tehlikesindeler mi? 98

TEHLİKEYİ BELİRLEMEK İÇİN SORULAR 7-Çalışanlar kaygan veya bozuk zeminde yürüme tehlikesindeler mi? 8-Çalışanlar elektrik arkı/kaynağı/ şoku tehlikesindeler mi? 99

TEHLİKEYİ BELİRLEMEK İÇİN SORULAR 10-Çalışanlar toz/gaz/buhar ve biyolojik ajanlarla etkilenme tehlikesindeler mi? (*) 9-Çalışanlar tehlikeli-zararlı malzeme/kimyasal taşıma veya kullanma tehlikesindeler mi? (*) 100

TEHLİKEYİ BELİRLEMEK İÇİN SORULAR 9. Soruya cevabınız evet ise; Kimyasal madde için risk değerlendirmesi yapınız, MGBF’nu dikkate alınız, İlave bilgi gerekiyorsa revir/hijyen/çevre bölümü ile temas ederek malzemenin toksik etkisini değerlendirin. 101

TEHLİKEYİ BELİRLEMEK İÇİN SORULAR Biyolojik etkenler için: Revir/hijyen grubu ile görüşün, Toz, gaz, buhar için; Etkilenme yok edilebilir mi? Koruyucu donanım kullanmak gerekli mi? Özel önleyici tıbbi muayene gerekir mi? Emin değilseniz revir/hijyen/çevre bölümleri ile haberleşiniz. 102

TEHLİKEYİ BELİRLEMEK İÇİN SORULAR 11-Çalışanlar yangın/patlama tehlikesindeler mi? 13-Çalışanlar çevresel koşullar/ istenmeyen iklim koşulları tehlikesindeler mi? (*) 12-Çalışanlar sıcak/soğuk teması tehlikesindeler mi? 103

TEHLİKEYİ BELİRLEMEK İÇİN SORULAR 13. Soruya cevabınız evet ise; Sıcak, soğuk veya nem ile etkilenme var mı? Şikayetleri değerlendirmek için ölçüm yapmak gerekir mi? Kişisel koruyucu donanım gerekli mi? Kullanılıyor mu? 104

TEHLİKEYİ BELİRLEMEK İÇİN SORULAR 14-Çalışanlar kötü/ zayıf aydınlatma tehlikesindeler mi? (*) 16-Çalışanlar radyasyon/ zararlı ışınlar tehlikesindeler mi? 15-Çalışanlar 85 dB’den yüksek ses tehlikesindeler mi? (*) 105

TEHLİKEYİ BELİRLEMEK İÇİN SORULAR 15.Soruya cevabınız evet ise; Gürültü yok edilebiliyor mu veya azaltılabiliyor mu? Kulak koruyucu varmı? Kullanılıyor mu? Çalışanlar düzenli tıbbi muayeneden geçiyor mu? 106

TEHLİKEYİ BELİRLEMEK İÇİN SORULAR EN 12464 standartına bakınız. Makina atelyeleri; Kaba işleme : 250 lux, İnce işleme ve parlatma : 400 lux, Çok ince işleme : 2500 lux’tür. 107

TEHLİKEYİ BELİRLEMEK İÇİN SORULAR 17-Çalışanlar el aleti kullanma tehlikesindeler mi? 18-Çalışanlar keskin cisimler kullanma tehikesindeler mi? 19-Çalışanlar tekrarlayan hareket tehlikesindeler mi? (*) 108

TEHLİKEYİ BELİRLEMEK İÇİN SORULAR 19.Soruya cevabınız evet ise; Bakım grubu ile ortadan kaldırılmasını-azaltılıp azaltılamayacağını görüşün Şikayetleri objektif hale getirmek için ölçüm gerekli mi? Sorun varsa revir ve İSİG sorumlusu ile görüşün 109

TEHLİKEYİ BELİRLEMEK İÇİN SORULAR 20-Çalışanlar manuel yük kaldırma tehlikesindeler mi? 21-Çalışanlar zayıf ergonomik tehlikesindeler mi? 22-Çalışanlar ergonomik gerginlik tehlikesindeler mi? 110

TEHLİKEYİ BELİRLEMEK İÇİN SORULAR 23-Çalışanlar yetersiz eğitim tehlikesindeler mi? 24-Çalışanlar kapalı yer çalışması tehlikesindeler mi? 25-Çalışanlar maruz kaldığı başka tehlikeler var mı? 111

Sahada Risk Analizi Nasıl Uygulanır 112

TEHLİKEYİ BELİRLEMEK İÇİN SORULAR; 15.Soruya cevabınız evet ise; Gürültü yok edilebiliyor mu veya azaltılabiliyor mu? Kulak koruyucu varmı? Kullanılıyor mu? Çalışanlar düzenli tıbbi muayeneden geçiyor mu? 113

12-RİSK ANALİZ FORMUNU KULLANMA Riskli operasyonun ve riskli mevcut durumun tanımının yapılması Mevcut riskin, risk seviyesinin belirlenmesi Kontrol maddesi; risk analiz klavuzundan, riske uygun grup belirlenir. 114

RİSK ANALİZ FORMUNU KULLANMA RİSK SEVİYESİNİ TESPİT ETMEK Düşük risk; Tolere edilebilir, eğer mümkünse az bir yatırımda giderilir. Orta risk; Unfizible olmadıkça geliştirilmelidir. Yüksek risk; Tolere edilemez, acil düzeltilmesi zorunludur. 115

RİSK ANALİZ FORMUNU KULLANMA Riskin ortadan kaldırılması veya riskin en aza indirilmesi için yapılması gerekenler İşi yapacak sorumlunun ve işin yapılması gereken tarihin belirlenmesi Yapılan iyileştirmenin ve gerçekleşme tarihinin belirtilmesi 116

RİSK ANALİZ FORMUNU KULLANMA Risk analizi yapılan proses sırasında kullanılan kişisel koruyucuların işaretlenmesi ve CE – EN no’larının belirtilmesi. 117

PANSUMANLI-İŞ KAZASI OLDUĞUNDA RİSK ANALİZİ GÜNCELLEME Pansumanlı-iş kazası yaşandığı zaman; Kaza ile ilgili risk analiz maddesi varsa (yoksa eklenir), maddenin yanına yukarıda belirtilenlerden uygun olan yazılır, Formun sağ alt köşesinde yer alan boş kısma; kaza ile ilgili madde, kaza yapan operatörün ismi ve kaza niteliği belirtilir. 118

RİSK ANALİZİ VE RİSK DEĞERLENDİRME Size göz kırpan, TEHLİKELERİ Göz ardı etmeyin!!! 119

İSG YÖNETİMİ Operasyon Yönet İyileştir Gözden Geçir

Neler Tehlikeye Sebep Olabilir? Operasyon Yönet İyileştir Gözden Geçir Operasyondaki Tehlikeleri Biliyor musunuz? Değerlendir Hayır Operation Manage Improve Neler Tehlikeye Sebep Olabilir? Onun İçin Ne Yapıyorsunuz? Yeterli mi? Review

Operasyon Yönet İyileştir Yönet Ne Yapılabilir? Gözden Geçir Operasyondaki Tehlikeleri Biliyor musunuz? Yönet Evet Ne Yapılabilir? Hangi Kaynaklar Gerekli? Onları Elde Edilebilir Yap

… Emin misiniz ? … Son Cevap ? Operasyon Yönet İyileştir Gözden Geçir Hepsi Bu Kadar mı? Evet … Emin misiniz ? … Son Cevap ?

Operasyon Yönet İyileştir Yanlış Giden Nedir? Nasıl Oldu? Gözden Geçir Hepsi Bu Kadar mı? Gözden Geçir Hayır Yanlış Giden Nedir? Nasıl Oldu? Onunla Nasıl İlgilenebilirsiniz?

Her şeyi Farklı Söyleme. Operasyon Yönet İyileştir Gözden Geçir Zor Değil... Her şeyi Farklı Söyleme.

13-İlgili Mevzuat 25 Kasım 2009 ÇARŞAMBA Resmî Gazete Sayı : 27417 TEBLİĞ Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNE İLİŞKİN TEHLİKE SINIFLARI LİSTESİ TEBLİĞİ

ŞİMDİ ÇAY SAATİ