BİLİMSEL ARAŞTIRMA

Araştırmacı Çocuğun meraklılığı Detektifin mantıksal zihni Gazetecinin olaylara yönelimi Yazarın yazma yetisi Sanatçının yaratıcılığı Bütünlük, nesnellik ve profesyonellik

Araştırma Bilimsel araştırma planlı, sistemli, kontrollü yapılan gözlem ve/veya ölçümler aracılığı ile tümevarım ya da tümdengelim yöntemlerini kullanarak kuram geliştirmeyi sağlar

Bilim Olayların tanımlanması,sınıflaması… Olaylar arasındaki ilişkileri bulmak Olayları anlamak ve açıklamak Olayların önceden tahmin edilmesi Olayların kontrolü İlişkilerin içindeki sebepleri incelemek

Bilimin temel kabulleri Düzenlilik Olaylar arasında düzenli ilişki kalıpları vardır Belirlenim Olayların tanımlanabilir nedenleri vardır Gözlemcilik Kuramlar gözlem yoluyla elde edilen bilgilere dayanır Cimrilik Açıklamalar mümkün olduğunca basit olmalıdır

Bilimin işlevi Tanımlama: Olgulara nesnel tanımlar getirme Yordama: Düzenli işleyişlerin saptanması Anlama: Neden-sonuç arasındaki ilişkiyi anlama Kontrol: Olgunun nedeni doğru olarak anlaşılabilirse, kontrol etmek kolaylaşır

ARAŞTIRMA AŞAMALARI SEZGİ : BİLGİ BİRİKİMİ BİR “NEDENSELLİĞİN” DÜŞÜNÜLMESİ VARSAYIMIN KURULMASI : “NEDENSELLİĞİN” NESNEL BİÇİMLENDİRİLMESİ VARSAYIMIN KANITLANMASI ÇABASI : GERÇEKLEME-SINAMA UYGUN DEĞİŞKENLERİN BELİRLENMESİ UYGUN YARGILAMA KURGUSUNUN TASARIMI KANITLAMA İÇİN GEREKLİ VERİ SAYISININ SAPTANMASI VERİLERİN UYGUN YÖNTEMLE DOĞRU OLARAK ELDESİ VERİLERİN ÖLÇÜMSEL BÜYÜKLÜKLERİNİN SAPTANMASI VERİLERİN UYGUN BİYOİSTATİSTİKSEL YARGILAMA YÖNTEMİ İLE DEĞERLENDİRİLMESİ VARSAYIMIN GEÇERLİLİĞİNE İLİŞKİN “KARAR” : GENELLEME

Araştırmanın aşamaları

Soru seçimi Neyi Araştıracağız? Nasıl araştıracağız? Tümevarım Tümdengelim Tanımlayıcı

Neyi araştıracağız? Gözlem ve deneyimlerimiz sırasında aklımıza takılan bir durum Bu konuda çalışanların telkin ve uyarıları Literatür taramalarında dikkatimizi çeken bir durum

Neyi araştıracağız? Hangi konu beni ilgilendiriyor? Bu konuda bana en ilginç gelen yön ne? Özel olarak ne bilmek istiyorum? Bu soruyu sormamın amacı ne? Yanıt bana ne sağlayacak? Bu soru araştırma yoluyla yanıtlana bilir mi? Bu konuyu çalışmak mantıklı ve uygun mu?

Niye araştıracağız? Bu araştırmanın sonuçlarından nasıl yararlanılacak? Araştırmanın yakın ve uzak erimdeki edinimleri ne olacak?

Soru seçimi ve ölçütleri Genel ölçütler Çözülebilirlik, önemlilik, yenilik, etik kurallara uygun olarak araştırılabilirlik (gizlilik, sağlık, fiziksel/psikolojik baskı, vd.) Özel ölçütler Yeterlilik, yöntem ve teknik bilgisi, veri toplama izni, zaman ve olanaklar, ilgi

Soru seçimi ve ölçütleri Evet/ Hayır’la yanıtlanmamalı Kişisel inançlar, yargılar ile ilişkili olmamalı Anahtar kavram ve sözcüklerden yola çıkarak araştırma ile ilgili olabilecek “niçin, nasıl, kim, ne, ne zaman, nerede” gibi sorular sorulmalı Konuyla ilgili olmayan soruları atmalı

Soru Belirleme Kişisel deneyim veya sorunlardan hareketle Başkalarının deneyimlerinden hareketle Diğer araştırmacıların sordukları sorulardan hareketle Başka kaynaklar/kuruluşlar bazı soruların yanıtlarını bulmak istiyor olabilirler

Soru Açık olmalı (Ulaşılmak istenen nokta ne?) Sınırları kesin (örneklemi, evreni belli) Bağımlı ve bağımsız değişkenleri belli Ölçülebilir ve tekrarlanabilir olmalı

Soruyu değerlendirme Olurluk (fizibilite) Toplumsal önem Bilimsel ilgililik

Soruyu “İnceltme” Zaman Mekân Kaynak

Araştırma Sorununun Tanımlanması Bütünleştirme Sınırlandırma Tanımlama Bütünleştirme Araştırılacak sorun dilimi Tanımlama Araştırma amaçla- rının belirlenmesi Kaynak: Karasar

Nasıl araştıracağız? Bilgi toplama Literatür taraması Konuyla ilgili literatür taraması yapılmalı ve en az konuyla ilgili 3 makale okunmalı Ek bilgi kaynaklarından yararlanmak

Nasıl araştıracağız? Bu konuda deneyimli olan kişilerle sorunu tartışmak Yöntemin belirlemek

Nasıl araştıracağız? Araştırmayı nerede yapacağımızı belirlemek? Yararlanacağımız kaynakları belirlemek Araştırmayı kimlerle yapacağımızı belirlemek

Hipotez (Denence) Ampirik gerçeklik hakkında geçici bir ifade Araştırmada test edilen önerme Araştırma hipotezi Boş hipotez İki ya da daha fazla değişken arasındaki ilişkiyi ifade eden önerme Denencenin gerçeği açıklayıp açıklamadığı araştırma sonunda ortaya çıkar

Denence Şeylerin nasıl çalıştığı konusunda tahminde bulunmak “ Eğer_____[bunu yaparsam] _____, sonra_____[ bu]_____olacaktır.“

Denence türleri Birlikte bulunma hipotezi Birlikte değişim hipotezi Herhangi bir sosyodemografik değişkenin bir sağlık sorunu ile birlikte bulunması Birlikte değişim hipotezi Bir etkenin bulunma sıklığı veya derecesinin bir sağlık sorununun sıklığı veya derecesi ile birlitte değişmesi

Denence türleri Farklılık hipotezi Benzerlik hipotezi Sağlıkla ilgili bir olayın veya hastalığın farklı koşullar altında farklı biçimlerde oluşup oluşmadığı Benzerlik hipotezi Bir sağlık sorununun dağılımı ile başka bir sağlık sorununun dağılımlarının benzer olması ile, ortak bir etkenin araştırılması

Araştırma deseni Araştırmanın alt problemlerine yanıt aramak veya denenceleri test etmek için yapılan araştırma planı

Araştırma süreci Yes Curiosity or puzzle Research Question Literature Deductive Design Yes Theory? Research Question Observation Inductive Design No Literature review 28

Denencenin sınanması Araştırma yerinin seçimi Araştırmanın evreni Örnek büyüklüğü Örnekleme birimi Örnekleme yöntemi Araştırmanın tipi Araştırma tipine göre çalışma ekibinin seçimi

Araştırma türleri Temel araştırmalar Uygulamalı araştırmalar Kuram geliştirmeye yönelik bilgi üretmek Varolan bilgiye yenilerini katmak Açıklama -> Ayrıntı saptama -> Neden-sonuç ilişkisi saptama -> Kuram geliştirme Uygulamalı araştırmalar Üretilen bilgilerin değerlendirilmesiyle sorunların fiili çözümü (aksiyon araştırmaları, AR-GE araştırmaları)

Araştırma türleri Tanımlayıcı araştırma Ön araştırma “Evsiz kimdir?” “Gereksinimleri nelerdir?” “Kaç kişi evsiz?” Ön araştırma “Evsiz olmak nasıl bir şey?” “Evsizler kendi durumlarını nasıl görüyorlar?” (öteleme, kucaklama, kurmaca öyküler) Açıklayıcı araştırma Toplumsal olguların sebep ve sonuçlarını belirleme Bir olgunun diğeri üzerindeki etkisini tahmin etme “İnsanlar niçin evsiz kalıyor?” “İşsizlik oranı evsiz sayısını etkiliyor mu?” Değerlendirme araştırması Toplumsal bir programın etkilerini araştırma “Hangi hizmetlerin evsizlere yardımı dokunuyor?”

Araştırma örneği

Yöntem Araştırmanın bağımlı ve bağımsız değişkenlerinin belirlenmesi Değişebilen, yani en az iki değer alabilen her şey Belirli özelliklerin mantıksal seti Özellik: Erkek kadın Değişken: Cinsiyet Süreksiz değişkenler (nitel değişkenler; belli seçenekler, tam sayılarla ifade, “cinsiyet”) Sürekli değişkenler (nicel değişkenler; “ağırlık”)

Değişken Bağımlı değişken Bağımsız değişken açıklanan değişken; sonuç; araştırmacıyı rahatsız eden, açıklanması istenen durum Çalışmada ölçülmesi, belirlenmesi istenen temel değişken Bağımsız değişken Açıklayan değişken veya ara değişken; neden, belirleyici etken Bağımlı değişkeni etkilediği düşünülen değişken

Gereç -Yöntem Araştırmada kullanılacak terim, sınıflandırma, yöntem ve kriterlerin açıklanması Araştırmada kullanılacak araç ve gereçlerin hazırlanması Ön deneme yapılması